CjCOTQ-TricUncur /aitlc^ jMi jOH. HENR. riEIDEGGERI H I S T O R I A P A P A T U S. Noviffimo Hiftonse Lutheranifmi 8c Calvinifmi fabro ks^'^ /3Ioaoip repofita. ^^ Ecclejtce ^man^ , feptem (Periodis diJlinSl^ , ori^o & ^rogrejjus j ad nojha ufque tem^ora , pertexitur. Accedit Francisci Guicciardini Patritii Florentini HISTORIA PAPATUS, Ex Autographo Florentino rejlituta. AMSTEL^DAMI, Apud Henricum Wetsteniu»^* ^ , ■ri cId Id c Lxxxiv. A- ■^fr-'^ i i\ / 35-r. / omini , in onmes adverfarios fuos efflat. Dicit in corde fuo : Non mtabo 5 per Seculaero abfljue mcommodo, Os ejus perjurio^ dolis ® ufurafcatet :fub lingua eflts affliElio & Vanitas.Sed- et in atriis inftdians ^clam trucidat mnocentem , ocuUepis ad inopumturbam intentifunt. Infldiantur in occulto ^ quemad-- modum leo inluflro inftdias flruit , ut corripiat adfliEhm^ ad- flicium inquam corripiat , dum in rete fuum pertraxerit. Con^ teritur ^ opprimitur^ ac cadit Vtribus ejus miferorumturha : Dixitcordefuo: Deus oblitus efl ^aVertit faciemfuam^ ne unquam Videat. Neque certe Papa Cleruique Roma- xius vero zelo domus Dei ;, fed utilitatis folius , com- modorumque fiiorum ratione in perniciem noftram ^gitutySc a Ventre^ qui ipforum Deus eft^ fuetam pri- ftinarnm deliciarumcopiamefflagitante, ftimulatur. Nimirum quia tot Civitatibus^ provinciis^ regnisp ni- hilamplius in iftam voraginem conferentibus ^ metus cftj ne quandoque res ad Saguntinam famem fpe&et : quia Papalis Regni proveftior a^tas tantummodo quxftui 5 non autem Iuxuria:modumfccit: quiade- nique ^ uti illc in oratione funebri Periclisjapud Thu- cydidcm //koii. narrata^dixit^AwM ;^x ^ "^ '^^ ^^ 3 '^^" PR^FATIO feSgiw, ^c^c^r nonexablatione honi^ fed ex confueti privor tione exijlit \ Hinc illae lachrymx : hinc dolor^ira;, quac* fius : hinc effroenatus in Proteftantes ille furor, omnia fuique dcque verti malentiumj quam nidorem culinsc cx offertoriisMiiTarum, ignemquc Purgatorii luca- lentiflimum cxtingui : quam Annatas , Indulgentias, Pallia, Regalias, &idgenus alia ^^ aAc^igt, & ad cuticulam profufius curandam pertinentia^^fibifiise- que culinae dcccdere. Profeffus id olim eft iOTfuS^ao'- juef^^famofus ille Fontificii furoris fatelles^ Cafpar Scioppius , libcUo ad Clemen tem VI IL cxarato , ubi, fi minus , inquit , charitds kx & officii ratio : ipfa certe U* TiLiTAS 5 ^ Q\3K\M RoMANit: Emolumentum im* fellere ^manos adfufcipiendam majorem conVertenda (di* oere vokbat CNcncndx^Germani^ curam merito deberet Laudavit idemauthorem kvm^^m^ id ipfiim haud ob- fcure fignificantem his verbis : Ut agoni^antibus vires cmcrefcunt : ita CatMici , tot amif^is reditibus ecckftaflicis , interitumcognofcentes , pro aris &focis (plus tamen haud dubie pro focis^quam pro ^ns^eViplandum fthi ejfe du* cunt. Quomodo naturx quoque confiiltus Plinius Hi- ftor,NaturMk VIU. 1 6. aliique tradidere,Pardum de- crepitum & morti vicinum^mitiorem non fieri, fed in feneda magis etiam homines appetere : & ierpentes mox morituri , acrius periculofiufque mordere^ac ob- tritocapite jpoftremiim cauda minari folent. Haecin- ti- ADLECTOREM. tima, hxc veriffima moliminum Pontificioram cau- fa eft. Jam olim , Hieronymo tefte , Prxtextatus gen- tilis , non c foece homo , fed R omano Praetorio ?rx- fe£i:us , defignatiifque Conful , Epifcopi Kom:^ni , MatronarHmobUtiontbus y uti Ammianus Marcelhnus loquitur ^ ditatt , opulentia illeftus 5 dicere folitus eft : Facite me ^man^ urhis Epifcopum y & ero protinus Chri- fiianus. Qux non rabida orexis eum ftimulafletjfi oeta* tcReformationi proxima Romanx Curix iplendo- rcm&potentiam oculis ufurparcipfi integrumfuif- fct? Sedimminutum per doftrinam Euangeliieum iplendorem, infra£iam non pariim potentiam, & ma- gis jam fama nonnulla refidua , quam vi ftare res fuas^ reputans , omnibus colle&is viribus in integrum fe re- ftitucre , & priftinae ampHtudinis ornamenta recipe- re fatagit. Hinc dirae illae non uno in Regno , non una m Provincia machinationcs, quas modis omnibus pa- tres illi , qui in Domini fui commoda jnrati , per publicam mundi calamitatem clarefcunt, juvare & provchere non definunt. Accedunt eorundem pu- bhca ctiam fcripta, non tam atramcnto, quam ian- guine exarata , quibus id unum infatiabilitcr a- gunt, ut prodigiofis mcndaciis, tetris calumniis, infiJiofis^ finuofifquC;, & ad aucupandos cfFeran- dofque adverfus opportunos quibufvis injuriis, Dominantium animos , ingeniofiftime confi^iis comparatifque narrationibus ^ non tantiim San- ^o-* PR^FATIO £torum Sc praeclare deChriftiana republica meritoruiu virorum manes pios ^ famamque nequiter profciffam , ludibriomundihu)us objiciant: fed ipfam etiam do- ftrinara , Prophetarum & Apoftolorum fundamento unice fuperftrudam;> eeu impietatis & dymcnaL^ rS %2, turbarumque Sc perduenianis omntgenge foetam ma- trem ^ capitaliter laceffjtam , odio, invidiae Sc execra- tioni omnium exponant. Quorum in cenfu haud fane poftremum locum obtinet noviffima illa Lutheranifmi & CdVmifmthifioria y nontamrecentibus^quaminve- teratis odiiscompofitaabeo, qui ira ftudidqueper- citus ,affli6i:isaffli6J:ionera addere ;, & iEgyptiaci exa- ftaiisiuftar populo Dei/Iateres duplicare^in votis fla- grantiffimis habuit. Ex eoenim ordine;, eaque fefta facerimorumhominumoriunduseft, qui Seculorum aliquot veternofosj turpiffimos,perniciofiffimos erro- res incruftare palliareque : omnia Papx (fit venia ver- bo) ftercora^tum per fe graviter olentia^tum vcro hoc temporc^quo doSis ab hominibus crebro commoven- tur , multo magis foetentia, orationis ^maricino condi- ta^ proaromatibus orbi Chriftiano venditare ita fue- verunt^utnihiltamGraffum, tamputidum, tamim- purum ^infulfum ^ impium in illa fuperftitionis Ponti- Ticix ■mtcmi^iJiU deprehendatur) quod illigraviferio- que vultu , licet oblatrante intus confcientia ^non affc- verenr. E t quamvis abfiif ditatum fuarum ocfGctX/^oJ^eist.* ^s argitantur : ciuiis tamen fua lufciniolx cantia^ quim AD LECTOREM. quamUs contortulae captiones &ibphirmata defue- rint, qux reponant: ita ut, etiam cumiismaxime fatisfit 5 nunquam tamen fatisfiat : & quam S^aii]^'^^ ^mi Sophifta fir, in his maxime appareat. Norunt quippe calHdiffimi omnium , fecundum decantatum celeberrimi Cardinalis apophtegma , Mendacii Vtm in pertendendo conftjlere. Quod genus hominum perfri61:o- rum prxfra6iorumque fcite Julius Caefar Scaliger tri- remibus iTipyjphf^ois , rcmos ab uno tantum latere ha- bentibus comparat;, utpotequx femperin (eipfasin gyrum recurrunt. Et hac quidem verfipelli Sophifti- ca duo illijPontificio Regno aprimc utihaconiequun- tur, vcl certe fpcflant. Primo enimhomines fuos, iftis aon vanitatibus, ied fatalibus ftuporibus oppref- fos in Papx obiequio retinent: tantoque idfacilius, quo magis adverfarios fuos graviffimis mendaciis a- pudeosinfamant, probe ctiam probeque ut hxrcant calumnix^caventes, ne noftrorum fcripta , fbporis ve- ternum excuffiira , inipforum manus vcniant,- gnari utique certique^idficontingeret, fore, utnon tan- tum curato fupcrftitionis morbo ad le deceptircdi- rent, & fefe pudendis fraudibus, quibus irretiti tenen- tur 5 feliciter exfol verent : fed eorum etiam , qui frau- dcm ita faciunt ;, aerufcationes omnes intervcrtantur ; adeoque ^^po^yjW illa ArxBabylonica, jam ante ad lapfiim prona , penitus Subrutafuccenfis mox corruat ima tigillis. .** Tum PR^FATIO Tutn etiam apud hxreticos^quos ^ipt7ix,4rdLlgi dc voca* re folent;, bocproficiunt, ut contentionum ferram ift- hanc riciprocando ^ in hanc eofdem curam converfos^ miniiscautosattentofque adimprobas mohtiones& technas 5 quibus hbertatem & capita noftra interim h- citantur^petuntque^ efficiant ; haud diffimiles vel cal- hdis gladiatoribus , idum aha parte qui minantur, aha^ inferunt : vel aftutis 7TOAi97©§9ot5, qui ahbi fpecicm expu- gnationis faciunt ^ alibi ferio expugnant. Has fimilef- que verc Sinonias artes quemadmodum exerucrit fa-* niofusille HifiorU Lutheranifmi & CalVmifmi faber(a Societate illa Ignatianorum feri6)am ^ an perhidum exauthoratus fit^, pariim noftra fcire refert. jam prir demenimeft, quod hiftrioniam in mundohomines ifti fcite exercent) in propatulo eft. Etenim prxcipuse id cura: habuitjUtputidiilima de Luthero^ Zwinglio, Calvino 5 Beza mendacia^a Cochleis, Bolfecis , Suriis, Santefiis ^ Petrafanctis 5 fimilibufquc nugarum , fabu- larum , calumniarum hamaxariis prodita 5 totiefque a viris cordatis^quinipfisetiam, quorumjugulumilli appetierunt ;, fuperftitibusadhucfolide difcuffa;> at- que in aprico ita pofita^ut pellucerent magis quam fo- hs radii ^ ciim fudum eft ; ex orco revocaret ^ !& iis fi- dem fi non faceret^at certe^quod ingenui hominis fue- rat, non demeret etiam. Sua enim jSc malae, quam tue- turjcaufx intereffe putavit^ ut mendacia ifta^five prcn bata 3, five non improbata faltem 5 in medio cubarent 5 quas ADLECTOREM. quae ita fubdole propinata ab iis , quibus mali volentia & odio inde a prima face ju venta^ a dverftis nos imbu- tis fuffufiique ^ hominum talium di^ta oraculorum vi- ce funguntur , cupidiffime hauftum iri non dubitavit. Ne dicam infamiam, qua afpergere viros illos conatur ille r ^>iav}ca%^/)@^, redundare in Papatum ipfum, ciim non Euangelium fed Papatum adhuc profeili cri- minibus ilHs arceffantur. Neque magis Ecclefiis no-» ftris , fi tale^ poenitentcs gremio finubiifque fuis rcce^ piffcnt^verti vitio poffet, quam olim verfum vitio fuit Ecclefix 5 cum S. Cyprianum ante converfionem ma-» gicisartibusdeditum,- & S. Auguftinum Manichaeif- mi & illiciti concubitus impietatejpriufquam in Chri- fticaftratranfiviffet, alligatum, utrumquenon tan- tiim in coetum fuum cooptavit^ {^di Epifcopum etiam conftituit. Scilicet homims Dei faSla nm debent aliunde numerm^ niJiexquoDeonatuseJl ^ uti fcitePontius in vita Cypriani dixit. Solentque quibus multum remijp- fumeft, viciffim amare multum. Tum dofirinam Ec- clefiarum noftrarum ex Lutheri , Zwinglii , Calvini, aliorum ( in quorum verba non ita juravimus , ut illi folentinRomanifuiPythagorae ivl®^ ?($)*) verbis;di- ftifque nonnullis^malignainterpretatione deprava- tis,&: confequentiarum tortuofarum equuleo impofi- tis^cjufmodi fingit,ut fimilis nequitiaj vel ipfum illum, tjui ab initio mendax & latro fuit 5 pudere debuerit. Praeterea ^ quautas tuibas^ tumultus , contentiones fe- ** 2 cum PR^FATIO cum noftrse do&inse praidicatio traxerit , ita invidio- fe commemorat^ut prxftigiofisfuisfophifmatisper- fidige^ per^uellionifque matrem non obfcure eam traducat. Quafi fcilicet non hic fit Divini verbi qua- fi genius ^ ut nunquam emergat quieto ac dormien- te bathana ; neque nifi illo ringente ^ turbantc , Coc- lam terra: mifcente ^ fideles perfequente , opprimen- te 5 & confcientiarum libcrtatem ubique terribili- ter oppugnante ^denique pcricHtante hbertate omni, confcientia , fortunis & vita ;, ad acre telum , ex- tremam necefiitatem> qux piam honeftamque rcd- dit quamhbet expedicndae falutis rationem , com- pellente , emergat : vel Chriftus etiam ipfe non fit la- pis offenfionis & petra fcandaH ^ pofitus in ruinam & refurredionem multorum , & in fignum , cui con- tradiceretur. Scilicet ilH regnorum in verfionem , Re- gum oppreffionem meditabantur , quorum nulla un- 3em adhiberctutopoteft? Videritautem aSupov illud qijjL^x., quo domeftica de Vicariatu Romani PontificiS;, qui plerunque & notitia rerum Divinarum , & folida virtute vacuus^Guicciardino oin qua totius Papatus cardo vertitur (de cge- teris nihil dicam)decumanam ad quamvis impietatcm portam aperireidonea eft? Nequefortealtioresuf- piam radices Atheifmus agit, quam apud eos^qui per- fuafione talidementati creduntun Ne vero, ut tale quid afleram ^ partium ftudio me provehi accufator illeclamitetjaudiatdomefticosteftes^ qui ante Re- formationis tempora fcriptis publicis inclaruerunt. Alvarus Pelagiusjohannis XXll. Poenitentiarius 5 de Plan^ Ecclefix , lib. 1 1. art, 2.foL 1 04. fic jam olim fcripfit : ^langtt Ecclefiapeccatapopuli , maxime CLE-* ^I CO ^^JJ M quafi majora peccata Sodomorum. Vide-t mus enim , quad fides & jujlitia terram reliquerunt. Sacra paginafacri^ue Canones !P (^O F ABU LIS hahentur. f rancifcus Petrarcha Epiftolarum fine tituIoX Vl> qua author fubleftx fidei hiftoriam fuam con* texuitjprementpropediemopprimentque jcct'S -mS^i. veftigiafraudis, &ingIorium foetumifthuncpenitus conterent. Mihi vero infignite audax facinus vifum eft 5 hominis confumpto pudore omni Lutheranifmi & Calvinifmi probrofam narrationem molientis , & fordidiflima ulceraj quibustotum Ecclefiae^ inqua verfatur , corpus pridem correptum 5 lethalem mor- bum contraxit;, ftolide fupineque negligentis* Oc- currit haud immerito Horatianum illud : MeVtus ahfentcm ISleVtum cum roderet ; Heus tu V Quidam ait ^ ignoras te ? an ut ignotum dare nohis Ferha putas ? Jure ille Luthero-& Calvino-MaftiXj cum Ma^vio fibi ac fuis ignofcenSp audiat 5 qux in Maevium ibidem : ficPoetalufit: Stultus & improhus hic amor ejl \ dignufque notari y.^ Ctim tua perVideas oculis ynala lippus inunciis ^ Cur in amicortm Vitiis tam cernis acutum y Quam aut aquila , aut ferpens Epidaurius ? SicutigiturilleLutheranifmum & Calvinifmumim- probo calamo perftrinxit : fic impedire nonpoteft;, qmn PR^FATIO qum&illi^quosLutheranifmi & Calvinifmi nomi- nibus &convitiis^vclut ftigmatibus quibufdaminu- rcre^ pipuloque differre conatus cft , de ccnforis Mxviani fententia, in Papatus, quempcralicnino- minis ruinam sedificare ncquicquam ille fuftinuit, vitia , non fictitia illa , fed vcriffima tcftatiffimaquc inquirant ^ adcoque Hijloriam ^apatus velut :^7^9- Tmoy cidcm, necfinecommentariorum quadamman- tifla 5 reponant. Sicut porro elinguis ille Croefi fi- lius Atys, patris periculo perculfus , invocemeru- pit! ita infacundus cgo 5 Ecclefiix,- cujus falusimis aeque acfummisj dodisindodifque curae efledcbct. Contigitque provido Numine , ut in confcribenda , & ex authoribus idoneis, quicopiofiffimeargumcn- tum ifthoc profecuti funt , in ufum meum priva- tum f non aliud plane inftitutum fuit) contrahcnda Ecclcfix Romanx hiftoria occuparcr eo ipfo tempo- re> quo advcrfarius ille gloriofi militis foetus lucem afpcxit. Jam enim ad icxtam ufque periodum hi- ftoriam illamexintcgrisvoluminibusaviris dodtiffi- mis, Platina, Onuphrio Panvinio, Baronio, Gc- nebrardo , Mornxo inprimis Plcffiaco , BuIIingero , UfTcrio Armachano, Salmafio, Blondello, Hottin- gero, Spanhemio, HorniojRciferO;, aliifquecon- tcxtis^ brcviatam produxeram ; in qua fic Authorum iubinde verbis totidem (ultroenim id profiteri ,non fine gratitudinis teftificatione publica,haud crubefco, in- AD LECTORE M. rnprimis ciim deftinatio mihi non alia primiim fuerit, quam in privum ufiimcoUeftainfcriniis meisrecon- dere) inhaefi, & brevitati etiam ftudui, utidonea tamen teftimonia eorum , quorum authoritatem ipfi- met adverfarii juredefugerenonqueant, neutiquam omiferim,- quxdam fcitu non indigna iis , quasabaliis edita funt^hinc inde addiderim ; & rcbus geftis, quoad fummam rei , poene nihil fubduxerim. Sexta pe- riodus Reformacionis hiftoriam complexa , nifi ab aliis luculentiffitnetradita jam efletj ampliorem tra- dationem merebatur utique. Nunc fatis habui fum- ma rcrumcapita, &Pontificum5 a quibus omnis in Ecclefiam corruptio folis defluxit ^ tergiveriantium haud fecus, quam urfuspalo alligandusfolet , con-^ trarias artes & ftudia y comparatis fubinde nuperi e- tiam Cardinalis Pallavicini vel prxtextibus frivoIis> vel tacitis etiam confeflionibus , in medio ftatuere, Septimam vero ultimamque , a fine Concilii Triden- tini ad noftra ufque tempora excurrentem periodum, quae prae coeteris ob Pontificum adverfus Ecclefiara infignes technas & violenta molimina (\is enim , an dolus, quisin hofte requirat ?) iifque oppofitambe- nigniflimi Numinis Ecclefiam totinfidiis appetitam clementiflTime protegentis vigilantiam^alidque cogni- tu digniflima eft , quamque dedita opera^ quod fciam, nemo haftenus tradidit , paulo fufiiis accuratiufque e- diflerendam putavi.lpfa periodorum Romanx Eccle- P R iE F A T I O fi^e diftiii£lio non tam afFe£i:ata quam nativa , ut- pote rebus geftis infita prorftifque acconimodata, lucem nonnuUam hiftoriae, &:inftitutoetiamnoftro ("nam hiftoriam Papatus proceffu tradationis cum Prophetia de Babylone magna ita compararc confti- tuimus 5 ut difcuffis falfis de Babylone interpretatio- nibus ^ certifllmis argumentis , & rerum ipfarum no- tionibus apertx veritatidaturifimus, Prophetia de Babylone magna non ahum coetum , quam Hicrar- chicum Ecclefiae Romanx Divinitus proclamatum efle) uti plane confido 5 foencrabitur. Habebunt^^fic /Epitomen fuccin£tam , qui Ecclefige Romanx hifto- riam coetera vaftiflimam compendiofa lcftione co- gnolcere properant. in qua fi quid hberiiis dixi , ve- re tamcn , & poftulante re ipfi^ ac inftituto fufcepto , dixi 5 atque infuper ipfa nominis mei involutus oblcu- ritate latitabo lubens ; paratus de coetero rationem diciorum expetentibus y yel provocantibus etiam promptiflime reddere. Neque tamen is cgo cuiquam videri velim , ^ellem rodere quivelit caninam ; Sc cum maledicis maledidiis convitiifque certarc.Nam '. Indignis Jt maledicitur ^ malediBum ejje dico : Vermi ft dignis dicitur ^ henediBum eji ^ meoqnidem animo, / / LongequedefententiaCiceronis;, aliud ejl matedict" re ^ aliudaccufare. MalediHio mhilhabet propoftti prceter con^ A D L E C TO R E M. cmtumelUm : Accufatio Vero crimen defiderat y rem ut de- finiat , hommem tit notet y argumento probet , tefte confir- met. Liqaebit autem ex hiitoria Papatus (ic a me con- cinnata (fummam enim ejus paucis conftringere e- tiam heic juvabit) primos Ecclefige Komanx Epiico-»t pos^virosfanftiffimos, a quibus Papa magnitudinisp^ fuxprimordia ac jura deducit, non modopotentia^ civili & mundana penitus nudatos i veriim etiam ab eadem mifere divexatos, ciiaobfcuros,acfereigno- tos fuifle i neque alia re magis ipforum nomen , quam \ cruciatibus & fuppliciis perferendis, quae una cum) iis 5 qui eos fequebantur ^ admirabili pietatis zelo fu- ' ftinueruntj innotuifle. Hac illipurpura, hocoftro folo fulgebant. Unus illis fanguis fuus , coccus ^ una ' crux j gloria fuit. Cum deinde di(cufl!is praeteritorum * malorum nebulis 5 poft trium Seculorumdecurfum Gonftantini M. & fequenttum Imperatorum benigni- tate, velutliquidiore Coelo, e latibulis, cryptisac fpecubus , in quibus perfccutionum tempore delitue-^ runt^ evocati, liberc cultum Divinum exercerent, & palam ritus Chriftianos profiterentur ; fadum eft , * ut partim vitx morumque admiratione ; partim prae-' ceptorum ;, qux Chriftiana religione continentur,* fanSiitatc, nomen Chriftianum omnibus locismiri- fice propagaretur : illa vero Miniftrorum Chrifti bea- ta paupertas imminueretur , religiofis Principibus , aliifque certatimomni generebcneficiorumcospro-^ *** 2 me- P Tl iE F A t I O mcrcri conantibus, tiim ut pietatem fiiam teftatam facerent: tum etiam, ut glifceret dignatio Sacerdo- trnn 5 atque ipfis promptior animus ad capefTandas ce- remonias foret. Bonoidquidemanimo, necinfelici fucceflu 5 quoad intra fines haec liberalitas ftetit. Poft- quam vero magnorum Principum muncra modum exceflerunt, & humana aviditas dulcifljmo terrena- rumrerum guftu lacefllta fuit, ftatimifilia (divitix) matrem (pietatemj devoravit , & ritus facrorum in- tcr ambigua culti , per profpera paulatim oblitera- tifunt. becundxfcilicetresfapientum fanftorumque virorum animos fatigant, & acrioribus, quam ad vcrfe ftimulis explorant ; quia miferix tolerantur , felicita- te corrumpimur. Ubidivitiarumcupidoinvafitjne- que difciplina , neque bonx artes^ neque religio fa- tis pollent. Exemplo igitur Galhnx Afopicaj , dum eft ftrigofa & male habitaf^ fingulis diebus fingula parientis ova, faginatx vero poft, parere definen*' tis 5 qui labores , periaila , dubias atque afperas res , ipfaque martyria quondam facile toleraverant , iis otium y divitix optandx aliis , oneri miferiaeque fuc- runt. Quid enim miferius aut dolendum magisefTe queat , quam facram difciplinam , fanamque religio- nem^^ quge adhuc paupertate magiftra fteterat, opibus oppreflam adeo foede labafcerc : Sacerdotum integri- tatem in nequitiam, humilitatem in faftum, coeleftem gloriamin mundipompam convcrti ? Atqui resipfa lo- AD LEGTOREM. loquitur, &facerdotalisdignitatis fplendor^fupra fa- fces etiam Imperiales Regiofque elatus^ fenfim id qui- dem , ac placidis mollibiifque principiis , ut non fecus ac ille Europx amator , orbem e littorc in altiffimum pelagus nihil fentientem homines callidiflimi deduce- rent Faciliusenimdignitascrelcitquam incipit. Pc- cunia quoque circa paupertatem plurimam moram habet, dumexilla ereptat: Ubi vero inconfulta illa Principum liberalitate ercptavit , tum , uti mos cft ho- minum,parvula initia pertinaci ftudio perfequentium, clericalem illam ambitionem magnis auitibus progref* famcernerefuit, quxcontenta cfTeeo 5 quod obtu- lerat occafio^ non potuit. quippe fordcnt prima , ciim majora qu^equefperantur. Omnibus igiturexpedi- tius videbaturaugereregnumCvere regnum cmri Bel- larmino in Recognitionum libello, (Pafcere o^^es fit (?^- gio more imperare^ quam fuiflet accipere. Hinc non fo^ liim in fpiritualibus Uniyerfalis Epifcopi titulum (etfi S. Petrum, cujus nomendicis cauia, perludibrium tantiimobtenditur, cvii^^aCvrspov potiiis , quam Agp^i- ^TjDiA^V* fuiffe conftet) poft multas contentiones , non Deo , non Chrifto , non Principe pio, fed t hoca par- ricida indulgente 5 tandem Bonifacius III. obtinuit, eodem fere tempore ia Occidente criftas attollens , quo Muhammed in Oricnte magnitudinem fuam eri- gerecoepit: veriim etiam,fpiritualis poteftatis religio- ncm univerfampaulatim corrumpcntis abolentifque, ^ ^ ^ oy ^ t)i-" P R ^ F A T I O Divina &humanapolluentis5Contrajus& fasomne ita ufurpatse beneficio^ longiiis longiufque progre- diens;, miris artibus , anfra^tibus , cuniculis , Grego- rio V 1 1. Hildebrando , Furia illa humani generis , ef- ficaciflime ambiente, ac demum Bonifacio VlII. pleniflime rerum poticnte , faflus cft (^x Jnius 5 ^x idem hominum , (PhMque facerdos ; in illud fcihcet terrenae quoqucpotentiae, adeoque 'Trct^SotcriAeicc^ cuhncn evedus , ex quo poftea non Cle- rum duntaxat plebemque univerfam , fedlmperato- res, Reges ^ Principes, longe infra fe pofitos o 0 MI NUS circa fuum populum ah hoctemporein ^ternum. Non enim permanehit impietatisfceptrum infortejujlorumynejuflimanusfuas ad- mo- A D L E C T O R E M. moUantur inicjiiitati. Benefaciet Dominus honis , ^ iis , qui funt proha mente, Qui Vero defleSlunt ad fnas praVitates , eos ducet VO MIKUS damnatos cumfacinorofts ; (Pax Vero eritfuper Ifraele. Hxc votorum meorum iamma j haec prora puppifque eftlibri mei , qui Papatusde- monftrando lethali & Epidemio morbo , rctunden- doque virulento & vere Lojolitici Genii ingeniique fcripto hominis;,qui xftu torrenti^ animi raptus,cxer- citui viventis Dei maledixit , agnituri deincbps , & noftra'teIa cufpidem habere acufninatam^atque li ma- chxram ipfehabet ,&nobisurbinamefledomi: de- ftinarus, profeflione pietatis in Ecclefiam autlauda- tus erit Cquanquam hoc fupra voti mci modeftiam eft) aut excufatus. Ita fervet Te Devs^ pie & hene- Vole Leclor : fervet Ecclefiam fuam in mundi hu jus impetuofo pelago mifere adeo jaftatam ^ & ad exo- ptatum tranquiUitatis portum feliciter denique per- ducat ! Perfcriptum ^3Sn V^I^O ptid. Kal. Augu- fti Anno Chriftiano m. d. c, lxxxii. P E R I O P O R U.M ECCXESIiE ROMANj: S E P T E. M E L E N C H y S. L T T HJIoyU Ecclejt^ ^man^ m doclrim & regimi^ I Jl nepu/ioris. Inde ab initio Ecclefi^e illius, ad tempus Conftantini M.fcuj il.C.ccc.x i v.tifque. IK Ejufdem doflrinam purioremjqmadpr^cipm^ retinen" tis^ at in regimme dominationem a0eSlantis, Inde a Con- ftantino M. feu A.C cce.xi v. ad Phocam & Boni- facium 1 1 1. feu A.G. d, cv i i . ufque. III. Ejufdem dominationem in Spiritualihus^ indultu !P ho - C4 adipijcentis , &indo^rina ritibujque degenerantis: A Bonifacio 1 1 J. feu A.G. b.cvii. ad Gregorium VM. fcu A. G. M. Lxxui. ufquc. I V . Ejufdem dominationem etiam in temporalihus aJfeBan- tis ^ in doSlrina ritihiifque in pejus in dies yergentis A Gregorio VII. fcu A. G. m. lxxi ii. ad Bonifacium V 1 1 1. feu A, G. M. cc. xci V. ufque, V. Ejufdem dominationem in temporalibus etiam adeoque C^fareo-^Papatum adipijcentis^ ® eundem ^prcfiigata do- Brina puriori omni ^ fiagitiose exereentis. A Bonifacio V 1 1 L feu A. G, M. cc. xciv. ad Leoncm X. feu A. C* M. D. XVII. ufque* VL Ejuf V !• Ejufdem per ^formatmem , feu feparatmem fide- lium 5 fu^ in Jplrttualtbus & tempcralthus dcminationis clademgraVtfjimam patientis. A L eone X . feu A . C. M. D. XVII. ad Concilii Tridentini finem 5 feu A. C. M. D. Lxiii. ufque. VII. Ejufdemper decretafalf^efidei , ^ anathematifmos Tridentinos in errore ohfirmatie ^ & cum yera Chrifli Ec^ clefiafraude&vicontinue decertantis. A temporefi- nitiConcilii Tridentini, feu A. C. m. d. lxiii. ad noftra ufque tempora. JOAN- JOANNES HENRICUS HEIDEGGERUS Anagr : NICANDER e HOHENEGG VIR SS. JESU. E P I G R A M M A. TT) Apicolas Vincit^ debellat, profligat, cccc^. X Nicander , celfa ftirpe locoque fatiis j Fir Salvatoris J ESU SanBique Sacri(juey Et DoMiNi Servus fidus & eximius. Nicander finefinevire, Chriftique fideles Defendcp & JESU Fir famulufcjue maneZ F. S. E Pag.i ECCLESIiE ROM AN^ PERIODUSPRIMA. feu Hiftoria Ecclefiae Romanas in Dodtrina & Regimine purioris, Inde ab initio Ecclefice illius ad tempus Conftantini^ M. feu A. C. cccxiv. ufque. BREVIARIUM. I. Orlgo EccieJtA Romam varte dijceptata e^, II. Circaeam certa ac exflorata ab mcertis , duhus y fuf^e^is ^ faU fis diJlingHuntur, III. Hiflaria ejusfeftemferiodis divija, IV. 'EjmahApofiolis fundatjicelehritas, Blogiaeidema S,Patribm trihuta, V. Frimorum Bcclefi^ Roman^ Antifiitum gloria fuit humilitas, VI. Vi^go Bcclefiafaulatim degeneravit. VI. Apofiolorum temfore mndum imfune grajfari h^reticis li- cuit, VII. Bcclefia Romana frimapr^co^teris abh^refiimmunisjiiit, VIII. Cyprianicjr Hieronymi elogia , quihusejusfinceritatemcom- mmdant , ad eJHsperfetuitatemperperam trahuntur, A IX. ^/- 2 ECCLESI^ ROMAN^ IX. BpiJloU Decretales frimU Ecclefm Romam Bpijcopis mmulU fmplmtati eorum fanm convenientia trihuunt. X. Barum ymioTyis oppugnata. ^ XI. Ecclefu Romand regimen faulatim deflexit. XII. Bpifcopi & Frefhyteri identttas ex Hieronymo ajferta. Ale- xandnn^ Bcclefia , Prejhyterorum prafidem eligentis mos ad alias Bccleftas, non malo primiim confdio , tranfivit. XIII. idjuccejfu temporis Rom£ tnprimis Eptfioporum amhitionem aluit. Vnde BcclefiA Roman^ typhm cceteris mature dtf^licuit, XI V. Vifior Romanus Bpifcoptis adverjks Bccleftas Afiaticas fefe ef fert. XV. Stephanijti^ appellationis ad Bccleftam Romanam amhientis ^ ^ Africanas ac Orientales Bcclefias communiorte arcentis conatns a Cypriano ^ 0rientalih/4s reprejjt^. ongeEc- L J^^^^^^^fJ Cclefix Roiiianoe origo variis conten- tuZll'^ M ^^^» denriumftudiis difceptata haftenus eft. rie difce- M 1^^^^ A S. Pctro Apoftolo prxfente , 6c annos ptataefl, |g j^^^^l ^^Z^^^^ quinque ejusgubernaculatenen- S ^^^^ili ^^ 3 fundatam efte ^ non defunt 3 qui mor- ^I^SJ^^^^S^^ dicus pertendant. Adjunguntalii S.Pe- tro Aci^atem fidum 3 S. Paulum> & ab utroque Ecclefiam ^undatinij ab utroque ^ feu uno^ feu duobus capitibus Pontificibufque y gubernatam afl^erunt. Qiiorum caufam non ita pridem dedita opera doftifs. Arnaudus S^rbonifta; & plurium etiam S. Patrum teftimoniis fretus Baptifta Ca- faliuslibro de facris veterum chrifltanorum ritiht^s ^omxim^ preflb ', denique formofus ille Griieco-Romanus Leo AUa- tius libro de Confenfh Orientalis c^ Occidentalis Bcclefld , egerunt. Extant etiam BulliE ipforummet Romanorum Pontificumj in quibus imagines Apoftoli utriufque , &: quidem S. Pau- li dextram occupantis ^ expreflas cernere eft. Non defunt tamen Viri dodiffimi^ quorum nonnuUi, velut Bapt. Man- tua* PERIODUS PRIMA. 5 tuanus, Michael CiEfenas , Marfilius Patavinus^ Johan. Aventinus, Carolus MoUnxus , in ipfuis etiam Ecclefix Romanx vifceribus hseferunt ^ qui S. Petrum Romam vi- difleunquam, nedum ejus Ecclefia: fundatorem, & vi- ginti qumque annos integros Pontificem egiffe , vel amhi- gant multum , vcl aperte , produftis etiam in medium rationum haud contemnendarum caftris , inficientur. 11. Licetvero, utambiguxutis hujusfatadirimamus^ ^^^'^^ '^'^''» haud ferat inftituti prxfentis ratio 3 oper;^ tamen pretium IxpiVlta faflruri videmur 5 fi paucis certa & explorata ab incertis ^ ^^ ^»^^»*- dubiis, fufpeais& falfis diftinxerimus. Ilhid igitur ^^^-^Tj/^'- tum exploratumque eft y S. Pauhmi , gentium Apoftohim;, fWcT:is^ non tantiim de Romanorum converfione fuifle quam ma-*^^^^^^^' xime foUicitum atque id egifie , ut Romam videret ^ A6t. tur^ XIX. 21. Rom. I. 9. 10. II. &CC. quin &c Jecmd^m Evange-^ Immfuumy abilhs^ quos Romam mifit , ejus ceu mmiftri Chrifti nomine prxdicatum 3 eos primum Chnfto hicri- feciflTe. Rom. xv i . 2 5 . Deo odorem cognitionis fux per i- pfum fpargente ci travS tottw in omni loco , 2 Cor, IL 14. Certum quoque exploratumque eft mature fatis Romse Evangehum prxdicatum^phirefque ad lUud converfos eflfe. Omitto equidem definire^ an, quod Claudius jufllt Ju- dxos Roma faceTere , A£t. xvi 1 1 . 2. tumultumtes imfulfi- re chrejlo , uti in ejus vita Suetonius narrat , ad Chriftianam Rehgionem pertiueat. Neque etiam certo hquere puto , AndronicumScJuniam, quos ante fe inChriflo fuiflePau- lus Rom. XV 1 . 7 . aflirmat 5 perfecutione, quam Saul move- bat, difperfos ftatim Romam, uti nonnuUi conjeftant, abiifle, autibiprcedicafl^e. lUud vero extra dubitationis aleam pofitum eft , fub Nerone ingentem multitudinem Chriftianorum Romx fuifl^e. De quo fic Tacitus A, xv. 44.. 4. ^c, loquitur : Brgo aholendo rumori Q incenfx a fe urbis ) lS[ero Jubdidit reos , cJ^ c^tufitijjimis posnis affecit , quos vulgm "" A 2 Chri- EGCLESI^ ROMAN^ Chrifiunos appellahat. AuEtor nominis ejm Chriftm , ^c.lepreffk- que in prajens exitiahilis Jhperftitio rurjii& erumfehat , non modb ver Judteam , origmem ejm mali , fed per mhem etiam , (^ub €unUa undique atrocia aut fudenda conftuunt , celehranturque, I- giturprirno correPti , quifatehantur , demde indicto eoram M V L- Tl TVD O INGENS, haud perinde crimine incendu , quam cdio humani generis convicH feint, Certumnon ininus ell, i- pfam Romam tandem eum vidifle ;, ibi in libera Guftodia Regnum Dei prcedieaflc 3 & Dominum Jefum Chnftum concernentia eum omni libertate dm\uTt^g proculimpedmen* to omni docuiffe , Aft. xxvii i. 30331. denique Romce intrepidumproCliriftomartyriumfubiilfe,! Tim. iv. 16. 17. 18. Tum&illud xqnh certum eft, S. Scripturarura teftimoniis, quodPetrus vel Romisfueritunquam^^ vel Pontificemibierefta cathedra egerit 3 probari' vel evinci neutiquam pofle. Ejus enim hiftoriae ne apicem quidem uf- piam reperire eft. Utrei tanti momenti^ a qua Ecclefix mihtantis falutem nonnuUi fufpendunt^ fi vera omnino eft^ nuUamvelaLucahiftoriseApoftolorumfcriptore di- vino i &c folertiflimo ^ qui alia minora longe accurate per-* texere non omifit : vel ab aUis etiam fcriptoribus facris-^ 8c iis quidem locis > qux rei graviflimssnarrationem flagitaflie quodammodo videretur, mentionem faftani eflJe , admi- ratio ingens inceflere omnes debeat. An igitur Petrus un- quam Romam viderit, inter ci)W.$i(rQ)Ja-i/^ duhia merko re^ ponimus. Tametfi enim ^ tefte Eufebio Hi/l, Ecclefe II. 1 5-. primus Papias tradiderit 3 Petrum, Claudio imperante, Romam venifl"^ , ibi Simonem Magum confecifle ^ Evan=- gehum Marcr confirmafl^e , 6c Epiftolam fuam priorem fcripfiflre i atque traditioni illi procedente tempore fidem habuerint plures pii doftique Patres : tamen illud cL hiftorix incertitudinem planiilime prodit. Egifle autemS.Petnim, annos viginti qy.inque Romailum Pon- tificem^ prudentibus y&^^^:?//;^ merito eft, quia cum hi- ftoria facra Apoftolorum ao^^zst^/ elfe ^ fic fatis fohde a vi- ris doftiflimis comprobatum videtur. Denique inter aper- th falfa numeramus y quod S. Petrum Rorrtse Pontificatu in Univerfalem Ecclefiam mihtantem defunftum, atque ejufdem Pontificatus oecumeniei lampadem fuis in eadem Romana fede fuccefl^oribus tradidifle^ noveUi Romanx fedis gnathones, fmetabuUsdivinis^inftrumentifqueido- neis 5 qux ^>tpoCt)oei«.y generare valeant , uUis , imo con- tra difertifllmam eorundem conteftationem ^ aflcverare non enibefcunt. III. De origine Ecclefix Romanse pauCa hxc prxfliti,ad Ejmpra- inftitutum venimus. Multiim autem juvabit cognofcere f7£?^^;^^- Ecclefine iUius progreflfum 5 mutationes, in doftrina ccx- cejUn.n lefti & regimine 64Aix.exKe aliud fci- lictt tffc fiorem , aliud Floram-, zliiid Feterem ^ zliiid r/ovam Romam> aliud/^^V^^^civitatem, ^liud adulteram -, &:pro vero ante ducentos annos Theodoricum Uriam , Augufti- nianum Monachum affirmafle , Ecclejiam Romanam ex au- rea m argenteam ; ex argentea in ferream -, ex ferrea in ter- ream , ex terrea in flercoream ahufje > adeoque y quod fci- tum ScahgerifiHi apophtegma fuit, juxta teroAuT-guMjj^^y illud Hebr^orum , \^^ p *lQn Acetum filim efl njini -, gene- rofiffimi vini veteris peffimum hodie acetum effe. Id vero msiorict manifeftius ut faceremus , vifum eft Ecclefix Romanas ejm fe- hiftoriam certis notoriifque periodis inclufam & arftatam ptstn pc- -*• j. ^ riodts di- diftinguere. Atqueinuniverfumperiodidiftindrx feptem ^^f^' fe nobis offerunt i quarum Prtma hiiloriamejus in doftri- na&:regimine purioris, ab ejus initio ad Conftantmum M. ufque. Secunda doftrinam puriorem in prsecipuis reti- nentisj at in regimine dominationem affeftantis , a Con- ftantino M. ad Bonifacium III. ufque. Tmta dominatio- ncm in fpirituaHbus indultu Phocce adipifcentis , &: in do- ftrina ac ritibus degenerantis , a Bonifacio III. ad Grego- rium VIL ufque. ^arta dominationem etiam in tem^- poralibus affeftantis ^ in doftrina ritibufqueinpejusin- dies vergentis , a Gregorio VIL ad Bonifacium VIII. uf- que. c^inta dominationem etiam in temporaUbuS:,adeoque Cxfareo-Papatum adipifcentis :, &: eundem profligata do- ftrina puriori omni flagitioie exercentis^ a Bonifacio VIII. adLeonem X. ufque. Sexta per Reformationem & fepa- rationem fidehum poteftatis utriufque cladem gravifli- mam patientis , a Leone X. ad Concihi Tridentini finem ufque. Septima denique per novella decreta fidei, &: anathe- matifmos diros in errore obfirmat2:,& cum vera Chrifti Ec- clefia fraude & vi continue decertantis^ certis rerum tefti- moniis docum^ntifquc o-io^S^s 7? x^ *(M9/m;^s repraefentabir. IILTem- PERIODUS PRIMA. 7 IIL Tempore Apoftolorum 3 iit a prima periodo , ci- Ejmah qiie laudatillima exordiar, Ecclefiam Romanam recens il'^/^^ natam licet , fic S. Paulus Rom. I. 8. celebrat^ ut Deo ceidritls.. gratias agat per Jefi.mi Chriftum y quod fides Romanorum prxdicetur ci o^ o) Ta Jcoaju.&) m toto mundo. Erat fcilicet Ro- ma ipfa oi>c^|£^evvi$ '^'5/^^ totius mundt comfeniium , caput &: vertex mundi , & confluxus hominum ex toto mundo , cui etiam totus fere orbis habitabihs parebat. Nam tefte Poly- bio lih. I . '^Jc^TW^ev^St o^ll^i cL^tcc^^ W jcJ^n iiJaJ Iv^Hiivfljuo sJp^ «A.oi$ 7r2Vfi>coy'& ^ T^ieriv eTEo-iv '\i;sni ^icw '^'xJ^ eTreoiE T^Pa- ficdav. Propemodum totus orbis habitahilis tntra annos non totos quinqtiaginta-tres vicltis unum imperium Romanorum. Non poterat igitur magis latere Romanorum fides 5 quam ci- vitas in monte pofita latere poteft. Qiiamprimum igitur Chrifto nomen Romani multi dederunt ^ mox fama per orbem voHtavit : EcceRoma, caputorbis^ Evangehifi- dem fufcepit ! Domina mundi 5 qux Draconi , Diabolo fervivit haftenus 3 Chrifto crucifixo fervit ! Jam ab Hie- rofolymis Romam ufque metropohn vanitatisjimpuritatis^ idololatriae arcem ac thronum Draconis 5 Evangehum pe- netravit! Sed &: cap. xv. 14. fic eandem Eccleliam exor- nat : Verfuafum habeo ^r ipfe ego de Vohis , fratres meiy quod ipfi per uos fleni fitis bonitate, impleti omni cognitione. Deni- que cap. XVI. 19. >? >S i/^Sv ^xjusclil^y^ &*$ luhf^i a<})j5C2^. obe- dientia veflra (putajuxta tu^ttov i^i^S^p^)?^ , typum docirtn^ , m quem eos traditos effe cap. vi. 1 7. dixerat } ad omjtes per- njenit. Neque etiam contemnenda funt elogia , quibus Ec- ^iogia> ei- clefiam Romanam fui etiam temporis , S. Ignatius mafta- ^■^Zr^thm vit. Vocat enim illam epiftoU ad eofdem data ct^io^goy, trihutA^ ct^iOTT^eTnJ' , oc^Jo/^K9i'e^c7Dy j a^igTraivov 5 ct^iOTnT^^^v, cc^iccyvov, ^opov Deo dtgnam , decenttffimam , beatifjimam , laudandam, digmmc[uaquis pottaturt cajltfftmam, €xim:am charitate , Chri-- P j8 ECCLESIvE ROMANiE Jii c!r ?atm nomine fruentem , flenam (pirttu, M^ritoqufi A- poltolorum proximorumque temporum Ecclefia cum uni- verfa ^ tum Romana etiam cum virgine comparatur. Re- veraenim mfjfh^ X5^^ct^ ^ dSid^pJop®* t/xum i iK^KmfZ. Virgo jntegrA ato^ue incorrufta permanfit Ecclejia 3 Uti vetu- ftus Scriptor Hegefippus apud Eufebium Itk i v. 22 .& Ni- cephorum lik i v. 7. loquitur. Si qui enim erant, uti idem He- gefippus loquitur , c^ui fmceram falutaris prxdicationis regu- lam depravare fudehant.y tn ohfcuris tenehrarum latehris delituC" runt. ;-frmorum V. Ipfos Ecclefix Romanx Antiftites , non ftatim am- Tonmna ^^^^^ ^ Ecclefix vcnenum , infecit. Sacerdotum quippe^fo- uintifii' riafuit ( ita in confutatione Primatus Papse ante annos pe- ^^d7fi!it ^^ ducentos fcripta Gregorius Heymburgenfis J. U. D. 6c ^hmniiitas. Norimbcrgenfis Syudicus loquitur} non purpura , non dp- qjitidi , non ec^uus alhus , non fajlus ., non dominatus 5 fed : '^ccenos relic^uimm omnia i ^ fecuti fumm Te , TyomiTte, Twm i^itvir jhrente Bcclefia y ^ nondummalo lahorante (^utlfidori Eelufiotas Itk 1 1 i.EpiJl, verbis utar) m JSdL ^z^ oivdwlxopiH TOv ex.ct5ov, x^vSvT©^, K^i^vov ilu) ejcxAjjctIocv 'nroiivr®*, Divin^ gratU circa eam velut chorum agehant , Sancro Spiritu res admi' nijirante , Antifitum tinumcj^uemopiie incitante , ac Ecclefiam in Coelum convertente, VI. Coeteriim non abfurde in Pofliacena refponfionc retulit Carolus Lotharingus Cardinalis : de quindecim (nos addimus de fedecim } i chrijlo feculis ^ primum^eri ejje au- reum : reliqua , quo longius ahfcederent ,.€oeJJe nequiora atque Ylrgo Ec deteriora, Teftis ejus rei idem , qui , fupra ^ Hegefippus eft, uftmT- ^^^^ prsefatus .5 l^cclefi^m Apoftolorum tempore caftam '^pneravit, Virgincm fuiflfe 5 fequentiafubJTLingit : Toflquam autemfa- cer Apojlolorum chorus diver/b mortis genere vitam finiit , p'£- teriitque illorum ^t(t$ ^ quihus l. chrijlo donatum erat , us auri' ECCLESI^ ROMAN^. 9 hus divimm fapientiam coram acciperent , tum primum falfa ^ ojeteratoria impit erroris con(piratto per fraudem eortm , c[tii do^ cfrinam a verttate prorfus altertam dtjfemirtare lahorarunt , iytittum ceptt. Sui deinde , ntdlo jam ex Apoftolts reltquo , ntidato , ut ajtmt, capite y fincero veritatis fermont , falfam ^ commentitiam do^hinam es adverfo oppomre auft funt, Senfus cft^ tumpoft Apoftolorum tempora mox hxrefes nefarias caputfuum protulifTe , &: impletum efle ^ quod prxnunciaverat S. PaulusA£t. XX. 30. futurum fcilicet , utpoft Ip^^^ dtfccf fum , abitum fuum & Apoftolorum graves lupi ^ &: viri perverfa loquentes 3 ex ipfms Eccleha: vifceribiis furredu- . ri fint : tum etiam ipfam Ecclefiam paulatim degenerafle, nxvifqueejufmodi, qualibus Ecclelia Apoftolica caruit, laborare incepiffe. VL Tameth etiam Apoftolorum etiam temporibus non ^pojioh- clefuerint , qui Evangehum prxdicatum ab ilhs depravare *""'" ^'"^' fatagerent :, cum Apoftoh jam tum , cimi Evangehum ^/.-mwm- prxdicarunt , obteftati fint, m quibufdam efie dymo-loLy P/J"' ^f^^f' ignoranttam Bet , i L>or. xv. 3 5 . ^Sptrttum Anttchrtjtt tn 7nun- 'tkls Ucuit, do e(fey I Joh. iv. 3. multofo^ue jam Anttchrifios inmundoextt- ttjje ib. cap. 1 1. 18. adeoque Diabohmi gnarum utique, fe mox ex regno fuo 5 quodingentes habebat^ ejiciendum, id jam machinari ommbus viribus ^ ut haberet commeatum ad Antichriftum ahquando in fcenam producendum ^ non- dum tamen t^^v? jcstpctA^ nudato capite.nti Hegefippus loqui- tur y adeoque impune & proftituto pudore omni hxretici graffari coeperunt^ uti quidem poft Apoftolorum tempora, cimi Apoftohci Spiritus repaguhim remotum efletjjfaftum efte^jhxreticorum catalogi a Veteribus confignati teftantur. VII. Ab immani tamen hxreticorum taiium hcentia Ec- Ecdefii» clefia Romana magis , quam coeterx , immunis fatis diu ^.''^'"•'''''*. fuit. Sicut enim verbum Dei ex Sione prodiit , Evange- coetem ab liumque primiim in Judara ^ACvx rehquaAfricaque prxdi- B ca^ fo tcC:ttSlJE^O'UAls[JE catum eft : ita in iifdem IbGis priilium hserefes oborfse a Jui^ dotis & GrcTcis Pllilofopliis cumpriiliis defenfse Ecclefiam Dei infeftare 5 & Evangelium prcedicatum corrumpere coe- perunt. Ex iis vero:) quos S. Auguftmus, Epiphamus ^ Phi- laftrius hsereticorum catalogo ihferurit ^ pauci primis tem- poribus Romarii fuerurit > Pauci Romanam Ecclefiam exercuerunt.Perfecutiories creberrimce,martyria gloriofaj,fi- dei fimphcitatem ^ &: charitatis linceritatem :, ita fuftinue- runtjUt Diabolus oftium apertum^per quod vel vi^ vel frau- de irrumperet ^ non invenerit. cyprimi VIIL Hauc Ecclefise Romanx primaevam fehcitatem i^Hiero^ S.Patres pra^dicant &extolkmt. Omnium inftar S. Cv- giay ^«i- prianus & Hieronymus lunto. b. Cypnanus ^5/?^/^MC^r- kusejHs fielium inter alia eos ejje Romanos ait > ad quos ferfidianonfof temllm- fithahere accejfum, Suo tempore innuit ^ tales effe Roma- mendant, j-^qs ^ ob compcrtam in fide conftantiam &: zelum verita- ^erplmi- tis, continuis fere eorum martyriis obfignat^E y quem et- ^^fmper-iarii dariinatis &; rejeftis ftrenue licerefibus ^ eorum cumpri- ST/rT"*"^^^^ quiRomx etiam turbte connixi fiiemnt (quales Cerdon Valentinus , Marcellus ^ Novatiani } demonftra- runt. Perpetuotarrien talesfuturosefTe, ut^d eos perfi- dia habere acGeffum non poffit , ridn dixit > neque , fi dixifl fet, recipiendum cLZ ne acCefTuni ha- bere poffit. At iis fueceffu tempotis Vel languefcefitifexrs , vel intereuntibus decuriiaria perndiiE janu^ apefiri potuit. Sed&S. Hieroriymus /ii'. 5.^^/. r^;:?/r^ i?/^i^//^j Scftd , in- quit , Romanam fidem Apdfiolica vdce laudatam ejufmodi pr'£fii'' gtas non recipere , etiamfi angelus aliter annumiet , quam femel frdidicaiumifi^ Vduli duthortfate fynmitUrHnm tojfe ^Utari. Cor- rigit autefri haric Hierdnyriii patild crudioreni gridmami- pfe Rigaltius Not, ad Cypr, £pifi. 5 5 . afTereris 3 ftdri id velle Pauliirii^ reftiorem firmioremque R.omanorum fidem effe,, quam 1 PERIODUS PRIMA. II .qiiam alioriim 5 fed hoc tantiim eum dicere , agere fegratks Deo , quod ubique famafit , etiam Romanos rerum Dominos , fidem Chnjiianam fufcepijfe : quod fane , inquit ille ^ ob dignitatem urbts, qu^totius orbis erat cafut , cr gentium Domina , valde ad ChriflianA fidei fropagationem faciebat, IX. Prmiis Ecclelix Romanx Paftoribiis&rEpifcopis, EpiftoU jClementi ciimprimis , Anacleto , Evanfto , Alexandro, ^'^'''^^^<^' .^Sixto, Telefphoro^Hygino, Pio, Aniceto, Soteri , a- ^/^^^^2^1' Jiis tribuuntur epiftok"e nonnullx , vulgo Decretales infigni- *«^«^ ^/^- tx, 5c ab Ifidoro Hifpalenfi, fi Francifco Turriano Je- {'^XJ/^''^' fuitx fides eft :, collectx. Qiix quidem epiftolx , fiqui- pitcitati dem genuinx eflent , non parum Ecclefix Romanx pri- l^mZIZ' mitivx gloriam offlifcarent. In iis enim laudati ilh Epifco- vementui, pi Romani velut ex tripode diftantes nova quasdam ora- ^^'^'^'^''^' cula circa ritus maxime & ceremonias Ecclefix ^ Apofto- licx fimphcitati & puritati non parimi repugnantia , indu- cuntur. Clemens, verbigratia, fancit , ut Sacerdotes pahi- damentis facris 3 Epifcopi infula &: paftorah pedo , fanda- liis &: chirothecis 3 Archiepifcopi pallio 5 Pontifex ^ Cardi- nales&:Legaticrucis vexillo ad concionis &: Miffe facra . veherentur. Anacletus , ne Prxful , neve Clerici barbam vipl comam nutrirent ; nec ^.pifcopus a paucioribus , quam a tribusEpifcopisordiparetur^ utque Clerici pubhce non privatim ad Sacros Ordines afcifcerentur , edicit. Alexayi- .^r^ aquam hiftralem profugandis dxmonibus 5 hominibuf- que poft finita facra^afpergendis pra:fcribit.^/x^//j5Corpora- , lis feu hnteoh^fuper quq inter facra corpus Chrifti ponitur, .fprmamprxcipit. Tif/g^^^wjej.uniumquadragefimale ante 4 Pafclia:i:()'^/>^//.f5dedicationes folennes Templorum^neve ex „augerentur &: dimin.uerentur fine Metropohtani & Epi- ifcopi CGoifenfu, nec non compatrum in Baptifmo ufum. P///^>Pafchatis non nifi Dpminicx celebra.ndi neceflltatem : . K^rHcms j ut vertex capitis facerdotum fphxrulx inftjr B 2 ra- 12 ECCLESI^ ROMANJE raderetur : ViBor , ut Baptifmus extra neceilitatem folo Pafchate adminiftr,aretur : Cdtxtm , ut ordines facri in quatuor jejunii temporibus conferrentur ^ qui haftenus fo- lo Decembri conferri fueverint : Vrbanus , ut Ecclefiaprx- dia ac fundos a fidelibus coUatos reciperet : 'Fahimus , ut finOThs annis die Coenx Domini Chrifma , vetere com- bufto, renovaretur : .9/^^^^;///^, tegumentaaltarium&ve- ftes facerdotum : Pc*//x , annua facra pro Martyribus : Eh- tychtmus , ut frugum primitix m altari a Sacerdotibus bene- dicerentur , utque per gradus ad Epifcopatum afcendere- tur y ordinarunt. Omittam prorfus ^ qux hi fimul om- nes de Primatu Romani Pontificis , de forma judiciorum, & quahtate teft'ium ^ de non accufandis clericis ^ maxime Epifcopisa LaiciS:, de appellatione ad fedem Romanam > ahifquehujusgeneris decreviffe dicuntur. Qiiar omnia fi cumvero confentanea cflent , de EcclefiiK Romanx vete- ris puritate & prxrogativa fidei fupra Ecclefias rehquas haud dubie conclamatum foret. Quis enim taha Apofto- hcx fimphcitati congruere A^el fomniare aufit ? :EAYum X. Sed falva res eft. Ahalonge pietas^ mensaha^ ca- ZmvZl ft^o^q^^^ longe fuit primorum illorum Ecclefix Romanx tii. Epifcoporum ^ iis temporibus ^ quibus continuo fere per- fecutionum incendio flagrantibus 3 alia omnia ^ quam ina- nia 5 frivola &: abfurda ejufmodi ^ ad inftruendum faftum miniftrorum Ecclefix compofita ^ meditanda fuerunt. Et detefta jam fraus eft ^ clariufque meridiano foleex iis ^ qux primimi Magdeburgenfes Centuriatores ^ poft adverfus Turrianum David Blondellus in Vfeudo , ifidoro , 8c Turria- no 'vafulmtihus , (* ne de Sirmondo ^ Petavio ^ aliis Pontifi- ciis yvj^oioTTim earum oppugnantibus dicam } publi- cam in lucem protulerunt ^ conftat ^ hunc Decretalium epiftolarum lumbricum demum CaroIiM. xta tC:, obfte- tricante nefcio quo Ifidoro 5 cognomento Mercatore^ na- tum^. PERIODUS PRIMA; 13 tum^ iridori Hifpalenfis larva teftum , viliilimas faeces pretiofillimis antiquiorum Urbis Romanx Epifcoporum titulis appofitis venditaffe 5 atqueitaplusquamoftofecu- < lorum decurrentium ordini ^ nefarie impofuiffe > quam in rem inferius Seft. LXi V. plura. XI. Tametfi vero de depravata primis illis temporibus^ EcdefLt Ecclefix Romana: doftrina nihil conftat : Ecclefix tamen ^''^"'J.^f rcgimen ab eo , quod Chriftus & Apoftoliinftitueruntj/^lfv/.ifr^ paulatim deflexit. Veriilime quidem Florimundus Rx- '^'P=^^^' mondus mfiibula Jok cap. 20. fic primorum Pontificum hu- militatem depinxit : Priortbus tllis fcculls , c^ multornm aiu nortim pixii Poraifices martyrtt facri latirea ccntentos fttijje y qttam omni diademate c^ feeptro potiorem habebant , reliqtiisqtic orna- mentis ducebajtt fttpertorem , nemo ignorat, Trimailla dtate , glo- ria eortimerat ignominia-y Majefas, htimilitas -^ felicttas , tyran- ?iorttm ir£ ; qtttes , ftpplicittm > njita , mors tpfe. Nihilominus eum paulatim fupra reHquos gradum afFeftarunt, qui^ pro- cedente tempore y prxter intentionem 6c confilium eo- rum y malorum Ihadem poft fe traxit. XIL In univerfum quidem S. Hieronymus Comment. ^Pifcopr^ cap, I. ad Ttttim:, fuie comprobat, eundem S. Paulo efle ^.■/'^V'''' rrei byterum & Epiicopuni. Et antec^tiam, inquit^ Btabo- ex Uicro- li infltnchi ftudta in reltgione fierent , ^ diceretttr in poptdis : "r^^'' '^J^ Egoftm Patilt, ego Apollo, ego atitem Cephdt, commtim Prefby-' terorum confilio Bcclefi^. gubernabanttir. Poflo^tiam vcro untifqutP cj^ue eos, o[uos baptizAverat , ftios ptitabat efje , nonChrijli-y into- to orbe decretum efl , ttt ttntts de Prefbyteris elechts fuperponere- tur coeteris, ad qtiem om?m Ecclefict ctira pertiiKret , ut fchtfma- ttim fenmta tollerenttir, Subjicit : lioveri-at Epifiopi, femam conftietudine , qttam difipofittionis Domtnidt veritate Prefbyteris efc Jiipertores, Annotatum etiam eft , Alexandrix ufque ad He- raclam 6c Dionyfium Epifcopos y Presbyteros ex numero fua unum ^ quem digniorem reputarunt , feledum in cel- B 3 fio-- ^ E C CI.^ S I JE ^ OM A N JE 'fiori gradu Gollocafle ;, futuriim fcilicet rs^itfyor ^^-©/'ea-- i&jTegojy, Presbytemmm, feu Presbyterii Fr^/^t?;^ quemmo- rem a Marco Evangelifta initium fumpfifle ^ idem Hiero- Mexan- nymus epiftola ad Evagrium teftatur. Et quod Alexan- dlTa ^'^' ^^^^ '"^ initio faftum eft , id alibi poft initia Ecclefiarum Tresbyte- fieri ctiam cocpiiTe , idemafferit. ^od autem, inquitille, rorttTn poSTBA iims cleBus ej}, qm ccctens pritpoiwretur , tn Schifina- eiigenm tis remedium faBum ejl , ne unusc^utjque ad fe trahens , chnfii txem- ^Bcclefam rumperet, Proin quicquid hic praeter inftitutio- iZTad i? nem Chrifti mature in Ecclefia accidit ^ ficut non malo lias Eccie- confiHo accidiffe largimur ultro ^ ita non tam propter '^mdl'^Z''^'h^^^^ P^^fi^^^'^ majorem, refignandam fciUcet in manus mhn con- Epifcopi :, vcl proptcr «©f a)'5)C59'e«/]oUv quandam , quam '^tlm/ivit '^§o^^P**'' prdfidentiam ^ adeoque (Tss^T^iA^J) ^ Tct^iv majorem duntaxat honorem & ordtnem accidiffe pertendimus. Ufuc' XIIL Solent autem optima & faUiberrima quxque ho- ^fris ^R^' niinum inftituta fucceffu temporis degenerare.Id hic etiam maiupri- coutigit. Houos cnim iUe colktus Epifcopis fubinde ani- mtiEpi- mos eorum ita mutavit :, ut more humani ingenii , plufcu- IZbhlT 1^^^ fibi arrogare , &: fe extollere fupra alios inciperent. nemaitiit. Qiiod Romx iuprimis ^ urbe fcihcet Imperatoria &: Or- bisdomina^ eveniffe conftat. SaneetiamSocratesH//?.<£f- cleflih, V 1 1 . 1 1 . Epifcopos Romanos paulatim ita degene- raffe dixit, ut ^jre^ '^ kpo5f mdumentoYum > o" fufercilu humum. Jpe^lantia j^erpetuo. Nurmni, venjaue ejus cultonbus velui furos commenddret ^ uerecundos, Sed&S. Bafilius£^//?. lo. iioii obfcure iLuu Sh2ix,tco o(p^iu) Occidentalem illumfiflumpuKdit. Siira Dei ferman/erit , inquit^ Unde -^roiGt f^oYiJeiciL yilJ(AV ^ ShliTCYis oCfgu^H j quak nohis auxilium ab ^^''^^J^'» ficctdentaltum {ajlu cr Jifcrctlio adent? Vateni fuifle , triftis ^^^LT Wentus docuit. Alibiquoquefatente, & nonnihil lloma- ^^f^»"^\ chante Baronio ad A. C. ccclxxi i . §. 3 2 . de Ecclelia Ro- 7{f^\Taiit, mana idem S. BafiUus dixit : Odifajlum illius Bcclefu, XIV. ExemplaambitionisEpifcopos Romanos matu- ra^^r rjAiTgA; Hifpanum EccTejuim utrumque immorigerum in fidem recipiens , Ecclefias ^^""^«^"" Hifpanicas fic fatis graviter adoritur 5 6c jus appellationis "^' Afiill ad Ecclefiam Romanam ambit 5 multiim reclamante Ucet"^^'*^^- S. Cypriano Bfifl. 18. necnon libro de tmime Eccleftdy ubi "^EcTiejZ d^iofjLvniMiMst» ilk occurrunt : Hoc utique erant cjr coeteriApo- commuma jfonr^""" ne arcen- i6 ECCLESI^ ROMAN^ th.cona- Jloli y quodfuit Petms , pari conjortio praditi c^' honoris ^ po- *^l^-^.%d tejidtis', fed exordmm ab mntate frofictfcitur , ut una chriJliEc- orimtdi- clefia , & Catholica tma ?nonJlretur, (' cjiia: verba accurate Sal- bmre^ref- jxiafius de Primatu Pap£ pag. 74,. 75. y6. expendit} veriim etiam non multo poft 5 fuborta:, de baptilmoeorum^ qui ab hisreticis baptizati erant , quseftione ^ ipfe quidem caufx meliori addidtus y diilentientes tamen primo Africa- naS) mox etiam Orientales Ecclefias reliquas iis adhisren- tes 5 arroganter fatis a communione fua amputat. Ad quem ita apud Cyprianum Orientales :, epiftola ad Cyprianiun data 5 qu:x: Pamehance Cypriani Operum Editioms 75 eft^ «jTj AmuTiJcaT^ fatis fcribit : Homo animoffis parit lites , O" "^i^ tra- cundus exaggerat peccata. Lites enim S" dajjenfiones quantas parajii per Ecclejias totius mundi f Peccatum vero quam magnum tiht exag- gerafti, quando te a tot- gregihus feidijitf Excidjftenim te ipfim. Nolitefallere , fia^uidem eji vere illejchijmaticus , qiufe a co^nrymmo- 7^e Ecclefiafitcdi unitatts apoflatam fecerit. Dum enim putas , ate. omnes ahfiineri pojje , felum te ah onmihus ahfitnutjit. Amhula- tc vocattone , cpua njocati eflis, digne cum omni humilitate fenfus ^' lenitate, cum fatientia feflinentes inuicem in dUecHone , fatis agentes fervare unitatem Spiritus in conjtin^ione pacis. H^c A- poflalt 7nandata <^ 7m?nta falutaria , c^uam diligenter Stephanus tmplcvit , humilitatem' fenfus ^ honeflatem primo loco fervans f £litid enin^ humilius aut lenius , quam ctvm tot Epifecopis per to- tum mundum diffenfljfe ? Pacem cum flngults varto dtfecordtdi ge- nere rumpentem y modo cumOrientalihuSy quodnecvos laterecon" fidimus y modb vohifecum , c^ui inMeridie eflis , a quihus legatos Epifcopos pattenter fatis ^ lentter fefecepit , ut eos nec ad fermo- 7tem fealtem colloo^uii communis admitteret ? K^dhuc infeuper pr^- cepit , ne quis eos in domum feuam recipej^et , pJ venientihus non felim pax c^ communio , feed c^ teciurm c^ hojpitium negaretur. t^ptid tale^n hominem potefl effe unum corpus , ^ unus J^irittts .^ Mpud o^uem fertaffis anima una non efl 3 ftc luhrica , mohilis ^ in» PERIODUS PRIMA, 17 certa ? Et tcimennonfudet Stephanum tdthus aAverfis JEccleftam patrocmumfrdflare, (^ propter h^reticos ajjerendos fraternitatem fcindere: infuper c^ Cyprianum P/eudo-ChrtJlum , Ffeudapofolum, ^ dolojum operarium dicere ? S^& omnia in fe effe confcius prAvenit , ut alter > ea per mendacium ohjiceret , qu£ ipfe ex mC" rito audiret, Haftenus illi , quoriim Epiftolam libenter fe , exemplo Manutii , omifTurum fuifle Pamelius , nifi Morellius &: Turnebus ipfe , priores iix lucemcam produ- xiffent, fatetur. ^A-^^w^^ Ec- i8 ECCLESIjE ROM ANiE PERIODUS SECUNDA. Seu Hiftoria Ecclefias Roman» Do6trinam pu- riorem ;, quoad prsecipua , retinentis ^ at in regimine dominationem afFe- ftantis. Inde a Conftantino M. feu A. C. cccxiv. ad Pho- cam & Bonifacium IIL feu A. C. dcvii. ufque. BREVIARIUM. XVI. Conftmtmi M,favor dr liheralitas Bpifcoporum Bccleft^Rom, amhitionem auxit, Necjue tamen 'Ecclefu ejus principatum is agnovit, c[uod ex hiftoria Donati (^ Arii in Arelatenfi (^ Ni- CAna Synodo damnatorum prohatur, XV II. Marcus Papa univerfalis Bpifcopi titulum fihi arrogat. Julius primus impetrat» tu Bpifeoporum in Oriente depofitorum caufam fihi cognofcere denuo Itceat , proteftantthus tamen Bpif copis Orientalihus, XVIII. Liherius Vapain gratiamConftantiixumK^riamscontrA i^thanaftum facit. XX. Da. PERIODUS SECUNDA. 19 XIX. Damafi (^ Vrficm fro ohtinendo VafAtu violenta moli^ ► rmna, XX. Hieronymus Bcclefia Roman^ amhitione motus , eam cum Bahylone comparat, XXI. Imperatorum Valentiniani , Valentis ^ Gratiani ediBum 'adverfus Cleri Romani avarittam , ah Hieronymo etiam lauda- tum , c^ a Theodofio , Arcadio confirmatum, XXII. In Conctlio Conflantinopolttano Bpifcopus Confiantinopo- litanus Romano ex^quatur. XXIII. Siricius Papa ampltficat poteflatem Papalem. XXI V. Et doBrinam ettaminductalege coelthatus Sacerdotum con- taminat. XXV. Innocentiily Zofimi , Bonifaciilt Sixtilll, Leonislypre flahiliendo Trimatu molimina, XXVI. Reclamante Ecclefia Orientali in Concilio cumprimis Chalcedonenfi , quo pr^rogativa Romani non juri Divino , fed humano ^ polittco accepta fertur. Inde &muUtio Romanos inter (jr Conflantinopolitanos glifeere coepit, XXVII. Telix III, Acacium Conflantinopolitanum excommunicat: hic illius nomen e diptychis eradit. Gelafius I. primatum fuum ex ' jure divino arcejfiere conatur, XXVIII. RomA vaflatio a populis feptentrionalihus amhitionis af fe^um in Pontificihus non exttnxtt 3 tefle htfloria Symmachi Pa- p£ eleBi. XXIX. Seculum fextum promovendo Pontificio Regno, ob ahfen- tiarn Imperatorum^ hareticos Romam appellantesy c^ harharos Pontificthus adulantes , pr^A cdteris opportunum fuit. XXX. Hormifddi, Pap£ pro ftahiliendo Pap£ in Occidente eir O- riente conatus ', refiflentthus Johanne Patriarcha Conflantinopo- Ikano , Anaflafio ^ Juflino Impp, XXXI. Johannes P, Conftantinopoli kgatione fungens cum Bpi- phanio Patr.de Primatu contendit, Redux cL Theodorico incarce- rem compingitt^r, C 2 XXXIL >- Cmjianti- ni M.fa- 'vor ^ li" beralitas Epifcopo- rum Eccle- Jta Roma- na ambi- tionem nuxit. Ueque t&men Ec- cUJiiz ejus frincipa- tum is a- gnovit , quod ex hifloria Donati ^ ^rii in Arelatenji iS J^iicana Synodo ifmnatO' 20 ECCLESI^ ROMAN^ XX XI. Jujimiam de fide Rom.fenfm. '. XXXII. Conciln Conflmtinofolttmi V.hifloria. 'DefecHo 'Bpfio* porum. Italorum ab Ecclefia Romana, XXXIII. Johannes jejunator Conflantinofolitanm Patr. Oect^ menici titulum fihi vendicat, XXXIV. Indignantihm mulium Telagio Papa c^ Gregorio L Magno , qui apud Imper. Mauritium Antichrifli pracurferem inflgnit , quisquis titulum eum affeciat, XXXV. Vatictnium Gregorii M, de fiquentiht^s temporihtts. ' ' -i i j..- ..''.. XVI. ^^5!^>Jr^3^t Tqiie hi fuerunt Epifcoporum Ro- manorum^fxvientibus adhuc perfe- cutionibus ^ pro obtinendo in reh- quas Ecclefias primatu conatus, quo- - ^^rssL.^} ^"^ ^^ ^^^^ ^^^^^ caufa ambitione" Mjc^^j^^^^^ non fegniter jam tum Satan abufus eft. Qui etiam, ex quo Conftantinus M. Ecclelise Chri* ftianse pacem reddidit , eique favere coepit , ambitio- nis hujus igniculos ^ ejus liberahtate incalefcentes 5 im- mane quantum flatu fuo accendit. Nam profufis opi- bus Ecclefiae donatis , crefcere Epifcopis ipfis fuperci* hum coepit:, auditaque, uti Silveftri Legenda teftatur, coehtus vox eft : Hodie venenum ejfuflim efl in Bccleflam, Nihilominus ^ ciim de Donato ab Ecclefiis Africanis damnato ageretur j, Conftantinus caufam non Miltiadi, Romano Epifcopo 3 judicandam obtuht^ fedjudicespro fua authoritate dedit Epifcopos y Maternum Colonien- fem 3 Rheticium Auguftodunenfem , &: Marinum Are- latenfem , quibus poft ejufdem diplomate adjunftus qt- iam Miltiades Epifcopus Romanus eft. Cimique eorum judicio Donatus non acquiefceret , Conftantinus Arela^ tenfem Synodum^ cui ipfemet praefedit , judicem con- ftituit, tandemque Mediolani fententiam tulit. In Arii PERIODUS SECUNDA. 21 quoque controverfia nec folus Epifcopus Romanus ju- rumprg' dicem ee^it , nec prxcipuas etiam partes habuit , Con- ^*^^^* ftantmo Sc convocante & moderante Nicxnam Syno- dum y in qua Alexandrini Epifcopi l^ismct , exemplo Romam 3 confirmata eft 5 cautumque infuper , ne Epi- fcopus fieret pra:ter fententiam Metropolitani > allabora- tum quoque 5 ne in civitate una plures uno Epifcopi effent. Sic igitur Epifcopalis dignitas & poteftas incre- menta cepit , ut Romani tamen Epifcopi fupra reliquos r^jzsipo^ &c prxrogativa nuUa hadtenus emicuerit , quin ipfe potius Conciliari decreto ad curiam parium relega- tus 3 ejufque conatus fufftaminati fuerint. De quo ciim alios , tum maxime doftifllmas Beveregii in ConciHum NiciEnum, Canonem inprimisejusfextum^ aUorumque etiam animadverfiones videre eft. XVII. Nihil tamen Epifcopi Romani , ut rerum in Manus Ecclefia potirentur , reliqui fecerunt. Et Marcus qui- IfrfJir dem A. cccxxxv. Papa lectus , fi genuina eft :, qux ei Epifcopi ad Anaftafium &: ^gypti Epifcopos adfcribitur Epifto- %^/"^^_ la fibi Vniverfdis Bpijcofi titulum arrogans , fic Ecclefise gat. Romanx jura detonat : Ecclefia Romam immactdata femper manftt , (^ Domino providente cjr Beato Petro opem ferente in futurum martehit, Item : Dominus difcipulorum fuorum principi infiis fatus ejl Bvangeliis: Petre y rogaviprote , ne deficiat fides tua. Poft eum JuUus I. Epifcopos in Oriente diverfas ob caufas loco motos , pro authoritate fua in integrum reftituere conatus eft. De quo ita Sozomenus Hijlor. Ec- clef III. 8. Oict Si Trf ^'vroir xMhfjLoviu^ cturci fZB^ai^io}^^ ^uoniam propter fedis digmtatem amnium cura ad ipfum (pecla- hat , fuam cuicpue Eccleftam reftituit. Qiiin A. gccxlvi i.fug- juUuspri' 'gerente Ofio, in Synodo Sardieenfi conditus eft canon, "''^''"- quo Epifcopi depofiti, bonx caufx fibi confcii, adju- ^^^^p"! : C 3 Uum 22 ECCLESI^ ROMAN^ rum in 0- lium Epifcopum Romanum remittuntur , qui caufam eo- rientede- j-um dcnuo cogniturus fit. Quodque Julio in particulari ^cfufZJi' cafu tributum , ad omnes generaliter extendere fucceflb- bi cogno' j.gs i^Qn dubitarunt. Sed proteftati tamen adverfus h^ec mo- £'7///mt. liniina Orientales Epifcopi funt 3 diferte aireverantes , fe proteftan- T^jLyQvi^i^ '&ciLf tui^vQ leg€m dh €0 acctpere noUe , uti Socrates 'fr/t HtJi.BccLlibAl. ij. teftatur. }ll^is 0- XVIII. Julio furrogatus A . cccl i i . Liberius , Conftan- rientdi' ^[q Impcratorc Ariano dominante , metu ejus fubaftus , ^^Liherim ^ ^^ Papalis dominatus detrimenti quid pateretur^ in gra- Papain tiam Conftautii Arianis adverfus IfAxia-iov &c Athanafiuiti SS» fubfcribit , editam Sirmii confeffionem approbat ^ lapfu- cum Aria- quc fuo iu crrorcm plurimos inducit. Cui merito fic Hila- Zlhlna^ rius occlamavit : Hm ejl ferfidi/i Arima ! K_Jnathema tihi k Jiumfacit. me diBum , Liheri , (^ Jociis tuis ! Iterum tihi anathema , c^ tertio , frAvaricator Liheri ! De quo quidem Liberii Arianif- mo eruditiflimam Larroquani diflfertationem nuper edi- tam, cuilubet, confulat. T>amaft ^ XIX. lu eUgendo A. ccclxv i . fucceflbre Liberij^Dama- ^rfohi' ^^ ^ Urficini ambientium & contendentium ftudiis imma- nendo Va- nc quautum certatum eft. Liber Pontificalis in fede collo- \fltam ^^^^™ Damafum dicit , c[uia fortior , ^flurima cum eo muU limina. tttudo erat, Rufiinus, author cosevus lih.W. lo. fic ea de refcribit : Bx fa&o tanta feditio , im)> vero tanta hella coorta funt y alterutrum defendentihus fofulis , ut reflerentur humano fanguine orationum loca. Ammiano Marcellino lih. 27. tefte in Bafihca Sicinini, ubi ritus Chriftiani conventiculum erat 3 uno die centum triginta feptem reperta cadavera pereoptorum , efferataque diu plebs aegre poftea dehnita eft. Hieronymus quoque jB/?//?. 6 1 . teftis eft 3 Prsetextatum Prsetorio Prsefeftum Confulem defignatum Epifcopi Ro- mani^ Matronarum ahlationihm 3 uti Ammiamis Marcelli- nus loquitur , ditati opulentia ille^tum dicere folitum effe: f'-'' ^ Tacite PERIODUS SECUNDA. 25 Factte me Eomand Vrhis BpifeopHm y (^ ero protmm chrtflu?im, Ita. Paparum fplendor maximis jani Poteftatibus efle in- videndus coepit. XX. Vixititum Hieronymus , cui ambitio & faftus Pa- Hifrony- paUs. naufeam ita movit, ut nonobfcureinEcclefiaRo- Jj^/^^^'^' mana Babylonem commonftraverit. Inducit in Bptfl, ad ambmone Marcdlam Paulum & Euftochium fic Marcellam compel- '^"^''^ ' 1 r ^t 1 ■ ) • 1 1 1 eamcMm lantes : Lege Apocalypjtn johannis , o* qmd de muLiere purpu- Babylone Mta , ^ fertpta tn fronte ejm hlaflhemia, feptem monttht44 , a- '^'^^P^^^^- quis multis S' Bahylonis cantetur exitu , contuere. Efl quidem ihi SanBa Ecclefta : funt trophea Apoflolorum dr Martyrum : Efl chrtfli njera confeffiQ 3 efl ah Apoflolis pr^dicatafides, Sed tpfa amhttio , tpfa potentia a hono avertunt. Ipfe vero ?rdf in Ithros Dtdymt de -^/r///^ 5". fic libere os fuum refolvit : Cum yinquity tnBahy- kne verfarer , e^ purpuratA Meretricis ejfem colontis , (^jure c§ui- ritum viverem , volui garrire alic^uid de Spiritu Sancto , ^ cceptum opufeulum. ejufdem Vrhis ^ontifici dedicare, Et ecce illa olla , cjuol in jeremiapofl haculum cernttur, a facie aquilonis csepit ardere y ^ fharifeorum ocrlamavit fenattis , (^. nuUtis feriha velfi^us , fed omnis quaft indi^o fthi proeho doctrtnarum , adverfus me tmperi- ttA factio conjuravit, lltca ego velut poflltminio Uierofolymam fum' reverfuSy c^ pofl Romultcafem, Lupercalia, dtverfortum MartA ^ Servatoris ffduncam afpexi. Qiiid hic Hieronymo Babylon nifi Clerus Komanus , (\i\cm fenatum Phartfoicumy facftonem i^rantium, conjurationem vocat ? Alibi ad Eufloch, epifl, 22. dd Nepot. 2. Cleri Romani luxuriam & in emungendis ho- minibus, ambiendifquefeniorumvirorum& foeminarum legatis^artes turpiaque officia graviter exagitat. Huc etiam de faftu Ecclefias Rojiianse querela S. Bafilii fupra memo- ratareferendaeft. XXI. Memorabihs eft Imperatorum Valentiniani y V^-imperato, lentis & Gratiani lex Damafo infcripta 5 quam in C Theod. ''"'*' ^"^- Uk 16. deEptfe.&cler, videre eft. Cum enim infatiabihs v2nusk jam mani ava- ritiam. 24 ECCLESI^ ROMAN^ <;ratiam j am videretiir Clericorum vorago 3 huic veluti carcinomati ^tfZlm cauterium adhibituri prohibent : Ne Bcclefiafltci, velquivO'^ cieri Ko- lunt conttnentium fe nomimhus nuncupari , viduarum ac fuftllorum domos adeant. Vt nihil de ejus mulieris , cuifefnvatim fuhpratepctf^ religionis adjunxerunt Itheralitate quacunque , vel extremo judici» pojjint adtpifii , ^ omnetntantumefjicaxfit , quod altcui horum ab hisfuertt derelictum , ut necper fuhje^hm-perjonam ualeant aito[uid^ vel donatione y njelteftamentopercipere. ^^tn, ajunt^ fifortepoft admonitionem legis noftr^z aliquid his defwminis , veldonatione ^ vel extremo judicio putavertnt relinquendum , tdfiftus tfurpet. Le^n Btiamah i^2ccleftts Rom^. Qiiam leecm ctiam Hieronvmus Epifl. cit. -/.i«teiw. hc commendat 3 utcaulamejusmagnoperevituperet. FU' det , inquit^ dtcere: Sacerdotes idolorum, mimi c^ aurig^ 3 ^ fiorta h^redttates capiunt. Solis Clericis^ Monachis hac lege prohi^ hetur , non a perficutorihus 3 fied a Principihus chriftianis. Nec de Lege conqueror ^ fed doleo ^ cur meruerimus hanc Legem. Caute- riumhonumeft : Sedc^uodmihiVulnus ^ ut indigeam cauteriof Vro^ vida fieveraopue Legiscautio: (^ tamennec fiic refirmatur avaritia, Perfideicommijfa legiilludimus y (^ quafit majora fitnt Imperatorum Et a rheo- ficita opuam chrifti y leges timemus ^ Evangelia contemnimus. Cum- c&fon-^^^^^^^^^^^^^^^^V^^S^^^^^ Imperatores Valentinianus , firmatttm. Theodofius & Arcadius legem hanc L.2 J.de Epific . dr Cler. in C. Theod. fic ingeminant roborantque : Nihii de monilihus dr fiipellecfili coeterifiofue clar^ domus infignihusfuh Religionis defenfione confiumant vidux, : feduniverfia in liherosproximos transfirihat 3 acfi, quando diem ohierit 3 nutlam Ecclefiam j nullum clericum , nullumf. pauperem haredem firihat. TantiE moHs erat Cleri Romani : avaritiam , ne perrumperet ^ coercere. jnconciiia XXIL Damafo adhuc Pontificc A. ccclxxxi. indicen^ i'frf' teTheodofio^ & moderante Neftario Epifcopo Conftan- nopobtano . •-' it nr^ i^->ty^ n Epifcopm tmopontano, celebra:ta eft Synodus Generahs Conftanti- iT^ht^'' i^op^^litana y ne quidem interveniente Legato Damafi : Ibi 7hs'rT^' PatresSynodiNicxnseYeftigiaretegunt, Provincias dif- ^ . fidiis PERIODUS SECUNDA. 25 fidiis vitandis partiuntur 3 &c Can.^}. (edis Conftantinopo- mano litanae Epifcopo Qjoeo-SeTfit •? 11/^5 ^ti^pS^)i5 '^tWoTTBy/^r/- ^•^'^^""'' vilegu homrispofi Romanum Epifiopum , eo fcilicet argumento, quod Conftantinopolis fit ygot PSftn nova Roma decernunt > quod fufiiis Socrates , Hift, Ecclef. K. 8. &: Sozomenus lib. VIL 9. narrant. Qiix quidem '7r§go-/3e7ot 'Uix^\$ privilegia honoris non tam ad prxrogativam /><7;Yy?^//j (utpotequx ni Chal- cedonenfi demum Synodo ei acceflit} quam dignitatts re- ferendaeffe, Doftiif. BcverG^im ob/ervat.ad G<;^. ^.often- dit. XXIII. Damafi fucceflbr Siricius &: Papalem potefta- siridus tem amplificare ftrenue laboravit , & doftrinam polluere ^;^^/ ^^'^ coepit. Is enim fub A. ccclxxxv i . m prmia ad Himeruim tejiawn Tarraconenfem Epiftola decretoria. Statuta^ inquit^y?- ^^*?''^^"'- dis Apoftolic^ j vel canonum venerahilia definita 3 nulli Sacerdotum Domim tgnorarefit liherum. Rogat proin ^ ut in omnium CGept- fcoporum perferri factatnotionem ^ ^mnfolum eorum ^ quiinfua funt dtoecefi cdnftitutt , fidettam aduniverfos Carthaginenfes 5 atcjue Bveticos 'i Lufitantcos ^ Gallicos ^^^c. Per Himerii ambitionem ad fuam ipfms per totam Hifpaniam fibi viam fternit. In c[uarta etiam ad Africanos Epifcopos epifitola prarfrafte ve- tat, nequisextraconfcientiamfedis Apoftolicx, hoceft^ Primatis , aufit ordinare Epifcopum. Neque tamen Afri- cani Epifcopi herbam ftatim porrigunt. IUi enim in Syno- do Carthaginenfi fecunda vetant quidem Epifcopum or- dinare tnconfiulto Primate , fed cnjufithet Provinct^ 3 non Ro- mano : in tertia vero ulterius progrefla primjifiedts Eptfiopum^ " Principem Sacerdotem > c^ Epifiopum univerfialem ^ Romanum etiam Ponttficem appellari prohibent. XXIV. In Doftrina idem Siricius innovavit ^ Coeliba- Et doan- tus lege inter Ecclefiafticos fancita. Qiiam paulo ante Sy- '' *^" ^^'^^« nodus Nicxna 3 Epifcopis confentientibus explofit. Et Tep^^teu. primum quidem hanc legem Siricium tuliflfe 3 non tantiim ^^»fwp- D Glofla"'*^''^''^' 26 ECCLESI^ ROMAN^ coPtumi- GlofTa Juris Canonici Difi, 84. c, 3 innuit 5 fed etiam Clich- nat, tov;:eus , Efpenfeus 3 Cafiander , alii fatentur. Legem hanc m Epiftoia ad Himenum expreffam videre eft, Ubi infigniignorantiaadeamS.Scriptura: tefhmonia torquet. CerteHieronymus £///?. 65. Legishujusmfolentiam gra- viter deteftatur. Et fero admodum in Occidcnte ^ in Oriente vero nunquam eam vaUufle conftat. XXV. Nihil deinceps, ut cupitis modo potirentur 3 Inno:entit ^i^j^ intentatum reUquerunt Pontifices , irdihtatem quod ajunt^ j.sixtiiiL fme fuifragiis gcrentes 5 ImmemusL qui in Epiflola ad Vi- frlXJ- ^^'^^^i^i^ Ep^f^^op^ii^ Rhotomagenfem decrevit 3 utmdjores liendo Pri- cmfi, adfede?n Afoftoltcmi devolvmtur ^ per appellationem fci- mat:i vno- licet! Zolimus^^Qxxi ad Synodum Carthaemenfem fextam Le- gatos mifit 5 qui vicem ibi iuam gererent , pcrtenderent- que Epifcoporum Africse effe 3 concedere appellationem ad fedem Romanam : Bomfimus L idem per legatos fuos^ Nic^sni etiam Concilii authoritate prxtenfa 3 molitus : Sixtus IIL de Primatu cum Polychronio Epifcopo Hierofo- lymirano contendens:inprimis autem Leo L. ob excellentem coetera eruditioncm & vigilantiffimum adverfus Hcereti-^ cos 3 Manichrcos cumprimis ft*udium 3 di£tus CA^Ugnus ^ qui Anno cnxiter ccccl. fuurn ilhid : Tu es Petrus 3 ftrenue inculcans^ Fetrus ^ mquit^ pctra dtcitur y dum fundamentum pronufmatur y 6>r. In fua fede vtvtt poteftas ., excelltt authoritas, Lratres omnium V.pfcofQrum twverant effe primatem. Nunauam m\i fer iffum dedtt 3 aj.mcqutd altis non 7tegavit chrtfius. Cum- que ex decreto Concilii Conft-antinopoUtani Epifcopus Conftantinopohtanus fecundam fedem adeptus 3 in Orien- te authoritatem magnam jam, Romanifque invidendam obtineret 3 idem Leo M. per Legatos fuos in Synodo Chal- cedonenfi intercedere cbtentu Nicxnorum Canonum 3 qui' htis aliter cautum ftt ^ conatur. M^:u. XXVL Varie equidem moliminibus & meditamentis hifce t!4r. PERIODUS SECUNDA. 27 hifce Romanorum Pontificum Ecclefia^ Orientalis cnm' manteEc- primis fe oppofuit. In Synodo maxime Chalcedonenfi ^- 'l'Jl^^^^-]^ ccccLi.celebrata, in qua Eutyches a 630. Epifcopis da- a«r/7;> mnatus^Leonis M. machmatio reprefra:,& de thronis feu fe- ''^'»Y'T^ dibus PatriarchaUbus ejufmodi cufum decretumeft. Tcpn-^/^l^^i, Jpovci) ^ t^iaQvTtpci^ Vcifjun^ , ClLo^^ ro /3ctcn\eue4V tLo TCoXiy o%&iy!a/, pr^erogatt- yAvifj(Jiioi 01 ixsLTov vnvryi^ov^ Jio^PiAeqa^^i ^C^ax^Tnn , m 'iovc Divino.fed ^iaQ>tiaL cL7nvu(ju:LV Kj r vix^ VojfMii cLyva>rcLro) "fe^oyc^ ^^^oy^s i^^-^^ ^^_ KtJLVOLVTt$ , rtu) ^X(JIMIu> K. (n>yKKy\T(a nflMjtiacUf "TroXiV > JC, r 'iUUV ceptafer- C/it)cA7ic7{ctcoT$ i$ 6y.6ivta/ ^ej^Auvecu^ 'srfiyiMX.cn 5 i6ClcpoL9 fjul* O^eivlw r^i^oji^x^'^^- Sedtjemoris Rom£ , quod Vrbs illa tmpcrar ret , ?atres jure pnvilegia trihuermt. Et eadem confideratione mo- tt centtim qttinquagi?ita Deo amanttjftmt Eptfeopt ^qtta prtvilegia trtbuertmt Jancnfjimx fedt novji Rom£ , recfe judtcantes , ttrbem c^tiA i^ tmpcrto crjenatu honorata ftt ^ (^ (zc^ualihus prtvtlegtis cum feniore Romafru.ttur , etiam in rehus Ecclefiifttcis non fectis ac illafu extoUi ac mvgfnijien y Jkundam poft illtm extftentem, Qiii Canon Romanuni Epifcopum , ad altiora immodice nitentem , manifeftc iw ordmem rcdigit. Primatum quippe Romani Epifcopinonjuridivinoj & fucceilioni Apoftohcx, fed conftitutioni Patmm &: caufr pohtica: , prxrogativae fci- licet Urbis adfcribit : rct laa tjr^ecx^eJ'* jura ^cjualta , pote- ftatis fcihcet ( nam dignitatis pra^rogativa jam ante , uti th, XXIL vidimus , Conftantijiopohtanoe Ecclefix concefla fuit ) fme refpeftu ad Romanam Ecclefiam , Conftanti- nopohtanis vindicat j Conftantinopohtanum , qui Ana- tohus tum erat 5 Romano , Leoni fcihcet , excepta pri- mx fefllonis prxrogativa (^ qux ordinis , prioritatis, po- teftatis aequahtatem non toUit } sequans , Romani jurifdi- ftionem coercct : denique fme confenfu Romani de thro- norum jurifdiftione ftatuit. Qiiam ob caufam ne quicquam D 2 acri- 28 ECCLESI^EROMAN^ jw.-^w«-acriterLeoLfeeiCanonioppofuit: &: glifcere inde Ro^ ^""It/'/; manos inter &c Conftantinopolitanos perpetux semulatio- ter^dcon- ncs vifx funt ', faventibus Romano etiam Alexandrii^e &: fiantmo- Antiocliix Epifcopis 3 Conftantinopolitani fuccrefcentem giifcere autiioritatem naud xquo animo rerentibus. a^ph, XXVIL Et Anno quidem cccclxxxiii. Felix IIL ^Lamn ' P^P^- Romanus in Romano Concilio Acacium Conftanti- cor7fimi- nopolitanum ^, decretse fibi poteftatis vindicem , accufan- mimex- ^^ Johanue Alexandrino , damnavit Sc excommunicavit. commrmi- Viciflim Acacius nomen Felicis e diptychis erafit. Eu- Jf^^^'/^fjphemiuseoreftitutotum a Fehcc:, tum a Gelafio juffus e diptycbts eradere nomen Acacii , in animum induxit Papam in judi- eradit. cium voc^arc 3 &: apud Anaftafium eundem criminatus eft. Unde etiam in Oriente fubortum fchifma eft. Papx vero cum iis 3 qui Acacii memoriam damnare detreftarent y ne quidem communicare amphiia dignati funt. Mox A. ^'j^^^^'^' ccccxciv. Gelafius I. in Conciho Romx habito primatum fuum ex Papa: contra Conftantinopohtanorum prxfumptionem jure^ dwi- ^x Divino jure aflerere conatus eft. 7ofZtur.'^ XXVIIL Jam ante feptentrionales popuh univerfam Komav^x- Itaham devaftabant , & in eam quafi perrupto aggere ^ ^^I-J''^''' exundabant. Eudoxia Maximi ^ a qua A. cccclv. Valen- feptentrh- tinianus III. interfectus eft 3 conjunx Genfericum Van- 7mtitL' ^^^^^^"^ ^^ Italiam vocavit. Is Romam biscepit^ theatra ^jfefiHm ineendit, ornamenta^ thefauros abftuht. Avitus^ Majo- ^^^^^^^^^^- ranus 3 Severus^ Anthemius^ Olybrius, Glycerius^Ju- fxti^ixit! li^^s Nepos 3 Auguftulus ad Ann. cccclxxv. rerum po- titifunt. Inde Odoacer Heruhis 3 Theodoricus, Athala- ricus 3 Theodatus 3 Vitiges^ Theobaldus^ Totilas^ Tejas^ a Narfete A.dlv. viftus^ Ariani omnes^ Itaham annos feptua- ginta o£to rexerunt.Intra quod tempus bis Roma capta eft. Neque tamen diuturnae & concatenatce hx calamitates am- tntionis aff^eftum in Romanis Epifcopis extinxerunt. Graf-. faba- PERIODUS SECUNDA. " 29 fabatur iila perpetuo ^ obrepebat y imperitabat aliis. Eoque etiamdeventumj ut Epifcopatum Komanum nemo jam nifipervmi^ fordes &: ambitum confequeretur. In annos Pontilicis inquirere 5 deejus fuccellione ante obitum pa- cifci 5 fufFragia numerata pecunia redimere 5 verbo , jure- jurando , figillo pafta illa contra bonos mores firmare adeo religio non fuit^ ut pcene vim legis obtinuerit. Teilis re/^ehi' &f^\i^ eft hiftoria Symmachi A. ccccxcvi 1 1 . Papx elefti. ^^l%Pp^, De quo fic SabeUicus 8. Emead. 2. CoL 45 5 . fcribit: Fmt Sym- p^eUili. machi creatio tumultuofa ^ ordmumque dijcordia mfamis , efque mn inter cives filum y fed inter ordines etiam opihus dr authori- tate certatum ^ quum Senatus m hunc propenfor effet , igno- hilis multitudo in illum, Teftis etiam Romana Synodus ^ qux fub ipfo Symmacho nefarium ambitum refrxnare ne- quicquam ftuduit. Teftes barbari Reges ^ Odoacer, Theo- doricus ^ aUi 3 qui authoritate interpofita identidem mo- tos fluftus componere neceflimi habuerunt. Si folam ovi- um Chrifti curam animo pio vokitaflent : Si ahud in eo munere kicrum non fpeftaflent Epifcopi^ tam acriter de Papatu dimicaturos ^ quis fanus exiftimet ? XXIX. Seculum imprimis a Chrifto nato Sextum pro- SemiHm vehendas machinationi Pontificum tyctaSsto-iXfeiow quandam ^'''^^'*' m h.ccielia meditantumi ^ opportunum lupra modum ruit. do Pontifi- Nam &: Imperatores peregre ^ Conftantmopoh ut pkiri- J ^l^f ' mum agebant : &: iidem , ut in fide Romanos retinerent , \uxmim. demulcendis Pontificibus, a quorum fere nutu Chriftia- /'''''*^''^«^"' nus Romx popukis pendebat , nihil non indulgebant. Znmm Septentrionales quoque popuk turmatim m Itakam in- '^n^ifn- fluentes &: in ea pedem figere, ftabilemque dominatio- 7,^;^^^^^^; nem obtinere parantes ^ Pontificum gratiam ad id futuram ttjiabm nonparum proficuam , exquifitis adulationibus demere- *''^''^''''''".' bantur. Hxretici ^ irrigux herbx inftar fuccrefcentes 5 op,ortn. modo in Africa ^ modo in Oriente damnati legitime pro- ««W«/>^ D 3 fli. 50 ECCLESI^ ROMAN^ fligatique, utjurife fubducerent, feu appellationis fpe^ cie^ feu retraaationis fpe :, Romam fc conferebant y non ingrati Pontificibus , quod Primatum fic ftabilire videren- tur. Omnes denique toto orbe prinii^ fedis Epifcopi gra- tiam cxambiebant , eo quod Roma Urbs prmceps mun- dij orbis epitome 5 6cin gravioris momenti rebus confilii quondam f ons & origo clueret. Solentque etiam alias con- fultationes frequentes pro fupplicatiombus haberi ^, confi- liuminmerumimperium^arbitriuminjudicium, feurem judicatam fucceflu temporis degenerare. Cumque do- Q:rin3e labes difciplinse corruptelam confequi foleat , mi- rum equidem non eft 3 inreligionem ipfam errores fonti- cospaulatim irrepere, San£torum & Martyrum invcca- tionem &: adorationem circa tempus idemradicesag-ere; Ethnicorum pampinos Chrifti vineam ^ dum pauci admo- dum dcftringebant 3 & fuperftitioni graflanti obniteban- tur, obumbrare coepifle. Homifdc^ XXX. AnnoDxiv. Romanamfedem Coelius Hormif- ^2ni!Zo ^^ occupavit. Is & in Occidente &: Oriente prim.atum vapain firmarc haud fcgnitcr pcrrcxit. In Occidente diverfis Pro- occtdente yinciis vicarios , GaUi^ Narbonenfi Avitum Viennenfem, conatm. Hifpanise cis Boetim Johannem Tharafconenfem ^ trans Boetim Salluftium Hifpalenfem impofuit. Qui^ ut fupra fratres fe extollerent j, haud inviti munus illud accepta- runt. In Orientem adlmperatorem Anaftafium Legatos mifit 3 qui refigionis caufa obortas difcordias compone- rent ^ Synodique Chalcedonenfis adverfus Eutychianos decreta ftabiUrent. A decreto interim Synodi iUius pra^ci- puoj quo Patriarchales throni difcernebantur ^ &: no^^ Roma veteri coxquabatur ^ manifefte recedit ^ aha ficet incaufa^jproteftatus, fe pra^ter Synodum Nicaenam nihil agnofcere. Exeepti ab Anaftafio honorifice eidem impone- •Rejiflmi' repotius, quam fuadere vifi funt. Ciimque in Pktriar- cham PERIODUS SECUNDA. 31 cham Johanneni incidiflent , is jurifdiftionem alienam in- bw '^ohm- volantes fic allocutus eft : Scio Augujlorum ejji , mn Pomtfi- J^''^^'^'^''' ci6 tmperare. Autfi qutd fi)ret , in quo hnnc , ctaDivina cur^ /la^itifiop^- fiint , jiihcre oporteat , me eum ejfe , a quo altt multo mcliks ex- ^'^^H"^ ^' f^ectent jujja , o^uam fua exeqttenda frofonant, Dimiiri ab A- ^n^^Z naftaliOj mfolentia eorum oifenfo , miniis humaniter funt. ^'"?^ Ejus fucceflbr Juftinus in eadem caufa Conftantinopoli Synodum coegit in cujus Actis ConftantinopoHtanus Epi- fcopus 5 in Komani contemptum 3 0ecumenici44 Fatrtarcha perpetuo appellatur. AdeamSynodumHormifdas etiam legatos mifit 5 inftruftos hbello , quo quid fubfcribcndum eflet Epifcopis Orientis , fiquidem cum Romano in gra- tiam redire vellent ^ ahaque pro Romano magnifica conti- nebantur. Qiiibus inter alia fic Juftinus refpondit : Pra una eademque haheo utrafi[ue Bcclefias , tam fenioris c^ukm novd Rom^e. Johannesvero Conftantinopohtanus Hormifdam fimphciter Fratrem ^ Comjntntfirum vocat , & fuam Ec- clefiam Romanx fubordinari ubique vetat. In gratiam etiam Hormifdx Acacii 6c Euphemii nomina e Diptychis erafa funt : non tamen coeterorum :, qui cum iis commu- nicaflent quod niale Hormifdam habuit. XXXI. Anno dxxv. Johannes Papa a Theodorico ^ Re- joUmtes ge Ariano 5 Conftantinopohn ad Juftinum mifliis 5 pacem ^^""Jj^ ^''"\ Arianis, a Juftino locomotis, concihaturus 5 non fatis 4'^//I^C habuit, pari in loco cum EpifcopoConftantinopohtano^"''^'''^. Epiphanio fcdere , obtinuitque tandem , ut fupra Epi- ^/^2,/^^. phanium collocatus 5 altius fubfeUium 3 forte quod Theo- ^^^--ir-hctds dorici Regis nomine legatione fungeretur 3 occuparet. De cl^J^^flf honoreeidemablmperatorejuftino Conftantinopoli am- phflime exhibito nefcio quid ampullatur Liber Pontifica- lis 5 quem penes fides fit. Redux a Thcodorico ambitionis ReAt^x k ilhus impatiente , feu ahas etiam ob caufis Ravennx in car- '^hcocUnco cerem detrufus eft , in quo etiam fupremum diem claufit. f^^J/w!" XJCXI. Jo- '^''•. 32 ECCLESm ROMAN^ 'jujiwmni XXXI. Johanni fecundo Papse ^ cui cognomentum defedeRo- £^j^ Mercurm , ob infignem fcilicet eloquentiam , lic >»/ ^" AnnoDXXXi I. Juftinianus in Codice Ith, L tit,L deJummA Trmitate (^fi niodo germana eft epiftola , quod pluribus argumentis Celeberrimus J C. Jacobus Le£tius in Pr^efcri- ptionibus Theologicis negat } abblanditur : Semper mbi^ fuit mngnum Jludium unitatem vejlra Apojlolica Jedi^ , c^Jlatum Sanctarum DEL Bcclefiarum cuftodire , qui ha6tcnus obtinet 6c incommote permanet^ nulla intercedente contrarietate. Ldeo- que omnes Jacerdotes univerft Orientalis traffus ^ Juhjicere ^ unire fedi veflr^ SanBttatis properavimt4^, Juftinianus fciUcet, fi ejus hxc verba funt :, ad fe pertinere putavit , ut cui vide- retur ^ fubjiceret Epifcopos -, Sc fi videretur ^ Papam etiam fubjiceretfibi. Qiiod pariim fententix Pontificum con- gruit 5 primatum fuum non arbitrio Imperatorum , fed verbis : Tu es Petrti^s -, fuperftruentium. Sicut autem Pontificii moderni quiritari folent , Juftinianum hafte- nus nimiiim fibi arrogafle : ita boni quiritantur merito , Juftinianum Pontificiis nimium dedifte. Idem tamen 2\^- vella loo. ConftantiaopoUtanum Romano fecundum fa- cit. Proin ex mente Juftiniani verba ^, Properavtmt^ fuhjicere, eum habere fenfum videntur , non efl!e ;, quod conquera- tur Papa ^ ciim ei ConftantinopoUtanus non praelatus ^ fed fecundo poft eum loco coUocatus ^ adeoque ^ quoad or- dinis pisrogativam 5 fubjeftusfit. Caput, fateor^ omnium lEcckftarum Ecclefiam Romanam Juftinianus in eadem Epi- ftola 3 fed fufpefta ^ uti diximus y vocavit. At ciim aUa in Lege Bccleftam Conftantinopolitanam caput ejje omnium Bcclefta^ rum aliarum , idem definivit , tum Zeno etiam repetiit, procUvejudicatueft^ ibi Occidentales , hic Orientales Eccle" fias inteUigi. Saneetiam Novella 42. Mennam Conftan- tinopoUtanum Patriarcham Oecumenicum Patriarcham infi- gnire Juftinianus idem nuUus dubitavit. XXXILAn- PERIODUS SECUNDA. ^3 XXXII. AnnoDLi 11. Conftantinopoli Synodus quin- cohHH ta celebrata eft 3 invito equidem Vieilio, Romano Fon- ^"''''^*'''''': tifice^ cujusauthoritatem licet JDaromus, 6c poft ipium v.htfiorut. Halloixius floccipenderint , aflerere tamen adverfl^is eof- dem Henricus de Noris , Auguftinianus Monachus 3 de- dita opera non dubitavit. Iple quidem Vigflius y quod Synodum illam rejiceret , a Jufliniano in exihum aftus eft. Ex eo tamenj,cum Concihum iUud^Epiftola ad Eutychium Patriarcham Conftantinopohtanum exarata ^ & non ita pridem ex M S. Veteri , una cum Petri de Marca ad eam animadverfionibus , a Stephano Baluzio edita, approba- re fe profiteretur 5 revocatus , in Siciha, ciim Komam Defcfitit proficifceretur , mortuuseft. Inde Aquilejenfis, Medio- fj^^^X^z,- lanenfis ^ Ravennenfis ^ ahique traftuum eorum Epifcopi rum ab ec- fefe authoritati Ecclefice Romanse ^ cujus propemodum '^^'•^'" ^'" conclamata: tum res erant ^ fubtraxerunt ^ Synodum etiam Conftantinopohtanam ejurantes. Qiios Pelagius I. per Narfetem & Pelagius 11. per Smaragdum Exarchum in or- dinem redigere ne quicquam laborarunt. XXXIII. Neque Romx tantum Veteris Pontifices/ed Novx quoque eundem in modum reb/^s cejjere Jecmdis. Qum- imo id Conftantinopohtani Epifcopi agebant , ut Ro- manos nova prxfumptione atque fuperbia , uti Gregorius Mt«/;« Regiftr.lth. lY.epift. ^^^.loquitur^^fuperarent. Johannes enim:, ^^{'^"J^l^^^^^^ cuiajejuniis vmv% feu J^WM^^m inditum cognomentum cmjiantt' eft, animadvertens fcihcet 5 imperiale fohum Conftanti- '^^/*^'^''^^ nopoh:, & Ravennx Exarchatus fedem ftabihtam^ Romam immctti- a Longobardis obfefl^am, Romanum proin Epifcopum ma- '''^T •/'*' gnas m angultias redactum > A. dlxxx. contra Beum, ita Gre- gorius idem,//^. VI i . efift, 69. lo^iuitwx^iContrapacemEccleft^, in omnium dejpechm ^ injuriam Sacerdotum, modefti^ ac menfurdftiA terminos excedens,^ illicit) inSynodoftiperhum acpeftiferum Oecume- nici Patriarch^ five Univerfalis Epifcopi^/i5'/ vocahulum uftirpa- w- E XXXIV. Ea 34 ECCLESIiE ROMAN^ THdigHaft' XXXIV. Ea res Romanorum Pontificum , utimosefl: //^?« miti' f i^genii humani com-a audentms ire , contentionem auxit , &: gt^Papl' rabidam ftmiulavit orexin. Et Pelagius quidem fecundus , c^^crcgo- obfidione urbis Romx foluta levatus^ collecto animo Jo- ^gL] tjn]' hznncm diflricitjfma , wtiloccit, Gregorius loquitur, incre- ap:id itnp. patio^e admonuit > ut fe a novo (jr ten^m^ariofoperjlmanis nomi- ^^hm' i^^ coliiberet. In Epiftola ejufdem Pelagii ad Conftantino- j^ntkhnjii politanx Synodi Epifcopos fcripta inter alia hxc verba ha- rmS^' t^^tur : Adverfarius nofier Diaholm i c[uicontrahumilesJkvienSt gnit.qnif- Jicut Leo rugiens circuit , qu£re?is o^uem devoret, nonjam, utcer- 'titlim^ ^^^^^^ » cautos circuit 5 fed ita valide /;? quibufdam Ecclefu memhris^ ^e6i^tt. dentem figit , ut nulli fit duhium , c^uin , nifi unanimiter , favente Domino r cuncforum frovida Paforum turha concurrat , omne ci- tius ovile dilaniet, Ferpenditis , fratres chanjfimi, quid e vicino Juhfequatur , cum ^ e Sacerdotihm erumpunt tam perverfa primor- dia. * ,Suia enim juxta eji ille, de quo Jcriptum efl: Ille ejl Rex- Juper univerjos fihos fuperhia , quod non fme gravi dolore dicere compellor , dum frater ^ Coepifcopm no(ier Johannes mandata Bo- minica , (jr K^pofiolica prdcepta , regulafque Vatrum defpiciens , chm per elationem prMurrere canatur in nomine 5 puta , An- tichriftum. Manifefte enim adlocum iThefl^. IL4. aHu- dit. Subjungit fecundam rationem : c^uod ex ea , qmmprd- tendehat , humilitate , univerfa fihi tcntet adfcrihere , c^ua foli uni capiti coh^rent , nempe chrifio, AHaeundem in fenfum nonminiisprxgnantiafubjicit. Nequeminori ardore Jo- hannem hunc Jejunatorem perfequitur Pelagii fucceiflfor Gregorius L cognomento Magnus , qui primus {c fervum fervorum ^pipdhvit.. InEpiftolaadJohannem illum:> Fni^ verfalem Epifcopum dici ^ & ^^//^;;^ Epifcopum dici , per- inde effe aflerit. Revera enim fi unus eft univerfahs Epi- fcopus^ reliquis non datur efle Epifcopis 3 fed univerfalis illius Epifcopi vicariis duntaxat & fubdelegatis. Epiftola adCQnftantiam Auguftam^ qux 'Bpifi. Uk IF. ep, 34. eft: PERIODUS SECUNDA. 35 fer omniptentem Domimm rogo , inquit 3 ne petatis veflrz tempora fermittatis nnim hominis eUtione maculari : alludens iit ibi , ita ^ alibi ad illum \^dupofXiVQv fefe ejferentem feu elattirn dequo S. Paulus 2 ThelF. 11. 4. vaticinatur. Sub- jicit : In hac ejus Juferhia quid aliud , nifi propinq^ua jam ejje K_ydntichrijli tempora defgnatur. ^iia videltcet illum imitatur (^ Luciferum } ({ui Jpretis in Sociali gaudio Angelorum legioni^ hm ad culmen conatus efl fmgularitatis erumfere , diccns : Jiiper aflra coeli exaltaho folium , (^c, Ero fimtlis Altijflmo. Epifto- la ad Mauritium Imp. qu;^ lih. IV. Bpfl. 32, eft:, eodem fenfu : Cunciis , inquit ^ Bvangeliumjcientihus hquet , cpuod voce Dominica Sancio , ^ omnium Apoflolorum Petro pnncipi Apofloloy totius Ecclefu cura commijfa ejl. Cura ei totius Ecck" fid (^ principatus committitur > ^ tamen Vniverfalis Apoflolus nonvocatur, Bt Vir SanfHJJmus , Confacerdos meus , Johannes vocari Vniverfalis Bpifiopus conatur. B-xclamare cogor ac dicere: O tempora, O moresl Ba cuncfa inBuropaharharorum juri Junt tradita, DeflructiZ urhes , everfa caflra , depopulat^ provinciiX y nullus terrarum cultor inhahitat. Bt tamen Sacerdotes , g'/// in pavimento ^ cinere flentes jacere dehuerunt , vanitatis 7iomina fihi expetunt , (^ novis ac prophanis vocahulis gloriantur, Cum- que Mauritius Imperator prxcepiflfet , ne frivoli vocabu- li prxtextu fcandalum inter Epifcopos digladiantes exo- riatur^ Epiftola ad eundem data, qux lih. VI. Bpifl. 30. eft ', Imperialis , inquit 5 pietas penfet , quia alia Jiint fiivola^ ^alde innoxia , atcpuealia vehementer noxia -, Numquidnon, cum Antichriflus veniens fie Deum dixerit , fiivolum valde erit , fied ta- men nimis perniciofium ? Si quantitatem fermonis atte?zdimus , du£ Jifnt fillah^. Si vero pondus iniquitatis , univerfiapernicies. Bgo au- tem fidenter dico , c^uiac^uijquis fie univerfialem Sacerdotem vocat ^ velvocari defiiderat, inelatione fiuaAntichrflum prsicurrit : quia fiiperhiendo Je coeteris prsiponit, Nec dif^ari fiuperhia ad errorem dtHitur 9 quia ficut perverfii$ ille Deus vidcrt "i^ult fiuper omnes ho- E 2 mines, g^ ECCLESIJE ROMANJE mines, ita quifquis ejly qui folus Sacerdos appelUri appettt, fu^er cceteros Sacerdotes fe extollit, ratki' XXXV. Siint haec Gxegorii Pontificis vere ^Actv&Toe. niMtn Gre- ''y^jj^^r^a.. Majiis tamen illud eft ^ quod idem Gregorius flqutntibL proxime futuram tempeftatem , tanquam ex fpecula qua- tempori- piam autc profpicicns ^ de fequentibus temporibus ita Itk *^' VIII. £/.36. vaticinatur: ^ipofl nos vixerint, deteriora temfora videhunt , ita ut in comfarationefiii temporis felices nos dfliment dies hahuijfe. Alibi lih. IF.Bpif,^%. expreflius : Omnia qu£ pr^- dicfa funt , jiunt. Rex fuferhid frofe eji, & (^ quod dici nefas eji^ ficerdotum ejl fr^^aratus exercitus. Ec- ECCLESI^ R O M A N ^ PERIODUSTERTIA. Seu Hiftoria Ecclefiae Romanas Dominatio- nem in Spiritualibus ;, indultu ?hocx ^ adipi- fcentis , & in doftrina ac ritibus de- generantis. Inde a Bonifacio III. feu A. C. dcvii. ad Gregoriuiu VII. feu A. C. MLXXiii. ufque. BREVIARIUM. XXXVI. Phoc£ Imperatoris decretum, o[uoBcclefm Romana ca- fut omnium £cclejiarum declaratur a Bontfaao III. confirma* tum. XXXVII. SyllogiJmoTontificum verbis contexto Bcclefia Romana, cbjTnxci[(glKfir@* convincitur, XXX VIII. Exceptiones elifi, ,Suo fenfu^EcclefiA RomanA Bpifo- pi Vniverfales , Oecumenici a Patribus di^i ? XXXIX. Ab eo tempore verus Papatus in Bcclefam Occiden^ tis', ^ fimul etiam in Bcclefiam Orientis Muhammedifnus in-> troduci coepit. E 3 • XL.//^ 5« ECCLESIiE ROMAN^ XL. Hononi Bomfacio Juccedentis in hjtrefm Monothelitarum lapfiiSy a Gregono fr/difhs, XLI. Pontrficum fequentium ftudia c^ujl fuerint , exponkur, A-- gathonis Siculi fuferhifftma ejfata, Theologi^ d^ bonarum lite- rarumfupinus ttfdem temponhus negle^us. XLII. Concilium ConftantinQpolitamim VL in Trullo hahitum , a Conftantino Fogonato folo (^ convocatum , dr direcfum eft, Ro- maniineoin ordinem redaBi. XLIII. Leonis ILBenedictilLSergiiLamhitio. XLIV. Synodus .^ini-fexta Roman^ Ecclefu minh propitia , ^ aheadem reje^a. XLV. BcclefU Roman^ feculo oBavo ftatus , provehendd Papa- rum dominationi idoneus fuit , Imperatore, Exarchis ^ Lon- gohardts ^mulis , Pontificum gratiam aucupantihus, Juftinia- nus 11. cum Ecclefta Romana conciliationem fruftra qu^rit, Pa- p£ Conftanttni pedes ofcidatur. XLVI. Htftoria certaminis de imaginihus Ecclefiam interRoma- Tiam ^ Orientales , cui Phtlippicus Bardanes , & Jvhannes Patriarcha Conft. imagines Patrum Concilii VL e porticu So- phid removentes y Conftantinus vero Papa eafdemy aliafqueet- iam Roma in porticu Petri collocantes , anfam dederunt, Ea occafione Ecclefia Romana ah Imperatore Orientali deficit , ^ mox Longohardis etiam a Pipino ^ Carolo M, domitis , Ro^ man£ ditionis dominium feudali nexu adipifcitur, XLVII. Hiftoria Synodi Generalis feptimd Conftantinopoli hahi- t£y qua imaginum cultus damnatus : nec non Nicana 11. qua tdem ftahilitus eft. Carolus M. adverfus Synodum ISlj^cmamil' lam Trancofurti Synodum celehrat y ^imaginujn cultum, Ithris etiameditisy damnat. XLVIII. Carolo tamen Imperatore Itherius fe Papatus movet > henevolentia & Itheralttate tum Caroli , tumln^SaxojtumRc- gis, in Britannia Denarium S. Petri Ponttfici penfttandum in- ftituentis adjuttis , ceremoniis etiam in Iranciam introductis y <^ Epifco^is appelktiom Mmm conceffa. ' XLIX. Rc^ PERioDUS tertia: ^ XLIX. Keligioms frora ^ puppis qmhtis tum in^ rehusconfti^ terit? Novelli ritus Carolt tempore mBccleJiam invecli, Craf fa igmrmtia Cleri. L. Seculi IX. hiftorta ex- Pontifictm ejujdem rehus licmeu LI. Electio Stephani F.d^ Pafehalts I. anomala, LII. Bugenius II, in fthtftnate eltgttur, Valentinus ofiulum pe* dum a fenatu Romano primtts admtttit, LIII. Synodt Pariftenfis ad Ludovicum Imp, de Nicma II, Syno- do refcrtftum, 'Etigenii II. in icomlatria tuenda ohftinatio, LIV. Gregorius IV, Ludovici filios adverfiis Patrem fovet , ^ anathema comminatus , ah Bpifeopis Gallt^ (pernitur. Sergttis II. Os forci y elecius Papa , frimtis nomen mutat. idem , i^ foft ipjum Leo IV,fedem ^neglecio Imp, confenfii accupant. Johart- nes VIIL fcemina, LV. Nicolai I. judicari fe a feculari foteftate , e)) quod Papa a Conftantino Detts vocatus fuerit , vetantts : Lotharium excojn^ municantis : cum Michaele Imp. Conftantimpolttano oh Photium Ignatto fuhftitutum expoftulantts , (^' anathema eidem intentan- tis : Ravennatenfem Ecclefiam opprimentis : Sacerdotes conju^ gatos perfequentis infi)lentia, LVI. Hiftoria controverfta de Prddeftinatione Godefehalcum in^ Ur (^ Raha?mm Maurum acErigenam Scotum agitat£ , exciu.t declinatio orthodoxA de gratia ^ pr^deftinatione dochin^ colli- gitur, L VIL Hadriani II, molimina adverfu^ Carolum Calvum, ah Hinc^ maro ^ tpfe Rege fortiter reprefifa, LVIII. Htftoria Symdi oBav^ Oectimenicdt , in qua Photioohre- prehenfum Baftltum Imperat, parrtcidam depoftto Ignatiu^ fuh^ ftituitur 5 parricid^ partes Hadriano fovente in cujti^s gratiam in cadem pri?natti^s Pap<& ^ imaginum cultm confirmattii eft. LIX. JohannesIX.tres Augtftos pronuntiat. Vnde pofthac titulta ImperatorjsPaptf^hencficiumefifecoeptt. ^o ECCLESm ROMANiE LX. TJadriani II L decreta , ne in creando Fontifice Imferatorh atithorttas exjfecktur : utquepojl mortem Imfer, Crajfi Regnum Italicis Vrimtphus cum tttulo Imferii trthuatur, LXI. Stephani VI, Sanctto , ut leges Ecclefi^ Rom. ftnt irrejra" gahiles. Stefhani VII. adverfits cadaver Formofi horrenda fi- vitia : njtndicantihus mox Formojum fiuccejforthus. LXII. Baro7mde infielicitate illarum temporum^ c^ monfiris fiedt Rom. ah Adelhertis Thufiis impofiitis querela. Succejfitonis Papa- rum ttirhatto. LXllL Htfioria certaminis Sacramentarii inter Tafichaftum Rat- hertum ^ Rahanum Maurum , ac Bertramum /igttati. LXIV. Votefiatem Vontificis temporalem circa ea tempora muU tum fitcid donationes Confiantini M. Ludovtci Vii cjr Othonis (J\L,promoverunt , quarum vo^eicc panditur, Spirttualem eorun^ dem potefiatem fiirmarunt LpifioU Decretales primis Vontifici- hus eodem tempore per firaudcm fiuppoftt^. LX V. T>e Seculi deci?m miferanda fiacie cjuerela Rellarmini cjr Baronii, LXVI. Rom^ tum fiordidiJfmA meretrices , Theodora (^ Ma- rozia imperitarunt, Gerherti c^ Genehrardi de eodem fieculo c^ue- rimonta, LXVIL Infielicttatis illm caufii nunquid penes Imperatores Ger- manos h^firint? LXVIII. Seculi illiiis Vontif.ces a Gerherto LXlX. nec non Vlatina ^ Stella , Baronio ^ Genehrardo graphicc depicli. Bxempla nonnullorum productmtur. LX X . Cleri totiM6 corruptio immanis. LXXI. Nov^ h^refes feculum ifihoc nullas protulit ^ cptia in Vra- latos C7 Monachos hxrettci fiugerunt omnes. LXXL Lcclefi^ circa annum mtllefiimum fiatus ex Wernero , Gla^ hro Radulpho repr^fientatur, LXXII. Seculum decimum fierreum a Dithmaro appellatum qtio re- velandtm^ velrevclatumjam e(fie Antichriflum,paffimPercrehuit, ~ ' LXXIIL PERIODUS TERTIA. 41 LXXIII. Silvefiri II. Necromantia, Difcifuli (^ frccejfores ejut eodem i alttfi{ueetiamcrimimhusinfames» LXXlV. Cardinalium nomen tempore Benediffi IX. in prctio efife inciviti. Cardinalis fixus Ecclefi^ minifier, Borum definitid ■ 'verhis M- Anton, de Domtnis t€xitur, LXXV. Fotefiaseorumuna cum Papa potefiate crevit ; Secule inprimis undecimo quo primA in cligendo Tapa partes iis fiuh T^icolao II. decretA. donec exclufo ah ea elecHone Imperatore (jr Clero reliquo , fiolis iis fiis hoc cejfit, Ita fiih appellatiorkc ccclefia- fiicaVrincipes ficulares faUi fiunt, LXXVI. Ba ratione Papa Chnfii amulus collegium Apofiolicum, ex Cardmalthus conjiatum, co7tfiitutt, LXXVIL Cardtnalium ex eo tcmpore prd,rogativA multiplices. LXXVII. Gakrus ruher finatus hujus Edomittci tefiferx. Cu^ jus auHoramento pnncipes hujus fiecuU viri adPontrficias partes trahuntur. LXXVIII. Certaminis Sacramcntarii continuatio per Berenga- ■ rium , ad horrihilcm palmodiam coacium. Lihertati refiitutus ■ idem veritatem ad fincm ufio^ue vit£ ajferuit. XXXVI. ^(^^^ii^^iSi ^ ^^^^ Gregorium , quem fu- py,^ j^. pra vaticinantem induximus , ex peratom femet ipfo ea prolocutum effej^^^^T/J- an prophetaire potiiiS:, quod cf-y^» Roma- fet Pontifex anni illius , putabi- ""^ '''^''^ mus ? QLUcquid lit ^ augurium Eccbfia- yatem non fefellit. Succeflbres enim ejus , quod in Johan- '"''^ ^'^^{*- ne Conftantinopolitano graviflime merito deteftatus Gre- "^Bo^Hifa^ia gorius eft , ipfimet avidifllme rapuerunt , raptum dc-^^^-^^^fi^- fenfitarunt quibus Hbet interdiftis , 6c prxfrafte , fi quid '"'*^"'"- aliud. Phocas enim , alter Zimri ^ Domini fui , Mauritii fub ipfo ferali iftu jufta Dei judicia celebrantis 5 cujufque centurio fuit , occifor nefarius , Tyrmnm Calydomus m^ ^2 ECCLESIiE ROMAN^ i^pa> ^i(p^^T@-> /cti^o^ctpiSctf©- cLvJpcfiTr®* ferro oheffus , Mr mojem/barharus , de Cyclofum genere , m mpdefla purpura cen- taurus petulantiffimus , cui de ehrietatis Regno erat certarhen (^en notas 5 quibus Phocam Pontificii Regni architeftum cox- taneus ejus Theophylaftus Simocatta infignivit : ^ rogante Papa Bonifacio (tertio, patria Romano, A. dcvii, eledlo Pontifice ^ ftatuit ^ fedem Roma?h^ Bcclefu caput effe omnium Bcclefiarum , quia 'Ecclefia Conftantinopolitana primam fe omnium Ecclefiarum fcrihehat y utiBeda i^^y^;^; dtattbus mundiy Paulus Diaconus Rerum Romanarum lik II. Anaflafius Bibliothe- J carius m i'ita Bonifacti III. aliique commemorant 5 vel ^ uti '** Pomponius Lartus in Hi/L Rom, compendio loquitur :. Vrbem Romam totitis falutaris njitA caput ejfe fanxit ^. cum antea propter fidem Frinctpis Conftantinopolts haberetttr. Erat nempe Phocas Cyriaco Patriarch^e infenfus ^ tantoque magis Romani Pontificis exquifitisadulationibus appetitus y ut Conftan- tinopolitani odio , &: in favorem Romani non tantiim Ec-. • clefiam Romanam Eccle/iarum omnium caput : Sed Roma- num etiam Epifcopum Vniverfalem feu Oectimenicuin Eccle- fiarum fcil. omnium Epifcoptmi d^Q ^ dicique debere ftatue- rit. Quod imperiale fcilicet ftatutum Bonifacius mox ia Synodo Epifcoporum lxxii. fanciri jubens ^ fimul defi- nivit 3 eleciionem Epifopi a Clero partter ^ populo fiert dehere , eamo[ue ita ratam fore , ft a Prt?mpe ctvitatis approbata effet , ^ ft fummus Fontifex denique his verhis authoritatem fuam intcr- pofuiffet : Volumtis ^Jtihemus: uti in vita ejus Platina loquitur. Srihgifmo XXXVIL Fingamushicad vivosredire Gregoriumj vTbf''''''' ^"^^ diaiurum putamus :, fi fucceflbrem fuum titulo fu- coHtexto perbientem Vniverfdis Eptfcopt , quem tantopere in Johan- Ecciejia ne Conftantinopolitano damnaverat , vidiflfet ? Saltem livTo^^. cty(g)cs§ToagiT@- bedes Romana eflicitur Syllogifmo ipfo- xe^r@o xwm Pontificum verbis confuto : S^i Epifcopus umverfalis '^^f"'' appell^ri vtiU , xJntichrtfti prmirfir eft. Bmtfacius tertius Vni- . . 'ver-- PERIODUS TERTIA. 43 werjdis tpifcofus appelUri & vult ^ ^ ut affelletur^ pdfiki dh-^ tinetque. Bomfacius igitur tertius y finon Antichriflus ipfe, at ejHs certe pr&curfor eji, XXXVIII. Neque hic tralatitia y^m^pdy^TA mot^muty Exceps^ -cujufmodi funt, Phocam univerfalem Epifeopatum Romdm mn ifi- «<^^^''A Jlituiffejfed ajferuijje : ante Fhocam tttulo capitis Ecclef^ y urfk/erjklh Epijsopt ab Imperatorihus alifque Romanos exornatos ^jjii Al i t^r l6ri- ge Scriptores vetufti. Paulus Diaconus fcriptor ct)aetii»s lih, IV, cap. 37. de gefeis Longohard, fic : fhocaSi t^garitiVa- fa Bonfacw , Jlatuit y ^ en ftatutum novtim , noftveteris fta- tuti af fertionem ! } Sedem Rommx & ApoftolicA Ecclefidi, cdpm .ejfe ommum Ecclefiarum , &:c. Sic etiam pofteriores , Fr^- culphus, Regmoj Anaftafius, Hermarinus Cofttraftus j &c. qui omnes : Bomfacius rogavit , ohtimit , inipetravit d Phoca , ut ej/et , vel haheretur caput omnium Ecclefiarum. Mon- nuUi etiam Phocse authontate faftum efle caput Etclefia- rum. Sigonius de Regno Italm Ith. II. fcribit , Bonifacium ad Phocam legationem mififTe ^ quo decretum obtinuerit , :Ut fedes B. Petri ejfet prima omnium Eccleftarum. Sane etiam Juftinianus ( fiquidem yn in Nicxna Tharafiu^ P^- triarcha generalts ab ipfo Adi^iano Epifcopo R.omarii(> ^otan* tur. Obfervatumque jam ohm etiam Beiiedifto Reriato y F 2 S. Eu- 44 ECCLESI^ ROMAN^ S. Euftachii apud Parifianos Parocho ^, in amica Difquifi- tione fuper Doftrina Hugenottorum ^ Patres aUquando univerfaliiis de Ecclefia Romana locutos efi^e :, eo quod per Romanam Ecclefiam Occidcntalem feu Latinam ^ Orien- tah feu Grxcse 5 contradiftinftam intellexerint 3 &c a fede pr:scipua ac MetropoU utrumque Imperium atque Eccle- fia denommata fuerit. Ut manifeftum plane fit ^ Phocam capuis Ecclefiarum , &: Vniverfahs Epfcopi tituhim , qui com- munis antehac fuerat 3 Romano ita appropriafl^e , ut ab ejus communione Conftantmopohtanus , ahique exclu- derentur ^ & Romanus in pofterum rerum in Ecclefia poti- returfolus. Unde perpetuum.Occidentalem inter & O- rientalem Ecclefiam fchifma pofthac inceflit^ mahimque paulatim faftum immedicabile eft. Ah co tem- XXXIX. Ex hoc tcmporc verus Papatus in Ecclefiam PapatHs L^omznzm invehi 3 errores Sc fuperftitiones in ea incre- Ecciefitm menturfi capere ^ facra omnia refigi &: refinei 3 paulatim c^ /imui ^x lerpigme gangroena aalci. rkirimis tamen m Uriente 6c etiamw Occidentc 3 Galha cumprimis 3 Germania&: Britanniain oH^{'fj^ maximi momenti rebus^ in quibus fumma fahitis vertitur^a MHham- Romani Pontificis fententia divortio fafto difcedentibus. Tnfjfdrut A^^^d.i^ 5 quod circa id ipfiam tempus in Oriente exortus 1 ctcpit. eft Pfeudopropheta Muhammed^ cujus feftatores Sara- ceni mirabiles adeo fuccelfus habuerunt , ut tertio poft ex- cefllim ilhus anno 3 Omaro dynaftiam capefllente 3 intra fexennii fpatium ^gyptum 3 Arabiam 3 Phoeniciam 3 Pakrftinam^ Syriam, Mefopotamiam occupaverint. Sic dux voragines 3 duo fcopoh 3 duo carcinomata Ecclefice externx corpus invaferunt corripueruntque fubito. BlTifach "^^* J^^ ^^^^ Gregorius M. Si ums Epifcopus vocaretur fuccedentn Vniverfalis 3 corruituram Ecclefiam univerfam , fi m^us caderet , j^f T/f "^ pr^dixerat. Augurio iUi fidem ftatim fecit fpecimen no- iJntum torium, Honorii^ quarti poft Bomfacium Papx 3 qniA. ccxxvi. PERIODUS TERTIA. 45 Dcxxvi. Bonifacio V. fuccelHt, lapfus^ ex quo cernere fuit, upCm , i quam lubrica res fit 3 a fide unius hominis penderc. In ^^'g'^^^* Monotheletarum fcUicet hxrelin prisceps lapfus ^ errorem ^'^ " "^* fuum Hteris ad Sergium Conftantinopohtanum datis ^ & in Synodo Sexta Univerfah 5 aftione duodecima & dcci- ma tertia prolatis , omniumque Patrum judicio igni dam- natisj prodidit. Anathemati proin etiaminSynodoNi- cxnx fecunda , aftione ultima : nec non m Octava ab A- driano Papa fubjicitur. Egregium fcihcet Papam , Epi- fcopum Univerfalem , & caput omnium Ecclefiarum r quem Wicehus dicit fuiffe homm virmn , fed mdum Papam ^ Pajlorem negligentem , reformatorem fcihcet Cleri m re- bus hidicris obfervandis 3 non in Verbo Dei propagando. Licet vero ab hxrefeos nota hberare eum Bellarminus co- netur , a dodillimo tamen nuper Sorbonifta Launoio ^ E- piftohs ea de re editis , ejufdem reus aperte peragi- tur. XLL Sequentium Pontificum , Honorii ipfiuS:, Zc- Pontifi^ phyrini, Theodori , Martini , Eugenii , Vitahani &:c. "cirJmm ftudium fuit , non tam Ecclefiam Dei vivse vocis prxco- //«^^» o^itM nio sedificare , & lapides vivos undique congerere : quam ^^^^'"''^' » magnifica Templa , faceUa , ftatuas exftruere , ahifque etiam ridicuhs 'c^i^ym^ operam omnem navare > ad ex- teras regiones quofdam a latere ablegare , non Evange- lium promulgaturos , fed ceremonias ritufque Romanos , Cantum , Latinum officium , Horas, akaria, organa, cereos, &nugamentafimiha> pr;^ Cisteris autem prima- tumPapx, Pliocx fufFragatione collatum obtrufuros. A- A^athsnis gatho certe Sicuhis A. dclxxvi i i. Pap^le fohum adeptus «^'^"«''7«- D. 19. C.fic omnes 2. Papahterita pronunciat : Sic ^mnes ^l^Jll''*''' SanBiones \^foftolicA fedis dccifienidi funt , tano[uam ipfius Divi- na voce Petri firmat£. Ad Conftantinum etiam Pogona- tumfcribitxdem, isckfiam Afoflolicam (Romanam) nrni- F 3 (^uam 4.6 ECCLESI^ P.OMAN^. qmm a Vm veriutU defiexijfey fed tilibatam fermanftjfe , nec er* rare potuijfe , Jecmdum ipjius Sahatoris Vtvmam foUtcttattonem^ quam fuorum difcipilorum Princtpi in Sacris Evangeliis fatus efl. rheohgia Sub eodem tamen Papa tantam bonarum literarum flerili- ^ ^iTfera- ^^^^^ 5 ^ Theologioc univcrfe negleftum Ecclefiam per- r«w>- vagatumeiTe^ ut ne unus quidem liomx Theologus l\ie- finm iif-Yi^^ & Theodotus Theologus nequicquam ex Britannil ponbu4 m- accitus fucrit y Papx ipfms teftimonio Baronius ad A. gieatn. DCLXXX. confirmat. SciHcet omnia fapienti:]e coeleftis my- fteria in penetrale &: adytum novi ApolHnis , Univerfahs Epifeopi immearunt. conctikm XLII. Auno DCLXXX. ConftantinopoU in Triilk) ad nlpoUtl-' compefcendos Monotheletas :, Synodus VI. hablta eft , num V£. m indiccnte non Agathone , fed Conftantino Pogortato^, uti litlHnt Zonaras y Gratianus , Anaftafius diferte teftantur. Aga- conflanti- tho ipfc Cxfari voczntipromptam obfequentiarfife exhihrete&z-^ HoPo^om- ^^^j. jj^ hteris ad Agathonem &: Epifcopos Romanos , nec convoca- nou Grcgorium ConftantinopoUtaniim , illos fapas Vni- t^^^C^ ^'- verfales , hunc Patriarcham Vntverfakm vocat. Pfisfes feu ^Kommiin^v^f^fidens non aUus iu omnibus ConciUi aflbis, quanl Con- to iH ordi- ftantinus defignatur. Neque Agatho rpfe iti ConciUo 7iT/^ ^ 'v!^o;y!v fupra aUas Ecclefias venditai*e aiifus 5 feper Le- gatosfuosinpariumcuriafederep^erfpexit. Quiri Epifco- pum Romanum ejus Synodi Patres ^ juxta aritiquum Sy- nodi ConftantinopoUtance decretum ita in: ordinem redi- gunt 3 ut rcTcoy ■^TraXajSeTy nrpKTlieim pari digmfafe Jrui &c Ro- manum &: ConftantinopoUtanum fcifcant. Adeo riondum in Orientem Vniverfriis poteftatis fintblilS ^ ut ut con^ cupiverint , dilatate Romatiis iriregfum fuXf . leonis II. XLIII. AgsLthonis SiicceflVDr Leo 1 1 I Confl:antino n"trg'L i^petravit , ut qui Archrepifcopus RaVerintfe^ impofterum amhtto. eUgetuT, Romam ordiriaridxTS fe conferat , ea tameri le- ge, nequidproPaUioafe e(y exigamr. AiTfptius quid ab eodem PERIODUS TEPvTIA. 47 eodem Benediftus II. obtinet^ uc fcilicet quemClerus., populus & exercitus Romanus Pontificem delegerit , is b veftigio 5 non exfpedata vel Imperatoris ^ vel Exarchi li- centia 3 confirmetur & confecretur. Qux libertas quam noxia fuerit , mox in eleitione Cononis aliorumque emi- cuit. Cononis fuccciTor Sergius I. fchifmate populi fubor- to 5 aliis Theodorum Archipresbyterum :, aliis Pafchalem Archidiaconum obtrudere molientibus y ex media populi turba raptus Papa creatur^ & ilico ab omnibus , ipfis etiam rivahbus , falutatur 3 vel ^ ut Sigonius ^ recentiori adu- latione , ait^ adoratur, £0 fedis hujus fuperbia , 6c in- vadendx ejufdem cupiditas y & ambitio jam procefle- rat. XLIV. Eodem Sergio Pontifice Anno dcxcii. Con- J^^'/^^ ftantinopoliinTruUoj authoritatejuftiniani Rhinotmeti koZJl^^ aCallinico Patriarcha convocataj celebrataque adeo eft ^'^^'f^ bynodus, cui vulgo Tnmy.TW^ , qmm-jexu nomen mdi-;,/f/,, ^ tumeft, eoquod quint;:^ & fextse Synodi,generalis y iw^bcadem quibus Canones de Difciplina ^ regimine y ritibus ^ mori- ^'^^ "** bus Clericorum &: Monachorum decreti nulli fuerant -, quoddam fupplementum eflet. Varios ibi Canones Eccle- fix Romanx difciplinx ^ praxi , authoritati oppofitos > feu, uti Anaftafiusinvitajohannis VII. loquitur, capitu- U Romam Bcclefu comrarla videre eft. Qiiamobrem etiam moderni Ecclefix Romanx gnathones Synodum errati- cam y Sc nonnulli etiam plane confictam appellare non ve- recundantur 3 licet ab ipfo Sergio , ea parte , qua Eccle- lixRomanxauthoritatemnonIa:ditj fubfcripta, aliifque etiam Pontificibus approbata conftet. Auxeruntque Ca- nones hi fchifma jam ante coeptum Orientales inter & Oc- cidentales , fatente Baronio 3 eorum caufa diu Gr^cos tnter dr Latinos difceftatum ejfe, XLV. Seculi ^(?4i//ftatusRomanorumPontificumdo- Bahfi^ 48 ECCLESI^ ROMAN.E Kom.i»£ minationi provehendx idoneiis fuit. In Oriente remoti ad- fecuiooa.%- ^^^ fedebant Imperatores. Italiam barbari^ Longobardi proiehTJdx invaferunt. Subditi Romani ab obfequio paulatim Impe- pai>arum j-^toris Conftantinopolitaui fe fubduxerant ^ Exarchorum mfdoHens imperium exuere parati. Omnes hx partes Komanorum /«/>,7w;e- pontificum gratiam ambiverunt. Imperator &: Exarchi, ^c^/zc^ utfeadverfus Longobardos &: fubditos infideleSj favore Longobar- eorum freti , munirent : Longobardi haud fegniores , ut Tmm!^m iniperium malis artibus qusefitum ftabiUrent. Proin A. gratiam Dccv. Johanni VII. Aripcrtus Lougobardorum Rex^ im- auaifatit:' m.ania fcelera fua expiaturus ^ qui jam Secuh iUius error &: terror fuit y Alpes Cottias in patrimonium donavit^ quas TaurinoGenuamufqueindequein GaUias Blondus 7«/?/W^««j &: Platina extendunt. Exadverfojuftinianus 11. domefti-» ^J-^"*"^^' cisfeditiQnibusconfliftatuSj, imperio exutus ^ acdemum maHa " reftitutus ^ &:vindiftamfpirans5 eundem Pontificem Jo- concdiatio- hanncm V 11. demulcere conatur 3 miffis ad eum Aftis Sy- ^mt, ^''nodi Sextar, ut, verbis Anaftafii utor, c^ua ei vifi ejfent ^ JJabiliret ^ S^qu£ adverjiy renuendo excluderet. Sic utriufque Ecclefix Orientahs &: Occidentahs reconcihationem ten- tare voluit. Coeteriim Papa fchifma libi futurum condu- •cibihus ratus 3 Legatos re infefta remifit. Poft Imperator idem CaUinicum Patriarcham 3 oculorum ufura priva- tuni 3 Romam ad Conftantinum Papam gratificaturus ei y mifit : Papamque ad fe Conftantinopohn in vitavit 3 feu , >ui Pauhis Diaconus loquitur 3 ad Je venire jujftt ^ fpecie confihi de Repubhca cum ipfo ineundi; revera^ ut ho- noribus cumulatum fui eum beneficii faceret. Adventantis fi7Jtwr'e ^^P^ P^^^^ Imperatorem Regtum ( diadema ) in capite ha- dTlfZlx-^^^^^^^^ofculatum, Paulus Diaconus idem tradit 3 addens^ Mr, Juftinianum cunfta EcclefirE Romanse privilegia inno- vafTe 3 .& Papam Romam onuftum muneribus dimi- fiffe. XLVLMox PERIODUS TERTIA. 49^//?.^;. XLVI. Mox certamen de Iniaginibus , earumque cul- de imagi. tuRomanam& Orientalem Ecclefiam admodum exerci- J^'^^''^^^^ tam habuit. Certaminis occafio incidit in A. dccxi i . quo ter 'Roma- Philippicus Bardanes Imperator 5 &:Johannes Patriarcha ''"*'^ ^' Conftantinopohtanus Monotheleta uterque , Conciho Tulmfp- Oecumenico fexto , quo Monotheletis Anathema di£tum P'^'*^ ^'"•- cft, reprobato, Synodiejus Patrum imagines e Porticu ^Xw;/« S. Sophise 5 ubi paulo ante a Juftiniano collocatae fuerant , p^ifrtar- fuftulerunt. Mox Conftantinus Papa in adverfum nixus , ^^^j^^w^. Romx celebrata Synodo^ eafdem imagines, additis ^t- gmes p.t- iam pnecipuorum y qui prircedentibus ConciHis inter- '///^y^'^' erant 5 Patrum imaginibus ^ in porticu S. Petri coUocavit: f,er/icu definiensinfuper^ etiamin Templa imagines inferendas ^''^^''^ ''^- effe. Hinc quxftio de imaginibus non accefToria amphiis c2/hHti manfit, fed principafis evafit > PapaConftantino Phihp-»«<^^''^ picum m IconomAchU h&refmkpfum (itaPlatina} irn^^no fll^Jiily. fpohare aufo. Leo tertius Ifaurus A. dccxvii. Imperio -7«^ f^^^'» admotus mox ediftum adverfus imagines A. dccxxvi . pro- pj^^,^^" mulgat , 6c Conftantini fucceflbrem Gregorium II. cui Petricoi- Dklogi nomen erat , ab imaginum tutela dehortatur gravi- ^^J^l^^li^, ' ter. Ille adverfus Imperatorem icftuans 3 Ravennates , dernftt. Venetos popuhimque omnem adverfus Imperatorem &i Eaecca/^O' Exarchum concitat. Qiio fafto eiFrenes popuh in Paulum, "' ^^^Y'* Ravennne Exarchum 3 impetu fado , univerfam ItaHam imperlts- feditione 5 rapina , coedibus implcnt. Ac tandem tot ^^ ^'^,^"^- tantifque fceleribus obhgati Romani , fi quidem vera eft ^,'x'un^ narratio authorum Grxcorum 3 Zonarx, Theophanis ^gohcirdis Cedreni ( quam nuper tamen Launojus V.fi(l. lih. 7. fufpe- 'plZo''^^ ftam reddere conatus eft ) ab obfequio 6c fide Leonis O- caxoIo m. rientahs Imperatoris 3 fublato mox etiam Exarchatu , du- '^"'"'"'* centos annos m Itaha obtmente 3 defcifcunt, & {(yitwmiitton^sdo^ Sacramento fe Pontificis Romani vitam ftatumque in per- '"'"]*'" petuum defenfuros , & authoritati ejus obtempcraturos {w.^J/" G reci-/^'^^'*' ^o ECCLESIiE ROMAN^ recipinnt. De quo xta Sigonius de Regno ItaIiAlib,i.{cxi- bit: Ita Koma Romamjque DucAtm k Graci^ ad Romamm Fontif- cem frofter infandam eorum ha^refin ( Iconomachiam ^ imfte- tatemque fervenit: exaftis a Romanis Epifcopis Italia O- rientis Imperatoribus deinceps oculos Romam verfus cum fufpiriis &: gemitibus vix contorquentibus. Unus fupere- rat metus a Longobardis ^ in Italia tum late doiTiinantibus, quorum imperio Pipini , quem fuccollaturum fibi Za- charias Papa abdicato ( fi narrationi Trithemii &: Sigonii^ quam idem eodem libro Launojus in dubium etiam revo- cat 3 fides haberi potefl: } Childerico , ceu miniis ad de- ftinata exequenda idoneo -, Regem Francorum fecerat , & Caroh M. opera excuflb , adeoque vicina potentia re- motioris auxiho fubruta, Papa Romanse ditionis domi- nium obhgatum feudaU vinculo adeptus eft:> quo jure, quaveinjuria, nihil ultra dicere attinet^ rehus cert} , ut Sigonius idem loc, cit, loquitur , fro Bcclefia falute , ^ fedis K^fofiolicA duthoritate ^ non tam fi^e , c^uam frofier} geflis, f''m7iGe' XLVII. Ano dccliv. fub Conftantino Copronymo neraiis ConftantinopoU indifta & habita eft Synodus Generahs septimA Septima. ex Epifcopis trecentis trieinta ofto conflata^ qua, ftopsifLu explolis ams imaginibus untca aennitur elie mago ab ifjo bita , (]Ha chrtfto inftituta , nimirumpanis ^ njinum in Eucharifita , c[U£ re- cptltHt fr^fintant chrifii corptis (^ fingutnem. Cui Synodopoft tri- d^mnatm: ^[^X.2i trcs anuos A. dcclxxxvi 1. fe oppofuit Syuodus Ni- NicAHA Uy carna Secunda Xy\^\XY\ feu latrocinalis vulgo difta , anni- tjuaidem tcnte Ircnc , LeonisiV. conjuge, &: Conftantini Septir y^i t itw ^^^ ^^^^ adhuc impuberis matre ^ qux Adriano I. Rom. Pontifici &- imaginibus fimul addifta , cum eodem Papa confpirans eo denique rem perduxit ^ ut imagines hono- randas ^ venerandas ^ fahitandas , ofculandas , incenfis , cereis profcquendas 3 pubhco decreto fanciretur. Cui poft dccreto fe oppofuere Conftantinus ipfe factus adul- V ^ , tior, mMat. PERIODUS TERTIA. 51 tior^ amatrelrene^veriffimaErynnide, &:ocuIis& vita propterea orbatus : Conftantini fucceflbres , N icephorus, alii, Sc Grxci in univerlum : nec non Carolus M. ipfe fcriptis quatuor adverfus cultum imagmum libris 3 & lia- bita Francofurti A. dccxciv. Synodo , ex Epifcopis^"'^^'^ Francis , Germanis :, Italis^ AngUs plunbus conliata^y;,;^^^^-''' qua, uti Walafridus Strabo , Autiior Annalium Fulden- ^^«'« ^^'---^- fium y loquitur y rfeudo-Synodns Gr^corumfro adorandts miagi- "fr^J^g"^'" nihus hahtta ^ (^ falso Septima vocata ah Eptfeopis damnata efl, ]jQ,f'^rtt sy- eadem Synodo lic Hincmarus Rhemenfis Archiepiicopus ]lfl[^ '^ libro contra Hincmarum Laudunenfem edito : Tempore imagimon CaroltMagni Imperatoris j jujjione Jpo/lolicd Jedis , GeneraLts ^y-^Hy"^]"' nodus in ¥rancia , convocante pr^fato Imperatore , cekhrata , ^ etmm edi- fecundum Scrtpturarum tramitem , tradtttonemque majorum , ipfa ^'^* "^^' CrACorum Pfeudo-Synodtt^ deflrucia , (^ penitus ahdtcata eft. I>e cujus deftruiHone non modicum volumen , c^tiod in Palatio adolefcen- tuluskgi^ ah eodem Imperatore Romam efl per c^uofdam Eptfcopos mtffum, Paulo poft : Authoritate itac^ue hujus Synodi nonmhil repreffa efl imagtnum veneratio, Sed tamen Hadrianus (^ alii Pon- ttfices infua optnione perfeverarunt , (^ mortao Carolo fuarum pu- parum cultum vehementius promoverunt -, adeo ut Ludovicus Ca- roli filtus , Ithro longe acriori infeclatus ftt imaginum cultum j quam Carolus, Cum igitur Grxci^ Occidentales Franci^ Ala- manni , Itali, Angli , a Concilii NiccCno, a Pnntificiis Le- gatis direfto , pro &: univerfali fe venditantis, Sc a Pontiii- ce ipfo Hadriano confirmati definitione libere receflerintj neque miniis tamen pro Chriftianis & orthodoxis habiti fuerint, ( quis enim Divum Carolum^ quis tot Epifco- pos hxreticos dixerit ? } citra orthodoxix periculum a definitionibus ConcihorumPontificiorum,Tridentini no- minatim ^ ciim ab iis violatam efle legem Dei credi poteft ^ recedi , fuse eruditeque Celeberrimus Allixius , difltrta- tione peculiari confecit. G 2 XLVni.Li- 52 ECCLESI^ ROMANiE caroU ta- XLVIIL Liberius nihilominus Papatus RomanuSj tKeuimpe. q^^qIq Imperatore ^ lacertos movit , Pontiiicum obfe- hrmy/e quiis claritudinem & protegens :> & provehens. Stepha- PapAtttf j^y^ Papa jam ante Pipino retaliaturus Francorum Regi- r/wi/I»" bus Imperiales dignitates Sc titulos decreverat ^ eiimque C^iftera- populi Romaui nomine Pamtmm dixerat. Carolus Filius jmusyce- poft aliquot in Italiam expeditiones profpere fufceptas , remcMiis Fraucix jam , Italix & Germaniis Dominus^ meruit, ut jllZiam primiim Patritius Romams y mox etiam a Leone tertio y au- mrodw thoritate non propria^, fed populi Romani> uti diferte Epifco^s Sigebertus Gemblacenfis, Marianus Scotus, alifque te- appeiiatio- ftantur ( quicquid etiam hic Baronius aUique fedis Ro- fie Romam j^^inx gnathoues pertendant , immane doema inde eruen- tes^ EpifcopiRomamjuseire, Imperia & Regna mutare & transferre^ Imperator Romanus proclamaretur 3 coro- naretiirque. Ubi Leonem fuo populique nomine non im- perium Carolo ^ feu rem ( nam Francise , Italiae , Ger- maniiEJamtum dominio potitus erat } fed rei & imperii titulum duntaxat contulilTe , nuper Joh. de Bullieres Je- iwxzHiJl, Frmc lib, 4. fatetur. Tranfegeratque jam Ca-^ rolus cum Imperatoribus Orientis , ea iege ^ ut Ir?^erator diceretiu- uterque > Carolus & pofteri Occidentis : Orien- tis caeteri. Sicut autem gratia gratiam parere ^ & manus manum lavare folet : ita Carolus benefaftis Paparum ho- ftimentum retulit ^ Pipini donatione non confirmata dun- taxat 3 fed immodice etiam aufta : univerfis fere opibus ^ quas Hunnis eripuit , in Ecclefix a^rarium illatis : Epi- fcopis viciiTim pro modo liberalitatis ^ ( uti quidem ipfe '^ctmsdcM^iXCz deConcordta Sacerd. & Imp. lib, VII L 19:2. fatetur} de rigore antiquse poenitentix remittentibus : Ecclefix Romanae ceremoniis plerifque in Francice Re- gnum introduftis 5 ^^ quod Pontificiir dominationis Pal- ladium eft;, Epifcopis Metropolitanorum vel Comprovin- cia- PERIODUS TERTIA. 53 cialium judicio non acquicfcentibus appellatione ad Papx judicium conceffa. Neque Francos duntaxat Keges propi- tios adeo Pontifices experti funt 3 fed Inam etiam 3 Regem OccidentaliumSaxonumaCuitum Britannia parebat.Ejus enim indultu Britanniam univerfam Gregorio III. ita fa- ftam tributariam efTe ^ ut ex fingulis domibus quotannis finguli denarii (^ Denarium S, Petri infignire moris erat } S. Petro , fcu Romanx fedi penfitari debuerint , Polydorus Vergilius tefl:atur. XLIX. Qiiibus tum gradibus mediifque Romanorum ^^^^»^^ Pontificum^ quilegitimi Domini, Orientalislmperato-p,^'^;^^^/. ris &Exarchorumjuguminiquispra:textibusexcutere re- f^fistumm ligioni non duxerunt , Francorum Reges depofuerunt , ^^,1^^^^' Longobardos Francorum opera Italia exegerunt ^Franco- rum Regum indulgentia abufi turpiter funt -, authoritas &: potefl:as in majus procefl^erunt , Catalogus Teftiium verita- tislth, VIILpag.j^i,&cc. Aphorifmis plus quamquinqua- ginta K^tTDc; MTCrii ediflerit. Pr:Eterea rehgionis circa ea tem- pora prora &: puppis in propagando Papx fuprematu^ima-- ginum & fanftorum veneratione y cantionibus , Miflarum folennibus, confecrationibus , oblationibus , orationibus apudfl:atuas, imagines, rehquias, Fefl:orum obfervan- tia y Templorum ornatu , ccelibatu Sacerdotum , votis Monachorum , aUifquc ocuUferiis meris confl:ituta efl:. Sigillatim autemcircaidtempusMifl^x folitarix feu pri- vatse, lex abfl:inendi a certis cijpis, puta graculis, lepo- ^^^^^^"^' ribus, fibrisaUifqueinjundta poenitentibus , uti ex Grc- cUfiat gorio II. EpiftoUs 6c Zacharia ad Bonifacium Uquet : no- '^"^^' vx peregrinationes inftitutse ad Ecclefias noviter conftru- ftas, quaUsinGaUiciamadJacobumMajorem^ hoc po- tiflimvim tempore repertum CompofteUx , Carolo M. EcclefiamiUampriVilegiisdotantej juramentum Epifco- porum , quo fe erga Romanam fedem obftrinxeriint > pra^-^ G 3 , cuntc /tamtti'- 5+ ECCLESI^ ROMAN^ eunte Bonifacio in formula Tomis Conciliorum inferta ; apices dignitatum in Ecclefia 3 qualesfunt Abbatum, E- pifcoporum^ Archiepifcoporum , diribitore Papa 3 ritus -^Jiia^nQi a Leone IIL Divinos honores Guiberto , Ver- denfi Epifcopo decernente) (quam primam Canoniza- tionem le legifle Bellarminus lib. i. deSan^tBeat. fatetur} originem fumpferunt. Et hi^c omnia Ecclefia Romana Ecclefiis ahis :, Gallicis ^ Britannicis j Germanicis , Hi- fpanicis , cumprimis iis y qux ad Chriftum recens con- verfx funt , obtrudcre primas inter curas , nihil non in hi- cr/ijja^ fceindulgente Carolo, habuit. Denique ignorantiiEte- 'cuir^^^ nebris ita immerfo clero , ut in ordinando Epifcopo non doftrina qucepiam exquifitior, &: in Sacris Litensfuba- ctum judicium , fed peritia modo cantandi orationem Dc- minicam , Symbolum &: Pfalterium , Computum recitan- di requifita fuerit ^ mhilmirum ( ita MezeriiEus Pontificius Hifi. Gallic, Tomo I. in Carolo M. arguit } craffam ignormtiam OC" cupajfe plehes, Religiototaconverfaeratinfuferjiitiones, secidt nom ^' Cujufmodi fcculo nono EcclefiiE Romanx facies fue- ^tfhr:aex rity Poutificum ilHus fcculi hiftoria 3 &: res iis fedentibus ^""fffi' geftx propalant. Fuerunt autem Pontifices ordine Ste- 2wi^^/^ phanus V. PafchaUs L Eugenius IL Valentinus, Grego- %«f/. nus IV. Sergius IL Leo IV. Johannes VIII. Foemina , Be- nediftus III. Nicolaus I. Hadrianus 11. Stephanus VL Formofus, BonifaciusVL StephanusVIL A^io^y^f^vA/'^ nonnuUa commemorare haud pigebit. Eleilin LI. Stephanus V. contra legem , ita Aimonius lih. IV. f\ r^^^^Pa- ^o3-loquitur: eleaus& ordinatus, non exfpeftato fcihcet fchiitsT. ImperatorisjuiTu; errorem mox emendaturus , omnem po- ammda. fulum Romamim fdelitatem cum juramento promittere Ludovico iufflt. Ejus etiam fanftio D. 69. C. quia fancia 2 8. extat , ut Fo?ttifex convenientibus Bpifcopis (^- univerfo Clero eligatur ^ pr£- Q-nte SendtucJrPopulO', utq^uefic ekifus ab omnihus prafemihus Le- gatis PERIODUS TERTIA. 55 gatis Imperklthus conficretur. Neque tamen ci fanftioni pon- diis f Lut in electione fucceflbris Pafchalis I. qui infcio Im- peratore Ludovico Pio Papa creatus , Cleri & populi im- petum apud Ccefarem caufatus eft ^ monente Romanos Cxfare , nedemceps Majejlatem Uderent ^ (^ Majorum ut jia- tuta in Ponttfice creandofervarent, LIL Eugenius 11. A. dcccxxi v. Papa eleftus eft in fchi- ^^^^nim fmate^ cujuscomponendigratia mifllis a Ludovico Lo-y4'J*^^ tharius fihus , ciui ^ Aventini lih, IV, K^nnaL verba funt , fta- cifgttur, ttim Reifuh.c^uem jufenorum Ponttficum amhitio immodtca, tnja' tiahilts avarttta ^ verjuttao^ue irnproha conturharat , comporitt , tn- tercepta direptac^ue fraude a aminihus Tlantiqtm pojjejfiomhus reddt- ^Jr^l^f'^^^^ dtt. Superbix quinetiam Pontificum fpecimen prxbuitM^wi Succeflbr Eugenii Valentinus ^ cujus elefti & ad Latera- ^^7;«^«^ nenfe Patriarchium dedufti pedes ommis Romanortim Senatus pnmns ad- (ita Anaftafius loquitur) ofculattis eft. ""'^'f- LIIL Anno dcccxxiv. Michael & Theophihis Orien- s^mM tisImperatoresadLudovicum &: Lotharium Occidentis -^*"''/"^/^ Imperatores Legatos miferunt , de imaginum controver- %/cHjt'''' fia&Nicxna Synodo confihum expetituros, rogaturof- ^'^^.^'' que, ut interventu fuo Leeationem ad Papam eiufdem f'"'"/^^' negotucausa deltmatam tavorabihorem redderent. Se-ytn/»: quenti igitur annoLudovicijufliiParifiisSynodum cele- brant GaUicani Prxfules , unanimique fententia fic ad Lu- dovicum inde refcribunt. Nicmam Synodum cum Sanct^ me- mort£ genitor vefter coram fe fitifque pcrlegt feciffet , (^ mtiltts in locis^ ut dignum erat, reprehendtjfet y e^* cju ejufque />-«,/?r/m«5€xemplo deinceps alii. Idem neglefto Imperatoris Lo" m^tat I- ^^^^^^^ confenfu , fedem occupavit 5 &: poft ipfum etiani dem^^dpof} Leo IV. quo defun£to Johannes/eu potius Johanna Ofta- 'jvjed^cm ^^ "^ Foemina virilem fexum mentita A. dcccliv. Papa- «, Ld- cat , verum & xternum Deum blafpheme Papam profite- ^^^'''«'» tur : fi diverfum , manifeftus paralogifmus committitur. nkanTii; ' In Lotharium GalUas Regem anathema vibravit primus '^«"» W'- omnium id aufus m Reges GaUix. Epiftola ad Michae- iZn\w/,' lem Imperatorem ConftantinopoUtanum , Majeftatis Pa- ob ph». paUs plena , ab Epifcopatu remotum Ignatium , eique ^l^f^r^ynf fubftitutum Photium 3 fe inconfuko graviter conqueritur. tutum ex^ Eidem excommunicationem , ni Calabritanum SicuUim- P^^^^^^^f^ que patrimonium Ecclefise fune debitum reftituerit, com- tbemafi- minatus. Magnanimo peftore Regibus &c Tyrannis eum ^''»i^fe»' imperafle 5 eifque, ac fi orbis terrarum dominus eflet, Ravenm- authoritate fua prsefuifl^e 3 Regino fcribit. Sed &: Raven- 'f^^»» natenfem Ecclefiam 3 qux diu fe primatui fuo oppofuit 3 fpprlJneH- imacumjohanne ArchiepifcopOj qui fe MajeftatisPon- ^«:^^>w- tificix licfk reum fateri debuit 3 fibiSedique fux fubjicit. ^^^/0/'"^' Qiiin & diris mukis Sacerdotes conjugatos inceflit^ oh prfeqttcn- quas eum Huldricus Auguftanus Epifcopus graviter re- J^^^f^" H prc- Al.iwnm nam Sco- tHm agi' tat.t, ex 58 ECCLESI^ ROMAN.E prclicriuic. Denique extarit Cjufdcni Epil^O^-:^ Dcrrmles d Gratiano colleftx ^ quibus Majeftatem Pontificiam mire is Hatuminatum ivit. Hijio^ia LVI. Nicolaiejurdem ixtate in Gallia de Prxdeftina- controver- tioue & Libcro arbitno vehementer agitata controveriia •;JJ?t.'r eft. Godefchalcus m Ecclefix Rhemenfis Monafterio ne Goie- Mouachus > uou omucs ad vitam xternam 5 fed quofdam '^wCr'(3- ^^ exitium prxdeftinatos :, neque Chriftum pro ommbus R.ibuHum mortuum effe 3 palam docuerat. De fententia fua fcriptum etiam hbellum Synodo Moguntince juftli Ludovici Imper. A. DCCCXLViii. exhibuit. Qiia occafione fententia ea, quam antehac ipfe S. Auguftinus adverfus Pelagianos pro- ^"/77^//- pugnavitj a Rabano Mauro Archiepifcopo Moguntmo^ mther- ^ Haimoue Halbcrftadienfi , cxterifque Germanix Epi- 'degl.uia fcopis condemnari coepit. Lifuper iidem cum literis Sy- (^^/T^/^. nodahbus Godefchalcum ad Hincmarum Rhemenfem doartm Archiepifcopum miferunt. E6 cum venit 5 fententiam Mgitnr. fuam conftanter afleruit : proin a Rhemenfis Ecclefix &: Gallix Belgicx Epifcopis denuo damnatus , & cum fe iis irreverentius oppofuiflet 5 virgis cisfus , coenobiique carceri mancipatus eft. Literea adverfus eundem prxter aUos Johannes Erigena Scotus Hbrum novendecim capitu- lorum fcripfit 3 refutatus mox a Remigio Lugdunenfi Ar- chiepifcopo :, Godefchalci caufam adverfum Erigenam 3 aUofquefufcipiente: Lugdunenfis etiam 3 ut&Arelaten- fis ac Viennenfis Ecclefix Epifcopis \\\ Synodo Valentina A. DcccLv. Canones aUquot fancientibus 3 quibus 3 quid in Godefchalco, quiditem inadverfariisejusdefiderent^ probentve 3 exponunt 3 fmiulque quatuor capitula ab Hincmaro Godefchalco oppofita 3 & librum ab Erigena Scoto fcriptum condemnant. Demum Hincmarus A. DcccLix. librointegrohacde materia fcripto Valentinam Synodum oppu^nat : Scriptiimque fuum Regi Carolo Calvo PERIODUS TERTIA. 59 Galvo exhibet. qui litem fopivifle videtiir. Eam hiilo- riam doftillimus tJflerius fmgulari Hbro de Godefehalco edito ediflTerit^ & paucis etiam Forbefius /;^r«^7. //^. VI IL 3. 4. nec non G. J. Voflius de Htjlor, FeUg. Itb. Vll.pag. 4. confirin- ^unt. Ex eo decUnatio doctrinx orthodoxiK de Gratia^ Fra:dcftinatione &: morte Chrifti conftare poteft. LVII. Nicolai fucceflbr Hadrianus II. Hincmaro Rhe- ^iadrhKi jncnfi Archiepifcopo in mandatis dedit , ut Regem fi.ium \l'Zlii. Carohim Calvum communione privaret , ni m Regno cf/^jr.,. fratris fui Lotharii^, fiho ejus Ludovico cederet. Cui Con-^'|;'^" ^^'''' vcntusRhemenfis nomine acriter admodum Hincmarus ui^cmAr» rcfpondet^ interaUaobjicicns: Regaa feculthtfis hellts cjti^z-^^^^. ^. rt, vicfortis propagart ^ r^n Jpofeoltce , vel Bpifeoporum excom- urrepref- mtmicatio?uhus ohttneri : c^ Scriptttra?n dicere, qttia Domint efe f^- Regnttm ^ per qtiem Reges regnant , (^ cttivoluertt daretllud, mt- mjlerio Angelorum cir homtntim, C^r. Anteceffores ejus ordtnem Bcclefiafltcum ^ non Rempubltcam , c^UcH Regum cura ftt ^ dtjpofm(je : jtigum Ponttficis Francos portare non pofee 5 & quir qyi\\T&JUy^ plura in Epiftola ^ aBochello Decretis Ecclefix GaUica- nx lib, i.pag. 3. 7. inferta occurrunt. In htcris veroad ipfum Rcgem ejufdem Hadriani *\jzsepoyY^ hxc legere eft : Voltimus dr authorttate i^pofioltca juhemus Hincmarum Lau- dtmenfem Epifeoptim , vefera frettim potentia , ad limtna Sancio- rtim , nofiramopue venire clementiam, Non parimi infolentia hxc Regem oftendit , queftus , Secult umhrofum typhttm in Ecclefiam fic tnduci -, & inter aha fic Pontifici refcribens : Nobts fcribere non piget , fed exigente caufa necejfarium efi ; ctttia Reges Erancorum , ex Regto genere ?tati , ?ton Epifeoporum Vtce- Bomtnt, fe^dterrjtDominthalienus futmuscomputatt. Et, ut Leo acRomanaSynodttsJcrtpftt: Reges & Imperatores , qttos terris Dt- vtna potentia prxcipit pncefie , jtis dtfitnguendorum negottortim Epifeopis fean^its , luxtaDtvaltaconflttttta permiferunt , non autem Epifecopertm villtct extiterunt, ^ts tgttur hanc inverfam legem in- eo ECCLESI^ ROMAN^ ferms evomuit f .^/^ tartarus de fms ahdms dr tenebrkojis mnU culis eru^avit ? Hiflona LVIII. Sedem Hadriano Pontifice Bafdius Orienti^ syuodt imperator ^ qiii Michaele Imperii conforte nefarie csefo oecummi- fiimmam rei ad fe contraxit^^a Photio Patriarcha ob id faci- #^, ;» qm j^yg ^ facrae Synaxeos communione repulfus , ulturus i^no- ftprehett- miniam iltamv, bynodum Cjeneralem convocaturus 3 la- fHm Bafi- cile alfenfum Papx 5 difcordiam illam in poteftatis fuse pankiZm incrementum verfuri , & non obfcure Bonifacii III. Pho- jepo/ifoy cam parricidam laudantis exemplo 5 BafiUo parricidiK fup- S//^- parafitantis 5 impetrat. Impetratab eodem Imperatore tftr. m ct^oiSooct Hadrianus , ut videhcet fibi in Synodo tali ■BarrictdA Xy\<^ixyi A. DcccLXix habita prxfidcre pcr Lcgatos ^ quos Hadrtano intcr Anaftafius Bibhothecarius principem locum obti- foveHU. j^^ii^ ^ integrum effet quod in nulla Synodo Oecumenica grlu^in antehae faftum. In ea Synodo Photio ob reprehenfum tAdem Bafilium parricidam depofito 5 reftitutus eft Ignatius. Li- ^vZTcs' bell^^^ legatis fuis tradiderat Hadrianus ^ a N icolao I. an- im.T^/««m teconfeftum, quoquidde Primatu Pap^e &: adoratione 2''*''''/J'"" imaeinum tenendum in primis fit , continebatur ^ lege tfi, etiam pro^fcnpta 5 ne quilquam m Synodum eam coopta- retur 5 ni prius fignaculo fuo ad eam fidem fe devinxiffet, quod religiose adeo obfervatum^, ut quotquot di£to au- dientes non effent 5 a Synodo excluderentur. Unde do- minari & pervincere 3 adeoque omnia pro nutu gereye :, & in Oriente etiam res fuas ftrenue promovere :, lenocinante infigni parricida ^, facile licuit. Sed Synodum eam ^ quod aperta vi omnia iUic gefta 5 &: per eam Ecclefia Conftanti- nopoHtana in Romanam poteftatem redafta ^ &: Sym- bolo etiam Nicaeno-Conftantinopohtano addita fit vox Tilwque-, vel pro legitima, vel pro Oecumenica 0£tava neutiquam Gx^zci recipiunt : & contra eam Marcus Ephe- finus in Concilio Florentino diferte proteftatu^ eft.de quo doaiili- mnes PERIODUS TERTIA. 6i doftillimiTS Beveregius , Annot. in Syn(d. Conftant. primam cjr Jecundam, p.iyo. plufcula dixit. LIX. Hadriani 11. SuccelTor Johannes IX. intra decen- joh. nium tres Imperatores 5 Carolum Calvum, (^ Ludovico ^^'' ^'^'^ Ludovici Pii filio&: natu majore, &: moratiore politicas ^^S/T^r. obrationes pofthabito} Ludovicum Balbum, & Oiro-^^^^^.F''/^' lum CrafTum ad fe Romam invitatos Auguftos pronun- inilTau!- ciatj confecratque. Htnc , inquit Sigonius^ titulus Imperatoris ^'^ p-^p^ Auguflipofihac fmcerumPontificis beneficium ejfe , anmo[ue -^^/<^^^^ fy^^X!" a confecratione Fontificia repeti coepti. Non exiguum etiam mde ad Pontificem lucrum rediit. Carolus enim Calvus ei Du- catum Spoletanum ^ Aricium &: Clufium civitates Bene- venti 3 Samnium , Calabriam ^ aUaque donavit. Sed & Lu- dovicum, qui ab Adalgifo Beneventi captus , juramento multa ei, prius quam Uberateturo promifit^ juramenti rehgione:, authoritate Dei &: Sanfti Petri exfolvit. Quod anteeumnemoj poft eum plures tentarunt. LX. Mortuojohanni, &pofthunc etiam Martino II: H.Wr/W ' malis artibus ad fafti^mm hoc enixo, a cujus tempore . ita ^^^*^'^^'' bigonius de Regno Italu tib. V. pag. 137. loquitur , Romana Ec^ creando clejia gravijfime laboravit, ^ patdatim vetusEcclcfudifiiplinaeft^^'**^!^'^^ lapfa-, fucceflit A. DCCCLXXXiv. Hadrianus III. Is decreta ^^"^^X^^', duo Sedi Romanx perquam favorabiha ^ uti fperabat ^ fu- tas ex^^ecfe^^ tura cudit. Prius, ne in creando Pontifice Impcratoris 1^^ "^J,^'. exfpeftaretur authoritas. Ita aufos ejje Pontifices fiws contem- tem imp. »^r^ merito Cranzius 5 Metrop..n.^.p. i.queritur. Pofteriusy ^^ "^^^^ . utmoriente Rege Craffo fine filits , Regmim Itali& Prmcipihus unkitaims cum titulo Imperii traderetur. Utrumque Sigonius loc. cit. me- ^^"^'^t^' ' morat^ &: prius quidem infra lib. VI. pag. 144. k]oh2innc ^^1^- ^ IX. fx) ftatuente, ne Ponttfices defimatos mfiin confpechi Leia-P^^^^ ''"'•' torum Regwrum , )us ejset conjecran ^ abrogatum ^ teltatur i- dem 5 advitanda , inquit , cju^ in Co?nitits oriehantur , cum maxi- nuBcclefiji offenfionCi rf/^flf^^. Pofterius vero fecutos Itahcos H 3 Reges ^i ECCLESI^ ROMAN^ Reges meflmis pfulorum difcordtis ferturhajfe , ac feipfis fror- fus um cum Bcclefa perdtdijje ^ ea tempora in Rempuhltcam infe- rentes, quihus nulla alia tctrtora f^ijje ^ vel prin^tpum nequitia^ njel popiibrumtnfaniaintota antiquitate repertuntur: idem initio libri quinti commemorat. sieph^m LXI. Qiio Sanctitatis , doitrina:^ Virtutisin Pontiii- nsanaio, cibus horum temporum minus 5 hoc audacix pkis m iis ^B^dfL ^^^i^^^- Nihiliis prius^antiquius nihil 5 quam llabihre Rom.fmt Hierarchiam. StephanusVI. Hadrianilll. fuccefTorejuf- irrefraga- niodi decretum eo pertinens ^ quod apud Gratianum i). 1 9. C enim vero extat > fanxit : cS^tcqtttd Bcclcfta Romana fratuit , quicquid ordtnat -^ perpetiw quidem (^ irrefragahtltter ohjervandtm cfl, Eum qui excepit Formofus ^ qui ante Epifcopatum Romanum nunquam feafieclaturumjuraverat, cuma ri- vahs Sergii faftione exagitaretur nimium ^ Arnulphum ^, Carlomanni fihum in Itaham evocatum 5 Romamque armata manu ingreflum ^ Imperatorem pronuntiavit ^ unxit / coronavit. Cumquepoft ejus&: Boniflicii VI. mortem Sergiana faftio caput exereret:) eo deventum^ stcph.vii ut Stephanus VIL A. dcccxcvii. Papa creatus ^ fu- ^^V/}f/\» ^^^^ nefario percitus , Formofi Pontificis cadaver daver For^ ^y- Sepulchro refoffum :, prxfente Synodo , in fede mofihor. Pontificatus Romani^ Sacerdotahbus mdumentis exor- w/Vt/L natum 3 collocari^ atque fic Formofum tanquam im- dKantthm puyyi ^ doclrinartmquc Sanciarum t7ifciu7n (^ita miferum ca- ^^,ojam' d^ver compeUabat} ejufque Afta condemnari , mox- fuccejfcri- quc exutuiii vcftimentis , digitifque tribus 5 quibus benedicere moris erat, abfciiliS:> in Tiberim jaftari cu- raverit. Hiftoriam horrendam Luitprandus :, Ticinen- fis, Ecclefia^ Diaconus^ qui tum vixerat:, Ith. i. cap. 8. Sigonius hb. VI. ahi , in primis Auxihus in Dialogo contra intcfHnam Bccleftct Roma?i£ dtfcordtam , cujus Sige- bertus lih. de Eccl. Scriptorihus , a Mirceo edito , nar- rant. PERIODUS TERTIA. 63 rant. B^.rcriius nefas id ext^pi i'^ns ad A. dcccxclv i i . arL 2. aif, non fmjfe errorem in fide , fed vwkntam ^^J^^^^^iciern m fach, Neque tamen vel horribile ifthoc faftum ex fide proceHifTe : vel veritatis infallibihs Spiritum in ejufmodi raptoribus & latronibus habitafle , perfuaderi fanus quis- piam poterit. Proin etiam Stephani hujus tyrannidem deteftatos Succeflbres ejus ^ Romanum, Theodorum, Johannem X. Ravennatem , ahos 3 conftat > utpote qui Formofo Papahs dignitatis formam reftituerunt ^ ordina- tos ab approbarunt ^ quin & A£ta Stephani combufl^erunt. Ita graviflimo totius Chriftianifmi fcandalo Romanos Pontifices^ ^Awt ehrios ^ furiofos ]-xd:'\tos ci^c ^ Cranzius Saxon. Ith, 2. queritur. Et Stephanus ipfe dignam piaculari fcelere poenam luens ^ e throno dejectus ^ in carcere laqueo gulam fregit. LXII. Baronius tamen de his temporibus loquens , in- BAromi de horrefcit totus. Ad A. dcccxcvii.;^. ^.infehciflima ^\-n-%l[''J^''' ftuofilTima Romana: EcclefiiK tempora fuiffe ^ qmhus ipfam tcmpornm contigit domeflico hello exagitari ^ atqtie perfecmione vexari , ita ut ^. ^^"^1' nullam unquam five a Gentilihus 3 five ah H^reticis 3 five a Schif Kom. ah maticis dtnturniorem atojue moleflioremferfecutionem pajfa fit tlUy ^^^^j^^^: quam pertulit ah Adelhertis Thuft^ Marchionihus 3 queritur. impojitii Imputat nempemala ifthxc Adelbertis Thufcis Principi- 'i«<^''f^*'- bus3 perquosfivepecuniis^ five arm.is populo Cleroque Romano dominantes 3 intrufin cathedram Petri , fe/m?n chri- fli 3 fint homines monflrofi , vita tnrpijfmi , ufquequaque fi^dtjft- mi, Tum^ inquit 3 bominagentium (Ecclefia Romana} vejli- mentis exuta glori^ atque Utiti^ moercns 3 dolens ^ hgcns fedit in trijlitia. Sed nec ahi omnes finftiores Pontifices dede- runt 3 &: per ambitum malafque artes pkires ahi fohum ift- hoc^ jam pridem invaferunt. Et labat mire jaftata illa Suc- s^<^f^^^ cefllo Pontificum 3 ciim famihas a monftris prcfeminari 3 r^/'''^*" ' nemo unquam viderit. *-»» LXIII. ru7n tnr- 10. tatf. 64 ECCLESI^ ROMAN^ Hiforh LXIIl. Incidit in Scc.uiiirii iithoc nonmn certaraenSa- certaminis Qy^Lmcimtxnriii quod originem erroris de Coena Domini^ tarif^MteT bc corporali in ea prxfentia propalat. Definiverat jam ante T^iJcM- Svnodus Generalis feptima:, umcam efTe tmannem a chriflo %ertum ,^ mptutam , panem&vmum m Euchartjtia, JtLxortus vero hoc Rabanum feculo Palchafius Ratbertus ^ Corbejenfis in Dioecefi Am- aeBems- biancnfi Mouachus 3 XihcWum de Sacramento Euchari^ia ^ feu mum , agi' ^ Corpore (^ fan^uine Domim edidit ^ eoque corporalem prx- fentiam primus omnium afl^eruit. Novello errori ftatim fe oppofuerunt viri doftiifimi ^ Rabanus Maurus , Bertra- mus:, CorbejenfisquoqueMonachus y vulgo Ratramnus dictus y Scotus Erigena , aUi. Et Rabani quidem Mauri, cui nec Italiam fimtlem , nec Germaniam pepertjfe diqualem Tri- themius affirmat> de infltt. Cleric. lih. i. cap. 31. lucu- lenta de Coena Domini confeflio ejufmodi fuit : Maluit Dominus Corporis ^ fangumis fui Sacramenta fdelium ore percipi , (^ inpartem (^alii pajlum^ eorum redtgi , ut per vi(ihtle opus invi- fihilis ojlenderetur effecius. Stcut enim cthus materialis forinfecus nu- tritcorpus ^ ^vegetat^ itaetiam Verhum Det intus animam nu- trit dr rohorat, Qiiam ob caufam ab authoribus Pontificiis , Guilhelmo Malmesburienfi quarto 3 & Thoma Waldenfi fexto poft Seculp in Stellarum erraticarum relatus numerum eft. Ratramnus vero 5 feu Bertramus libello de Corpore ^ fanguine Domini fcripto 5 & Carolo Calvo infcripto , eidem Carolo quisrenti 3 an ipfum corpus , cpuodde Marianatum, paf fum ^ mortuum^ fepultum ejl ^ quodque addextramPatris conji- deat , ft 3 quod ore fidelium per Sacramentortim myflerium quotp- dte in Ecclefta perctpitur ? refpondit : dtfcrimen effe tantum^ cjuantum eji inter pignus ^ .eamrem ^ pro quapig^ms traditur: (juantum tnter imaginem y ^ rem ^ cujus efi imago ; ^ qnantum inter fpeciem ^ veritatem. Denique eandem adverfus fubna- fcentem corporaUs praefentix errorem tutatus eft Johan- nes Scotus Erigena traftatu de Euchariftia edito , &: Anno de- PERIODUS SECUNDA. 65 demum ML. in Synodo Vercellenfi^ fub Leone IX.damna- to. Taceo Scriptores hujus Seculi haud miniis celebres :, Walafridum Strabonem , Chriftianum Druthmarum^ He- ribaldum Altifliodorenfem , ahos , quibus ob impugna- tum corporaUs pra:fentix errorem a Pafchafii aifeclis per infignem Contumeham Stercoramjlarum nonien foedum impofitum eft ^ eo fcihcet , quod aflererent ^ ea qux ore corporis aflfumuntur ^ Symbola feceflui obnoxia elfe. LXI V. Poteftatem vero Pontificis tum temporalem ^ Potcfiaton tum Spiritualem dici nequit, quantum commenta caUi- Po»^'fi<:'^ diflmia circa ha^c potillmium tempora milenx hommum ^„.^^ ^^ tem- creduhtati propinata promoverint firmaverintque. Et ad ^'f^*' '««'^«/« ^f;;?^^r^/(?quidemimperiumftatuendum plurimum contu- ■^^/^l.!^^^"^''^' lerunt^ ex quxftuoliflima falforum chirographorum off\- mM.LHdo- cina petitae Donationes 5 Conftantini puta Magni , Ludo- *'/^^^|//J^ vici Pii 3 & Ottonis M. Donationis Conjlantmtam , quam promovernnt. pro idoneo documento allegarunt Pontifices Leo IX. Ni- colaus Ill.aUique&cin Jus Canonicum Gratianus , Yvoj, Anshelmus , Deusdedit , ipfeque etiam Gregorius Xlll. retulerunt > putidifllmum commentum per Johannem quemdam Diaconum , cognomento Digttorum y uti qui- dem ipfum Diploma Ottonis tertii , quod etiam num Af- fifii inter cimeUa & Archiva Paparum afl^ervatur , &: a Marquardo Frehero editum ac notis iUuftratum eft ^ tefta- tur, nefarie fuppofitum 5 orbiperfuaderefuftinuitjCon- ftantinum M. Imperatorem non foUim Romanam urbem, fed etiam omnes ItaUx , feu OccidentaUum Regionum Provincias , loca & civitates , Romano Pontifici Silveftro acejusSucceflforibusperpetuo dono tradidiflfe. Ludovici quoque Pii prodigiofa donatio PafchaU 3 &: Sedi Romanx A. Dcccxv 1 1 . fafta y ferebatur , qua fciUcet , Volaterrano, Sigonio, Baronio aUifque narrantibus, RomanusDuca- tus y Ravennx Exarchatus , &: pleraque omnis ItaUa in I Sedis 66 ECCLESI^ ROMAN^ Sedis illius poteftatem concefferit : Simiilque Ludovicus Pontificum ele6tioni ^ quam Leonis III. &c Stephani V. Canones Imperatori vindicaverunt y abfolute renuntiave* ' rit. Acceffit lequente Seculo non miniis ampla Donatio ^ quamadA. Dcccci,xii. Baronius alFert Ottonis M. nomi- ncy quaillejohanni Xll. Sc Romance Sedi donat cwita- tem Romamm cum Ducatu fuo^ Juburhanis Juis , atc^ue viculis. omnihus c^ territoriis ejus montanis ^ maritimis , httorihus CT por- tuhus , feu cunciis civitatihus , caflellis , oppidis ac viculis , ThufciA. fartihus, id ejl , Fortum, Centumcellas , Cerem, Bledam, Ma- turiamim , Sutrium , Tiefem , Cajlellum , Gallfem , Ortem , Po- limartium,. K^meriam, Tudam, Veruftamcumtrihus injulis Juis ^c, nec non Bxarchatum Ravennatem , Pentapolim, territorium Sahinenfe , Almum cum Infula Corfica , Ducatum Spoletinum 3 Pa- \ trimonium Neafolitanum :, ^c, Quando nempe verecundise fines femel tranfire ftatutum erat , bene &: naviter impu- dentes efle oportebat. 0^//////;;^ certe ^r^;-// ^^Zf^ ^7/^ £fr/£^^ attulerunt uti vetus de Conftantini Palea illa proverbium fonat. Omnefque curiofos Canoniftas magnum femper de ^oftatienum hoc (Conftantini} diplomate fecijfe feflum , Paulus Langius w^^iW^r^i/- ^^ ChronicoadA. mcccciv. ait. Sed critico Donationes tur. illx virorum Doftorum Freheri , Goldafti ^ Mornaei y Voetii, Uflerii^ Conringii, aliorum veru confoflse 3 pri- dem Fo^eix^ fuce notas &: fraudis fimplicioribus a Papx ci- spirifftctiem niflonibus cnormitcr uimis faftx^ indicia plurima prodi- egrundempo. dcrunt. Ad SpiritualemYCTd Principatum coniirmandum , nJlumEpi- veterum Romanorum Epifcoporum nomine prodierunt ^oU Dtcreta-^ort & calamo plus quam ferreo confi£tx DecretalesEpifto- po!t!fi!iLj l^f^ipra §.IX.X. memoratx, quas ex Hifpania tempore eodemtempo- CaroliM. Riculfum , Archipicfcopum Moguntiuum in Vmfuffofi. Gallias primum attuhfl^e , Hincmarus Rhemenfis in ribro u. contraHincmarumLaudunenfemfcripto^teftatur. Qiias quidem Epiftolas una cum Pfeudo-Conftantini Donatio- ne>, P£RIODUS TERTIA. (,7 ne 3 atque aliis etiam Decretis Ecclefiafticis in unum vo- lumen compactas Ifidorus non Hifpalenfis ille , fedcog- nomento Mercator^ planus port horaines natos nequifii- miis &: improbifiimus ^ qui poft:eris tamen . Ignaris fcderum tantorum , artisc^ue VeUfg& , feliciter lic impofuit 5 venditare non dubitavit. Qiio in gencre an quidquam unquam prodierit fimile ^ qiiod plus ad caufas Pontificix firmamentum momenti attulerit , haud fcire fe Doftifif. Ufierius profititur merito. LXV. Z)^r/;^/^;?'/Secukmiejiifmodi fuit^ ut eo nullum m fuuU de^ indocJms aut tnfeticius cxtinffcBelhrminus de Vontif Rom. /?^, c»«/ '«//^rj^- IV, 1 2. fateatur. Baronius etiam adAsycazz. §. i . ejus expU- rliaBdiT-' cationemfic orditur: En incipit annus Redempioms mngente- ^^^^*^ ^*- fimus , Indiciione tertia notatus-, c^uo ^ uovum incipt Seculum, quod fii ajperitate, (^honiflerilttate ferreum, maltque,exundan- tis deformitate plumbeum , ato^ue tnopia Scriptorum appellari confue- vit ohfcurum, In^ cujus limine confttuti, antec^uam progrediamur ulteriks, htc Lechrem monendo , pr^fari altquidnecejfartumduxt- mus , ne cpuid fcandali pufitlus animo patiatur , fi quando videre contigerit ahomtnationem defolationts in Templo , fedmagis miretur^ ^ cognofcat in ejus cuflodia Divinam invigtlare potentiam , cum non yUt olim j tantam ahominationem fecuta mox fuerit defolatio Templiy intelligatc[ue , folidtorihus tllo niti hoc fundamentis , pro^ mijftontbus chrtfi, drc. Sed fortenonpariimopinio Baro- nium fefelht , ciim abominationem illam fpirituahs Tem- pHdefolatio Sc cL\cc(n$, captivitas Babylonica magis ma- gifque infecuta fuerit , Sz nondum fera vefpera venerit. LXVI. Sic porro hiridam Ecclefix Romanx hoc Secu- Rom^ttm lo faciem idem ad A. bccccx 1 1 . jT- 8. Baronius depingit :forJ$d,jfirn* ^£ tum facies Janffa Eccleft£ Roman^ ? ^am fcedifjima , cum TJyllly^^J^^ Rom£ dominarentur potentifftmA aque ac foedtjjima meretrices, (^Theodora, Marozia) (puarumarhitriomutarenturSedes-^da'- rmtur Bpifcep , crx^f^d homndum auditu (^ infandum eft intrw- ~ ~~ X 2 dcrcn^ 68 ECCLESI.E ROMAN^ dercntur m Sedem Petri earum amafii, Pfeudo-Pontifices ^c. Sic njendtcaverat omnia fihi lihido , feculari fotenti% freta , infaniens , ^ftro Perctta dominandu Dormiehat tunc fiane alto fopore Qhri^ flusinnavi^ cum hifce flantihus njalidisventis navts tpjk flucfthus opertretur. c^c. Et quod deterius erat , deerant , qut Dominum ftc dormientem clamonhus excttarent ^ difcipuli^ flertentthus om- nihus. £luales-nam reris delecios ah hts monflris Preshyteros (^ JDiaconos Cardtnales futandum : cum mhil tam natura fit tnfitumy quam unmiquemque fiht fimilemgenerare f 8cc. Platinoe ^ Sabel- lici 5 aliorum querelis ad compendium pofitis 5 paucis multa 5 fub finem hujus feculi , Epiftola ad Stephanum G-rhtnm ^^^^^^'^ Romanse Diaconum fcripta, Gerbertus dixit: ce^te'rar.'i Pomanorum mores mundus perhorrefcit. Et Genebrardus c/?r^- dtr^cLm €■ ^QgrJiy ///; his coloribus feculum ifthoc depingit: Infelix nta^' dicitur hoc Seculum , exhaufium hominihus ingenio ^ dofirina claris , five etiam claris Prtnctpthus (^ Pontificihus 3 in quo nihil ferh dtgnum memoria pofieritatis gefium fit. Unde ferunt y tunc reper- tum futfife qtioddam monfirum capite Leonino ^ t^ cdLteris memhris humanis^quodfiatum illtustemporis mirifice referret.Hoc vero uno in- felix y quod per annos 150. Pontifices circiter 5 o i virtute majorum prorfiis defecerunt 3 ApotaBici , Apofiaticive potfus ^ quam Apofioitci. jnfdtchath LXVIL Lifchcitatis tantse iUius Secuh caufam idem iiim^cAHft Genebrardus nequiflime fingit haefiffe penes Imperatores «"r/wtff-^^/tf- Germanicos 3 y&^ quihus^ inquitille^ captiva cr gemens fuit res Germanos Ecciefta ufque ad Henrtcum IV. in ordinem reda^um. Dolet fci- xjirmti licet Papx gnathonibus nimium, quodeo feculoOttoL ahas Magnus , remoto Johanne XIII (ahis XII} fcelerum plurium 3 inceftus cumprimis & necromantirs convi- fto 5 furrogavit Leonem VlII. fub quo reftitutum Impe- ratonbus eft jus ehgendi Pontifices ^ & inveftiendi Epi- fcopos, Clerumque omnem : quodque OttoIII. nepos depofito 3 &: de monte Tarpejo prcecipitato Johanne Pla- -centino 3 Gregorium V. ante a fe eledum & faftione - Cre- PERIODUS TERTIA. 69 Crefcentii deturbatum reftituit ^ & fi qux alia illi Pontifi- cix poteftati miniis propitia geflerunt. De cxtero Sanch' tdtem Papam dimifijje <^ ad Imperatores hoc temfore accejfiffe , Wernerus , Monachus Carthufianus Fafiic, Temp. atat. G^rt, 744. diferte queritur. LXVIII. Et Pontifices quidem cauteriatum ifthoc fe- Secuniiims cuUim trieinta paffum eft. de quibus vetus iUud adamum : ^W'>'^'« Sardt venalesy alius alto nequtor ; ulurpavens merito. Ger- bertus Archiepifcopus Rhemenfis , qui poft ad Papale culmen eve£tusSilvefterII. cognominatuseft^ coramSy- nodo Rhemenfi adverfus fecuU fui Pontifices muka in- clementer fatis dixit ^ quse adA. cmxc. Baronius ipfe non ditUmulat. Inter aUa Antichriftx nota fic iUos afpergit: J^id hunc , Reverendt Patres y in fiuhlimi filio refiidentem , ^vefle purpurea c^* auro radtantem^ quid htinc y inquam, ejfe cenfittsf Ntmtrum fit charitate dejlituitur ^ filaqtie fiientia inflatur , ^ ex- tollitur 3 K^nttchrtflus eft in Templo Dei fiedens , ^* fie ofiendens tanquam fit Deus. Si autem nec charitate fiundatur ^ nec fiientia erigttur , tn Templo Dei tanquam ftatua , tanquam idolum efi , ^ quo rcfiponfia petere ^ marmora confiulere eft, In eadem Oratio- nc fic qy^Kmii^, O Lugenda Romal qua noflris majorihus clara Fatrum luminaprdhuiftt, noftris temporthus monfiruofias tenehras y fiuturo ficulo famofas ofludiftt ! i^cSuid fiuh hdc temporanonvi' dtmus ? Viditmus Johannem , cognomento Octavianum , in voluta- hro Ithidinum ettam contra eum Ottonem ^ quem Auguftum crea- verat^ conjuraffe. Suofugato , LeoNeophytusinFontificemcrea- fur, SedOttone Cotfare Roma difiedente , Octavianus Romam redit y Leonem fugat , Johannem Diaconum nafio dcxtrifique digitis ac lin- guamutilat y multaqtie coede primorum inurhe dehacchatus hrevi morttur, CuiBenedictum Grammaticum, cognomento Diaconum Romani fuhftituunt, Btim quoque Leo Neophytus cum fuo Cafiire non longe poft aggredttur , ohftdet , capit , deponit , perpetuoque exi- Uq in Germanidim dtrigit ,ft{QCcMt Ottoni C^fiari C^fiar Otto. Suc- .0: I 3 cedit 7^ ECCLESIJE ROMAN^ cedit RomJiinTontificatuhorrendummonjlrtm ^ Malefacius (^Bo- nifacium fic appellat^ cunchs mortales nec^mtia Jkferans , ettam prioris ^ontificts fangume cruentus. Sed hic etiam fugatus ^ in magna Synodo damnatus efi, Talthus monflris hominum ignominia plems fcientta humanarum (^ Divinarum rerum vacuis innumeros Sacerdotes Dei per Orhem terrarum Jcienti^ <^ vita mertto con- fpicuos fuhjici decretum efi ? TsfecnmPU' LXlX. Qiud vcro multis ? Platinam ^ Baronium , Ge- tma , steiu, nebrardum , Johannem Stellam confulentibus occurrent lZZo*^r7-' ^^ aetate frequentes j^m, invafores^ Magi^ frodtgtofi^ Si- phuidepkti. moniaci .^ tyranni ^ facinorofiflmi ^ monjlra (^ fortenta ^ ferjtm^ ExempU noH- grafjatores ^ cicr^xovS^i , facrtlegi in manes defun^hrum , Divini hu- i.roditcHmftr. manicjue juxta jurts violatores ^ fcelefltfjimi. RomanuS:, Theo- dorus II. Johannes IX. Chriftophorus , SergiusIII. For- mofis aftis vel refcindendis , vel vindicandis infudant. Sergius etiam Marozice adulterce fux 5 ex qua Johannem XI. fuftuht^ artibus Papatum invadit. Johannes X. alte- riusGlycerii Theodorx Marozise matris artibus Papa creatur, &: hara quam aradignior:, ab altero fcorto Ma- roziacervicahinosconjefto^ necatur. Johannes XI. Pa- tre Sergio &• matre Marozia natus ille eft 3 decujustem- pore Baronius exclamavit : Su& tum facies BccleftA Roma- na? Johannes XII. puerannorum duodecim Papaehgi- tur , fceleratilHmus omnium , in adulterio deprehenfus ab adulterx marito confofTus , &: a Diaholo ^ Luitprando teftc, verherihus fercuffus interiit, Leo VIII. Laicus adhuc Papa- tuminvadit. Bonifacius XII. Benedifto VL vi priiisde- turbato , &: in carcere ftrangulato 5 Papatum rapit 3 be- ftia veriiis , quam homo 5 Malifacius a Gerberto diftus. Johannes XV. Divina 6c humana omnia cognatis & affi- nibus fuis erogavit , Nepotifmi ftudiis prselucens pofte- ris. Silvefter II. feu Mathematicus , feu Necromanta (quod pofterius plerique affirmant) ftatuas caput ex cer- PERIODUS TERTIA. 71 tofiderum curfu CGnflatvim , fibi Oraculum, ex quofa- ta expifcaretur , conftituit. Johannes XVII. fur, Utro^ frodttor Stellx cluet. EnRoma: ea xtate Archiflamines & Antiftites ! LXX. Cleri igitur totius , qux tum conditio etiam cUntotiiu faerit , monftris ejufmodi clavum tenentibus :, divinare \i- corntpfio m^ cet. Edgarus Rex Anghx ad Epifcopos Anglicanos ha- *"^"'[' bita Oratione difertillima ^ qux ab Alredo Abbate Rhie- vallenfe hteris confignata extat , fic ejus mores dcpingit : Dicam, dtcarf^^ quodbomlugent ^ mali ridcnt, Dicam dolens , fi tamen dici pote(l y quomodo dijfluant in comeffationibus c^ ebrteta- tibus 3 in cubtlibus (^ impudtcittts , ttt jam domus Clericorum pu- tentur projltbulameretrtcum , conciltabulum hijirionum, ibtalea, ibi faltus ^ cantus 5 ibt ufyue ad medium nociis frotracU cum cU^ more cr horrore vigilid, Sic , ftc patrimonia Regum ^ eleemojynas Frincipum y imo qtiod magiseji , illtus pretiofi fangttints pretitim' froJligAtts, Ab eadem etiam Pontificum inertia fadum eft ^, ut pafllm CMonachiin Sacerdotum cellegia venerint , e^* mox velup jure fuo ubicjue gentium opes tmmodicas fibt parere inciperent. uti Polydorus Virgihus Itb. VL Htjiar. K^4ngL notat. Et quid multis? Accidit t/li atati y inquit j invitaBenediftilV. Jo- hannes Stella ^ quodomnis vtrtus , tam incapite j quam in mem- bris ex hominumignavia conjumpta fuerit. LXXI. Sed fortehocuno nomine haud plane infehx ^r,,,^^;^;er4/?i. hoc feculum dixeris , quod novas hxrefes protrufit nuUas. f^cuiHm ijihoc Equidem Gabriel Prateolus in fuo fucceflionis hxretico- T!^*' ^'TS rum catalogo notat, leculo nono 6c decimo H^reticorum Pr^iiafoi^ interregnum facfum ejfe. Scihcet fugerunt Hxretici , atque ^^'>''^'^^'^^- in Prxlatos&:MonachosPontificiosfefe abdiderunt. ParnmolZT. fntmerat^ ut magnus Ulferius- ^dr Eccl.Succe/. cap. 2. loqui- tur, uth^reticiy qtd tanquam devott mt/ttes Jntichrtjii copias Junt Antegreffi , fummo Imperatore cum ftattvts caftrts proxime acceden- f£) retrahere Je/e 3 omrte^ue mmttores 4tque angufttores h^refes - Apo^ 7> ECCLESI^ ROMAN^ Afojlafm , cui ha^ems viam fararant omnia longe lateoj^tu jam occufaturA concederent. tcdtfiA circa LXXI. De Ecclefix circa annum millefimum ftatu fic amHmmiii* Wcmerus in fafciculo Temporum: Temfus ejfcemmatum '^^T*n^!l^ro incipit circaannumDomini looo, in o[uo fides chrtjiianavalde clabroRd- ccepit dcficere ^' declinare a prijlina virilitate -y uti patet in fro- Mfhsrffra' pfy^^^^ g^^^^ Hildegardis , ^ in multis regionihus chrijitantta- tis, Nec facramenta y nec Bcclefiafiici ritus fervahantur : Brant- que augunis & maleficiis intendentes, Et erat Sacerdos ftcut fo- pulus. Neque aliter Glaber Radulphus , ejus temporis fcriptor, qui Ith. ii. 6. queritur , circa annum miUefi- mumplus folito Jriguiffe charitatemy ac JuperahundaJJe inicpui' tatemy ut ille antiopuum Leviathan fiduciam conceperit , quodin- undatio Jordanis Jluvios illaheretur illius > ut videltcet haptiz^ato- rum multitudo per avartttdi appetitum viam veritatis deferens demergeretur in interitum, semiumdt' LXXII. Sequens verofeculum undecimum oh malortm cimnmfer- excre/centiam ferreum a Dithmaroappellarifolitum, Baro- tnaro Appei- Hius ad A. M I . uarrat 5 prseiatus etiam , alieruilie tum non- UtHm. quo nullos , adeflc tempus , quo revelandus eflet ille homo !^'Xaf,/^,7^^ peccati 5 fiHus perditionis diftus cognomine ^ntichrifius. jamefeJntt- Qux iu Galliis promulgata , &:Parifis primiim prxdica- ya$Tfer- ^^ ^ ^^ pcr orbcm vulgata 3 creditaquea plurimis ^ addit, (febuit. Aventinus quoque Ith.Kp.')^. fatetur, plerofque omnes ho- nos y apertos , jufios , ingeriuos 3 ftrnplices , tum imferium Antichri- fii ccefifcy quodea, qud chrifius Servator nofier tot annos ante nohis cantavity eo temfore evenifie cernehant y memorid literarum prodidtfie. Genebrardus^^y^. mlxxix. ^am tum deflora- tus fuerit fiatus Ecclefi^ y cernere Itcet afud Sigehertum, Vincen- ttum ^ ^ntoninum. Magna ftmultates inter Imferatorem & Vontificem. Sacerdotes erant morihus depravatijfiimis, Beren- garius Ith. de Corpore ^ fang. Dom. Veritatem ait ex- pertam efl^e non Sanctam Bcclefiam , fed Bccleftam maltgnan- . ^ ittmi y PERIODUS TERTIA 7; . tium y concilium vanitatis , non K^pojlolicam , fed Sedem Sathand. sHvejlriii, LXXIII. Initio leculi facernmam illam fedem tenuit ^*?^"»"»^*^'*- SilvefterlLdecujusnecromantiateftes Pontificii plures, Beano, Wernerus^ Rollfmk, Martinus Polonus , Nau- clerus , Platina , Matthxus Weftmonafterienfis , alii du- bitare non finunt. Ei dxmon confultus , quamdiu regna- turus eftet , refpondit y non prius moriturum , quam in Hierufalem miflam celebraflfet. Qiiodoraculum e7r:t/^(po- ^zi^oi dxmon de Ecclefia S. Crucis Romana , cui Hiero- folyma: nomen , Silvefter de civitate Hierofolyma intel- lexit. Sed pofterior deceptus a Cacodxmone fuo , ciim in Ecclefia S. Crucis facra feciflTet , Orci viftima piacula- ris fubito faftus eft quam tragoediam pluribus Malmesbu- rienfis ediflferit. Difcipulos eum habuifl^e , Theophy- DifcifKii (^ laftum (poftea fadum Papam , Benediaum IX.) 6c f.^''£' Laurentium, qui dxmonibus litaverint, Benno Cardi- ^//V/^^»*-* nalis affirmat. Eum exceperunt Johannes XIX. XX. Ser- ''*''" "''j.'"'" gius IV.Benediftus VIII.IX. Johannes XXL Silvefterlll. tc^^^' Gregorius VI. nulla re infignes, nifi quod plerique illi faftione Comitum Thufculanorum , adeoque vitio crea- ti 5 & magiis crimine , fi qux fides fuis authoribus conftat, infames fuerunt. Certe Benediftum IX. ( quem Sacris da- moniorum fuiffe deditum c^ infihis ac montihus mulieres pojife cur- rere fecijfe, quas magicis artthus adfui amorem coegent^ ex li- beUis domi ejus inventis, Benno probat.) Silveftnim III. & Gregorium VI. Henricus Imperator convocata Synodo, ceu Simoniacos, Jangumarios ^ monflra damnavit; Ingcmuifl^e tum orbem , ob intrufos Papas , Papatum in- tercedcnte thefauro fecuniarum emptum , &: Prxlatos auro pottiis quam merito exaUatos, Glaber Radulphus lih, IV. 'j.&F,'y. & Leo CardinaUs Oftienfis fcribunt. ^ ,. LXXIV. Benedifti IX. quem infuperut ignavum, ^nL^^um- mlliffs Prmi Platiaa 6^ Stella > probrofum & infamem Volater- 1""' ^'^'^'^' iv ranus>rj[fciwi^/y. n Ci%r^^'inAlis ECCLESI^ ROMAN^ ranus ^ hominem nefmum Baronius perftringunt > tempore Cardinalmm nomen efle in pretio ^ Genebrardo chronogr. lib. IV, fatente ^ occoepit. Et Cardinales quidem di£ti a fixHs Ecdefia cardiue :, m^mvi^a)s fixos Sc proprios Ecclefix fux miniftros mf»ifter r/. fignilicant. l/nde vocabula incardinandus , incardinattfs , an- nexus cardini. Eorum tamen appellatio neque in S. Lite- ris :, neque in antiquis Patribus ^ ne hiftoricis quidem y five Chriftianis , five etiam gentilibus ^ quaUs eft- Marcel- linus , occurit. Scribunt quidam a Marcello L Cardina- les conftitutos eflfe propter Baptifmum. Sed in aftis ejus Cardinahum nomen non comparet. Viginti c^tunqtie titu- los in urhe , c^uafi dtoecefes 3 frofter haftifmum ^ foenitentiam multortim^ qui convertehantur ex Paganis ^- frofter feftdturas Martyrumcwm conftituifle Baronius ad A. cccix. 4. me- morat , fine Cardinahum mentione uha. Demum circ^ A. DLX. prima Cardinahum mentio extat , quando Jo- hannes IIL dileclis filiis Cardinahhus Clericis fcribens , figni- ficat , fe Ecclefiam iUam "Titulum Cardinalem conftituere. Id vero certum , Cardinahum nomen ab initio nihil ahud fignificafle , quam ordinarios atque fixos in certa Eccle- fia Clericos > neque Romanx duntaxat Ecclefix fuifl^e Cardinales fuos , fed etiam Ecclefiis ahis titulatis. Unde Cardinales Ecclefix Conftantinopohtanx ^ Mediolanen- fis^ Compoftellanx 3 aharum legere eft. Teftimoniaeam in rem phira Marcus Antonius de Dominis de Rep, Eccl. IV. 5.8.19. 20. 21. aUegat, ubi etiam qui proprie Cardinales ohmfuerint, definit^ 2LffcTcn$ fiiiffe Cler/m proprium cujus- cunque Ecclefia in ea fixum , (^ titulatum , ^ ordinaritim. Et qu^cunque , inquit, Ecclefia ejfet collegiata , illa flures etiam in fe continehatCardinales^ five etiam fuhdiaconos. Tctejias eo. LXX V. Talcs fcihcct Cardiualcs Epifcopis etiam fub- rum una jefti fucrunt ad tempora ufque Caroh M. quibus Papatus ITejhuTm^ imperio multarum Provinciarum auftus eft. Incremen- ^^^- ta..:. Bontm iefi' nitioverbii M. Antonii de D0minis tsxititr. PERIODUS TERTIA. 75 ta enim poteftas eorum una cum PontificiiE poteftatis in- crementisnaftaeft. Acciditque fic Romx, quod in ea- dem Roma aliquando accidifte apud Tacitum A. 11. 33.3.GaUus Afinius his verbis afleruit: K^uciti Imperii adolenjijfe etUmfnvatas opes idqtie mn mvtim ^ fid vettifttjfimts morihtis > alia,m apud Fahricios , aliam aptid Scipiones pectimam , C^ cuncla ad Remptih. referri > q^tia te77tu angttjtas civium domos ; pofto^iumeo magmf^centiA venertt , glifiere (ingidas ^ &cc, Non potuerunt ergo hi non attolli magnifice ^ cumplerumque Papa^ curam gerererit, eumque ope&confiho juvarent. Certe A. dcclxix. Stcphano IV. Pontifice in Synodo Romana decretum eft , ne Papa nifi ex Cardinahbus le- geretur. Nequetamen ea ictate tanta eft facta mutatio, ut non adhuc vetus inftitutum , hcet varie jam labefafta- tum y agnofceretur. Undecimo demum feculo ^ quo Pon- secuU fH/,rir ' tificum in Imperatores odia in primis flagrare^ adeoque ^^'^««''^"- . Pontificia poteftas majoribusauftibusincrefcerecoepere, 'nLwlll^eld^ eorumetiam authoritas 6c poteftas altiores radices egit. ^^^p^p^^rtes Nam & Legationibus magnificis fungi coeperunt :, in qui- "uo^u,^^',cn^ bus, quod de Cardinahbus a Johanne XVII. mG:\\' ta. Donecex^ ham miflis teftatur Glabcr, Pontificis Romani ^tithori-^^^t^^j^^^^^^ tatem aflfumpferunt : & Anno mxxvi . Pontifice Nicolao;^/-.,/tfr<. (J* 11. in Conciho Lateranenfe de Pontificis Romani eleftio- ^^^^''/'■^'w needitaeft conftitutio, qua, tefte Gratiano Dift.ii,.cap,Lc\'ef/t'!* I . In mmine. Cardinahbus Epifcopis in ehgendo Pontifi- ce prim^ partes delatx funt. Tandem etiam exclufo a Pontificis eleftione tum Imperatore , tum populo Roma- no, adfolosCardinales tum Epifcopos, tum Presbyte- ros, tum Diaconos, ehgendi Papx jus devohitum eft, atque fic novo quodam eorum principatu paulatim exor- to 5 Cardinales fub appeUatione Ecclefiaftica i^^^^^^rts^plu^ltTEc. Principes fafti funt. Creatos enim a fe fic Papa aUoqui ciejiajik^ ^ fuevit : Bpte fratres nojlri & prindpes mtmdi, Pius vero fc- ^^1^^^'^^^^^ K 2 cuadus/«»r. 76 ECCLESIiE ROMAN^ cirndus primos Cardinales a ie creatos fic , uti Sacr, Cere^ mm. EccL Itk i . feci. 8. r^j).^. legere efl ^ compellavit : Maxi- ma y dUecfijJimi filii , c^excellentiffimadigmtate donatiejtis : ad CoUegium Apfiolicum vocati^ confiltarii noflri (^ conjudices orbis terrarum eritis : inter caufam d^ caufam -, inter fanguinem ^ fanguinemt interlepram dr lepram difcernere vos oportehit, Suc- cefores Afofiolorum ctrca thronum fedehitis, Vos Senatores urhis cjr IkEGWu fimileseritts veri mundi cardines ^ faperquos militantis ofiium Bcclefm njoluendum ac regendum efi, pV/a Thriiif LXX VL Parum fcilicet erat Romano Pontifici , quod AmHiusCoi^ ab hominibus pro Apoftolico vel Apoftolo etiam habere- pSmex' ^^*^^ nifi semuUim etiam fe oftenderet ApoftoH & Pontifi- Cardinaiibus cis confeflionis noftrsE y Chrifti. Sicut igitur Apoftolo» ^•Situu. i^ftitwit Chriftus , iifque thronos , in quibus fefluri duo- decim tribus Ifraehs judicent, promifit: ita inftituti hu- jus aemulus Papa o dyli iv Xex7?> Apoftohcum etiam CoUe- gium conftituit y Apoftolorum loco tradito CardinaUbus, quos Manfredus Traciat. de Card. cap. 6. vocat Apoflolorum Antecefores , quique eirca thronum ejus fedentes Orbis ter- raruni cum eo conjudices forent. Neque certedefuntV qui ipfos Apoftolos Cardinalatus munere fundtos perten- dant , atque ea mirabih ratione inftitutionem eam Divino jure niti afferant , quod Cardinales Papae vicarii Chrifti , tanquam Principi alfiftenteSj ApoftblorumChrifto afliften- tium perfonas repr^fentent. Quam in rem fic Cardina- lis Petrus de AUaco TraB. de Eccl. c-r Card. authoritate. f. i . coL 899. loquitur: Apofloli Vetro tanc^uam Papale ojficium gerenti AJfiflehant, tancjuam Cardinalatus miniflerium exercentes , de quo^ rum Cardinalatu jpirituaUter intelligi pofit illud Vropheticum: (^ I Sam,^, 8./) I>omini funt cardines terrA ^ e^ pofuit fuper cos CariinaliumOrhm, excotempo- LXXIL Ccrtc Cardinaliiim ex co tempore mirum in VmJfslt inodumpra^rogativxmultiphcatxfunt hodiernum ufque '''• in PERIODUS TEILTIA. ^f indiem, quohis fere •arAeoyex,%^(yi gaudent^ quod fci- licet 5 proeter veflem eximiam ^ foli creant & coronant Pon- tifices 5 foli creantur : quod poft Papam anteponuntur omnibus> Pap^s confiliarii 6cSenatores5 totius EcGlefi::e procuratores 6c Commiflarii funt : quodconjunftimcum Papa nominantur 3 &: fine iis Papa legem generalem con- dere non poteft ) quodveniuntm partem Majcftatis Pon- tificix 6c cognati Kegum dicuntur : Regibus xquiparan- tur 5 & Eleftoribus atque Regibus cedere gravantur : quod purpurati funt -, purpura Imperatoribus olim eximie do- nati a Papa: quod Regum in aula Pontificia protedtorcs funt: quod Papa invito convenire & Concilium cogere pofl\mt5 monendiquePapam jushabent: quoddenique Patriarchis proeferuntur. Qiias afiafque eorum Prxro- gativas ex variis authoribus colle£tas Celeberr. Freinshe^ mius Hbro de S. R. I. Eleftorum &: Rom. Ecclef Car- dinalium Prxcedentia edito > Biatriha 4. ^opiofiiis re-f tulit. LXXVII. Galerum rubrum Cardinalibus Innocentius G*i,ru^rN!^r IV. A. MCCXLi I . donavit , tefl^eram fcilicet conjurationis ^'^■'^''' ''f-^'^ Pontificixcum Cardinalibus 3 ceuSenatu quodam Edo- /f/,^,'/^y«, mitico Romanoe Ecclefix adverfus Csefares 5 Poteftates '**f^^oramt^f» humanas, omnesdenique PapalemMajeftatemdedigna-y^"^^','//' tos. Dequo fic Onuphrius Panvinius in Epitome Ro- virfadPt»^ manorum Pontificimi : Papa InmcenmsIV, Fileumruhrum*f'!*'f'*'^^ Cardinalwus dedit. ^Suo ftgnificare voluit , illos qui in illum ordi- Tiem legerentur ^ faratos cjfe dehere ^ro lihertate Ecclefaflica , (^Pa- paliputa licentia & libidine} / opus ertt^ fropriam vitam mortt exponere. Hinc deinceps Cardtnaks Bcclefu Rom, ruhro pileo uti confuevere, qui tant£ pietatis infigne facfus efi y uttiaraPor^ itficAtus (^ Epijcopatus. Non fine Numine fane rubro vefti- • tuamiciricoeperunt, ne ambiguumeflet fanguinariis eos confiliis adverfus heri fuiPontificis adverfarios quoscun- K 3 que 78 ECCLESI^ ROMAN^ que innccti. Opportunumque ita Pontifici fuit quofcun- que in Orbe terrarum viros do£tos , peritos, fpirituali Monarchire fui"e vel profuturos 3 vel obf uturo^ ^ rubriga- leri audloramento fuas in partes pertrahere. Neque ex una, fedvariis ex gentibus familiifque nobihoribus fena- tuni hunc conflare placuit ^ut una cum CardinaUbus ipfas quoque diverfas gentes illuftrefque famihas fui benefi- ciifaceret, arcana populorum per chenteshofce expifca- retur , &c per inftrumenta hsec dominationis latiffime re- gnaret. Nonahamcerte inftitutihujus rationem fuiffe, feculorum fequentium experientia dociiit. certanmi^ LXXVIII. E divcrticulo hoc in viam ut redeamus :, iu fxrnimmarn feculum idcm tmdecimum incidit continiiatio controverfix fcrBern^ia- facramcntarice. Floruerantea artate Berengarius Turo- r«m,.»2 nenfis 5 Andegavenfis Ecclefix Diaconus ^ Bertrami 8r fdLoduxm Scoti Erigen^ partibus addi£tus. Is animadvertens fer^ coA^nm, pere & in animis hominum radices agere errorem de cor- poraU prarfentia Chrifti in Coena Domini Jocutiones quin- etiam S. Scriptur^ &: veterum improprias &: facramenta- les ad incruftandum errorem novum detorqueri , veram fententiam ex orthodoxo fenfu repetitam corruptehs inva- lefcentibus , libris etiam de eo editis ^ oppofuit. Thefis abeoaflertaj uti conftanter hiftori:^ tradunt 5 fuit , in Ccem mn ipjum corpm (^ (inguinem chrifii , fed ejus figuram ^ facramentum prdfio ejfe, Qux Thefis pro erronea &: hsere- tica prinuun in Sy nodo Vercellenfi ^ Pontifice Leone IX. damnata eft. N eque tamen ceffit errori Berengarius , fed contra audentior ivit y donec Pontifice Nicolao IL Syno- do Romx habita /ftrenue hcet confligens cum Alberico Diacono Caflinenfi, nullovolente ahfiftere, ut LeoOftien- {\s likllLi^^i,. loquitur; &poft etiam A.mlxxix. Ponti- fice Gregorio VII. paUnodiam canere fubaftus eft. Pa- linodix formulam Capernaitx Romanifub NicolaoII. Papa PERIODUS TERTIA. 7^ Papa ejufmodi ipfi prxiverunt : £go Berengarius indignus- Diaconus Ecclefu S, Mauritii Andegavenjis , cognofcens veram ^ Afofolicam fidem , anathematiz^ ojnnem hjtrefm frdctfue eam ^ de qua mformatus fim ^ o[U£ ajiruere conatur -i panem cr "vinum , ojidt tn altari fonuntur , foji confecrationem folummodo facramentum ^ C^ non verum corpus & fanguuiem Bomim nofln fefu chnfti ejfe , nec pojfe fnfualiter , nji in folo facramento , inanibus facerdotum tracian 3 vel frangt , velfideltum manibus atteri, Confentio au- tem fancU Boma^M Bcclef^, (^ Apoftolicd fedt , (^ ore (^ corde profiteor, de facramento Bomtnicx 7nenfct eam me fidem tenere , quam Domtnus (^ venerabdis Papa Nicolaus ,^ & h<&c fan5ta Syno- dus authontate Budngelica dr Apoftolica tenendum tradidtt , miht- que formavit : fcilicet panum ^ vinum , c^^uji in altari pommtur , , poft conftcrationem non foliim facramentum y fed etiam verumcor- ptis (^ fangtmem Bomtninoftri Jefti chriftt effe: e^ fenfualiHr non foTum tn ftcramento , fed tnveritate mamhtis facerdotum tra- Bari , frangi dr fideltum dentihus atteri , jufms per fanchm c^ homouftonTrtnitatem:, Cr per h^c facrojancfa chrifti Euan^elta, Crallius etiani eft juramentum pofterius A. mlxxix. Hil- debrando Pontifice in ha:c ipfi verba prxitum : Vgo Be- rengarius eorde credo , (^ore confiteor , panem e^ vinum ^ qtt£ po- nunturin altari per myfterium fanB^ oratioms , e^ verho noftri Redemptoris , fuhftantialiter converti in veram c^-propriam ac vtvi- ficavA carnem dr fanguinem Jefu chrtfti Domini noftri^ & poft eonfecrationem efft verum chrilli corpus ^ quod naturale eft deVir- gtne y (^ qfU)d pro falute mundt oblatum in cruce pependtt ^ c^ quod fedetad dextram Patris-y e!^ verum fangutnem Chrtfti ^ qutdela^ tere ejus efjifus eft , non tantitm per fignum cr virtt4tem facramen- ti^ fed tn proprtetate natura cr ventate fubfiantt^ ^ ftcut tn hoc Brevi conttnetur , &egolegi, e^vosintelligttts, Sic credo ^ nec contrahanc fidem ultertus doceho. Sic me Beus adftivet ^ & ^^c Lihtrtati n^ fancia Bei Euangelta. Ha:c quidem ille temere jurata ^ prx- /?"«^«* ^^^»' ftanda tamen refipifcens neutiquam duxit. Libertati enim ^^/m I/T^/'^ refti* vitA ajfirm, 8o ECCLESI.E ROMAN^ reftitiitus &voce & fcriptocrroremnovitiumfuperfticio- nemque Papce damnavit, difcipulos, quosin Gallia & Germaniahabuit permultos, inveritate confirmavit, & in eademyUti etiam Baronius conjicit, adfinem ufque vitx ^erfeveravit. Ec- ECCLESI^ ROM A N^ PERIODUS QUARTA. Seu Hiftoria Ecclefias Romanse , Dominatio- nem ctiam in rcmporalibus afte£i:antis, & in do- drina ricibufque in pejus in dies yergentis. Inde a Gregorio VII. feu A. Cmlxxiii. adBonifacium VllLfeuA. C.MCcxciv. ufque. BREVIARIUM. LXXIX. Gregorm VIL fede rontificia rnftA firenue Vapatum provehit, Sub quatuor Vontifiahus Bominus Vafd ciuebat, Da- moniacis artihus tmhutum fuijfetefies funtEpifiopi^i^o, Brixin^ coa^i^ aliique. tXXX. Henncolmf, fe ofponit ^ fotentia Mathildis ^ Nor^ mannorum fretus. Senatus confultum Imp. {^ Ordinum ad- 'verfiis eum IVormati^ facium , quo Papatu exuitur. Vlcif/im /s in conciito R. Imperatorem excommumcat y S,Petro vindtcecom- feilato, Henricus Romam pergcns , fupplex Grcgorto y cjr ini^ quAS leges acciptens , anathemate (oivitur, Nihiiominus i Con- foederatis Germanisa Gregono infiammatis Porcemii Regno idem , Rodoipho Suevid dr Burgu?tdi£ Duce [urrogato , exuitur 3 (^ in^ JHriam vindicans ^ denm k Gregorio mommunicatur. Vicif h ftm ti ECCLESI^ ROMAN^ fm Brmm Gregorius ab Benrkimis demo fcelerum multorttm ' reu^- teracius deponitur\: ^ mox Rodolphus proelio viclus te^ rit, atque Roma Occupata Gregorius fulfus Sakrni exul mori-* tur. LXXXI. Tiictatus Gregwiani ^ Vafatus Bildehrandini funda^ ^— ^^^^, recenjki, -- -^^ • ■ ' •" LXXXII. £jufde?n Gregorii de abjiinentia a cihis certis^ & fa-- cerdottm c-eelihatu decreta d^momaca» LXXXIIL I-Urefts Simoniacorum (^ T^colaitarum fiSitia, LXXXIIII. Vrhani 11. Htldebrandini ^ c^ Clementis III. Ce- • farH FMp^ contraria \fiptdia i^ventini verbis inemorata, Y!%J^^y^ .':Bellu^mfacturi^ ab eodemVrhano decretum^ exituiiu fclix. LXXXVI. :Ejus belli pratextus y LXXXVII. nec non caufi fuajoridn y Vontificum avaritiay do^ minandi libido ^ (^ chnfiianorum Princifum opprejfto y diftin^ cU, LXXXVIII. Concilii Claromontani Canones , Voteftatem ^ fuferftitionem FapakmampUficames, LXXXIX. Secult XII. hiftoria. Bjus etiam initio fama fuit ^ A?u tichrijhtm mo)i r^^eluum iri. 'Bernhardi ^- Viatim eam in rera ' tcftim(ma.'-^l''^'''^^-'^--'''''-'^^^^ • • •^-■-■■■^i X C . De calamitofa cir^a id temfdris Bcclefi^ EoMan^ fme tiftimo- ma Malmesburienfis ^ Hildeberti , Bernhardi , Martinenfis 5 Ho* mrii Auguftodunenfis ( c^ti Babylonem R. defcribit ^r^a^Jme y Ar^ midideBrixia. '' •'^-^i'v1 i^^^v\>^r>v :^ XCI. Bernhardi Ckrd^vaUtnfts d^mm^time Mehrchi^ R.^ie- rel& acerh.^. XCII. Deeadem J^&h. Sarishurienfts ad Hadrianum TV, Efifidla, XCIII. Clen L-eodienfis -ad Vafchakm II. feffmft^o 5 ma k. Ec- tk^arnBabylmerneJftperte^dtt.-^-,''^^-'-'' \. XCIV. ■'^(?if \iierdarum-caufa hm^atm to^^nfitihis. PJifiha- •■ UslIMenricumlV, i^imofum nfc^^e ferfe&pitnr. CaiUift^IL ^^-'\ . " c ■ Ab PERIODUS QJJARTA. 8^ ab Henrico V, ms mvcflttHra extorcj^ueL lU ?apA ft. Rex ab^ jolutusy cr fchtjmaexftrat, InmccntiilL HadriamlF. i^k^ xandrt IIL Vrbam ilL clcmentts JIL hpnocentii III, AtUichripa^ nus m deprtmendis Imferatonhus C" Re?ibusfajlus. XCV. Verbi Divtnt iviajeflas (^- le^^um hu.manarum authoritas Theologta fchoUflicx ^ )urts Canontct pr^fidiis hoc feculo tnfrinp gi caferunt, XC V 1. Jurts Canonici origo d" progrejfus. XCVII. Eo jureVafalis Majejlasinunttavalidiffrne, XCVIll. Theologia feholaflica jurt Dtvino fucce?ituriata, <^/^e htnc facies Eccleltx emerfent. XC IX. Kon iccirco Ecclefia chri(li extinUa efl, quin potius paf^ fim numero(i coetus fefe corrupttont puhltca oppofuerunt, C. Waldenfiurn origo (^ dogmata. Oppugnantur varte, CI. Secult XI 11 hijiona, Joachtmi Ahbatis de eo VAttctnium, Parh de Eccle/ia Anglican^ m/tfero flatu ^uere/a. CII. Innocenttus IJL alter Htldehrandus in Germania ^ Anglia, cunch^ turbis mtfcet, CIII. In Conctlto Lateranenft Tranjfuhjlantiationem ^ confefjionem auricularem , akac^^ue definit , Deum CMapzim extollit -, Ordtnes Monachorum mermcanttum c^uatuor tnjlttmt, Dominicus ^ Franctfcus par ignohtle. CIV. Waldenfium hifloria continuata fub Innocentio : crucia^ tam miltttam ^ Pradtcatores Monachos adverfus eos concttante, Dtverfum eorundem fatum, C V. Honorti IIL Gregorii IX. Innocentii IV. adverfus Fridcricum II. inexptabile odium ^' dira molimina. Hiflorta certaminis fuse narrata : Po(l mortem Fridertci Cdfares remifftores facU Pontif- cihus fucctimbunt. C VI. Caufi odii illius vera ex ^ventino prommtur, CVII. Frtderici Epiflola ad Othonem Bavaria ,dc Pontificum Rom, tyrannide , Antichrifliamfmo , gravijjima. CVIIL Eherhardi Salisburgenfts Archiepifcopi Oratio adverfiis L 2 i*r- 84 ECCLESI^ ROMANiE Hierarchiam ^ R. Bahyfynis jlamines ^ fathetica. CIX. Vontificum erga Monachos mendicantes favar. Cuilhelmi de S. i^ySnore adverjus eos liher. CX. tji^onachorum diternum £uangelium meditantium horrihilis conatus eodem lihro detecius. C X I . Eta rontificibus fegniter repreffus, CXII. Bumgeliumtllud ^&ternum hlajphemiis refertum horum(^ fec^uentium temforum nudum Papatum rcprafentare ^ oflenditur. CXIII. K^lexandri IV. Urhani IV. Ciementis IV. Gregoru X. Ni- colai III. HofmiilV. i^c. hifloria. Rodolphus Imf. Romam ire de^ trecfat , ^ Papam holo RomandioU donat£ flacat. CXIV. Mmardi- Comitis Tirolenfis oratio adverfis effoeminatos y i^ntichriflos c^ prodigiofos Eunuchos acris. Gyr\usrn. LXXIX. J^^5^S^^ Umprimis vero Papatus GrcTOrii cia rapta W ^^^^W *^ H' Mdebrandt viilgo dicn ^ r on- firemh p,pa- ¥ ^[qA^^ tificium Rcenum , depreiTa Ma- fi ^^^^^? jeftate Imperatoria , ad clkjxw ftre- ®^^^^^^ nue perduxit. Erat Hildebran- ^^:^>2f^!m:^xMii dus ille natione Hetrufcus , Sena oriundlts^ profeffione Cluniacenfis Monachus. Papatum A. MLXX III. fpreta authoritate Imperatoris , contemptd- queCleri&populifufFragio, viremotis^ quiobftareim- probis conatibus yiderentur ^, rapiens 3 abufus eam in rem pupillari a:tate Henrici III. juxta quofdam IV. Imperato- ris 3 qui quinquennis tum fub tutela matris A gnetis educa- st*b qttAtmr batur. Jam ante fub quatuor Pontificibus , Pontificiis ar- v7mims 'pa. ^^'^"^ afllietus ^ eartimque callentiffimus ^ plus quam Pa- ptciuebat. pam fe geffit, adeo ut eum Petrus Damiani D^;?^^;^/^;?/ iV f£ appellaverit , eique dicere non erubuerit : Papam rite colo y fed te froflratus adoro , Tu facis hunc dominum ^ te facitipfe Beum. ^r/Zlr. ^i^^^ adveutum fuifle ex operatione Sathan;^ , inCig- ni§ PERiODUS quarta; 85 nls Sc prodigiis mendacibus , non unus Cardinalis Ben- imtiim fmfe no prodidit, afferens fcilicet eum Diabolicarum artium/_"^t' -|?"'' ftudiis ab antecefforibus Benedifto IX. & Grcgorio VI. Btixtnx pjjinns magifins pejoremdifapulum imbutum effe , ex mantica ^°'*^^ > ^'''" ignemj quotiesvelletexcutereedoftum: fedaffirmarunt etiam Epifcopi triginta 5 quiA. mlxxx. exltalia;, Gallia, Germania BrixinxNoricx convenerunt. Ineoconventu Hildebrandum accufatum^ qubd per artem magica?n, necro- mAntkamy ^Bdmomm fuffragio fedem i^pofiolicam mvaferit*^ condemnatiimque , eeu faljum CMonachum , magnum dwina^ cdum , fbmniorum prodigiorumo^ue conje^orem , &Cisfarea- narum & Pontificiarum partium fcriptores , Marianus ScotuSj Aventinus';, Sigonius, Trithemius^ alii teftan- tur. LXXX. Sperni proculcarique a Monacho taU Majcfta- i^tnrkBimf. tem Imperatoris , inique merito Henricus Imp. tuht y ^^"c-p^fi^ful^m^ tuscolleftis copiis jus Imperii, Majeftatemqne adverfus ^*'^^^^^^ eum tueri. Succefferatque propofitum , fi prxeuntem ^*^fy'^7J'^^ bonafide fubfecuti effent ii, quosid facere plane decue- rat. Gregorius haud fegniter Imperatofi obfiftens \ fe Mathildis opulentiffimx foeminx ( quam non fine fufpi-^ cione incefti amoris eum deperiiffe y ex Lamberti Schaf- naburgenfis narratione prudentibus pridem fubohiit. } & Normannorum potentia muniit. Atque infuper Saxones duce Ottone , antehac Bavaria: Rcgulo , adverfus Impera- torem 5 Dominum fuum concitavit. Giimque A, mlxxv. Saxones ingentem ftragem paffi effent 3 aUavia adverfus Dominum fuum graffandum rati ^ eum apud Gregorium j ceu fcelerum gravium compcrtum accufant > qui ^Legatos Impcratoris caufam afturos in vincula rapit , frigore", fa- me, fitiexcruciat, per urbem circumduftos Roma pel- lit. Quo comperto^ Imperator Wormatiir Concihum co- git , cui Epifcopi omnes GaUia: 8c Germaiiice , pr^eter Sa- fj''^^^'^' L 3 xone€ c^ m^tmm «6 ECCLESI.€ ROMAN^ . , xones fqiiorum nomina Polyhiftor Stumpfiiis chrm.lik fVoymitU /r.40. ex Abbatiiiano ligunnorum Coenabio eruta re- faanrr. , (ju:> prefentat.} interfuere ;, ledtis ibi literis fiamiaum prnno- PapatHex.il- ^^^^^ Popuii Romani 3 quas Hugo Bloncus Cardmalis Roma attulerat:, fadum fenatusconfultum 3 quod ejuf- niodi verbis Aventinus Am^al. Baj, lih, 5 . recitat : Bildebrm^ itis , qui fe Gregorium ntmcupat , frimusjine confenjti 7wftro adver- ftis Imperatoris Romani , rertim domt^ii a Deo confittuti y voltmta- tem y contra mfpicta Ponttficatum maxtmtim , cjuem prtdem am- hivit, ^ judmo convi^tus perpetuo ahjuraojit , inuaft , Mona^ chus defrtor efl , mvts dogmattbus fcrofancta?n philofophtam a- dtdterat :, Bivtnas literasfdso interpretando fm caujs jervire cO" git , concordtam Collcgtt jctndtt , facra, profana, Dtvtna, huma^ na commtfcet ^ utrtimajie juxta polltiit. Dtaboltcis ^ hoc ejl ^ ar- cerbtfimorum hofattm fpurctjftmis criminatio?iibus ^ iniqtiortim male^ dictis auremcommodat ^ credat, T^ eflis , jtidex , accufator ^ t7ti- mictts idem cfl. Maritos ah uxorthus feparat , fiorta pudicis con^ jugibtis y flupra , incefltis y adulteria caflo pr^fert connubio 3 po- ptiUres adverfus Sacerdotes y vulgus adverfumEpifiopos concitat. iW- minem riie inittattim efje docet , ntflqtu ah eo Jacerdotium emendi- cavcrit , ato^ue ab ejus atirtfugts mercatus ftierit, Vtli plehecuU gra- tificari fltidet 3 vulgi tmperiti auram captat , (imtiiata religione decipit y defratidat , circumvenit , in flnatulo muliercularum de facratiffimis myflertis religionis pertraclat , Stipremi Numinis le- gem, qua fe idem qiioqtie ligavit , (olvit ^ utrumque ^ Imperium ^ ?omificattim , Jictit Decii ^ falforum Deorum cultores fa^itare conflieverunt , ufurpat ^ ^c, Divin£ OHajefati refragatur. chri- fliamfflmo Vrinctpt Divimtus conftitttto , ^ aDeo inaugurato rcfl- fltt , verfutt4s , fallax 3 obfctirtis , callidus imperium orhis , titulo Chrtfli, fuhovina pelleamhit. Inde exauthorandi ejus fen- tentiam his verbis ferunt. Hafce oh caufas San^Hfflmus Im^ perator . Ponttfices ySenatus Poputiijque chrifiianus iltum Hitdehran* iim ahdicandum , fihi ctmdem nen placere ^ nec ovcs lupo com-^ mittenA PERIODUS Q^UARTA. S7 mttendas cenfent. Ciii decreto non foliim GermaniGe , Gal- liaeque , fed Italiae qiioque Epifcopos ^ conventu Ticini afto, fubfcriplifrejurafleque^ y^? mna[uam Vontificem Maxi- mumifihoc nomine recefturos -^ Aventinus^ qui & fuperiora xefert, y^;^;^/r/. //^. T. teftis eft. Ad ipfum quoque Grego- rium Synodus ea literas mifit ^ quas apud Goldaftum Con- fiit.Irnfer. lih. i. adverfus Baronium defcnfas videre eft; ubi inter alia hxc habentur : cSuia e^' mtroitns tuus tantts pcri^ culis efi initiatus y ^Ecclefia Deitam gravi tempefiate per ahufio- nem novitatum tuarum pericUtatur , o^ vitam fer converfationem tuam tam multiplici infamta de honefiafiiy ohedienttam, quam nullam promifimus y nec de c^tero ullam fervaturos effc , rejmn- tiamus. £t c^uia nemo nofirum , uttMfuhltce declamahas , tihiha- Renus fuit Bpifeopus , tu qtioque nulli nofirum a modo eris JpojloU- cus. Neque tamen Gregorius animum abjecit:, quineo potiiTS audaciasproceflitj ut A. MLXXVi.inconcilio l^o-vkijfim ism mano promulgatis prius Diftatibus , de quibus paulo poft ^f[l;l^'j^^^^^^ dicemus, Imperatorcm ipfum excommunicare ^, Regno ^./j^lt J^/-" Germania: & Italix fpoliare, Principes & populos jura- '"''''"'''''^''^ jiiento fidelitatis ei pr:sftito liberare non erubuerit. Eo /,cecZi/etlZ decreto Petrum vindicem fic compellat : ^udime, Jpo-^^* fialorum Vrinceps Petre ^ Tu mihi, heatufojue Paulus frater tuus ^ opttmi pr^i^ter crchros tefies effe potefiis , me invtttrmad fancf^ ttiji. kcclcfidi gtihernationem effe protraHum -, oh eam rem mihi perfua- deo 5 tiht placere , ut ego popub Chrifiiano , Tihi pr^cipue a Deo comnnffo, pr^firn. Hacigitur fidtma nixus , proEcclefi^ tujt ho- mrc ex parte ommpotmtts Dei Patris , e^ Fi/ti cjr Spiritus 5. jure mthoritatis ttu , Henrico Regi , Henrici Imperatoris filio , qtii ad- verfus Ecclefiam tuam inaudita fiiperhta t?furrexit , toto Rcgno Germani-x atc^e Italidi interdico , ^x, ut gentes fentiant y quod ttt cs Petrus ^ ^ fiper tt^a^n Petram fiitus Dei ^dificaverit Eccieftam fiiam. Contradicentibus nonnuUis ^ ea ratione 5 quod Rcges anathemate feriri nequeant , refpondit : An vero cmA S8 ECCLESI^ ROMANiE -^u^ Deus BcclefiAm fmmtcr heatoPetro commifit^ dicem: f^fct ^ovcsmeasj ifjos Reges excepit? Atque ita Henricus Hilde« brandum exauthoravit. Hildebrandus exauthoratus Hen- ricum poteftate omni abdicavit ^ quod noviinmum faci- nus deteftantes Sigebertum Gemblacenfem , Gothofre- dum Viterbienfem y aUofque videre eft. Certe etiam Gal- licanam Ecclefiam Hildebrandinis molimmibus adverfus feculares Poteftates nunquamconfenfifle, nuper Uoftiff. Petrus de Marca de Concord. Sacerd. & Imp, Ith. /^/.33. VI LL 2 1 . ^c. demonftravit. Hildebrandi partibus fefe addixerunt HugOj AlfatixDux, serealieno opprelTuSj Rodolphu» SuevixDux, hnperatoris Sororius :, impeni fpe lattatus , Bertholdus Zeringia: Dux ^ ejus gener ^ Welpho Dux Ba- varix 5 Moguntinus ^ Metenfis & Wormatienfis Epifco- pi j nec non Abbates aUquot ^ five anathematis terrore pcr- culfi 5 five Principibus ilMs obnoxii 3 qui rebeUibus pridem Saxonibus auxiUares manus porrigentes Germaniam uni- HenrtcusRt' ycrfam fcrro flammdque peraerarunt ; donec Henricus, jnppiexGre- Tcmoto excrcitu 3 poemtentia acra , reconciUationem cum gorf9, (^^ Greo;orio attentaturus , Romam proficifceretur, ubi in- ncapic-rfa- tra lecundum murorum amoitum receptus , abjectocultu u.uhemate Regio omui j fme calceis , fxviente hieme , jejunus ufque j ottm. ^^ vefperam , firfices (^ feopas Q uti Maimesburienfis lo- quitur ) in mam hahens , ut fe attonderi &" flageUari para- tum oftenderet , refponfum Gregorii nequicquam operi- tur ; & quarta demum vice redux , inaudita patientia prse- fraaumPontificisanimum haftenus expugnat, ut Hen- ricuminconfped-umfuumadmitteret, atque ita cum eo pacifceretur^ xitdie &I0CO5 quem ipfe conftitueret, in communiGermanorumconventu, in judicio fe fifteret, & criminibusobjeais:, qua::ftionem exercente Gregorio, refponderet, atque extremo ejus judicio ftaret: interea omniaRegi^edignitatis ornamenta deponeret, ac de re- bus PERIODUS QUARTA. g^ bus publicis nihil pro fiio jure ftatueret : cos^ quorum haftenus ufus erat confilio :, Bambergenfem Epifcopum, coeterofque a fua famiharitate inperpetuum depelleret, ficqui facramento ei dixiflent , ejus rehgione exolveret omnes. Qiix cum fe fafturum per omnia facrajuraflet, anathemate a Gregorio folvitur, magnoadhuc in kicro, id, quod confecutus erat 5 reputans. Sed fluxam lidem gerens Pontifex , miflis ad confoederatos Germanos , Saxo- nes cumprimis, Legatis, ne paftacum Henricoattenr dant 5 monet. Nam licet remuiliatus fit CurU Cxlefit , non ta- men Regno ^ quo aufpicatb Rom^ frivatus fit , reflitutum ejje. Ita Kihdomwus cum Legatis iUis junfti Foederati Porcemii menfe Martio ^^ ^"'f^^^er a^ AnniMLXXVii. convenientes , communi confilio l^odoU^^Gre^lTJ^ phum Sueviae & Burgundioe Ducem , Henrici Sororium , infiaynmatu Imperatorem eHgunt , ea fciUcet lege , ut omnia Pontificalta ^ZldZ ,^'" ahjuret , cltentelas Bpifeoporum ahdicet , neve velut h^redttario jure Rodoipko sne- ■filtos fuos fucceffores declaret, Cui mox etiam Imperialem co- !r?^,f'" ronam rapa mnit, his verbis mlcriptam. Jftrrog.uo, Petra dedtt Petro , Petnts dtadema Rodolpho. exmtnr. ^ Qiia quideminfigniinjuria ignominiaque accenfus Hcn- vwd^lZ de- ricus , Itaha profugus , Sc pcenitudine duftus fervihs pa- ''"'' -' ^t^^- tientix , animum &: amicos colhgit , ac inftrudo exercitu ^^iclZT'''"' Rodolphum juftoproeho fufum fugatimique infigni clade aflicit. Gregoriusejusrei nuncio fiuciatus non parum, denuo Henricum anathemate ferit , Rodolphum confir- mat. Exaltera parteltaUx^ Galha:, Germanix Epifcopi r/f,77r,„ ^,/. A. MLXxx. Brixinar,qux Bojorum urbs eft, habito Concflio^ xm^cr.g,.. Gregorium iterum ambitionis ^ hxrefeos , impietatis ^ Sa- "^riamiuT crilegii reum peragunt 5 &: ceu falfum Monachum ^ magumntiof^eUrum orum divinaculum , fonmtorttm prodigtorumc^ue conjectorem , male de reltgione fentiente?n ', conjuratum hoftem Reipuh, atque facrofancIt7cpe?^;l7r^'^ Imperii ^ Sacrilegta , perjtirta , mendacia , homtcidta ^ iricendta "''^ ^^^°^' veluthene facia, indtdgentem dr collatidantem ^ CT ^d ea perpe-^ftiJp^J-f^ M tran- ^^'F^-Roma $0 ECCLESI^ ROMAN^ ^ ^ tranda cUfficunpcmentem ; pLcerdotes conm7atos ah dtari rmoven^ gi>ytm puifm tem , Jcortatorcs vero ^ adulteros , mcejtuo/os etdem admoventem 5 sdermexid ^^i^\^q^q jjeo O. M. Pontificatu maximo amovendiim de- Gerniint. Gregonus fuique deque habito decreto ^ denuo animos Rodolpho &: Saxonibus fadturus ^ ex revelatwne fitre fe , inquit Sigebertus ^ ^&LNt^cxt -^ fafum Regem, Wtw-- ricum fcihcet eodemanno morituruni) vetans fe haberi pro Papa^ fi falleret augurium. Fretus eo Oraculo Rodol- phus^ fccunda, tertia quartave vice inftaurato proeHo nonfolum, falfus fciUcetRex fuperatur:, fed amputata dextra ^ qua fidem Henrico dederat , interit. Mox etiam Henricus cum exercitu Romam pen*exit y eam obfedit 3 occupavit, inlocum Gregorii Clemente conftituto Pon- tifice. Tugit ApoftoUcus y (^GregGrius} c^ qui omnesinperi^ culum impulerat ornnes in periculo defermt , inquit Benno. De- mumreverfoinGermaniam Henrico^ Hildebrandus Sa- krni VIII. Kal. Junii A.mlxxxv. exulmoritur , poftquam^ Gemblacenfe narrante > confefliiseft^ fe Diabolo fuaden- te odium & iram contra humanum genus concitafle. Hxc. Hildebrandinx tragoedise cataftrophe fuit. vmamGu' LXXXl. In ConcihoRomanoA. mlxxvi. habito^ in^ ^«r/*r«/, A.-quo Hcnricum Gregorius exauthoravit , &: facrorume- ^Clnim fim-^^'^^^ conimunione privavit , idem Gregorius C;iRones diim^nut , re- cdidit y quibus Hildcbrandini Papatus fundamenta conti-. nentur. Eos Bictatus Fap£ novus Didator appellavit. quo- rum major pars, utiin cjus vita Onuphrius loquitur , ^;;- tea parum in ufi fuerat , 0^ a nemine prsdecefforum ejus unquam attentata, Sunt autem decreta ej ufmodi : cSj^})d Romana Ec-^ ckfia a folo Bomino fit fundata 5 quod filus Pontifex Romanm ju- re dicatur univerfilts 5 opuod ille fiolus pofftt deponere Bpifiopos , n;el reconcUiare : qtiod Legatus ejus omnihus Bpifiopis pr^fit m. Concilio , ctta-m inferioris gradus , ^ adverfius eos fintentiamde^ pavit ^ c^ uxoratos ficerdotes a Divino officio removit , (^ laicts Mifjam ea^ rum audtre interdixit , novoexemplo, c^* ( ut multis vifum ejl ) in- conftderato pr^judicio , contra fin&orum Patrum fententiam Scc. Ex quare tam grave orttur fcandalum , ut nulltus h^refis tempore fantia Bcclefta graviort fchifmate dtfiffa ftt; his pro juftitia ^ il- lis contra juftttiam agentthus > continentiam paucis tenentthtis ^ ali- quihus eam modh qttaftt^s ac jaBantidt causa ftmulantthus -, multis . iftcontinentiam perjurio aut multipliciori adulterio cumtdantihus , ddhdc hac opportunitate laicis infurgentthus contra fanctos Ordines , C^ fe ah omni 'Bccleftaftica fuhje^Hone excutientihus, Laici facra myfteriatemerant ^ C^ de his dijputant , infantes haptizant , fordi^ do humore atmum pro facro oleo ^ chrifmate utentes: in extre- yno vita viaticum Dominicum , ^ ufttatum Bccleftd ohfeqtmm fe- pultur^ a Preshyteris conjugatis, parvipendunt r decimas Preshyte- ris deputatas igne cremant , (^ ( ut in uno cwtera perpendas ) lai- ci corpus Bomtm a Preshyteris conjugatis conficratum fipe pedihus conculcaverunt , ^ fanguinem Bomini voluntarte ejfuderunt -, (jr multa alia contra jus (jr fas gefta funt in Bcckfta. Bt hac occaftone multi Pfeudomagtftri exfirgentcs in Bcclefta profanis novitatihus ple- bem ah Eccleftaftica dtfitplina avertunt. Lambertus Schafna- burgenfis addit, adverfiis de<:retum hoc protinus vehe- men-^ PERIODUS Q^UARTA. 93 nienter infremuifTe totam fadionem Clericorum , homi- nem plane hcereticum &: va^lani dogmatis efle clamitan- tem, utpote quiobhtus SermonisDomini, qui ait : 2\(^;/ omnes cApunt hunc Jermonem : qui capere potejl , capiat -, &Apo- Itoh: ^ui Ji non contmet ^ nuhat. Aieltus eft entm nubere ^ quam uri y vioienta exaftione homines cogat vivere more An- gelorum > Sc dum confuetum curfum naturx negaret , for- nicationi & immunditix frsena laxaret. Qiias porro tur- bas ferale iflhoc Gregorii decretum paiTmi inter conten- dentes renitentefque excitaverit:, fcribere heic nihil attinet. LXXXIII. Controverfia geminaj, qua: Hildebrando ^'^^^>-^^''"/- liuic partim cum Henrico Imperatore :, fecularique adeo ''j!^-ZaiZr)L poteilate , partim cum facerdotibus conjugatis intercellit^ /c?;/;j. anfam eidem prxbuit iingendiduasnovitiashxrefes, ea- rumque improperio imparentes di£to fuo deprimendi. Henricianos cnim Simoniacorum (^ hdrettcorum Henriciano- Yum : Sacerdotes vero conjugatos ISlicolaitarum probro- fis 5 Simoniacorum & Nicolaitarum pellimus ipfe , tituUs afperfit, exofofque reddidit. HsereticinempePapiEJam dici meruerunt , non qui doftrinam verbo Dei repugnan- tem 3 &: seterna: faUiti perniciofam propugnarent pertina- citer^ fedquiPapxhbidinifu;^ lenocinantis impano au- dientes non effent. LXXXIV. Mortuo Gregorio faftione Pontificia anni- vrhamii.HtU tente 5 Viftor III. Beneventani Principis fihus fucceflit. '^'^^^/^f '''' Js Clementem III. Gregorio ab Imperatore Henrico {m- m.cajarei rogatum 5 anaihematis vinculo conftriftum depofuit :, &: ^^^^ '°''^^''' poft biennium moribundus Ottonem de CafteUione ^ Car- Tennmv^rbts- dinalem Oftienfem 3 fucceftbrem defignavit , qui poft ^^^^^^orata. mortem ej us ele£his Urbani II. (Turbanum vocant aUi , ob excitatas turbas multifarias } nomen fumpfit. Qiiibus ftudiis Urbanus iUe, quiGregorii VII. caufam egiracer- rime, cum ClementellL Ca:fareo Papa colUfiis*' fiierit , . ' M- 3 fuse 94 EGCLESI^ ROMAN^ fiisc Aventinus commemorat , cujus verbis continuataiti tragcediam narrare juvabit. Sic ille Itk V. Anml. lcribit : Clemens IIL urbe k Conrado pellitur ^ Vrhanus reflttmtur, (Jl^ox invice^n diras tyiferiafque dtcunt. Vrhanus acla Hildebrandi tueri : Clemens reftndere fergtt. Imperator quoc^ue fiirnma ofe contra Vrbanum nititur, CMoveriru^rps ctvttas chrtftanay ^ dijjen^ fio ctvtlis y quafi fermtfto terr^ erumfere ccefit ^y fci^ndttiiroiue vo- fulus chrtjiianus > pauct repertt ^ qui veram petatem injufl^ poten- tia antefo?ierent s partium fludta, qua extincla erant , gltfcunt, Szc. Dum alteri alteros quovis modo vincere volunt •, Vrhanus crtmi- mando Im^peratorem , plehem chriflianam exagttat occulte largiendo , indulgendo ,pollicttando magis incendit , ita ipje clarus ,potensfaBus £X Itbtdine Jiid vi^oris utitur ^ plufyue ftht ac fiiccejjorihus Jpina- rum ac potenttJi ^ quam pietatts atque amoris comparavit > fuh titu- lo chrifli pro fua magmtudtne amplttudineque lahoravit. TSlam- go. TToAe/Woy , ea, fjLci^f -^eJi requiris ?• NecmncaHfA LXXXVIL Divcrfx longe fuerunt belli iUius fuafo- fualoriA, riaecaufx^ avaritia Pontificum , dominandi libido, per- avarittctjo-navx & oppreuio Chriftianorum Principum. Ablegatis 'hlio-^^cyi- ^^ ^i*i^^^^^^ pei' fpeciem pietatis Principibus proclive Pa- flicimrnm pi^ fuit vacua iu aiila domiuari 3 cumambitioni avaritix- ^rS'!'^' que Pontificum totus fe Occidens aperiret:» & ^d ix^- %n^x\ * nandam domai:wdamque eam exhauftis ejufmodi expedi- tioni- PERIODUS QUARTA. 97 tionibus Principum fubjeftorumque opibus, impares poft- hac effent. Immenfam etiam pecuniarum vim cruciata hxc mihtia Pontificibus concihavit. Certe Inmcentius Fapx y ita Matthaeus Paris ^ Monachus Albanenfis , Anghis ^ /f/- Jlor, Major. pag. 200. loquitur, ad expeditionemterr^ fan^a , ut dixit 5 ad occult.andam fuam avarittam , infinitam pecuniam ab ordtne Ctfierctenft extorqttere propofuit. Addit 3 a B. Virgine correptum ab exaftione ceflafie 5 timore percuflum. Pag, 707. narrat idem , cruce fignatos voti poenitentes non mo- dic:a pecunise fumma votum redimere coaftos fuifl^e. Non omnibus hcebat ire in expeditionem. Neque tamenma- nentes domi carere debuerunt hac perfuafione fuiE fahitis. -Utigitur indulgentiarum &: iUi participes fierent, pecu- niam erogabant , exigentibus infatiabihter Ecclefiafticis. Cognofcereid hcetex eodem Matthxo Paris^ cujus in- teraha/?^^. 388. Hxc verba funt : Hm ( a Gregorio Papa de negotio crucis perfcripta ) cum per Chrtflianorum climata , prAcipue per Angliam chrifti fideltbus innotefcerent , ^ Trdidica- tio per Frdaios-i maxim} per fratres Pr^dtcatores ^ dr Minores fieret , ciuihus data fuit poteflas cruce ftgnandi , ^ votum datape- cunia (conferpag. 346.^ relaxandt , fefe mtdti , qtiorum non erat numertis , cruce ftgnaverunt. Sed ciio in tantam nohilttatem, ne dicam , arroganttam elevahantur Pr^dicatores , Mtnorefque ^ cjui fpontaneam paupertatem cum humilitate elegerunt , ut recipi curarentin cmohtis (^ ctvitatthus in procefftone folenni , in vexil- Its 3 cereis accenfts , ^ in difpoftttone vefltmentt feflivis indutorum , C^ conceffim efl eis veniam multorum dierum fuis conferre audito- rihusy ftgnatofo^ue hodie, cras data pecunia a crucis voto ahfalve- runt. Parvoque tempore fuccedente , facU eft tanta commtttatio , tam multtformis pecuntA exa^iio ^ nec fciri poterat , in ojuam abyf- fum tanta pectmta , o[U£ per Papales Procuratores colligehatur 5 efl demerfa , qtiod fdelitim circa negoittim crucis tepuit , imo potius charitas refrixit generalis, Vnde negotium terraftncU nu?tqtiam N feltx 9^ ECCLESIiE ROMAN^ felixfipcr hoc ftifiefit incrementum, Sed & fag. 864. exem- plum prodit jfummx Pontificis perfidix , qui crucem prse- dicari voluit j, non ut periclitantes Chnftianos in Oriente juvaret , fed ut Siciliam &: Apuliam invadere poflet. Eo- dem cruce fignatorum exercitu etiam contra Albigenfes , tefl:e eodem Paris/^^. 336. nec non Imperatorem ipfum Fridericum Barbarolfam ^ Fridericum II. ejiifque filium Conradum^ Imperatores ^ aliofque etiam Chriftianos Prin- cipes invifos fibi , Pontifices ufi funt. em:tin ch- LXXXVIIL lu ConciHo Claromontano , quo belkim romontani iHud miuime facrum decretum fuit 3 conditi , eodem Ur- ^ufaum^' bano annitente ^ funt varii Canones , quibus Pontificia po- fiperditmiem tcftas & fupcrftitio amplificata non pariim fuit. Inter afia IhfillZa'^' capitula hsec etiam a Paris/^^. 20. commemorantur : ^od BccUfa Catholica (^ Romana } ft in fide cafia , ^ ab emni fecu- lari fervitute Ithera-, ut Bfifcopi velAhhates^ vel aliquis de Clero dlic^uam Bcclefiafiicam dignitatem de manu Principum^ velquorum^ lihet latcorum non recifiat : c^odnullus cujuslihet facri ordinis car- nali commercio utatur : ^ubdnemolaicorumacafite jejunit, nemo Clericorum a cjuinquagefima ufc^ue in Pafiha , carnes comedat: ^uod emni tempore primum jejunium quatuor temforum , prima hehdomada q^uadragefim^ fiat, ^uod qui apprehenderit Bpifcopum , dmnin^ exlex fiat : Sjfod qui facri ordims viros y vel eorum fa- mulos apprehenderit y anathema fit : .^ubduna qu<&que Bcclefia de- cimas fuas habeat ^ nec ad aliam transfirantnr: JSubd laicus deci- mas non emat ^ nec vendat : aliaque id genus plura. »fcuiixii. LXXXIX. Seculo duodecimo ad majorem etiam gradum tfamin"^ corruptiouis Ecclefia Romana proceflit. Vulgarem fa- imttofmm mamfuiflfe^ Antichriftum eo tempore revelatum iri ^ Ba- '^ZiHHmmox i^onius ad A. c. mcvi. non diflStetur. Bernhardus certe, reveLitum iri. qui iu ca tcmpora inciditj, Bpfi. ^6, ad Gaufridum eam in ^^xi^wxllx^ rem fic fcribit. Cum ante hos paucos dies Norherti faaem vide- ^rcmtejii- /^ , (^ dc co^kfii fifiuU y ore videlicct tpfius plurimahaunrc merut-^ rimy montA PERIODUS QUARTA. ,^ 99 rimi de Antichrtjlo chminc[mrerem ^ quid Jentiret , dHranteadhuc €A , qudi nunc ejl generattone ^ revelandum illum certtjftrne Ji Jcire^ frotejlatus ejl. \_Xt cum eandem certttudtnem unde haheret , JctSr ^ citanti mthi exponere vellet y audito quod rejpondit , non me tllud fro certo credere dehere putavi. K^d fummam tamen hoc ajjeruiti non vijiirum Je mortem , ntfi prius mdeat gerpcralem in Ecdejiaper- fecutionem. De Pafchali etiam Papa , qui initio hujiis fecu- li Romanam Ecclefiam moderatus eft^ commemorat idem, quod dum in itinere pofitus Florentiam perveniflet , de Antichrifli adventu proxtme futuro , fama fuertt fparfa. In ej u f- dem vita fcribit Platina : Florenttnum Bptfopum ajjirmare Joli' tum , K^nttchrijlum natum ejje > Jed ah ipfo Fapa filentium ei impo- fttum efje. XC. Neque certe defunt plura fcriptorum 5 qiueoip-7v^^/^^/ fo feculo fcripferunt, teftimonia, ex quibus, qiixcixcdi^ofaciruid id temporis facies EcclefirE Romanx fuerit liquido cog- ['i^fi^^^lf^a- nofcitur. DeRomanis igitur, utiGuilhelmus Malmes- «^/^c/V/f/?/- burienfis^<^e^/?/> i?(r^.>^W. //^.4. loquitur, oUm rerumDo- '"^T^.^^^X * mmis , genteque togata , qui nunc dicuntur hommum HUdekm; inertilTimi, auro trutinantes juftitiam, pretio venditan- tes communem regulam -, carmen edidit Hildebertus Ce- nomanenfis Epifcopus , atque hoc difticho ( quod in LiHi Giraldi quinto de Poetis Dialogo Hifpani Cenfores ferre non potuerunt ) conclufit : Urhs felix , fi velDominis urhs illa careret , Vel Dominis ejfet turpe , carere fide. cos fcilicet Dominos innuens, quos fimili difticho per- ftrinxit aUus: Servierant tihi , Roma , diu Bomini Dominorum -, Servorum Servi nunc tihi funt Domini. De eadem fic Bernhardus Morlinenfis, ex Cluniacenfi Or- Bemkndi dine Monachus Ith. 3 . dc contemptu mundi canit : M^riimnfi •, K^tireatempora , cajlao^ue pecfora prMerierunt y N 2 re?n^ 100 ECCLESI^ ROMAN^ Temfora fejfma , fiilket ultimA jdm fuhiermt. Stant modo ftmtia lucra , fuperbta , fax fme pace , Fraus ^ Venus , otia ^ furtaque confcia noclis opacs , Schtfmata, frceliky vis y ho?mcidiay traditiones , Ira , frotervia ^ livor ^ tnertia , feditiones, Sfat fimulatio ^ corruit aBio religtonis Heu ! fiia propria deputat omnia Rex Bahjlonis. Honnii ^ii- Neque aliter Honorius Auguftodunenfis Ecclefiac Presby- ^ujiodHnenfis; tcr Dial. de PradeJ}. cr ^ib- Arb. fui temporis Babyloniam de- pingit : In tuere ^ inquit , Frmcipes (^ Judices : Eccepofita in eis efl Bejiid fedes. Omni tempore ad malum funt intenti , femper negotiis imc^uitatts inexplehiliter occupati ^ flagitia 'non folum fa- ciunt ^ fed (^ alios facere inflruunt : San&a njendunt , fcelera e- munt : totis virihus lahorant ^ ne foliadtartaraveniant. Verte te ad Clerum , ^ videbis in eis Beflid tentorium. Dei Jervitium ne- gligunt 3 terrenis lucris inferviunt ^ facerdotium per immunditiam polluunt 5 populum per fimulationem feducunt , Deum per mala opera abnegant ^ omnes fcripturas ad falutem pertinentes abdicant , omnihus modis fe lacjueos ^ ruinam populo fuhflernunt , c^uem cce- lum ipfi cceci ad interitum prdieunt. Contempcare ^ Monacho- rum concihabula i ^ videbis in eis Befli^ tahernacula. Ver ficiam profejfionem Deum irridentes ^ iram ejus provocant y normam re- gularum moribus (^ vita calcant -^ per hahttum feculum fallunt y multos deceptos ipfi decepti decipiunt. Secularihus negotiis implicati funt, in Dei fervitio defides exiflunt, plerique illorum guU tllece- . hris dediti funt j c[uidam immundiiu ferdthus computrefecunt, A- feice etiam hahitacula Moniaiium , ^ cernes in eis Beflis pra^para' tum thalamum. (y-r. Verte te ad plehem re/iquam , d^ videhis in ea Beflia efjjgiem c^'c. Vulgus quoque indochim Beflid hahet idolum jrMde &^' Taceo Arnoldum de Brixia^ aquo Arnoldiftis no- £nxia; men:, qui quod tyrannidem , luxum, fuperbiam , cor- ruptionem Cleri & Pontificis palam arguerct 3 A. mcl v. RomrE ultricibus flammis -TrapjJj^a-Ictv fuam expiavit : ipfo GtiamPlatinaejusinnocenti^teftimoniumperhibente ^ Sc ' . ^ pie- PERIODUS QUARTA. loi pietatem extoUente. Qiiem etiam Tigiirinis , apud quos aliquandiu praedicavit , fanioris dodrinx guftum prse- buifle 3 Guntherus Ligurinus , fafto ifthoc verfu : Servat adhuc uv<& gujlum gens ifla paterm > prodidit. XCI. Incidit in feculum ifthoc infehx Bcrnhardus Cla- ser^tktrM racvallenfis Abbas , nobiU famiha Burgundix fatus. Ad- curAvctUen' diftus is Pontifici hcet, calamitate fecuU iUius optimis^^^" quibufque fafcinum quodammodo inducente , fubinde ta- men HierarchiamRomanamgraphice depingit. Libro ad Eugenium Papam Scejus fatelhtes Epifcopos &: fpiri- tuales Antichrifti mimjlros diferte nominat ^ &: Afoftolica autho- ritate amhitiofos 5 avaros , Simoniacos , concuhinarios , inceftuofesy (^ cjutno^ue iftiufmodt monftra honores Ecclefiafticos ohtinere: De- nique B^monum magis quam ovium fafcua Romd ejje queritur. Et ferm. 33.7/^^^ Cantica querimoniam ifthanc graviflimam infpergit: Vdigenerationihuica fermento ?hanf£orum ^ quodeft hypocrfis y fi tamen hypocrifis dtci dehet , qudt jam latere pr^ ahun- dantia non valet , t^pr^ impudentia non quitrit. Serpit hodieputida tahesper omne corpus Ecclefi^ (jr quo latius eo defperatius ^ eoqueperi- culofius , quo mteftinius. Nam fi infurgeret apertus hareticus 5 mit- teretur foras dr exarefieret -, fi violentus inimicus ^, ahfconderet fi quis forfitan ah eo , nunc vero quem ejiciet , aut d quo ahfcondet fe? Omnesamici^ ^- omnes inimici: Omnes neceffarii, dr omnes ad- verjkrii: omnes domeftici^ ^ nullt pacifici: omnes proximi ^ c^ omnes quA jua Junt , qu^zrunt, CMintftri chrifti fent , ^ ferviunt Antichrijlo. Honorati incedunt de honis Bomini ^ quiDomino ho- norem non defcrunt. Inde ts quem quotidie vides ^ meretricius ni- tor y htftriontcus hahitus , Regius apparatus -, tnde aurum in frenis ^ infellis^calcarihus. Et plus calcarta , quam altaria fulgent , ^c. Inteftina dr injanahilis eft plaga EcclcftA , (^ ideo in pace amarttudo efiis amartjftma. Et Serm. 6 in Vfal. ^o.fupereft^ inquit, ut reveletur homopeccati 3 filiusperditionis , dd^monium non modo dfur- N 3 numy loi ECCLESI^ ROMAN-^ /^umy Jed ^ meridianum: quod non folum trmsfiguratur inAn- gelum lucis ^ fid extollitur fiifra omne ^ quod dicitur Deus : Nimi- rum ififidiatur crudelis ^ cakaneo matris Ecclefix , a qua dolet caput fiuumeffe contritum, &c. Creditur idem Bernhardus author Sermonis in Rhemenli Concilio coram Innocentio II. &: ejusClero A. Mcxxxi. habiti, inquofic -Tra^^jjata^o/x^©^ Epifcopos compellat : Fratres , aliam Synodumpronuntto njo- his , uhi Dominus Deus fiedehit m judiciis , c^ tbi omnes nos ofortet repr^fintart , (^ihi Deus %jufie judicahit orhem terrarum, Htcin- inckditur infiifittia in marfiufio : fied jufi} fiidicahit Deus tn illo judi- cio , e^ iht omnes 3 nos oportet refr^fientari 3 fitve fit Papa fitve Cardi- naltsfive Archteptfiopus,fitve BpificopuSyfiive divesfitvepauferfive do- fftis, feveindoBuSy ut refierat unufiqutfio[ue ratiomm de his qu£ gejfit in corpore ^ five honum^ fitvemalum. Btfireddenda efirattode hts ^ qud qHifique gefitt imorpore fiuo y heu quid fiet de hts , qti^ quifqtie geffitt in corpore chrtfii , quod efi Bcclefiia ? Bcclefita Dei vohis commifia efi , (^dicimini Pafiores , ciim fttis raptores, Bt paucos hahemuSiheu, Fafiores, multos autemexcommunicatores, Btuti- mmvohis fiufiiceretlac, fiititisenimfiangtmem.ld.cm Serm. 1, in converfionem S. Pattlt hujufmodi ad Deum querelam ingemi- nat : K^mki tui , Deus ^proximi , ad verfius te appropinquave- runt^fleverunt, Conjuraffe videtur contra Te univerfittas p6puU Chrifiiani a minimo ufique ad maximum : a planta pedis ufique ad verticem non eft fianitas ulla, Bgrejfa efi iniquitas a fieniorihus ju- dtcihusy vicariis tuis , qui videntur regere populum tuum, Non efi jam dicere: Sicut populus , fitc fiacerdos : quia nec fic populus ut facerdos, Heu^ heu, Domine Deus, quiaipfifiuntin perfecutione ttiaprimi^ qui videntur in Bcclefta tua primatum diligere, gerere primipatum, K^rcem Sion occupaverunt , apprehenderunt muni- tiones^ & univerfiam deinceps lihere ^ potefiativ^traduntincendio civitatem, ^b. SMriihu' XCII. De corruptione hujus feculi vocem populi ad ^'»P'' Hadrianum IV. Pontificem Johannes Sarisburienfis.quem nupe- PERIODUS QUARTA. 103 nuperus Cardinalis Bona in Notitia Scriporum^ ceu virumgra,- vemy etiam cum de mgis firtbtt ^ commendat> Policrat. ieu deNugts Curtaltum Ith VL 24. perfcripfit: Scifcitanti enini Hadriano, qutddefid^ Ecclefta Ro?nana fienttrent homines ^ re- 1'pondet in haec verba : Romana Ecclefita , of^u^e mater omiiitim E^cclefiartim efl , fie non tam matrem exhthet altts , c^tiam novercam. Sedent in eaficnhd dr Pharifii , ponentes onera importabtlia tn hu" merts hominum y cju^, digito non contingunt, Domtnantur in Clero , nec fiorma fiunt gregi , qui rech calle pergit ad vttam : prctiofiam fiufelleEHlem congerunt : at^ro c^ argento onerant menfias , fitti etiam ah avaritta ntmts parci. Nam pauper aut ntillus > aut rarus ad mittitur , c^uem interdum non tam chriflus , o^uam vana gloria in- troducit. Concutiunt Ecclefitas 5 lites excitant , collidunt Clerum c^' poptdum^ laboribus(x mifieriis affli^orum nec^uaopuam compatiun- tur , Ecclefitarum Utantur fpolits , ^ qu^fium omnem reputant pietatem. Juflitiamnontamveritatiy quam pretio reddunt. Om- nia namo^ue cum pretio hodie , fied nec cras aliquid (ine pretio oh- tinehis, Nocentfiapius , c^ in eo dj^mones imttantur ^ qtibd tunc prodeffe putantur y cum nocere defifiunt y exceptis paucis ^ qui no- men O" ofiictum pafioris implent. Sed dr ipfie Rommus Ponttfiex om- nihus gravis, cir fiore tntolerahilis efi ^ &c. XCIII. Aperto vero ore Epifcopi , Canonici & Cle- cieu uo- rus univerfus Dioccefis Leodienfis Romanam Ecclefiam dif^fisadp^ Babylonemeodem jamtempore infigniunt. Extatenim-^'^''^'"'^^* in fecundo Volumine Conciliorum > eorum ad Pafchalem II. ejufmodi refponfio: ^^major oltm fuit confitifio inBahy- lonia , c^tiam hodte efl tn Ecclefita ? In Bahylonia confiifiio fuit ltngu,t genttum > in Ecclcfita dtviduntt4r lingu£ CT mentes credentium, t^^tt Petrus in Epiflola fiua : Salutat vos Ecclefia cjuji e(l in Bahylone coU lecfa. Hacienus tnterpretahar ; ideo voluifie Petrum per Bahylo- nem (ignare Romam ^ quia ttm temporis Roma confiufa fiuit idolo- latria o" omni fiurcitia. i^t nunc dolor meus mthi interpreta- tur ^ qtiod Petrtis Prophetico fitritu dicens Ecclefiam tn Bahylone coU lcclam^ I04 ECCLESI^ ROMANiE leBmi ^pr^vidit confufionem diffenfwnis ^, c[ua hodie fctnditur Ecclefn (^c. £lui fifit turhines ab Afrtco, dtjcimus pattendo magis , ojuam legefzdo y deterra horrihili ^ a Romana fctltcet Ecclefia, z>tfio dura Tetri Blefen- nunttata efl ?nihi-^ inde turho ut temfeftas venit ah Afrtco, &:c.Sed &: ^^' Petrus JBlefenfis in Epiftola ad Officialem aperre Romam Babyloncm vocat, monetque Officialemj, utex ea difce- dat. TotqHereia- XCIV. Miraris caufam acerbarum adeo querelarum? 'hAriT*'^'^ Hceretilla in Pontificum maxime Romanorum tyranni- Pmtijicibus. dcj dominandi libidine 5 rerum Divinarum contemptu, perfecutione Imperatorum & vere fidelium 3 aliifquc pro- Pafcktiisii. lligataseorundemmentisnatis. Pafchalis II. Hildebran- BenricHm.iK diuis partibus addi£tus Henricum Imperatorem Romae in umr^nuT^' Syuodo dcnuo excommunicat ^ haerefin Henricianam > prfeqHtwr. doccntcm contemnere bruta adverfus Imperatores fulmi- na , damnat > Epifcopos obedientiam fedi RomaniE ju- rare fubigit. Henricum filium feducit 5 ut Patrem ad de- primenda Imperii infignia compelleret , adeoque ferpen- tinam parenti gratiam referret. Henricum Romam venien- tem 3 de inveftituris omittendis interpellat 3 ab eodem cum Epifcoporum Regalia^ ut prius promiferat , Impe- ratori relaxare detreftaret ^ captus , ut liberationem ob- tineret, juramentifidedenuopromittit, fe Imperatorem nec de inveftituris interpellaturum amplius , nec excom- municaturum : at mox in ConciUo Lateranenfi fallens fi- dem privilegium hoc , feu , uti vocabant alii , fravilegium^ damnat^ Sc laicos inveftituras , feu jus prodendi Flami- nes Epifcopulofque , &: facerdotia per virgam & bacuUim confirmandi; fub anathemate dantis & accipientis laici prohibet -, ( quam in rem plura doftiflimus Petrus de M^rc^Concord.Sac.drTmp, Itb.VHLio. narrans confuli po- teft ) in mortuum Imperatorem ita fxvit , ut cadaver Leo- dii jam fepultum ex fepulchro extrahi jufferit , ftare- que PERIODUS Q^UARTA. 105 qtie in fecreto qiiinqueiinium totum coegerit. GeUfms II, Henricum V. diris dcvovet6c excommunicat. Calliftus^'''^'^'^'^^^- II. A. Mcxxii. Hennco extorquet 5 ut jurimveihturxy; aliifque etiam Antipapis fupe- ratis Papatum rapuit y Henricum II. Anglorum Regem^ infimulatum quod confcius eflet necis Tiiomx Bequeti (^ qui proteftatus licet y Romam fdhm effe meretrtcem , ab Alexandro inter Martyres relatus eft } nudum virgis cxdi a Religiofis julllt:, dicenteuno Legatorum ejus : Domme noli mimri, Nos enim nulUs minas timemHS ^ qm de tali curig, fumus , cjUA confuevit imferare Regthus ^* Imperatonbus ; in Wal- denfes perfecutionem immanem excitavit 5 Cardmales in Concilio Laterani habito ad fupremse poteftatis apicem evexitj FridericumBarbaroflam^ cujus filiusOttoaSe- baftiano Venetorum Duce maritimo proelio vi£i:us , & Ve- netias ad Papam captivus abduftus ibidem inter Patrem 6c Papam pacem conciliavit ) Venetiis, quo poftero die * ipfe Imperator fe contulit , indigniilime habuit ^ collo ejus ad pedes fuos provoluti compreftb ^ additifque ex Pfalte vocibus : fuper ajpidem c^ hafUifcum ambulabis dr concul- cahis leonem ac draconem-, Ciimque honorem huncce ^)^ ^6jnci4 fe Petro y non Alexandro habere Imperator pro- teftaretur ^ denuo deprimens collum Csefaris y refpondit : Et mthi (jr Petro ^ tefte Hiftoria Veneta y antiquiiTimo in pri- niis Codice Chronico Venctiis affervato y aliifque etiam pluribusa Viris doftillimis 5 Gerhardo Prdfat, in part. 2. Confeff, Cath, Wagenfeilio ;/7/j. llentatam, proftratoad pedesPontificisHenrico VI. of- ferentem , &; mox capiti ejus impofitam dcnuo protur- bantem, ^ fede percutientem , ac in terram dejictente?n y do- cumentum fcilicet imminentis ipfi fortunx , fiquidem exemplo Parentis Fridcrici ^nobarbi Pontificis froe- num admordere prxfumeret 3 Baronio ad A, mcxc i.n. 10. Francifco Carriere chronol. Ponttf ex Rogerio aliifque hor- ribile fcelus neutiquam diflimulantibus j facris toti Fran- cix ob divortium Philippi Regis ab Ingeberga, interdi- centem, & adverfus Henricum Imperatorem excommu- nicationis fcntentiam machinantem : denique Innocentium imoQtnuim. III . fabrum C:i^it\x\iVenerahilem, lih i.Decret.G.m(\\\o]\\^ fibi vendicavit ele6tum Ccxfarem examinandi approban- dique, fi fit idoneus , rejiciendi contra, fi fit indignusj imo etiam eligendi , fi Eleftores eUgere noUnt 5 ac, (\ E1 e- ftorum fuffragia pariafint, gratificandi utri parti veUt. De cujus impietate plura inferius dicenda fe offcrent. XC V. In primis autem hoc feculo ad ftabihmentum Verhi Dhim facrx Monarchix Pontificibus graffari duobus modispla- j^v^^^'^ cuit. Obftare fuis mohminibus Verbi Divini Majefta-„f,^^"„^^J^^^ tem 5 &c legum humanarum authoritatem animadverte- ''f^\^ Tht')' runt facile. Ad convellendum igitur & labefaaandum ^1''^^%'^^^. utrumque hocprxfidium hanc fibiviammuniverunt^ utriiC,mi,Mia refraftis juris divini & humani clauftris , ad fuum arbi- ^r,ffif'/Jl^^^^^ trium hbidinemque omnia mifcerent temperarentque : ji\- gi ctgperuHt. rique adeo Cxfareo jus Pontificium ^ Divino vero Theo- logiam Scholafticam opponerent. XC VL Erat ea xtate recens juris Romani feu Cxfarei Mf^ cana^id reparatio 5 &: in forum quafi pofthminii jure reduftio /'^^^^^ ^'^" Irnerii opera y Lotharii vero authoritate fufcepta. Id ve- ro tanquam froenum fuis cupiditatibus injeftum, utelu- deret Pontifex y callide jus novum ex Pontificum decre- O 2 tk r io8 ECCLESI^ ROMAN^ tis feu ftatiitis compilatum protulit, quo fcilicetad fir- mandum Regnum fuum commode uteretur. Cui rei operam ftrenuam navavit Gratianus Monachus Bononien- fis, qvu adimitationem Juris CivilisPandedarum-, ex veterum Concilicrum decretis , Patriimque fcriptis com- pofuit decretorum opus ^ quod J uris Canonici fundamen- ta , Regnfque Pontiiicii nervos continet. Faftum id z^ circa Annum Chrifti mcli . aufpiciis Pontiflcis fummi Eu- genii III. qui opus ad umbihcum perduftum authoritatis lusE robore nrmavit ^ pr.xlegique etiam in Academiis cu- ravit. Gratianum Ducem fecuti funt alii > Grcgorius qui- dem IX. ad imitationem Codicis Juftmianei , opera iGy- mundi Barcinonenfis ^ Decretahum libros ex Pfeudepi- graphis Romanorum Pontificum Epiftohs ^ A. mccxxvi i. conflavit 6c pubhcavit ^ quibus Eugenii decretis quafi alas circumdare vohiit. Bonifacius vero A. mccxciv. circi- teropera ufusRichardiSenenfis^ Berengarii Widerenfis Epifcopi ^ & Wilhelmi Eberodunenfis Archiepifcopi^ fextumDecrctahumlibrum>. inquofuas & anteceflbrum proximorum conftitutiones novas ex novellis conftitutio- nibus exprefiit^ adjecit. Qiii tameuj quod maximam partem , ilagrante adverfus Philippum Galliarum Regem odio cufus effet 3 inGallia, tefte Duareno^ Tr^fat. lih. de Sacr. Bccl. mmifi, fag. 2. receptus non fuit. Tandem A. Mcccxvii. Johannes XXII. inchoato pridem operi fafti- gium impofiturus ^, Clementinas Inftitutiones ^ Extrava- gantefque edidit , mandans fevere ^ ut in judiciis &: fcho- lis ufurparentur. Utqueadeo a pluribus &: majoricum applaufu jus hoc facrumacciperetur&excoleretur^ Do- ftores etiam Juris Canonici creati funt Bononise ^ additis conftitutionibus de promotione & ritibus in ea adhiben- dis. Canoniftarum nomine tales pofthac venerunt:, quo& fafalisCMmmhU Janizaros nonnemo reftiiis infignivit. ^XCVIL PERIODUS QUAIITA. 109 XCVII. Itajure, tanquam fepto quodani ^ dominX' FajureAu^ tionem fuam Pontifices muniverunt. Qiio vcro iure ? Y^.J^/^^*sPMfaifs lidiiiimo utique cmnium -, utpote ouod rapam tum fupra dijfml omnes creaturas ettert j Imperatores, F.eges3 Principes & mortales quofque ei fubjicit : tuni legibus etiam folvit , 6c ctyutir^Suyoy , hoc eft , nullis rationibus reddendis ob- noxumipronuntiat. Alibiomnia jurain fcrinio peftoris ejus recondit , alibi omnis crcaturijc Dom.inum conftituit 5 alibi auro Pontificem fummum :, Imperatorem vero plum- bo 5 alibi eundem foli 5 Imperatorem vcro Lunoccomparat. Alibi Imperatorem facit ferram^ qux^ nifi a Pontifice trahatur ^ navare &: efficere nihil queat. Alibi nuhius ju- dicio fubefTe Papam :, ahbi a poreftate feculari nulla vel ligari, vel folvi poffe (cikit. V^in' textus eam in rem? Paucos prodere lubet. Dift. 19. cap. 2. Sicomnes. Legds Romam firvandx funt ^ tancjuam ipfms Petri vocefronuntiat^. Ib. cap. 3. in memoriam. .^odBcclefia Romana jugum tmfonity etiarnft tolerahik non fit , ferferendumefl. Dift. 40. C. Si Papa. Si PaPa innumerahiles populos catervatim fecum ducat in gehen- nam , culpam redarguere nemo Mortalium pr^fiimat, £luia cm- Bos ipfe judicaturus y a nejnmc judkandus eji. Dift. 2 2 . cap. om- nes. chrjflus heato Fctro AtcrnA vitA clavigero terreni fimnl (^ coelejiis imperii juracommifit. Dift. 96. cap. lo. Si Imperator Itemcap. 12. Imperator debet fuheffe Papjz, non prdcife. Ex- travag. comm. lib. i. tit. 8. Vtercjncergo in potefate Ecclefuy, fpiritualis fctl. gladius (^ materialts. llle facerdoiis ^ is manuRe- gum dr mtlitum y fed ad facerdotts Q Papo: } nutum (^ paticn- ■ tiam. Oportet autem gladium effe fuh gladto y ^- temporalem au- thoritatem fpirituali fuhjici potejlati. C.6. Solicitce. X. dema- jor. & obed. Duo prdfunt mtmdo Itmnnaria magna , Solatcjue Lti- na. Solts loco Tapa ejl , C^far vero Ltm^. cap. unam fanftam. De« major.&Obed. Extravagant. Com. Ad falutem necefjarimn^ ejl 3 om^es homines Pontifci Romano fuhfint, Extat denique tit. g . , O3 de. iio ECCLESI^ ROMAN^ dejurejurMb. 2 . Clcr^, expr efla j urisj urandi for mula^qua ad fi- vini Verbi vis atque Majeftas obftitit. Hanc ut retunde- dem & obedientiam Papse Imperatores diferte obligantur. Tht9h{u% XC VIII. Ex altera vero parte Pontificiis conatibus Di- s hohjifca j-ent j, indufta eft eadem astate TheologU SchoUftka y qua ex ^jlu^^Mril. humanis traditionibus & commixtione Philofophix reh- t.t.Quxyn.: gio Divina pofthac comprobari coepit > curiofitate inutiU ^cmerrert!'^'''* vcram Thcologiam foedante ^ uti jam oHm Trithemius queftuseft. Parens hujus Theologi;^ fuit Lanfrancus^ quiA.MLXXi. Archiepifcopum Cantuarise egit^ quemin eodem munere &: profeffione A.mxciv. Anshelmus, mox Hugo de S. ViStore, &:circaA. mcxxvii. Petrus Lom- bardus^ Magifterfententiarum^ exceperunt. Theologix hujushiftoriam&crifmahbifufiusprofecuti fumus. De- fitum fic eft legere hbros Propheticos ^ ApoftoHcos , qui fontes Ecclefix limpidiilimi & fakiberrimi funt ^ & id to- tum habitum ratum fuit, quod vel Magifter fententia- rum docuiflet ^ vel Romana Ecclefia approbafl^et , aut decreviflet. ItaEcx:lefia Chrifti aUigari coepit Ecclefiis Papx 5 & Ecclefia univerfafis CathoHca reftrifta eft ad Ecclefiam particularem Romanam ^ quas non ampHus ver- bum Dei ;, fed decreta Papse &: figmenta hominum pro- fefla eft. Nec Ubertati EuangeHcos ahquid reUftum 3 fed paulatim fubjefta omnia funt fervituti Pontifici^e^ ut a Scriptura^ quama Decretis Papse recedere tutius longe fuerit. Et quod rei caput eft 5 turpiflimo mercatu vena- Ncfi icurco iia fafta funt , quse Chriftus credentibus in fe gratis oflfert : EccUfinchTt^ detreftantefque imperata Papse ifico fuppHcii metum, eji ; qrun vel periculum capitis fubire coach funt. fottiis fajftm XCIX. Neque tamen fic Ecclefia Chrifti extingui , T^usflre ^^ port^ inferorum ei prcEvalere potuerunt. Pra:ter- corrHpttont quam enim quod in medio Papatu Deus eleftos fuos fer- fvfrt;//^^'' ^^^i^ atque cx ignorantia , qua Pontifices vulgus detinen- dum PERIODUS aUARTA. iir dum cenfuerunt , id boni confecuti funt , ut m/SiS/iiv Sct^&voi frofimditates SAthand y hoc eft, prxcipuas & maxi- me perniciofas Papatus corruptelas igaoraverint , Divi- na providentia ita difponente^ ut fuh Antichnfii Jacerdotihns Tira cum Hilario comrx Antm, loquimur} chrifli fofulus non occideret : quodque prxcipua religionis Tridcntinx ca- pita nondum pro fidei articulis > ne inter ipfos quidem Doclores Pontificios conftanter recepta^ fed inter doftos controverfa^ varieque difputata funt -, longeque etiam plu- rimi fub Pontificia tyrannide ingemuerunt propter abo- minationes ^^ quas in medio Babylonis graflari viderunt. Non defuerunt etiam in omnibus fere terris numerofi pioruni coetus , qui Antichrifto procedente tempore bel- lum indixerunt. Cujufmodierant, quos Papife a quo- dam Petro Waldo Lugdunenfi > Wddenfium , Pauperum Lug- ditnenfium , c^ Leomflarum nominibus infigniverunt. Qiiam in rem Doftoris Pontificii, qui in rerum Bohemicarum Scriptoribus a Frehero editis extat :, quemquc efie Rei- nerum Inquifitorem Pontificmm > XII. vel XIII. feculo inclarefcentem > ex opere Ingolftadn integriiis edito con- ftatj gravefirmumqueteftimoniumhabemus. SecU (ixx ille fag. 222^223.) h^reticorum ah olim fuerunt mult^. Inter c^uas omnes fectas -y c^ua funt ^ ziel fuerunt , non e(l pernicioflor Ec- clefldDeiy o[uam pauperum de Lugduno , trthus de caufls. Prima, quia D IVTVRNIOR, ^idamdicunt, quod duraverit atem- poreSiheflri: aliidicunt\ quodatempore Apoflolorum. Secunda e/l, quia GENERALIQR. Fere enim nu//a terra efl , inqua hdc fec/a non ferpat. Tertia , quod omnes a/t£ cum immanitate 1 b/afphemiarum in Deum horrorem inducant > hdc Leoniflarum mag- \ nam hahet fpeciem pietatis , ed quod coram hominihus jufle vivant , \^hene ommadeDeo credant ^ & omnes articu/os ^ quiinSymho/o \ continentur ; fo/am Romanam Ecc/eflam h/afphemant (jr oderunt -, I cui mu/titud0 faci/ts efl ad crede?idum^ C. 112 ECCLESI^ ROMAN^ waidenfium c. Dc oricjine Waldenfium feu Albigerifuim varias opi- gnaHmrva^ Forbcfius , Legerus , aluque refcrunt. Ad feculi XIL ^^^' annurn mclx. vel mclxx. adeoque tcmpora Hadriani I V.vel fuccefforis Alexandrilll. plerique revocant. Alii etiam altiorem originem pandunt. De eoquicquid fit, hoc, quod traftamus , feculo XII. nomen eorum innotuiffe , & Pontifici Cleroque ejus exofum fiipra modum fuilfe , fatis conftat. Crimini illis datum , quod a praxi & doflrri- na recepta Ecclefix Romanx recederent : quod Eccle- fiam Romanam Babylonem, & confufionis omnis Ma- trem appellarent j ejustyrannidemacfuperftitionem, ex Scripturis coarguerent : S. Literas in fermonem ver- naculum transfunderent , familiariterque declararent. Impafta iisdem ab adverfariis multa funt ^ Manichxif- mi inprimis impietas , non tam ex vero :, quam ad in- vidiam , uti fieri folet , conflandam feu quod revera talia alferentes fe iis immifcerent ^ hoc unum cum iis com- rnune habentes ^ quod Pontificis Romani communionem averfati funt. Excitati mox pkirimi Proceres , Epifcopi , Viri 5 Foeminas ^ literati , iUiterati :, qui luce hac capti ^ 8c S. Scripturx dehciis inefcati ^ fegreges conventus pri- mo Lugduni, moxTolofx&inGaUiaNarbonenfi, u:o- de in omnem fere Europam ^ faftis velut agminibus ^ dif- perfi funt ^ inftituerunt. Sed oppugnari hoc jam feculo iidem varie coeperunt, aPontificibus cumprimis, puta Alexandro III. habitis Romx & in GaUia Synodis mifl^o- seuUxin ^^^ Cardinale qui Caftrum Vauri obiedit -y Lucio III. in h^cru joa- Generali , quam vocant •, Synodo ^ Clemente III. ac poft iUmiAbb^tis ixi primis Innocentio III. fub quo beUum contra eos cru- JiHm.plm dehflimum exarfit. Plurima eam in rem ex monumentis .u Ec. lejia. indubiis apud Ufferium loco cit. legere eft. t^fctlJL CI. Ad feculum Decmmnmnm pergimus. Predixe- (innda, ^ : . rat PERIODUS QUARTA. 113 rat aiitem jam ante Joacliimus Abbas Comment, in Jerem. periculofum fore tempus iude ab aniio Domini mcc. ufque ad ultimos dies. In c^mhus y inquit, xpparebtt; lex lihertatis, Euangeltum enim Chriflt tunc frddtcahttur ^ Ecclefia purgahttur , ut A paleadr zizanto trittcum. Quas verofeculihujus facies fuerit, verbisMatthxiParis/i^^^r. />^^.4.2i. Ecclefixfux AngUcance milcriam explanantis pandere lubet. Sic au- tem ille : Temporibus illts igniculus fidei coeptt ntmts refrtgejcere , fU pene incineremredacius vtxvideretur jctntillare. Jam e^ttm Stmonia fine riahore perpetrata , ujurarit manifefle diverfts argu- mentisa popularthus ^ mtnorihus peciiniam impudenter extorque- hant. Exjptravtt charitas y Ithertas Ecclejtafltca emarcutt , retigio vtluit fuppeditata , ^ efi facta filia Ston quafi meretrix effrons , non habens ruhorem. ^otidie vtltffm^ perfona ^ illiterata hul- ks Romanis armat£ , tn minas flatim erumpentes , reditus a ptts Va- trthus in vicius religioforum e^ fuflottationem pauperum , ^ hofpt- talitatem peregrtnortim collatos fpretts privilegiis afan^ts noflris antecefforihtts indultis , dtripere non formidavertmt. Fulgurant:- bus enim fenterpttis flne dilatione raptiyn pofltdata receperunt. .^i-d fl adrefugiumappelUttonis vel privtlegtt rectirrerent tnjurtam pi-." ttcntes^ fpoltatt ^ flatim ftifpendentes per dtquem Vrdatum, ati^ thentico Pap£ compellente ^ fecerunt excommunicare, Et ftc non prece ,non Canoniceyfedimpertofa exa^tone ,ftmpltcesfpoltaruntyjttX' ta illtd Voeticum : Armato fupplicat enfc potens. Vndefa^m efl, qtiod ubi folehant NoUles ^ dapflles Clertci, Ecclefiarum cti- ^odes e^ patroni , circtimjacentts patri^ latitudinemftia opukntta no- htlttare , tranfiuntes fufctpere 3 pauperes recreare : ibtdem ahjcciA perfonA morthus vacui , verfutiapleni , Vrocuratores ^ frmarit Ro- manorum, qtticqutd pretiofum in terra fuit (^ tttiley ahradentes y donmtis fttts in remotas terras delicios} ex patrimonio Cructflxi vi- ventihusy ^ ex alteno fuperbientthtistranfmifermit, Erat i^jitttr vt- dere doloremprACordtalent ^genas fanciortim irrigare , querelas erum- pere , fufptria multtplicm :diccntihm multis cumftngultu cruentato : P Melius 114 * ECCLESIJE ROMAN^ CMeltus ejfct nohis mori , qiikm "videre mdagemis nojird (jr fin^o- rum. ^tpag. 878. ficexclamat : 0 Romand curu JiertUs folici- tudo y cceca amhitio l Ecce in tuis \aBuris omnes fummtir, Omnes enim comfatimur > univerfaks Ecclejia ^ qt^£ a Romana tenetur curia defeftdi , tn multis fe queritt^r pr^gravart. In eadem Anglia Waltherus Mapez ^ Archidiaconiis Oxonieniis , hbro :, cui titulus : Dtverfa Poematade corrupto EcclefiA Jlatu ^ qucm his verfibus exorfus eft : Roma mtmdi caput 3 fed nihil caput mtmdum , S^d pendet a captte ^ totum ejl tmmundum > nec non altero libro , qui infcribitur ^ Apocaljffis Pontijicis Goliath'y ahifque etiam adverfus Romanam curiam vulga- lytnacmthii ^^^ Libris Ecclefise Romanae ulcera mafcule tetigit. ///. aim HiU CIL. Initium feculi hujus Roma^ occupaverat Innocen- cfrwa/t'i^ fax multarum turbarum^ alterque velut ^«^/;n(ai«.?.i Hildebrandus^ qui Abbate Urfpergenfi (s\jy;^Qm nar- tiirbismifcet. j-^nte ^ multumquc quiritante , de Imperio certantibus Phihppo Henrici defun£ti fratre , & Othone Saxonix Duce oleum addens :, PrincipibusGermaniir ^ ut Othojji obfequantur, mandat, facramenti erga Phihppumnexu Archiepifcopos folvit j &:nipareant, diras interminatur. At Phihppo ufque quaque vi£tore 3 itaOthonemei con- cihat > ut hic iUius fiha dufta Othoni ^ paulo poft truci- dato 3 ex pa£to fuccedat -, fiha vero Philippi altera nepoti fuonubat^ eafpe, utHetruria^ Spoletum ^ Marcha An- Gonitanaper hocconjugiuminmanumejusvenirent. An- glorum quoque Regis Johannis , quod Cardinalem Lan- getonum Cantuarienfi Archiepifcopatui obtrudi non pa- teretur, Regnum interdifto fubjicit^ primi occupantis arbitrio exponit , Regem exauthorat ^ fubditos facramen- to folvit 3 Phihppum Francorum Regem executorem fententicE facit > ei & Regnum AnghiE & remiiTionem pec- catorum ceu laboris prxmium 3 donat^ denique crucia- tam PERIODUS aUARTA. 115 tam contraAnglosundiquaqueconcitat^ donec periculis circumventus K.ex Anglix ^ Hibernix Regna in manus Papx refignaret ^ & ejus fe vafallum profiteretur , ma- gnamque ei pecuniarum vim , falvo Petri denario promit- teret, quametiam, ceufubjeftionis arrham Pontiiicius Legatus pedibus priiis calcatam accepit. Ciimque Rex: Papx lic reconciliatus vindiftam adverfus Langetonum , aliofque qui adverfus fe pro Papa fteterant ^ meditarctur , Papa ampliori pecunix fumma a Rege accepta > fuppetias eidem fert, &anathemate feriteos, qui paulo ante fua adverfus Regem imperata fecerant. Qiice fufius a Mat- thxo Paris narrata pium led"orem in ftuporem facile abri- piunt. Toti mmdo ^mqiiich3.ntAng\ix Epi{copi,propter cxcom- rnunicationes fms voltmt domina,n ignohiks ujurmi ^ Strnontales l Clll. Celebratum eft Pontihce eodem A. mccxv. Romx ^^ (^onciUo in Laterano Concilium 3 cuipkisquam mille Praslati in- ^rZ^ub-^ terfuifTe feruntur. In actis ejus Concilii caf, i . afjeritur^ Corpus c^ jia^^tuttioMemy Sangmnem ^cfu chrifii , in ftcrayncnto altaris -^fuh fpeciehuspanis cr ^"^'^."^l^^f*' njini veraciter coniincn tranjjuhftantiatts pane in corptis ^ (J^ vino in ahdq-te defi- fangtunemy pote/lite Dtvina. Quod tranffihfiantiattontsvoc^hU'^''^' ^'"'" lum in nullo pTiiis ConciUo ufurpatum:, primus quidam toUit!^^'^'^' Stephanus Eduenfis Epilcopus TracL de Sacr.Alt. cap. i ^.ad- hibiiit. Concinnati quoque Canones funt de ConfefJione pcccatorum auriculari quotannis femel edenda, de cura te- gendi ea , qux in confelfione aperiuntur. De Chrifmate 8c Hoftia includendis &: aftervandisi de Divorum reUquiis ex capfa non monftrandis,de fidehtate laicis a clericis non pro- mittenda ; de immunitate Ecclefia: a tributis 3 de cledione civihs Magiftratus in facris beneficiis irrita^de damnatis ab Ecclefia Romana morte pleftendis , &:c. quibus rebus Re- gni Pontificu nervus continetur. Scripfit idem Papa f ex iibros de facramento Altaris , in quibus prx ahis omnibus Deum Maozim exaltavit. Sacerdotes conjugatos idem P 2 igni Ordhm Mo- nacbortim piettdtcan- tistm efUtitttor iiijitntit. I>amhiic fts (j^ Frji^ ci- Jciis pir sgj^O. hile. WiiLlenftum hiporict coH' ttnUiUa jiilj Ittmcentio : ii6 ECCLESI^ ROMAN^ igni mancipavit. Denique ordines Monachonim Mendi- cantium:, puta Prisdicatorum , Francifcanorum , Augu- ftinianorum &: Carmelitarum ^ totidem videlicet fulcra & fuftentacula Ecclefise Pontificix ^ qiiique ^, uti Azorius Infiitut. Mord. XIII . i. loquitur, multa prater CMonachorum commune jtis ^ infiltutum^ morem ac difiiplinam felkam mtrodu- xerunt ; idem inftituit. Et Prardicatorum quidem ^ feu po- tius Ifmaelitarum , utpote quorum manus contra omnes, & omnium viciflim contra ipfos glifcebant -, princeps Dominicus , feu mavis Darmonicus : Francifcanorum ve- ro Francifcus extiterat : Pfeudo-proplietarum ^, qui ea artate floruerunt 3 par ignobile > ille Hifpanus ^ hic Italus : hic ab Innocentio , ille a SucceiTore Honorio comproba- tus > a chentibus vero & feftatoribus Chrifto coxquatus , imo fupra Chriftum evedus uterque^ uti deteftabiles K- bri Conformitatum , Bartholomaro Pifano authore editi 3 & a Gregorio IX. fub pxna hserefeos obtrufi 3 nec non An- toniniArchiepifcopideDominico^ ahonimque de utro- que 3 Bonaventurx cumprimis 3 qui in vita Francifci a Chrifto fibi revelatum fcripfit^ quodFrancifcusfit Ange- lus afcendens ah ertu folis ^ dequo Apoc. VII. 2. Cconfer. Cl. \JScn\\mde Succejf Ecclefp, ^i^.&c.) fceleftafcripta te- ftantur. CIV. Propagabantur interim in Gallia Waldenfes feu Albigenfes 3 qui doftrinam Pontifici.x oppofitam ftrenue propugnarunt 3 inde ab Alpibus ad Pyrenaros ufque mon- tes diffiafi. Eis adhaeferant etiam Proceres plerique 3 Rai- mundus Comes Tolofse^ 8c S. ^gidii^ Regis Francix con- fobrinus,Raimundus Rogerius Biterrarum & Carcafl^onx Comes 3 Petrus Rogerius Gabareti Regulus , Raimundus Foxenfis^ Regis Aragoni;^ propinquus 3 Guaft-o Bearnii PrincepS3 Comes Bigerronum, Comes Carmanii 3 Rai- mundus de Thermis 3 Americus de Monftrolio^ Guliel- mus PERIODUS Q.UARTA. 117 mus de Minerbio ^ & innumeri alii nobilitate infignes. Quos non alio nomine, quam quod Ecclefix Romanx corruptelas reprehendcrint :, vexatos Gulielmus Paradi- nus in Annalibus Burgundix tcftatur. Innccentius igitur A. Mccviii. duos primum Legatos mittit, Epifcopum Oxonienfem Sc Dominicum ^ qui Colloquium Carmanii cum iis ineant 3 addito mox Abbate Ciltercienfe y cum aliisduodecimejufdemOrdinis. Ex parte Albigenfium Theodorus, Canonicus ante Nivernienfis :, Balduinus 6cBernhardus de Simorra congrediuntur. Cumque pri- moribus iUis colloquia non fatisfacerent , neque etiam Dominici , quem Innocentius in fomniis , uti dicebat, admonitus, xdem Lateranenfem alias ruinam minitan- tem fuffulturum , delegerat -, cuique poft Reinerium & Guidonem Inquilltionis officium mandaverat > concio- nibus non moverentur quicquam 5 ad afperiora confdia Papa defleftens, Raimundum Comitem, cujus prxci- pua erat authoritas 5 Sacrorum Communione , aqua 6c igne interdicitj &: in ejus focioriimque , perinde ut in Saracenorum capita fxviendi poteftatem ^ iifdem etiam promiflls indulgentiis :, concedit > denique crucem in in- cnuutam fidelesolim, prartextu faltem , afliimptam, crucifigen- ^'^'^'^'"^ do vere in membris fuis Chrifto adhibet. Ubi ftrenuam ^^^1117'^ Papx operam Monachi Prcedicatores navarunt , qui fum- ndiurfuseos pto hujusmodi themate: ^is confurget mihi adverfusma- Itgnantes, aut quis Jlabit mecum adverjus operantes ifiiquitatem (Pfal.xciv. 16.) conciones ad populum habitas taU E- pilogo claudere confueverunt : JEcce videtts , charijjimi ^ c^uan- ta ejl malitia h^reticorum ! Videtts etiam , c^uantum nocent in mun* do ! Videtis ^ quam pie lahorat Ecclefia eos revocare. Sed apud 'tales nihilijla poterutit projicere. £t ideo fancta mater Ecclefia co^p- tra eos convocat exercitum chnflianorum, Suicm^cjue igitur ha- bet Z£ltm fidei drc. veniat ^ acctpiat ftgnum crucis ^ adjtmgat fe p X ^L coM.it^nu. ii8 ECCLESI^ ROMAN^ rnititU cnmfixi , Scc, Fregitque primus cruciatorumcerta-. tim concurrentium impetus Rannundum ^ ut obfequium Pontifici fponderet. quem mox Almaricus , Pontificis Le- gatuSj exercitus &ipfeDuX:, ftolacolloinjecta^ flagris Templum intrare compellit :, ditionibus ejus omnibus Si- moni Montfortio Comiti in Lateranenfi Concilio refigna- tis. qui tamen paulo poft Raimundo & Albigenfibus ani- mos virefque recolligentibus ^ Tholofam obfidens i£tu la- pidis mifere periit , & Albigenfibus viftoriam ceflit. Sed difperfi magis Albigenfes variam fortunam experti funt. Autlior enim Trithcmius 5 ^cante ac poft eum aiu^ Ar- gentinx oftoginta combuftos fuifl^e, inque vicino agro tru- cidatos centum uno die. In Itaha Nauclerus doclrinam hanc mirifice tum in equeftri^tum in plebejo ordme crevif- fe narrat. Brufchius Moguntiis triginta novem uftulatos fcribit. Nec quicquam deinceps frequentius : cineribus quippe his ^ tanquam difflante Dei S piritu ^ in omnes Eu- ropx fines difl^eminatis. Horribihs cum primis Inquifitor Gcnerahs y Frater Conradus de Marpurg :, eodem Tri- themio tefte y miferos judicio ferri candentis , fi negafl^ent ha^rcfin :, probare confuevit. ^os enim ^ inquit ille , exuf ftjfet ferrum ^ njelut hareticos judicio fecuUri comhurendos tradidit. Vnde paucis exceptis omncs ^ qui femel fmffent accufati y (^ ad ejus Examen ferducii ^ per eum ad imendium condemnahantur, C^'c, Eodemdie^ quo quis accufatus ^ fi^ve jufl} , five injufle , nul' lius appellationis , nullius defenfionis fihi refiigio proficiente damna- f!trif'"ft'*^^^^^ & ^'^^^^^'^l^hus fiammis iftjeciuseft. Non idem tamen eo- ilan. rum fatum fuit in Lombardia , Provincia ahifque regnis , inojuihus (ita hoftis illorum infenfiflimus Rainerius fcri- bit^ plures auditores hahehant , (^ in puhlico difputahant ^ ^ po- pulum vocahant ad ftationes folennes in foro ^^ (^incamPo^ C^* in leclts prddicahdnt. ISlon erat qui eos impedire auderet , propter po- tmtiam c^ mtdtttudinem fautorum fiortm. Inquifttioni (^exa- mi?u- PERIODUS QUARTA. 119 mtmtlom frequenter interfui , ^ computatt^ funt 40 Eccle(tct -, cjua harefi infecid fuerunt, k^c in foh Parochta Cammach fierunt decem fchoU hdreticorum, Eam porro Albigenfium hilloriam Celeb. UHerius de Succefj'. EccL cap. 9. c^ 10. ex mommientis certillimis eruit. CV. Innocentii fucceflbres Honorius puta III. Greeo- ^'"**'''^^^{: rius IX. & Innocentms IV. adverius r ndericum II. Impe- innocenttnr, ratorem Sapientiilimum fortifllmiimque , virtutum plu- 2t««(^if ^^' rium concentu poene incomparabilem ^ "TtoXuy^liir^^gL^i inexpiabnl f namGrxcisLatin;^^ Saracenica; Linp-usecailentiflimus ^^^"'"',.^. tmt ) conceptum odium mexpiabfle atrocibus cum eo „^. certaminibus prodiderunt. Long^ funt ambages, inju- rix vero acerbiflimse. Fuitis Innocentii IIL poft excom- municatum Othonem pupillus. Anno vero mccxx. Impe- rium capeflfens :, 6c inltaliamitermolitus^ ConradumE- pifcopum Spirenfem Cancellarium.cum ampHflimo man- dato praemittit. Eum Honorius diplomatum ^ in quibus ^y/y^^y^^^. fe Regem Romanorum &: Sicilix ferebat ^ tenore y & quod fami»is fn^ a Prmcipibus Italise juramentum fidclitatis , aliaquejura, «'»^^'»^'»* ita ut ah eo ntdla afpellatto ficret ^ poftularet^ offcnfus, fecialem interpretatur^ ipfique Friderico Italiam ingreflliro nuUum non negotium faceflit. Mediolanenfes ^ eo inftigante 5 Le- gato portas occludunt 5 aUx urbes idem parant. Csefar illos nihil moratus , Romam pergit ^ Sc Urbium Legatos eodem fequi jubet. Ibi a Papa coronari petit > oblato ju^ ramento foHto. Annuit Papa , fed ea lege , ut in certum tempus expeditionem facram fufcipiat. Nihil enim Papae antiquius erat 5 quamutfudem huncin ocuhs procul ab ItaUx finibus &: rebus amandaret. Fridericus Sicilia lu- ftrata y & ftatu Regni ejus compofito , nec non Conrado in Itaha rehfto , in Germaniam revertitur , ibique bien- nium, non fine Papse tirdio confumit. Inter hasmoras A. Mccxxi 1 1 . Johannes Brennenfis, feu de Bregna^ Rex Hiero- foly- 126 ECCLESI^ ROMANiE folymitanus Romam appellit , cui Papa fuadet , filiam Jo- | landam Friderico defpondeat , 6c Regnum Hierofolymi- tanum eidem deftinet 3 ea tamen lege , ut infidelibus illud eripiat. Accipit conditionem Fridericus ^ excipiens ta- men biennium componendis rebus Lombardise. Honorio A. Mccxxv 1 1 . Gregorius IX. fiKcedit. quo urgente Fride- ricus expeditioni facn^fe accingit^ fed vix tridui fpario fulcato mari , morbo prelTus littus repetit. Hic Papa in €um debaccbari, anathemadeniquevibrare. Fridericus vero rebusSiculis compofitis (eorum enim gratia mor- bum fimulafTe putabatur 3 gnarus Papam Siciliac inhiare } cum claife Palxftinam adit ; excandefcente Papa 3 quod id nondum fibi reconciliatus tentaret. Proin Apuliam in- 1 vadit 3 focias Lombardii^ urbes in Fridericum accendit , denique totam Italiam fatlionibus Guelforum (^qui a Guelfone Bavarix Duce ita dicli 3 a partibus Pontificiis ftabant} &: Gibellinorum (quiiviilaGiblingen^ inqua Fridericus Dux Suevice a nutrice laftatus fuerat 3 ita didti^ Imperatoriarum partium erant } fadlione jam ante Inno- centio II. Pontifice coepta , mifcet. Fridericus coeptis in- fiftensHierofolymamcapit^ diadema ibi recipit^ & res Chriftianas coniiituit. Gregorius &: una cum eo Templa- rii ac Hofpitalarii cum Sultano adverfus Fridericum con- fpirant^ eumqueutadjordanemeumopprimat^ rogant. Sultanus horrens Papx perfidiam^ ejus literas Friderico mittit 3 qui inducias cum eo paftiis Italiam repetit 3 cum quo Papa^ metuens poenam perfidi^^ pacem exambit, ^ diiToluto anathemate, Pax certis iegibus fafta eft. Fri- dericus pedes Papx ofcuiari jufius 3 vix fumma ^genua ^ ampiedlitur&ofcuiatur^ indignante denuo Papa 3 &c gii- fceatibus odiis Fridericum in dic S. Coeiix ante Pafcha ite- ram excommunicante j deniquefiiium Henricum adver- fus Patrem nefarie inftigante. Hic vero fe defendere cer- tus, Papx hos verfus mifit : Mo- PERIODUS aUARTA. i^r Roma dtu tituhms y longis errorihus ^ictA , Corruet, ^ mundt dejinet ejfecaput. PoftRomamcumexercitupetit, & Fapam cum Crucia- torum 5 & Venetorum ^ quos fibi fo^dere univit , exercitu fe ei opponentem vincit^ facratiimque hunc exercitum orco maftat -y mox etiam Romam petens ^ Papx ^ qui nudis pedibus capita Petri & Pauli circumgeftaverat ^ ex- crcitum turpiter fundit. Inducix ita paftx ad Concilium ufque, quas iterum Papa^ pecuniis in Gallia facrx ex- peditionis pretextu corrogatis ^ abrumpere tentaverat. Qiia recognitaRex Gallia: pecuniam in Regno fuo col- ledam Pontificio Legato extorquet , fibique fervat. Per- git Papa Friderici fubditos fidelitatis facramento folutos :, aliofque etiam adverfus Fridericum bullis per Albertum Beham clam emiflis , & tentatis etiam ejus confilariis:, con- citarCj Conciliiimque Romx habendum^ ad quod Epifco- pos fibi devotos vocavit ^ indicit. Erumpit hxc conjuratio. in Italia tum hxrente Friderico. Cujus partes in Germania gnaviter fufcipitejus fiUus Conradus , quo monitore nec Epifcopi, necAbbatesGermanixbuUisparent, protefta- ti, nullum jus elfe Papse in Germania, Epifcopis non confciis&: confentientibus. Ipje Juos Italos pajcat y inquiunt; Nos a Deo conjlttuti canesanojhis ovilthus lufos ovilla pelle teffos arcehimus. Fridericum excommunicatum Et)erhardus E- pifcopus Sahsburgenfis abfolvit. Mox una cum Othone Bavarix Duce Ratisbonx Epifcopi convenmnt , ubi Sa- lisburgenfisgravi &: 9nA/]^2^jc? Oratione Pontificem cum fuis Pharifdos , Jlamines Bahylonis , ipfum denique Antichri- Jlum efl^enonperfunftorie, fcd prolatis exApocalypfi& S. Pauloteftimoniisoftendit^ fimiilque utmature ei ob- viameatur^ & Albertusejusemiflarius^ ac incendiarius , profcribatur , monet. Epifcopis contra Pontificiarum par- tium Romam ad Concilium properantibus , Imperator Q. fal- 122 ECCLESI^ ROMAN^ falvum conduaum promifit ^ fi terreftri y non maritimo itinere eo tenderent. Sed Epifcopi hi parant Clallem vi- gintifexnavium, quibus Imperatoris filius Conradus vi- ginti & unius navium apparatu inftruftus ita occurrit ^ ut captis viginti navibus ^ & tribus fubmerfis Prxlatos hofce vicerit 3 & Pontificis ipfius urbes invaferit. Unde Papa moerore animi confeftus j, cum adverfa omnia ei accide- ' renta mox diexxi. Aug. A.MCcxLiv.oppetiit. Ei Ce- leftinus IV. & huic poft leptemdecim dies mortuo , & an- ni unius & ofto menfium mter-Pontificio finito , Innocen- tius IV. fuccedit. qui praeter quam quod in Angfia & in Galha turbas graviflimas a Mattha^o Paris graphice depi- ftas 5 excitavit > etiam Friderici , cui ante Papatum ami- cus fuerat ^ acerrimum fefe hoftem geflit. Conciho enim Lugduni indifto^ &: diexxvi. Jun. A.mccxlv. inchoato C;rfarem eo evocat , non venientem gravifiime accufat , horrendis devotionibus imperio indignum pronuntiat , abdicat & facrorum etiam communione privat. Cujus quidem Concifiabuh iniquum decretum ciim ab ahis , tum nuper a Sorbonifta Launojo Bpijl, lih. 7. fohde confu- tatum eft. Sic tamen devotus Imperator eodem anno Itaham invadit 5 Mediolanenfes graviter affligit , Papam ipfum eas in anguftias redigit ^ ut excommunicationis eum poenituerit, Nihilominus ille pecuniis undique corrafis Henricum Thuringix Landgravium ^ per juratos Fride- rici hoftes Moguntinum& Colonienfem^ Imperatorem eUgi curat> 6c Friderico Sicarios^ immittit, qui depre- henficapitis fupphcio nefas luerunt. Henricus quoque vulnere ad Ulmam accepto d. v 1 1 . Feb. A. mccxlvi i i . de- fungitur. Ejus inlocum^ annitente Papa, Wilhelmus Hollandias Comes fubft;ituitur 5 fedpremente Conrado, Friderici fiho , cedit. Papas Romas iterum duos ficarios, 6c intereosPetrumdeVineis, quemante hac fidumlm- pera- PERIODUS QUARTA. 125 peratori auro corrupit , fubornat^ qui ab Imperatore in fuum caput emilli fingebantur, velamen patrandi fcele- ' ris. Deteda fraude ^ altcr medicus fufpenditur. Petrus deVineis oculis privatuscircumduciturperurbesltalix , ut crimen ubique profiteatur y tandemque metu gravio- ris fupplicii capite columna: , cui alligatus erat in carce- re, allifo^feipfumenecat. Prardiftum autem Friderico fuerat , eum m caftro quodam Florentino moriturum. Florentia igitur femper vitata^ diexiii. Dcc; A. mccl. in arcem quandam Apulix ^ qux Florentina dicebatur , veniens morbo corripitur& xxvi.ejufdemmenfis , cum annos xxxvii i. imperaffet , fato defungitur. ^gro- tum a filio notho Manfredo , inftmftu Papa^ , pulviUo in osconjefto, extindtum nonnuUi memorant , contra- diceritibus tamen aliis ^ CoUenutio inprimis in ejus Vita. Ab ejus morte per annos fere viginti duos interregnum /5^^/?,«^^?^^ fuit, ciim fubinde alii &c alii eligerentur^ qui tamen in ^'"''^'''■'"'^^- ea teiilporum perturbatione a Pontificibus invefta ^ fum-^^^"^^^^" mam rei non tencbant. Perpetuis etiam fimultatibus Sc i^oHtijicibns inimicitiis dcfatigati Cxfares paulatim remifliores fafti /«^^«'^'^^^^» Italiam deferuerunt , & tantiim non Pontificibus ^ tantis fcilicet turbarum ^olis , fuccubuerunt. CVI. Implacabilis vero adverfus Fridericum Im^tr^-atHfxodii torem odii a Pontificibus Romanis concepti caufas his '^^'«^ ^^^-^ '^' fere verbis Aventinus 5 K^nnd. Boj. lik VIL p.4,11. pandit. J^«;;"«7.'^'*" Ejus (^ Friderici ) potentia , vires , prtid^ntia , magnitudo anu- mi , rerum hellicarnm peritia , vicinitas Q nam in Italia contra morem veterum Imperatorum hahitahat , Germaniam per filmm admi?u(lrahat his duntaxat ex Italia in Germaniam egrejjtis ) for- midoloja atque fufpeBa fuere Romano facerdotum fenatui, J^od Gregorius IX. Vont. CM^ax. mn it inficias , fed ingenue fatetur. Vi- fum efl fiaminihus Romaneiifihtis Imperium Rorna?mm magis flore- re j auam ipfis utile foret, Placutt id cmtmdere , atqtfe dtfcor- Q. 2 dtx 124. ECCLESI^ ROMAN^ du non filtm dehilitare i fedin cineres qtioqucato^ue favilks redi-r gere , ^ Fridencum huncce a fajltgio rerurn humanarum detur- bare. rridtrfd CVII. Operaeetiam pretiiim nonnulliim hic faaurus EpijioUad videor:, fi tum ipfius Friderici II. tum Eberiiardi etiam ^i^tT^/^r.SalisburgenfisArchiepifcopi adverfus Romanam ciiriam ///c«m /ttf w . orationes graviflimas ^ ab eodem Aventino defcriptas, 2«//X$/^ leftori repraefentavero 5 cum infl:itutum nofl:rum propius Jjkc, gra attingant. Fridericus igitur Imperator adOthonem Ba- vtf/m.u varix Ducem ^ rehquofque Germanix Principcs literas mittit , quarum ^ tefte Aventino AnnaL Bojor. Ith. VlL /^.416^ 417. haec fententia fuit : Pontifices Romanos aucios di-vittts c^- dignitate a fi atque cateris Imperatorihus , ^mulos ejje ferttnacif fimos omnium Regum atque Frincipum ^ neo[ue farem ukra ferre pojfi. {JManihus pedthiifque ^ nocies diejque td eos conari y ut non tam Je > quam Jacrofancio Romano Imperio tanquam capiteopprejjo y facile c£teris memhris omnihus firvitutem imponant : ajjeciare eos dominationem atque Divinitatem ^ nempe ut ah ommhus haud ali- ter , imo magis qttam Detis timeanttir, ISiam mtdtos Anttchnflos inejfe Romanenfihus illis , nec ullos alios ^ quemadynodum opera ofien- dunt ^ exitio chrifitan^ religioni effe, Se qtiidem opti?ne fienttre de Chrifio atque ejus religione prdtdicat , nihilque magis cupere ^ quam ut fiuo tempore Refpuh. chrifiiana prifiinam CMajefiatcm ^ fimpli- citatem ^ pacem rectiperet, ^uod fieri nequaquam potefi , nifi (pinx eradicentur , hoc efi y amhitio 3 fiupcrhia , fafius 5 luxus ^ Ja- cerdottm Roma?iorum j JuhtraBis opihus atque divitiis extirpentur radicitus, Copiarenim fapientijfimos quofque corrtmpere filet. In rehus Divinis nonfiolum Bpijcopum Romanum ^fied unumquemquefa- cerdotem fiihi Vatremfore ^ modb rehtis prophanis fihi commijfts ahfii- neatjproponit. Imperium chrifiianum , cujus ipfi caput confiittitus fitt a Deo 3 non armis , non vi opprmi poffe -, fed luxuria , cupiditate y quaradix omnium nfalorum- efi , enervari, adulterari^ corrumpi. ^od nefiati fe ohviam iturum, fe fummopers pro commijfo fihi PERIODUS Q.UARTA. 125 i, T>eo neiptio , totejlate enfec^ue Divtnitus tradtto contra enifirurr^ , ut ovili Vafiorem , fopulo Vonti-ficem ^ mundo fArentem ^ detracta ferjona lupi^ tjranmatcjiie Domini rejlituat : ut emzdem ahdicata rcgnorum ^ humanarum iitium cura , prophanorum negotiorum ad- minijlrationc 5 c^uihus illi mterdicium Jit , ad amuianda pauperis Chrijit , cujus Je njicarium jaciitat , vejitgta cagat •, Je ampiius non pajfurum , ut Chrijrian^ piehi iupus ovina peiie tectus dtutius impo- nat. Opus vel maxtmum ptetatts efje atque chantatis , gratiffimum i?i';mortaii Deo , opes ^ aurum , irritamenta maiorum faccrdotihus aufcrre. Tiam hxc , inc^uit , perniciem effe reiigionis , ade^o tU ho- mo iiie y qui dicitur Papa , dtvitiij nimium au^tus , maxtmo ptetatis chriflianA detrimento , omnta fihi iicere more tyrannorum peff- morum putet ^ rationem actuum nemini ^ qtiaft ftt Deus ^ redde- re vcitt : id ofuodfoii Deo convenit , ufurpet 3 fe errare uiiave men- dacii reiigione adflringt non pofje , credi fihi impudentijfime fi- muiopue tmperios} pofluiet, Iraudes ^ doios , commenta^ fucum taceri j fiht ut victno eum intus c^ in cute notum cjfe, Vroinde cj^ui- ctmq/^e rem Chrtftianam falvam effeveitnty faveant ^ adfint , c^ caufam chrifli fervatoris noflriy omnium denique chrifltanorum agenti ^ hene precentur, Poft miilis ad Wenceslaum Regem Bojemiar legatis inter alia nunciat 3 jam pridem. eos ^ qut Ba- hyionid ^ hoceft^ Eom^ Templo Dei tnctthent , Dtvinitatem aflecta- re , ^ affute td dtfjimtdare ^ Joiajque Cermanicas vires ah hts ti- meri, Similes Augufti hujus fcrmones graphicos etiani Matth^us Paris Htfl. Major. pag. 48 3. ad Comi tem Cornu- bix Richardum, &c pag, 502. 503. ad Anghx Regem, nec non pag. 68o- 68 1. 8cc. ad Proceres AngHa: defcribit. CVIII. Ebcrhardus vero Salisburgenlis Archicpifco- ^^^,^^^^; pus ) quem Archimyftam Juuanix Aventinus infignit , ^.i/'^^/f»A^ orationem ejufmodi , eodem Aventino ith. VI Lp. 420^42 1 . ^'^'f-^^f^^i narrante m Reginoburgenfibus Comitiis A.mccxli. h:i- /JiZrar! buit : chrtfltis Servator^Dominus (^ Deus nofler reiicto athereojoiio, f'^^\ ^-^^' atque, ttt ttaioojiiar, ivmortdttate , mortalts paiiperque eJfectusZ\ms\a\ht- 0.3 ^h''''' 126 ECCLESI^ ROM AN^ ^Jl , ut nos mmortdes atme divites ejficeret, Cimqtie devicHs in- feris , triumfhahundus rurfhs in Ccelum rediturus ejfet , pacem Jjiam nohis dedit ^ facemjimn nohis reliquit ^ concordiam atque mu^ tuum ajnorem^ tanquam notayn atque tejferam y qua cives Jui a militihus infcri Jovis difcernerentur ^ afftgnavit, Summo ofere c^uoque admonmt j ut fdfos chriftos , faljos prophetas vitaremus , qui tecii pcllc ovina , nmtrum chrifiano nomine atc^ue Fontificio tituio y ?iohis dQminari atque illudere cupere?n, ^os €>: fptms at- queoperihus, ?iempe avaritia , luxu ^ contention^, odio , invidia^ heliis y difcordm maiis , iihidifie dominandi , amhitione cognofci de- here docuit. .Suid fiam apertius hifce verhis ^ quam Bahyionis Pha- rtj<£0s ato[ue Scrihas , Cceiefis Imperator indicavit? Suh Ponttficis Max. tituio ) pafloris peiie ^ iupum J^ivi'fmum ^ nifi coeci fumus ^ fe?2tt?nus. Roma?n famines arm.a in o?nnes hahent Chrifianos , 1 aude?7do , faiiendo ^ (^ heiia eX heiHs ferendo magni facii ^ oves tru- cidant , occtdunt 5 pacem concordiam terris depeiitmt ^ intefina hei- la , domeftcas fedtttones ah inferis eiicitmt ^ (irc. Non Voniificis mo- regregi conjuiunt ,fdpottks immanitate tyranni , iicenter dehacchan-^ tur, Jufitia rarefcit , imptetas , avaritia^ cupidttas honorumjpecuniA (ittdium crehrefctt , ^c, Fiatnines iiii Bahyionis foii regnare cupiunt^ ferre parem non pojfunt , no?'^ deftfie?tt , donec omnia pedihtis fuis conctdcaverint , atc^uetn tem^pio Dei fedeant ^ extoiianttirque fupra om?tetdquodcoiitur. Fames opum y fitis honorum inexpiehiiis eft, ^ui fervus Jervorum efl ., dominus domimrum, perinde ac ft fo- retDeus , efje cupit, Sacros coetus atqtte conciiia fratrum , imo do- minorum fuorum afpernatur, Timet ne eorum , qtia adverfiis aufptcia 5 ieges , interceffiones indies magis atqtie magisgertt , ratio- nem reddere cogatur, Ingentia ioc^uitur y qttajivero Deus ejfet, Nova conftlia fuh peciore voiutat , ut proprittm fihi conftituat imperium : ieges commutat , fuas fan^it y contaminat , diripit y Jpoitat ^ fatt- dat, occidit perdttushomo tiie , c^uem Antichriftumvocare Joie?it , in cufiis fronte nomen contumelia feriptum efi : Deus fum, errare non pojfum^, In Tempio Deifedet y ionge iateque dominatur, Sed ficut PERIODUS QUARTA. 127 ftcutmarcanisS.literarumy o^mlegit^ intelligat: docltintelligent y omnes impti irnfi} agent , neque intelligent, Imferator uana ap^ pellatio O" fola umhra eft : lieges decem pariter exiftunt ^ qui orbcm terra , liomanum c^uondam imferium , non ad rcgendum , fed ad conjumeiidum farttti funt, Decem cornua , id quod D. Aurelio Au- gujlino tncredtbtle vifum eft i Turcd , Grdci ^ JEgyptti ^ Afri, Hi- Jpant , Gallt , Anglt , Germani ^ Siculi , Italt Romanas Provincias pojjident , Romanofc^ue in his excidere colonos. Corntique parvu- lum fub hts Juccrevtt i c^uod oculos hahet ^ O' os lo(^uens grandia y triapotijftmum ^ ItaRa, Siciltat Germani^ regna tn ordtnem re- degtt , (ihtque fervire cogit infuftentahili dominatione populum chri- ftt fanUofo^ueDeivexat ^ divina humana mifet y infanda^ execra- htliamolitur, Sj^idhac pr&phetiaapertius^ &^c. Liceat vero Everhardo huic jungere alterum inAngha cvy/^cvov nifi fallor, virum pietate & doftrina maximum 5 Robertum Rdertitm^ Lincolnienfem Epifcopum y qui poftquam illa ipfa ^ qua 'oimefifs de obiit, noftej, & pra:cedente longam querimoniam apud cir- IZrtuaih. cumftantes Presbyteros &: MonachosdeinfeliciftimoEc- clefi^ ftatu efFudiflet, Papam omnium malorum caufam efle confirmans , eumque propterea harreticum & Anti- chriftum appellans , tandem in his verbis fatidicis beatam animam Deo reddidit : Non liherahitur Bcclefia ah JEgyptiaca fervitute , nifi in ore gladti cruentandt. CIX. Invalefcebant in Ecclefia Romana magis magis- Pcmificum que ordines Mendicantium , Franclfcanorumcumprimis^r?'«^<'^'»- &: Dominicanorum , quos rebus fuis augendis prx coete- 'camTrJavpr. ris conducibiles efle , facile Pontifices anim.advcrtebant. Omnis eorum conatus huc jamtendebat^ ut &fuperfti- tiones Paparum tyrannide obtrufas 3 & Monarchiam ejus tot jam fulminibus , arte &: Marte ftabilitam , mafcule defenderent. Sicut igitur manusmanum lavat:, & gra- tia gratiam parit > itanihilnon Monachis indulfere Pon- lifices. Lutetix orta inter Univerfitatis Profeflx^res 8<: ' ^ Domi- 128 ECCLESI^ ROMAN^ Dominicanos controverfia , F.oma: pro his contra ilIo.$ decifa eft , &c Dominicanis Dommo Pap^ devotis ^ propter eorum ?mltmoia ohfeqiiu ^ m hoc certamine meliorem calculum re- portantihm y {d.cult^s legendi liccnterirt Theologia data eft^ ut Mattha^us Paris pag, 880. loquitur. Sed &: Alexander IV. Papa eos ^ qui ftatum Ordmum Dominici &■ Francifci acribus hbelUs impetebant anathemate percuht. Inde flam- Gmiyhnidemis mancipatum eft Opus Guilhehni de S. Amore^ & § Amrt MasiftrorumParifienfmmreUquorum^ cuitituhmi fece- itif0n rant : Trdratus de perictilis novijpnorum temporum 3 quo Prx- dicatorum & Mmorum ordines perftringentes , ftatum fahitis eorum in dubium vocabant , fumilque eos , ob adu- lationemj) hypocrifm, otium fumptuofum , & juftitise proprix, poiihabita j uftitia Chrifti, jaftantiam, gravi- ter pulfabant. Exemplar hbri in Sorbona Parifienfi cu- ftodiri 3 Carohis Mohnosus Orat. de Theol. dignitate pag. 1 84. teftatur. Ediditquc etiam Wolphgangus Wiflenburgius Bafilea^ A. mdlv. Guihehiii ilhus fermones duos ^ una cum ahis mehoris commatis fcriptonbus veteribus , qui de corrupto EcclefiiE ftatu pubhcas querelas confignarunt. CX. Perquam vero notatu dignumeft^ quod Magi- ftri ilh Parifienfes in Tra£tatu illo memorato ^ de hor- E'uwjreimm rcndis Mouachorum JEternum Buan^elium meditantium ^oyribtinco- machmationibus , narrant hxc m verba: Jamjunt anm nstH^ eoJe m ^ ;j . ^//^^ aliqui Uhorant ad mutandum Euangelium chrifli in aliud '^ "''' Buangelium, quod dicunt fore perfe^Hus ^ melius ^ dignius , quod appellant Buangelium Spiritus S, c[uo adveniente evacuahttur , ut di- eunt ^ Euangelium Chrifi -y ut parati fimus ojiendere in Euangelio iUo maledich, Dixerant autem paulo ante 3 ab adventu Do- mini tranfaftos jam efle annos mcclv. Scpaulo poft fub- jiciunt^ Buangelium ^ternum FarifJ-is , uhi viget S.Scriptur^ Jkt- dium pofitum fuiffe public} ad exemplandttm anno Domini mccl i v. Addunttria iUa verba^ quorum DanieUcap. 5. fit men- tio , Atermtm ^ PERTODUS QJJARTA. 129 tio^ Mane yTekeliPhares.j jam vifa efTe in Ecclefia. Scripu cmmjunt ^ inquiiint j in maledtcio tllo Ithro 5 quem appellant Emn- geliurn Aternum , c^uod in Ecclefia iam profalatum efi , propter quodttmendumefi de fuhverfione Bcclefia. Frtmum verhtm efi ^ Mane , idefl, Numeravit Detis Reg?mm ttmm , ^ complevit tllud. velconclufit y utexponit Daniel 5 Capitulo. Ihi enim numerattir Regnum Ecclefu fcilicet Euangelium chnfit (^' conduditnr iniiGo. anmsah incarnatione, Itemthi invenitur Tekely qtcod efi appen- Jum in fiattra j (jr inve^itum efl minus hahens , /// exponit Daniel 5 . Capttulo, Nam tht comparatttr Etiangelmm chri[H ad Euange^ lium^ternum, qtiantomtnhs lucet Luna qnam Sol^ qua^itomtnus valettefia, quam nucletis, Et multAtales thi fimt fcriptdi compa- rationes quihus prohatur minus valere Euangeltum Chnfii , quam Euangelium aternum, Item in Scriptura tlla ^ fiilicet in Euange- lio aterno invenitur Vhares ^ idefi , divifiim efi Regnumtmim 1 Te y utexponitDanielcap,^, Nam iht tnvenitur , c^uod Regnunt Ecclefia dtvidetur pofl pr^diffum tempus ah illts y qui tenent Etian- gelium aternum. Myfteriorum Euangelii hujuscatalogum ampliorem exHenrico Erphordienfi chronicorum cap, 93. nec non Nicolao Eymerico 7)/r^^. Inquif. par. 2. q. 9. §, 4,. Cl. Uflerius^ chrifl.Eccl. fttccejfcap.^.p. 240. &:c. fufius repraefentat. Verbo, dogmatahujusEuangelii, feupo- tiiis Alcorani Monaftici , hsecfuere: Deum Patremfuh legc regnajfey filium fithgratia , fedjamexortisqtiattior mendtcantium ordinihtts Spiritum S, fuo Regno inaugurari , adfinem ufque mundi iuraturo^ atque eos folos falvattim iri^ qui novo huic Euangelio credituriejfent, chrifii enim Euangelium non ejfe vertm , per^ fe^um ^ fdtitare , proin aholendum dr rejictendum. Parvi etiam ^fiimanda ejfeejus Sacramenta, x^liud etiam facerdotitim facer" dotio Ghrtfiifuheo Euangelio fitcceffurum, Solos Nttdipedales ido- neos fore ad inftruendum homines de fpiritualihus cjr dternis, Re- ligionem chripy qtujammultos peperitvocatos ad fidemchriflij mneffe veram Ecclefim. Ettangelio chriUi nemimm perfe^uni R rcddi. ijo ECCLESI^ ROMAN.E reddL Sfiritum S.Jub hoc Buangelio accepurum alio^uid ab Eccle^ fia , ficut chrifius in quantum homo , accepit a Spritu S, chriflum ^ Apoftolos non fmjje ferfectos in vita c&ntemplantium : contem- plativam vero vitam fub hoc demum Evangelio fruciificaturum per ordinem Monachorum : (^ per eofdem Spiritum fanctum Bcclefiam re^urum , ficut in V, T. eam conjugati , m Novojub Euangelio chrir- fii Clerici rexerint. Qiiis non hic cimi Campiano Rat, 8. cx- clamet : Tempora y Tempora , cujufmodi monfirum aluifiis ! EtaTonttfi' CXL Ecquid vero JVIonachis Euangelio Chrifti ftra- ciytts fegniter gem ita infercntibus a Pontifice Romano faftum puta- repprefffis. ^^^^ ? SciUcet vifum iUis „ homines fibi quam maxime ne- ceflarios traftare quam lenillime , omnique ratione provi- dere , ne iUi quoquo modo odium oft^enfamque popuU in- currerent. Lubet eam in rem Matthaeum Paris in hiftoria anni mcclv i . pag. 90.9. 9 1 o. audire ubi fic iUe ; Crebrefeenti^ bus fcandalis dr odiis inter Magfiros Vanfienfes dr Fratres Pradica- tores j ele^i funt cum magna deliberatione celeberrimi magifiri LeBoreSy videlicet Magifier Guilhelmus de fanclo Amore , ^ Ma^ gifler Odo de Duaco ^ qui mbiltter rexerant in artibus 3 in Becretis (^ tunc in Theolo^a } Magifier chrifiianus Canonicus Beluacenfis Qqui maximus c^uafi Vhilofophus emeritus 3 pofio^uam in artibus rexe^ rat y in Theologia leBurivit ) Magifier Nicolaus de Baro fuper At- ham (^qui rexerat in artibus ^ Legtbus(^ Decretisy adLegendum in Theologia prAparatus. } Magifier Johannes de Sicca villa An- glicus , Rhetor Univerfitatis , ^ Magifier Belin Gallicus (^nominatif- fimi VhiloJGphi , regentes in artibus } omnes ifii de mhtliffimis vtris procreati , pr^ elecHfunt per magnum ( cjuia fides patiehatur detri^ mentum^ confilium (^ deliherationem ^ ut Romam adeant ^ crVo- minum Papam pro tranquillitate Vniverfitatis Parifienfis , ^ fi- \ dei redintegratione Q maxime cum hoc malum majus generare com- minetur') colleciac^ue funt eis ex Vniverfitate viatica. Eratres namcjue quadam mva pr^dicabant ^ legehant (^docebant (utdi- ^hatur) deliramentay qu^de libroJoachimAhhatis Qcujusfir$^\ pt^i PERIODUS dUAUTA. 131 pta Gregorm Papa damnaverat } extraxerunt, Bt quendam U^ hrum compofuerunt , (^uem fw eis intitulare complacutt : Incipit Bttangelium dternum : dr qudhm alta 5 qiu non expedit recttari. Pr^dtcatores atitem contra Vniverfitntcm ftws expeditos ntmtios tltc^ mittehant 5 ut Magijtrts tn fxctem contradtcerent, Stthfannavtt poptiltis eleemofnas confuetas fiihfrahendo, vocans eos hypocritas y Anttchrtjli ficcejfores , Regum ci^ Prtnctpum adtdatores ^ falfos coyiftliatores , ordtnariorum contemptores , ^ eorimdem Jupplanta- tores y thatamorum Regaltum fihintratores ^ confcjfionum prdiva- rtcatores , o[ui peragrantes ignotas Provtncias y peccandt audactam fuhminifrahant, K^uditis tgittir him inde qticrelis , pr^ecepit Papa^ tit novus ille liher , cjuem EuangelUmt' Aternum mmtnant , fecreto , ^ fi feri pojfet , ftne fratrum fcandalo , comhureretur : (^- alta , cjtu de Joachim corrtiptela dicuntur emanajje, Vtgilanter igitur procu- rante dtligentia Domtm Hugonis Cardinalis,dr Johannis de Coltimna Archieptjcopi Meffanen[is , cj^ut de ordtne frdtdtcatorum erant , caut): AC tacite procttrattm eji , ut tumtdttis adhoram cono[uiefieret. Ut^ que minori cum Monachorum invidia nefarius liber fup- primeretur, vifum eft Pontifici, utetiam Magiftrorum Parifienfium liber ille, quo horribile arcanum detedum eft 5 damnatus combureretur tum in Curia ;, qux tunc Ana- gnise refidebat , tum Parifiis corani multitudine copiofa , non propter hxrefin ( ait Guilhelmus Nongiacus in geftis Regis Phihppi /'/i^. 5370 7^^ V^^^ contra prafatos Religiofos feditionem e^Jcandaltm movehat, CXII. Neque tamen fic Euangehum illud ceternum Eii^i>*7jn'tm exfpirafte cenfendum eft. Revera enim Papatus horum 'll^^tbhfh- fequentiiimque temporum , ad ejus amufiim faftus , Euan- mm refertum p;elium diverfum longe ab Euangeho Chrifticomplefti-^'''''''"^ ^'" tur. Ut non hne omme 6c N umme externa quxdam pro- tcmpcrum feflio Euangehi ceterni , Euangeho Chrifti abolendo fur- ''"'^"'" ^•'/'^- rogandi , innotefcere circa ha:c tempora debuerit. ^ Num- TI!^e\Zjfndi quid enim non Monachi ad ahud , & quidem Mtermm il- '*''• R 2 lud 1,32 ECCLESIJE ROMAN/E lud ("apudinfcros fcilicet atermm flagraturum} Euange^ lium tranftulerunt 3 facramenta Chrifti genuina vel con- fpurcarunt, vel aboleverunt ^ & fpuria introduxerunti facerdotio Chrifto fublato facerdotium ahud ^ cujus vifti- ma eft Deuspanaceus Maozim ftabiUverunt^ perfeftio- neEuangehiChriftij, qux inmandato fidei & refipifcen- iis^ y promiflifque coeleftis glorix confiftit , abnegata, perfeftionem Euangefii ilhus novi Monaftici , qux m fu- pererogatione operum nec a Mofe , nec a Chrifto prisce- ptorum, promiflionibufque proemiorum fingularium> quse aureolasvocant^ confiftit, fubftituerunt > Chrifti fpiritu exacerbato novum fpiritum Papx feu Ecclefix 3 rerum Divinarum judicem arbitriimque unicum obtruferunt; denique vita aftiva, fide, poenitentia Sc charitate penfi non amphus habita , religionis Chriftianas apicem in Mo- nachorum contemplationibus infrugiferis coUocarunt ^ qu3e ipfiffima funt Bmngelii illius /g/^mmyfteria ? Deleto igitur licet Euangelio illo Diabolico literali^ manfit ta- men eadem in Deum blafphemia ac fumma^ a refta fide in Chriftum^ unicum humani generis fervatoremjdefeftio, inMonachorumfcihcetmeritisde congruo&: condigno, in fanftorum fufFragiis ^ Papx largitionibus & indulgen- tiis, in. novis bonis operibus, fcihcet oblationibus 3 do- nis , votis ^ folutionibus , coenobiorum ereftionibus , je- juniisj vigihis, fomniis , filentiis, horis^ organis, fe- quentiis, hymnis, cantilenis, campanis, altaribus, fi- mulachris, purgatoriis, miflis, murmurationibus , mi- tris, delubris^ TempHs, Synagogis, Sacrificiis, bre^- viariis, buUis, luftrahbus aquis , rofariis ^ unftionibus , , coemiteriis , cineribus , palmis , calcuhs precatoriis 3 can- dehs^ cahcibus, crucibus, cathedris, cappis , cereis , turibuhs , pompis , ritibus Babylonicis , ^gyptiacis culti- ^ hwS) fpeaacuHsjrehquiis, regulis, Monachis,mendicabuhsj, chor-j! PERIODUS QUARTA. 135 chordis, fententiis, fummis, picturis, 6^rebus milleid genusaliisj quasinEuangelioChrifti non magis, quam veterum Babyloniorumi^gyptiorum, Grxcorum , Ro- manorum profanas rehgiones reperias. CXIIL Mortuo 5 uti fupra memoravimus Friderico ^iexan- ^ II*quieum exceperunt Imperatores Conradus IV*. Wil- J'^^/^. ^^^ hehnus Comes Hollandix , Richardus ^ Alphonfus , fere cumenfisiK Pdntificum , qui infirmis ilhs fuarum rerum fatagere ftre- J^Im/ 'nue perrexerunt , hbidini fuccubuemnt> hcet fubinde K quam Imperatores , Reges & Regna in- feftare 3 modis omnibus emungere & expilare , &• in Albi- genfes vim crebro parare &: exercere. Qiii Innocentio IV^. A. MCCLi V. fucceflit Akxmder IV. cum Manfredo , Frideri- ci notho bella gerit , m ejus locum Edmundum Regis Anghae fihum Regem Apuh;^ &: Sicihx per annuhmi m- veltit > in Galha Simoniam exercet > cui Ludovicus Rex fanftionem pragmaticam , qua cautum erat > ne quid mimmorum Rege &: Regno infcio & diffentiente ex Re- gnoeoin Romanamcuriaminferatur, opponit: Flagel- lantium feftam confirmat. Vrhams IV. A. mcclxi i . Papa fa- ftus 5 fuafu Thomx Aquinatis feftum corporis Chrifti inftituit j idololatria multiphci contaminatum. Clemens IV. inclementiflimus omnium Conradi IV. Imperatoris fi- lium unicum Conradinum , Carolo Andegavenfium Duci, . Regis Galhx fratri prodidit , eique etiam de captivo Con- radino confulenti 5 caedem ejus, ut & Friderici Auftria- ci , inauditi utriufque , fuafit hifce verbis : Vita Conradini mors efi Caroli: ^ mors Conradi?zi vita Caroti. Ita par juve- mim Principum le£tiflimum, nemine opinante & exim- p^rovifo, carnificis manu , cum infanabili dolore totius R 3 orbi»^ 134- ECCLESI^ ROMANJE orbis melioris > occubuit , fimiilque Friderici Barbaroflx progenies:, univerfaque adeo ftirps Suevica periit , &:va- cuo Sicilix 3 ApulicE ^ Calabrix Regno ^ una cum Auftria- coDucatualiifqueetiam ditionibus^ pro arbitrio Ponti- ficis dominos mutarunt. Et Sicilia quidem in Gallorum poteftatem , ea fcilicet lege , ut Pontifici quadraginta quotannis auri marcas Carolus penfitet , concedens , mox vefperis Siculis dignam fxvitia Caroli mercedem retulit. Digniifima leftu apud Goldaftum in Conpt. Imp, occurrit ConradiniadordinesGermaniseante fatalem cafum Epi* ftola 5 qua Pontifices infortunii fui fabros flebili fermone apud Ecclefiam accufat. Inclementis huj us fucceflbr Gre- xodoiphHs gorius X. A. mcclxx. Papatum fortitus , Rodolphum jm^erator Habfpurgicum rcccns eleftum Imperatorem Romam in- ^me^J^\^^^^^^^^ ^ ut corona ex manibus ejus accepta ratum impe- Tapamblh rium haberct. quod fapientiflimus Imperator conftanter RomaHdtoU dctreftavit , cauffatus j Italiam multos Alemannorum Re- ^omta f a- ^^^ confumpfiflc , & rccitaus identidem illud Horatii liL i,£pji. I. C\fevefitgiaterrent y OmniA te adverjum JpeSantia j nulla retrorjum. Ingeminanfque fxpius: Noniho Romam. Rexfiim, Impera- tor Jiim. Nec minus pro utilitate Reipuh. me fa^urum confido^ quam fi Rom Wurzburgi in Conventu Epifcoporum rcpuliam palTus , Antkhrifii Satrapa^h iifdem per os Tullen- 136 ECCLESI^ ROMAN^ fis Epifcopi Probi 3 cujus graviffimam contra vultures Romuteos apud Aventinum lib. Ti/. legere eft orationem> vocatur merito. Male tamea fub fuccefibre hujus Nicolao IV. fimilis ^cLp^mcL ceffit Johanni Bitterenfi Francifca- noy Sc Petro Caffiodoro ItaUs, qui quod PapamAnti- chriftum infigniviflent , e monumentis extradli 6c com- bufti funt. Excommunicatus ab eodem eft MiEnardus TiroU Comes , quod ambitioni Epifcopi Tridentini refi- ftens, ejus arces invafiflet. quipubhcain apologia Epi- fcoporum fcelera exagitans 3 ejfkmmatos Antichriftos dr pr9- digiofos Bunuchos eos vocat , fejores Turcis , Saracenis , Tartaris, dr JuddtS', proin a fievo fibique iniquo Pontifice ad x- Mmardico- ^^^^™ Paftorcm , pientiffimiimque Patrem provocat. fnitisTiro- CXIV. Mxnardi ilUus Comitis Gente &mente gene- iT£'f?r^r^^^;^^/. Bojor. ^muhrtftes //^. VII. j?, ^44,. his vcrbis recitat : Bquidem (ita me Beus amet) Smuchos, hellum non infero y fed propuljo, ISlihiluncjuam magis mihicordi fuit y quam pacem cum quow hominum , maxime cum Bpijcopis con/ervare , nifi honi Patres , ut cceteri Mortalium , copia rerum torrupti , nohis immeritiffmis ultro arma prava lihidine dominan» di intulijfent, nofc[ue terris avitis fpoliare conati fuijfent, K^rmx fimpfi^ caftelU hoflihus patri^ ademi, quo mihi ac popularihus ctio frui ahjque armis liceat, Subd fi quifpiam vas atque pr^zs fue' rit, ne metuere perftdiam ^ lupos haheam, neve de ccetero hu" jujmodi nohis a faftuofis illis Archijynagogis Qnam Paftorihus dice^ re religio eft^ contingant ^ aciutum omnia reddam : aliternun» quam committam^ ut tam ftultus videar ^ ut\manumanuhrium rriihi eripi patiar 3 atque memet ultro atque meos ludihrio effoemU natis Antichriftis atque prodigiofis Bunuchis ejfefinam. Nemo ma" gis concordiam chriftianam lahefaEtat ^ non facris literis interpre-* Undis aut edifiendis , fed liheris dant operam , Liherum amant , di- rvitias colligunt , Regna, gloriam^ dominationem avidiffm} appe* tnnt. PERIODUS QUARTA. 137 tunt. Pro hifie nohifium finguine ovium decertant, Chrifii pau- fertatem-i comitum ejus fiimfitcitatem non fiolum non Amulantur y fedirrtdcnt quoo^ue atc^ue antic^uare conantur. St t^ntichrifli non fiunt y qutd altud ohficro fiuntf Efi ne illud pafiere oves? amare gregem f Regna , opes , aliena appetere , pro gloria , dignitate di- gladtariy ovtculas opprimere y occidere ^ belligerare -, Chrifli prd- ceptum tnvertunt , donanti tunicam dr palltum vi aufierunt. ^uis tam fierreus i ut vertus dicam ^ tam fiolidum pecus fiuerit , utjfu- perhiam , fiaftum , perfidtam y fraudem ^ fiagitia _, ficelera ^ luxumy avaritiam nehulonum aquo animo fierat? Pejores Ttircis ^ Sarace- nisy Tartaris, Juddisfiunt ^ plus hisomnihus chrtfiiana ftmplici' tatt ofijciunt y Ithertatem chrtfti finguine partem exfitndere conan- tur, dominationem arripiunt, Ctim nofiri fiervi fiint ^ ipfit domi- nari contrajus gentium; adverfiis leges ^ aujpiciae^oraculaDivi- na^ dominos fithi fiervire volunt. Scitum eft vulgi Proverhium j ficerdotes fuperftitionum praftigiis caliginem ocults oftundere Mor- talium, CT' ceremoniis carminthiifiopue cajfis veluti mandragora fi^ porifierd poculo mentem mutare •y ^ humanis animis atquefinft- hus fluporem propinare. Num cjuid paftor aut oves tondet ^ aut mulget 'y nonne nuntius rem domini atqueeorum, oh cpuorum utili- tatemmittitur y ageredehet? Proindeafivo^ c^ nohts tniquo Pon- tifice , ad ^c^uum Paftorem , pientifiimumojtie Patrem provoco. EC- 138 E CCLESI^ ROM AN M PERIODUS QUINTA. Seu Hiftoria Ecclefias Romanas, Dominatio- nem in tcmporalibus etiam , adeoque CxCx- reo-Papatum adipircentis , & eandem , profligata do^trina puriori omni ^ fla- gitiose exercentis. Inde a Bonifacio VIII. feu A. C. mccxciv. ad Leonem X-. feu A, C. MDXvi I . ufque. BREVIARIUM. CXV. Bmifacm VI JL Fafdis fafiigiim^fiimmator ^ fraude fi-- dem rapuit, Gihellims ^ fiu fidis Imferii civihus gravem fi ge-^ rit, CXVI. Ohfelejcente JubiUo chrifiiano ^ utroqae hahitu ^ Tonti- ficali ^ hnperiali indutus i duofque gladios ofientans ^ Fonti^- cium inftitmt, c^uod foh^nis qu^darn inauguratio fUit ^ qua (e Do- minum in orhe chrifiiano fufremum ^ Fontificem^ C&farem ejje , declaravit. CX VI I. cSluid JuhiUo illojpectarit ^ ex vita dr morihus ejus coU ligitur, CXVIIL PERIODUS aUlNTA. 139 C XV III. Cauja contimati a fuccefforibns y ^ Juhinde ad hrevius tempis rejlncii JuhiUi, . CXIX. Voteflatem fuprema?n Bonifacius exercet adverfus Im- fer. t^lbertum, c^uema fe non confcio elecium tmpcrare?^on poffe pertendit. CXX. Nec non Thilippum pukhrum Gallid Regem y quem Regno^ utpote ad fedem Petri perttnente y arcere conatur t fihditisfide' ittatis facramcnto exfelutis. Captus a Vhtlippo cr ludthrio hahi- tus ex phreneftmorttur. CXXI. Rvherti Callt Ither editus unacum vaticiniis Hildegardes adverfis Papam. uhi Ecclefa Rom, facies in vtfomhus graphicc depingitur. CXXIL Iratricellos Papam Antichri^um y Romam Bahjlonem appellantes , Papa perfc[uitur. CXXIII. Clemens V.RomaAvenionemmigrat. Dtira?tdi Mi^ matenfts de Conctlto celchrando Ither Clerum Romanum defcrthit , ejujque reformandt formam prdt. at rcformari pojfe dejperat. CXXIV. Spem reformationts vanam fuijje y Conciltt Vtennen- ftSy o[uo Decretalis de Poteflate Papiz fupra C^fares edita y Jra^ trum Minorumreltgioconfirmataefl , eventus docuit. TempU" riorum horrihile excidium, c^uihus innocenti£ nonnulli tejltmo^ nium perhihent. CXXV. HenrimsVII. Rom& Cardinalihus facramento dicerere- nuens a Bernhardo Politiano venenatA hofli^ Juhjidto necatur, CXXVI. Dantis Aligerti de Ecclefta R, quereU. Fridcricus III, Sicili£ Rex Ecclefid R. flatu ojfenfus , de Euangelti tpftus verita- te duhitat y ^ah Alphonfd VilUnovano in ea confirmatur. CXXVII. Johannes XXII. Je ipjumeligens y animas ante fij^em mundi Deo Jrui negat -, ^ Papam Imperatori , ut Solem Lun^ pr^flare , aliaque Jtiperhilfme decernit, CXXVIII. CzfarfO-Papatum fuum tnetur adverfus Ludovicum Bavarumy c[uem anathematifuhjicit. Ludovicus vero Romam oc- tupans, ihidem cor^mtftr 9 & depofito JohanncNicoUumVAn- tipApamcmt, S 2 CXXIX. I40 ECCLESIiE ROM AN^ CXXIX. Johames paupertatem falam irridet , c^ Trancijcanos repugnantes , ceu h^rettcos damnat, Certamen Irancijcanos in- ter dr Dominicanos de chrijlo in cruce pendente nudone ^ an corona Megiac^ toga purpureavejlito, acenmum. K^lvarus Felagius Johannis ifnpietatem damnat. CXXX. Johannis epfdxmBulla fer\3ahylonica adverjus Ludo- vicum Bavarum, CXXXL Et Ludovici adverfus Johannem Bdiciumex Aventi- , no repr^fentantur, CXXXIL Bjudem Ludovici adverfus Benedi^um XIL ahfolutio-- nemadiris Johannis negantem heroicum dtploma. ClemensVL ahfolutionem promittit y feddiris conditiontbus , cj^uihus repudia- tis Papa C^farem alium eltgi juhet. Blecius Carolus Spirdi in Co- mitits repudiatur , ^' ad arma dum concurritur , Ltidovicus ve- neno propinato moritur . CXXXIII. Clementi fefe oppofuerimt viri celehres plures -^ Oc- camus ^ Leopoldus Bamhergenfts Bpifcopus cumprimis. CXXXIV. Carolus IV. coronam ah Innocentio VI. magno cum dedecore ohtinet -^promittensfe nuncjuam Italtam repetiturum. Ita Carolus Majeflatem Imperii R. prodidit, c^ aquilam depluma- vit. CXXXV. Petrachaid Carolo exprohrat, c^ curiam Romanam nomine Bahylonts Occidentalis graviter exagitat. CXXXVI. Plures etiam cordati ejufdem curidi tmpietatem lihere notant. Veluti Joh. a Rupefcijfa , c^. Nicolaus Oremus. S. Bri- gtda cjr Catharina Senenfts in Revelationihus. CXXXVII. Wiclefus A?iglus imprimis , cujus in detegendo An- tichriflo y oppugnanda falfa , Magnatihus ipfis veritatisfucco im^ huendis , Zelus ^ patientia iftcomparahilis laudantur, CXXXVIII. Schifmatis pertinacijftmia tempore VrhaniVl, ad Concilium Conflantienfe ufque hifloria. Contraria Vrhani VI. & Clementis VII. fludia. CXXXIX. ^ntipaparum BenedicH XIII, ^ Gregorii XILin eo . ■ . Jchif. PERIODUS QUINTA. 141 Jchijmate maligmtas 3 ex Theodorico de Nyem adumbrata. Depo- Jito utroc^ue in Concilio Pjano Alexandcr V.eligitur: renitente utro- c[uc. /UexandroBalthaJar CoJJk.JeuJohannes XXlV.Juccedit, qui Stgijmundum coronaturus ^ d^ Ecckjiam tranc^uillaturus Conci- lium Romanum 5 cui bubo pr^ijuit ^ coegit, CXL. Stgijmundus Imp. t?igentibus fiudiis Eccleju pacem reflitue- re conatus, Confiantu Concilumi ajohan^^ze convocari curat. In eo depojitis tnbus Antipapis eligttur Adartinus V. qui reJor?natio- nem Ecclcfiji a Sigijmundo tentatam eludit. CXLI. Eugemus IV. Bajdeenje Concilium cogit y mox vero a Pa- tribus ejus fibi metuens illud Eerrariam ^ atque inde Elorentiam transjert -^ &a Bajileenjibus depomtur , Amadeo Sabaudo Jcu Ee- lice V. Jurrogato. Eloreiitinorum cum Gr&cis negotiatio lubrica ^ a Gr^cis pofi rejecfa. Eugenii O' Eeltcis contraria fiudia. Carolm Gallu Delphinus Bafileenje Conciltum turbare conatus cladem in- gentem ab Helvettis victis licet patttur. CXLII. Conflantmopolis a Papa ob negatum primatum turpiter dejcrta , a Turcis occupatur , c^ u?u Oriens chrifiia^ms Jeretotus eorum jugum fubit. CXLIII. JSlicolai V. erga literas ^ literatos amor infignis pratdica- tur, Ita in ipja Antichrifii aulanutriuntur Itter^ y quarum pofi auxtlio Anttchrifius revelatus Juit. CXLIV. ^d revelattonem Antichrifii etiam Typographia ^^- dem xtatc invcnta contultt multu?n. CXLV. Pius II. promijfam reformationem neutiopuam prdfiat ^ -. Jed Majefiati Pontificia augenddunice intentus efi. Ingloria ejus ' adverjus dtverjos Principes factnora. CXL VI. Sixtt IV. impuritas varte tefiata. Lupanaria inflituit pri- mus : c^ bella iniqua gerens tum Helvetits Ja^dus init , iijdsmc[t:e pudenda bulla vexillum donat. K^lexandri VI. impietas. CXL VII. Tiubes teflium 3 qu£ ea dtate adverfus Ecclefiam R. ceu Antichrifttanam ^ Babylonicam emerfit ^ i?idigetata. CXLVIII PonttfictA adverjus eojdem tyrannidis Jpeci?mnx in S 3 Huffw 14.2 ECCLESI^^OMANJE HuJJi, Bteronimi dwrum [iij^flkiis (^ Bohemorum ferfecutknt froducuntur, CXLIX. Julii ILtyranms c^ fduitia, Belk ejus ad^verfus Vene- tos 3 Maximilianum ^ fcederatos Gallos imfroloe gefla. Hehe- tios fraudidento fcederi ii^nexos hullatis indulgentiis mAclat, Pi- fkno Concilio inflituto ad reddcndam rationern villicatioms futz citatus -^ anathe?nate adverfarios ferit y c^ Conciltum Laterani mdicium tifdem opponit, De utroque Concilio illo judicia Scripto- rum. Sforz.ia Pallavicini de Julto judicium ^ CT ejufdem fri- vola excufatto. C L. Tefles veritatis ea dttate , Waldenfes y Faher Stapulenfes , Bu^ d£us i Ptcus Mirandulanus , Ludovkus XII y Bccleft^ Bohem:- ea^ U\ioravic£ c^-c. -B^mficm CXV. ^^;j5^5^!feJ^UIliaftenus ad faftigiiim magnis fill^i^con-'^ W^/^^^^^^ paffibus contendebat Papatus y Se- jHnmutor ' |( f-^0uS^ B ^^^^^ Dccimo quarto ineunte adeum >w. se^ern ^^^^ M perveniffe videtur,Bonifacio VIIL fev^^^^'^^ Romanas Ecclefix habenas mode- y^y^^^2t^s& Y^nte. Is Platina, Stella^ Nau- clero , Wernero in fafciculo Temporum y aliis referenti- bus, PrcedecefTori fuo Coeleftino 5 homini fimplici & bo- no ( qui reformaturus Ecclefiam , non equo vel mulo , fedafmovehivoluit, &:Cardinalesidemfacerejuflit) ut Papatumrefignaret, perfuafit, infigni fraude ufuS:, ca- nali fcilicet in ejus cubiculum immiflb , pluribus noftibus, quafi Angelica voce , infonans : Cceleftine , Ccelefeine , cede , negotium enim fufra vires efe, Ceflit Coeleftinus Papatum Sceleftino huic y viribus ad provehendum myfterium ini- quitatis pollenti magis. De eo fic Langius Citicenfis Mo- nachus ad A. mccxcv. loquitur : Leonina mente tyranniz>ans magiSy qtiam papiffans y univerfo orhimetum fui dr terrorem in- cnteremoliebatur, Et Joachimus Abbas, qixem Sj?iritus Pro- pheti" PERIODUS QUINTA. 143 phetici virum nuperus Cardinalis Bona appellavit , fic eum in vaticiniis fius compellavit : TrauMcnter intrS^fli , poten- ter reg?uJHy gemens morteris l Vulgatiimquc de eo mortuo proverbium ferebatur: Intravit ut vulfes, regnavit utLeOy mortuusejlutcanis. Gibellinis, ideft^ bonis Imperii civi- c7/^<'///V/>, bus i prx coeteris infenfum fe gelllt. Cujus rei teftem ha- ^'^/'^'/,,^^/ bemus Porchetum Spinolam , in locum Jacobi Voragine|J^,^m/^' eleftum Genuenfem Archiepifcopum ^ Imperatori addi-5^^^^- £tum. Confirmandus is in munere fuo Romam venit :, quo die frontes cinere fignantur. Provolvitur ad Bonifacii pedes Porchetus poll ahos complures y frontem cineris cruce fignandus. Tum Bonifacius carmine mutato : Me- mento , inquit , quod Gihellmus es , ^ cum Gthellinis in cinerem reverteris, Cineribufqueinoculosejus fparfis, Archiepi- fcopatum eodem die ei abrogavit. Unde quo in pretio fuas ipfe ceremonias habuerit , judicari poteft. CXVL Obfolefcere jam fataU hominum fuperftitione o/^/j^/^^^,/^ co^^it JuhiUumvcrh chrijliamim ^ quod unico Chrifti mc-l^^^i^^ocbri- rito affli£tos confcientias confidere docet. Anno.igitur^X'Sh- feculari millefimatrecentefimo, adeoquefub initium fe-A^W/c^iw- cuU hujus Decimi quarti , Bonifacius ille tempus ido- ^^^^^y^rir «« neum naftus 3 ahud JuhiUum y fontificium fcihcct ^ feu po- ghMos eftex^ tiiis novum mercatum induleentiarum 3 centefimo quo-''''^'^''';^'^: que anno aperta Komx aurea porta celebrandum , m ejus locum fubftituit. Vfque ad illum Bonifacium (ita Kran- zius Saxon. lih, VIII . 36. fcribit} Ponttficthus non ve7ierat tn mentem tam fejlo negotio commovere chrifltanifmum. ^Suod ipfi apparatu ift eo 3 c^ui tum agehatur in urhe , JuhiUo folenntter fertur ojlentaffe: Trirrla qntdem folenni dte inVontificakhus apparens fo- pulo , Apofloltcam iUls henedicHonem impartitur. Poftera atitem dte imperialt hahttu ( idque prrefentibus legatis Imperatoris ) infula nihtlominus C&farea infignis , gladium ante fe nudatum jufiftt ieferri (j^ fedens altavoce iejlatur \ Ecce duo gladti hic, Kranzii. hxc 144 ECCLESI^ ROMAN^ hxc tTmtn^^i eft* Vides 0 Petre y Juccejforemtmm i (jr tu fdti-> tifer chnfle tuum cerne vicarium l (Qiix tamen verba nonnul- li ipfiPaprE afcribunt} Vtde quo afcendit fuferhh Jervi fervo- rum ! Nempe calcata poteftate humana ^ civili , qu;^ poft mortem Friderici 11. fere fuccubuit ^ & Ecclefiaftica omni, jam Paparcgnare ubique finepari, &: iu'5)c^7&'e.(5c3$ coe- pit. Quod ipfum etiam teftatur fuperbiiluna cjus Bulla , qui^, ceu noviffimum Ecclefux Romanx Symbolum, in Extravagantibus Tit. de Major. c^ ohed. c unam S. Bccleftam le- gitur 5 in qua diferte : Vnam fanch^n Bcclefiam Catholtcam ^ c^ ij)fem Apofloltcam urgente fide credere cogtmur c^ tenere. Etilico nos ad Rpmanam 3 uniPontiHciparituros revocat, cuiin Petri perfona didlum fit ^ Vafce oves meas ^ ita ut -tfeu Gr\i fer avarittam ficHs fermombus ^ fideles fint negotia- tLiri. CXIX. Sedad Bonifacium redimus. Poteftate utra- P indigniifque adeo fitlmperio. Albertum vero ex fenten- tia Principum fuorum Bonifacio refpondille : quod ?afam fatrem hahert contemnat ^ neccoronam^ autlmferium aheo acci^ fere amhiat^ quiffe quodfthi dare nee[ueat ^ contradicente malitia, fiia , c^uia non fer ojlium , fed aliunde tanojuam fur ^ latro in^ grefjus , in fedem afcenderit ^ infufer c^* cdlejiinum Pafam frdde- cefjorem Juum^ fctocoelejlioraculo ^ deceferit. vecmtt i^bi- CXX. Majorc etiam faftu Philippum PuIchruniGal- %«m Pni' line Regem ^ calcare conatur. Tragoediam nuper etiam c'i//T ^'^^',"1 Pctrus de Marca ^^ Concordia Sacerdotii (^lmfern Ith. IV. 16. Regm \ IT" ex Spondano fufiiis , nec non Joh. de Bullieres Hijl. Franc. f»tead fidem /iff^ ^. narraruut. Sic autem res habet. Ad PhiUppum A. mntVarure Mccci. Bouifacius Epifcopum Apamecnfem mittit^ qui (onntHr , ad Sacrum bellum eum excitaret 3 anathema minatus ^ nifi 'Luth'fti'a-^^^ Legatus jufTadenuntians, profuapro- memoiHft- tervia, perfuafionibus duriora verba interferebat. Indi- lutis. gnatus Rex Legatum comprehenfum Narbonenfi Archie- pifcopo cuftodiendum tradit y ufque dum de eo certi quid ftatuerit. ^ftuans hic Bonifacius Archidiaconum Narbonenfem , gente Romanum ^ ad Philippum delegat , cujusverbis Regi prxcipit, fine mora Legatum libeW , dieetiamdifta Epifcopis &: Patriciis FranciiS^ qua Ro- m^e coram ConciUo fe fiftant. Cunftante Philippo pro- ^ tefta- PERIODUS aUINTA. 149 teftatur ^ Regnum Francise ad Ecclefiam Romanam pcr- tinere^ proinde Rex abftmeat ejus admmiftratione , iU liidque Fontifici 6c Ecclefix regendum relmquat. Mox etiam fubditos fidelitatis facramento exfolvit , & oble- quium detreitantibus mdulgentias , concejjtones ^ gratias omnes Pontificias negat -, cauffatus etiam ^ in Archivis Romanis inftrumentum ccrtum reperirij, unde Franciam Pontifi- cii j uris eflfe conftet. Philippus hifce exulceratus merito EpifcoposRegnoexire vetat. Pontifex anathemata fua acriiis in Regem vibrat ^ eo quod in Epifcopum manum injecerit, de vacantium fedium bonis ftatuere , ScEpifco- pos inveftireaufusfuerit. Tumvero Philippus Epifco- pumquidem ex carcere liberat , at BuUam Archidiaconi in Palatii Parifienfis atrio comburi jubet. Juvat hic au- dire hteras Papx ad Regem ^ qux fic fonant : DeuW' time ^ mandata ejus ohferva. Scire tevolumus , quod in Jpirituahhus ^ ternporalthus nohis fuhes. Beneficiorum ^ frdiheridarum ad tt collatio nulU jfeBat -, c^ fi alicjuarum vacantium cujiodiam haheas , fru^us earum fuccefforihus referves. Bt fi o[U£ contuUJli , colla- tiones tales irritas decernimus ^ ^c^uantum de fa^o procejferunt ^ revocamus. K^liudcredentes Hdreticos reputamus. Cuicorda- te fic Philippus refpondit : Sciat tua maxima fatuitas , in temporalihus nos altcui non Juhejp , aliquarum 'Ecclefiarum^ prA- hendarum vacantem collatt07iem ad nos perttnere jure Regio r & frt^us earum vacatione durante nojiros facere : Collationes a nohis haEfenus faBas 3 c^' imfoflerum faciendas fore vaUdas , ^ illarum vigore poffejfores contra omnes viriliter nos tueri. Secus autem cre- ientes fatuos ^ dementes reputamtfs. Conveniunt mox Lu- tetise ordines Regni cum Clero & Theologis y &c multo- rumfcelerum Papam reum agunt, inter afia etiam ^ quod non adhtheatfidem Bucharifiiam conficientihus : quod animas mor- tales putaret : (^ucd effet Stmoniacus -, ufurarius % quod comuhtnas naheret duas neptes 9 (jres utrac^ue filios progenuerit(jrc. Bonifa- T 3 cius 150 ECCLESI^ ROMAN^ cius Romae Concilio habito , Regem Francise interdifto fubjicit, Regemcum pofteris adquartam ufque genera- tionem Ecclefia excludit. Res eum exitum pudendum . ,. habuit^ ut Bonifacius Phihppo procurante captus a No- iippT!h ^^'- g^reto , Narbonenfi Archiepifcopo , Anagnise per infi- d>brtoh'bi- dias^ &: impofitus effreni equo , ad caudam verfa facie, %imorUHr! phreneli correptus in carcere mortuus fuerit 3 dans exem- flum cunctis FmUtis , qux verba Langii & Rolevinccii funt, ne alta faperent , fed fornla fa^h gregis magisftuderent amari a fuh- ditis y quamtimeri. ^ f . ^ ,,. CXXL Florebat eaxtatein GaUia Robertus GaUus* hberedttus qucm Foffevinus in Appar. Tom. 2. Bxcellentem verbi Btvini mAciimv^j concimatorem vocat. EjusextatUbeUus LutetiiECumHil- deg.irdes ad- dcgardo: Vaticiniis editus, Vifiones etiam quafdamejus ^^i-/2«jp.ir/^.iw complexus. Cap. 5. Papam 7^3?^///^^ diferte vocat ^ hisver- R!m!\acTes bis Dcum loqucntem inducens : c^is fofuit Idolum hoc in mVtfiomhHs fde mea -^ ut imperaret gregirneo? Sed & cap, L ac 12. fub ^pnmur'^^' ferpentisnomine Papam ceuAntichriftumdefcribit, qui kk fupra modum extoUat :, pios quofque opprimat , multis Pfeudoprohetis circumfeptus , qui in contemptum Dei 6c Chrifti eum folum prsedicent & extoUant ^ Jefu contra nomen obfcurent. Demum Ecclefiam Romanam depingens inquit: Oraham flexis genuhus^ erecia facie ad Coe- lum , juxta altare S. Jacohi Parifiis a 'dextris , (^ vidi in aere an- te me corpus unius fummiVontificis alhis fericis indutum-^ tenehat- que dor/um ad Orientem , elevatis manihus ad Occidentem -, ficutfa- cerdotes felent fiare , dum agunt Miffarum decreta. Tion vide- hatur caput ejus 3 diligentiufo[ue intuens ^ an effet omnino fine ca^ pite, vidi caput ejus aridum i macilentum^ ac fi ejfet ligneum -, di-' xftque fifiritus Domini: Statum Bcclefu Romanji fignificat ^ in qua fcilicet nihil fanguinis , ftHci vitalis nihil fuperefi. Mox etiam cujufmodi panem Ecclefia Romana fiUis fuis fameUcis tribuat', fic exphcat : Iterum aliodie idem operis me agente ^ fui PERIODUS QUINTA. 151 fui videns in Jpiritti, Bt ecce vir ejufdem hahitus circuihat, pa- nem delicatum portans in humeris y cum uino optimo ^ depende- hantque panis & vinum per latera ejus , ipfe vero tenehat manihus lapidem ohlongum durijfimum dentihus rodems illum ^ ut famefcens circa panem agere folet y nihil autem agehat, Et de laptde egre- dtehantur duo capita fcrpentum ^ ^ infruehat me Domint fptritus dicens: Lapis hic qiLtJitones inutiles (^ cunofdL fknt ^ inquthus fa- mefcentes lahorant ^ animarum fihftantialiareltnc^uentes \ (^dixi^ quid ergo capita illa dicunt. Et dixtt nomen uni , vana gloria -y altcri , dtjjtpatio religtoms, Aptioribus verbis temporum . illorum fophiftica exprimi non potuit 5 qux rejefto ^ quod ad manum erat^ Dei verbo, tota futilibus, 6c ad falu- tem hominum nihil proficientibus 5 fed ei officientibus magis quaeftionibus immorabatur & immoriebatur. Tan- dem etiam futuram Reformationem Ecclefix Deus m vilione ipfi aperuit , futura fcilicet quandoque lucid^ per mundittem vitA , fonortz per ckram vocem prddicationis vera ve- ritatis. CXXII. Erant tum in Italia quoque Doftores 5 Fratri-^''^^''"^^''^* cellorum nominc infigneSj quos inter Gerhardus Sagarelli ^X'^^,,^^ Parmenfis, Sc Dulcinus Novarienfis, Hermanni cujuf' Rornjm Ba- dam difcipuli , eminebant. In hos feveriffime Bonifa-^^/^^^^7e;T cius animadvertit , infimulatos nefcio quarum turpitudi- Pa^a perfe- num. Coeterum fatis conftat 5 non uUius fceleris comper- ^"^^"'*' tos, fed.hanc fere ob caufam ferro flammaque infeftatos efle , quod Fapam Romanum Antichriftum i Bccleftam Roma- namBahylonem Jpocalypticam ^ (^ fpirituales ^ qui maximevideri voUhant , a Deo reje5ios effe , contenderent. Fatentibus iis ip- fis , qui nefcio quarum haerefeon dicam iis fcribere conati funt, CXXIII. Clemens V. Gallus A. mcccv. Pontifex dif- ciemmsr. fentientibus mire Cardinalibus , Philippi Pulchri Gallo- ^''''^^ nim Regis favore, poftquam fplendidis eum promiffis J/ir lafta , nionem mi- 152 ECCLESI^ ROMAN^- laftavit, eleftus, Roma fedem Pontificiam Avenioncm in Galliam tranftulerat. Ubi Romam per Cardmales tres Senatoria poteftate 5 tanquam per Confules &: Senatores gubernans, feptuagintamtegrosannos ( nnde capuvitatis Bahylonic£ fiptmgintA annorum tempus illud commorantium Avenione Pontificum a fcriptoribus venirefolet^ ipfe&: quinque cjus fucceftbres commorati funt, nemme exci- piente ^ Romam Petri fedem efle , illuc proin remeandum. ReifbrmandiE Ecclefise 5 quam ipfe tamxcn vita turpi , cu- jus fpecimina nonnuUa Paulus Langius profert , graviter Darandt Mi- ofFcndit ) fpcm facicus i Durando Rotse Auditori 6c Epi- mxtenfade fcopo Mimatcnfi Gallo , cui Speculatori vulgonomen, ut frtMtZr' qu^dam capita eo pertinentia , in Concilio proponen- ciTrtimKo- da , confignarct 5 in mandatis dederat. Extat adhuc Tra- tnaHitmde.^ £tatus illc , cui Titulus , de Concilio celehrandoy A. mdxlv. "V^er^>rmL-Lutetiximprefllis a^to/^p^i^v^l©- , fi quifquam alius. Ini- dtformam tioaCleriRomanireprehenfione dufto fic loquitur: Se- ^^^^^' cutijunt viam Balaam ex Bofer y qui mercedem iniquitatis ama- vity correclionem vero hahuit fudt vefania. Namfithjugale mu^ tum y quod hominis voce locutum ejl , Prophet^ infifientiam fro- havit, Suod etiam hodie accidtt , cum tam Jlulta^ydijfolmain JEcclefia Dei a di^s perfenis Bcclefia/ficis , qua deherent ejfelimen diorumj ^ lucern£ Juper candelahrum poftd -, juxta idquodDo- minus ait : fenfus hehetant luddorum (^ etiam Paganorum:- Et etiam illi, c^ui ratione BivinA agnitionis omni modo carent ^ iflo- Yum detejlantur infaniAm , ^ iflorum diflorta (jr T>eo contraria itinera Janius frpiendo redarguunt, Inde qux via in Reforma- tione tenenda fit , explicans , pertendit , m Concilio tali ad Legem Dei, ad Euangelium, ad Concilia inftinftu Spiritus S. approbata 5 adbonas etiam legeshumanas re- currendum , &: abufus omnes ^ confuetudines , difpenfa- tiones^ privilegia, libertates, exemptiones illis adver- iantes abolendas effe. Papam ipfum fe & fua fafta Divi- PERIODUS QUINTA. i^j nis & humanis legibus conformare debere : -Ecckiiam Ro* manam in multis a facra primitivse Ecclefi^E inftitutione i fanftorum Patrum & Conciliorum & Decretorum fenten- tia deviantem , & primx inftitutionis oblitam fcripturae ' fubjiciendam efle : Papx interdicendum , ne caufse ex Provinciis in Curiam transferantur r Simoniam , quas iti Romana Curia perinde regnet, ac fi nullum peccatum elfet 3 pluralitatem beneficiorimi y Cardinalium penfio- nes 3 titulum univcrfalis Epifcopi a Gregorio M. repudia- tum y abolenda efle , renovandumque Milevitani Concilii Canonem , ut umqu^que cmfa in fua Provimia terminetur: Matrimonium in Concilio eo facerdotibus concedendum : cogendos efl!e Monachos ad laborem manuum : reprimen- dum abufum imaginum^ indulgentiarum & poenitentia- rum 3 Monachorum hcentiam humana inventa prxdican- tium. Identidem vero exclamat , tanquam in morbo ., /• delperato, (pem omnem abjiciens: Proh dolor (iti far. -^.fojfedejp.rat, Ttt. 28. (^^ fecju. exclamat} quta videtur in ipfi Ecclefia veri- ficari dictumEfai. 34,. in fguramBabylonica civttatis ^ gloriofz in Eegnis ^ inclytA in fuperbia Chaldnortim , de qua dicitttr : Erit cubile Braconum (j;-' pafcua flrutitonum ^ occurent ddmonia ^ Ona- centanrus dr pilofts clamabtt alter ad alterum : ibi cubabit lumia , Cr inverit fibi requiem tbi habttit foveam ertcius ^ ^' entitrivit ca- tulos illic congregati funt mtlvi alter ^ dterum. Utinam ?ionve- rifcetur verbumin CleroEfaJA dicentis: Vopulus hic labiismch^ norat j cor autem eorum longe cfl a me, CXXIV. Fuifle vcro fpenrillamdereformationeEc-^;.,,„r,>^ clefia: conceptam vanam 3 eventus docuit. Neque enim ''^'»''^' ^^ ^.t- in Conciho moxViennxprarfenteRegePhiUppo, cele-cra/T/f>r;. brato 5 commonefaftionum ejufmodi fruftus ulhisfuit.'^''^/'^' ^''^ Qiiinimo in eo edita eft Decretahs illa, cui initium P/?/?^- ^^'^^^^^^^^^^^^ ralis^ in qua Clemensfefefupralmperatoreslongeextol-^-i/^^^MC^e- litj vicariumfeRegisRegumprofefliis. Tum cnamfra-^'7'^''*'' V triim exctdium ■ q^itbn^ imo- centtiZ mn^ nuUi te- finnfintum perhibent. 154 ECCLESI^ ROMANtE mrttm reiigio ^^^^^ Minorum rcligio auftorata elli ridicula illalege, cor;firn:ata cujus iu Clementinis initium ! BxivideParadifo, dtxi: /{/- efi , eventHs y hoTtum fUntationum y ait ille Ccelefiis agricola -, qui vcrefores faptentu :, verbtm Dei a Patre in Patre mane?ts -i gemtmn ah jtterno C^c. Talia prcefatus pergit: Htc hortt^s Jiqutdem eji fratrum Minorum fancia rehgfio 3 c^UiZ muris regularis ohfrvanti(& firmiter undique circmnclufa , tntra fe folo coyttentaDeo ^ adornatur ahmtdh novellis flantatiomhus filiorum, Denique m eo Concilio da- TempUrio. mnantur hxrefeos & aliorum crimmum Templarii ^, exinde rnm horrtbde plynbus locis crudeliffimc combufti , totaque Ecclefia profcripti:, bonis fpoliati. Innocentix teftimonium iis perhibent Bocatius , Villanus , Antoninus ^ Nauclerus 3 Aventinus ^ aUi. Neque defunt ^ qui incanduilTe in eos Pontificem aiferanta eoquodcuriamRomanam^ cuiex- cidium Palxftin^ tribuebant merito^ deteftati eflent. Cer- te plerique tormentis nuUis 3 ut crimina fibi impa£ta con- fiterentur 3 adduci potuerunt. Qiiin potius nonnuUi ad fupplicia rapti Clementem &: Pulchrum y uti etiam Ha- raldus in Bpttome Annalitm Ordinis Minortmi ex o£to Tomis Lucns Waddingi excerpta 3 teftatur 3 ad Dei tribunal ani- mose citarunt 3 quos inter Jacobus Burgundio Ordinis princeps^ quxin quxftione dififfima confefliis erat^ ad ignis fupphcium produftus 3 ciuii fpes venixipli^ dum- modo quse in cuftodia faffiis erat^ palam confiteretur^ f^fta eflet 3 palinodiam cecinit , &: fxviffime ac lente uftu- latus licet 3 Ordinis innocentiam ad finem ufque vita^ conftanter profeftiis eft. Qiiid quod fuppliciis fublatos Templarios pro Martyribus cultos Nauclerus Generat. 44. p. 244.. teftatur : 6c nuper DrexeUus Itb. 2. Trik chrifiicap. 3. §. 2 . pro iis apotogiam texuit ? >mfri/' mmimmi. CXXV. Eodem Pontifice A.MCccvni. Cxfara Prin- ^^J^f' cipibus Germaniae Henricus VIL Lucelburgenfis creatus. cmmento di- eit» cere renuens a Mox Romam eontendit 3 coronam a Pontifice in-* deptu- PERIODUS QUINTA. 155 depnirus. Cum vero Cardinalibus ( quos cum Senatoria semhardo poteftate Romac Pontifex reliquerat ) facramentuni pra^- ^'^^f'^"^ j;^- ftandum denegallet y dictitans ^ contra morem majorum^ li-fubjidtoHt' bertatemquc Religionis Chriftiansemilitare, ut Princeps <^«^''''- Principum^Orbifque terrarum dominus, fervofervorum ia- cramento dicat 5 Papx odumi internecinum incurrit. Per Robertum igitur Regem Neapolitanum infidias ei ftruxit, quibusbrevi fuccubuit, venenata hoftia a Bernhardo Po- litiano Dominicano confeftbre liio ^ ad id fubornato , cum Florentiam obfideret , fublatus. Deus fcihcet Panaceus Imperatori optimo cor percuflit atque deturbavit. Papa quidem edita Bulla ab ordine Pr;:edicatorum infamiam ab- ftergere conatus eft. Nefarium tamen facinus unanimi confenfu hiftorici omnes affirmant. Et Vitoduranus no- fter Henrici cnly^ov®^ fuse in primis &: 's&iga.Tix^^ apud Celeb. Hottingerum HtJl.Ecclef.SecXIF.p. j^^i. i^-c, hifto- riam ediflerit. CXXVI. Non defuerunt fane perditis illis tempori- z)^«/;V ^v. bus, qui propalam Romanx Eccleflx corruptionemde-c?^'''^'^^^'^'^- teftarentur merito > Dantes Ahgerius , Florentinus^ edi- ^)* Papam in lupum evafijje , oves Chrijli a vera via dtverttjje , propterea Euangelium dejert ^ Vatrum fcripta negligi 3 Jolis Becretalthus incumhi > de Nazaretho y uhi Ga^ briel alas Juas expandtt, nemtnem cogitare , Vaticanum tantum ^ dia Jele&iora Rorn^ loca a Papa ^ Cardinalthus atte?jdi. Bt h^c ♦ inquit, militi^t chrijli, cut nomen dederat Petrus , ccemiterium fuerunt^ ciim interim docirinam Rom£ ver\ fepcltverunt. Olim illatum Ecclefidi gladio hellum : injerri jam fame ^ Juhlato panetllo, quem Beus ei alenda dederat , nempe Verhi Divini Pr^dicatione Scc. . Scripturam Divimm au$ omnino a tergo relino^ui , aut violentev V 2 torc^ue^ 156 ECCLESI^ ROMAN^ torqueri: Fmmquemque m fois comme^^Us Jibi plaudere: Euange- lium^uero taceri. Incathedra totoanm vanas o^uafltones ^ meras fahulas perfonare j oviculas interim hoc vento fajtas tahejcere, Me- frUerhis niorabilc cumprimis> quod eodem tempore Fridericus III. ^RexEccUfix Sicilix Rex :> Princeps coetera religiofus 5 Ecclefice Roma- Eom.fAm nx fcandalofo regimine ita commotus fuerit, utde Ve- ftlmeif^i- ritate Euangelij fubdubitare jamcoepent, anxiusfcilicet: fjius reritate Etimgeliifte do^irina^ an Bccleji^ traditta humanum inventum ef- h^Vi'L ? /?^- Confirmatus autem in vera fide eft ab Arnoldo Vil- viiLiHavom lanovauo 3 oftendente ei fcandala illa mipfo Dei Verbo €%cmfmna' j^j^ pridcm prccdifta j &: bis jam Sedi Apoftolicx Apojia" fiam Diabolisam , fubBonifacio VIII. & BenediftroXI. de- nuntiatam, & tertiavice moxdenuntiandamiterumefle. Et dubitationes Regis , &: Villanovani difcuffionem dubi- tationum leftu digniilimam Cl. Mornxus Myji. Iniq^. pag. m. <)Jl'&c. fuse admodum repr^fentat. CXXVII. Clemente V. mortuo ciim Cardinalibus mi- re diilidentibus duorum annorum Inter-pontificium effet , & eligendi tandem Pontificis arbitrium uni Cardinali de Ofla Cadureenfi Gallo deferretur , pncter omnium ex- fpeftationem confcenfo throno, Bgo Jum Papa, clamaviti atque fic Jove fcilicet xquo judicans, fe ipfum elcgit, •^fihxMncs^ diftus Johannes , ab aliis XXII. ab aliis XXIII. ille fcili- fu^nltiill', ^^^ ^ ^^' aperte docuit &c prxdicavit animas defunfto- aHtmalante ruui fideUum ad beatam Vifionem Dei ante tempus refur- J1'"'''J '"'"''^'redionis nonadmitti, quemejuserroremSorbona, Ger- g.u-^ lone tn Sermone Pajchalt telte, damnavit, aiiique etiam paflim, in primis Thomas WallisAnglusDominicanus, quemPapa propterea in carcerem compegit, eeu hasre- Etpapcm fin graviter refutarunt : {" quam in rem multa nuper Lau- mCri;i.nojus BpiJl.lth.I. 5. & lik III. Bpi/i. ult. erudite difleruit) HAprAdare quiquc ctiam Bxtravagantes edidit , quibus Papa Imperato- firtf^i£de- ^^ ^ ^^^ ^^^ Luncs prxfertiu: : eique facultas transferendi cermt. imp^r PERIODUS QUINTA. 157 imperia 3 excommunicandi Angelos , ex quadrato rotun- dum 5 ex injuria jus faciendi 3 contra jus naturale ^ gen- tium 5 civile ^ decreta , Canones , Concilia , Teftamen- tum Vetus, Euangelia, difpenfandivindicatur. CXXVIII. Talis vero ciim fuerit, non potuit non cjtfareoPa- Csefareo-Papatum fuum proferre , &: inimicitiis adver- ^-''«w >^wj fus Cxfarcm^ fupremum in terris Dominum geftis exere- ^^'^^Jj'^^''^'' re. Mortuo fcilicet Henrico VII. fcindebantur Germano- cum Bava- rum ftudia 5 aliis Ludovicum Bavarum y Fridericum Au- ''"'"ifJJl^ ftriacum aliis eligentibus. Uterque confirmari a Papa^Jy/c/V. ciim petiiflet , rejeftus uterque ab eodem eft 3 Fridericus, quod fapientis Salomonis ftolidus filius eflet : Ludovicus^ quod ea jam aufus efl^et , quae nondum confirmatum Car- farem dedeceant. Poftea tamen cum Friderico , fatuo fcilicet illo , adverfus Ludovicum Papa confpiravit. Lu- dovicus contra y vifto Friderico 5 in Italia Gibellinos con- tra Welphos corroboraverat. Id vero contineri tacitis dif- cordiis non potuit , fed in fortunas Ciefaris & Imperii eru- pit. • Nam&publicofcripto Papa CiEfarem citavit, ut intra trimeftre fe Avenione fifteret , faftique fui ratio- nem redderet > & ut interea Imperium deponeret , prx- cepit. * Imperator vero adhibitis in confilium omnibus Academiis Guilhelmo cumprimis Occam , Bona Gratia Bergamenfe Sc Michaele Carfenate Francifcanorum An- tiftite, Marfflio Patavino, aUifque, Cxfareis adverfus Papam partibus fefe apphcantibus -, ad Generale Conci- lium provocavit. Quod indigne cimi ferret Papa , eum excommunicavit. Nonmuho poft Romani a Pontifice poftularunt , ut Avenione reUfta Romam rediret. Quod t^lrPRoLm ciim facere detreftaret 5 Ludovicum Imperatorem accer- "^*^^;""" ?^'- funt, qui A. mcccxxv 11. Itaham cum exercitu intrans , f""''^''^'! moxRomse^perStephanumCohminamCardinalem, in-pofL^ohan^ vito Pontifice , in Laterano una cum Coniu<2;e eoronatus "; ^'''^'''"^ 158 ECCLESIJE ROMAN^ Sc Auguftus proclamatus eft. Mox dc confilio Cardina- iium :, Cleri &c Populi Romani Pontificem Johannem Ro- mamcitavit^ Sccoram fententiamdicere jullit) nonlm- peratorem ab Ecclefia ^ fed Ecclefiam ab Imperatore pen- dereaflerenSj uti Onuphrius fcribit. Ciim autem com- parere nollet^ Pontificatu eum privat, & imagine ejus coram combufta Nicolaum V. cui ante Petro Corbario , Minoritx, nomenerat^ Antipapam-conftituit :, quopro- ditione Pifanorum Johanni tradito ^ ac m carcere mortuo, , tandem Joiiannes etiam A. mcccxxxv. moritur 5 rehdla in thefauris tanta auri vi 5 quantam nuilus ante eum Ponti- fex reliquerat. Nauclerus millies viginti quinque millia aureorum reUquiflefcribit. johanft'i CXXIX. Erat fcihcet Johannes adeo divitiarum ap- paripertafftn petcus ^ ut paupertatem non foliim a Chrifto ejiifque ^d*'fTci'' Apoftolis, fed a Pliilofophis etiam 3 Poetis & Oratoribus FraHctfcams gentiUbus coUaudatam , palam irriferit 3 & Francifcanos Z^uUrTucls^ opmioni fuiE adverfantes, ceu h^^ereticos excommunica- damnat. vcrit, Fratcrculos appellavcrit 3 plurefque etiam com- certamcn bufferit. Ghfccbatque adeo vehementer hi^ec de pauper- Tranafcanos tatc Chrifti contcntio Francifcanos inter &: Dominicanos , ^^)^^^^^^^"' Johannis afleclas^ affirmantibus ilhs, Chriftum nudum chrtjio in pependifle in cruce ^ neque habuiffe , ubi rechnaret caput cruce pmien- fui^^^ fpinca coroua obfeptum ; his vero pertendentibus* a^cormare^ Vlinltum lu crucc pependille non nudum, nec ipmea gta (3' tog.% corona caput redimitum , fed ornatum in capite corona (iito, acert- -^egia & aurca ^ indutum vero prsetexta ^ . id eitj toga purpurea , ufque ad talos demiffa , &: Hmbis aureis prx- textata^ infuper & cinftum zona aureis bulhs infigni ^ pe- defque calceis deauratis feu brafteatis circumdatum > Ta- ^^m^ ' lem fcilicet Chfiftum crucifixum Johannes & cum eo Do- minicani etiam pingi & in TempHs fufpendi curarunt, teftante BuUingero in M. S, htprta Joh, XXIL fua etiam i^eta- te niHm. PERIODUS aUINTA.. 159 te multis in locis vifas eife imagines tales Domini cruci- fixi, vetuftate propemodum erofas. iunomiallisiccis, tefte Jolianne Barvota Vitodurano Mmonta , qui his ipfis temponbus vixit , vif:E funt imagines crucifixi , altc^ra quidem manu ad crucem affixa , altera vero immiffa in crumenam ex zona dependentem y veluti inde pecuniam in ufus ncceflarios &pauperum. prolatura. Qiio figmen- to 5 Chriftum tantimi non in Judam transformante , rudi populo fignificare vohierunt , Chriftum non ita , ficut a Francifcanis prsedicabatur , pauperem fuiffe. Et quo var- fena hasc Papas ^ cui opulentiflimo omnium , in divitiis tantiim non beatitudinis apicem reponenti , adeoque ar- gentum Euangeho y aurum Chrifti inopise pri^eferenti ( uti quidem etiam Ludovicus Imp. ipfi in Edifto objecit} Chrifti, cujus vicariam dignitatem fibi arrogavit, pau- pertas, fudesinocuhsfuit> confihaflexerint^ facilepiis omnibus fubohiit. Certe Alvarus Peiagius > Papa: illius /^Jf !!J^^^' Poenitentiarius 3 Hifpanias fux decus ^ Sc edito de Plancfunfsm.pLl' Ecclefu, magno &:infigni, uti Trithemius vocat ^ opere 3 ''^'» '^'^'"''^^- quo Ecclefiafticorum inprimis, hypocrifingraviter per- : fl-rinxit, celebris :, in hanc Papx & fupparafitantium ei Do- minicanorum > feu potiiis Dismoniacorum impietatem acriter inveftus eft. Etnuper etiam Haraldus in Epito- me Annahum Waddingi ^ Johanni huic adverfus decreta prsecedentium Pontificum^ Nicolai III. & Clementis V. fub anathemate pro Francifcanis ^ quod Criftus pauper fueritj definientium, ejufdemopulentiam propugnanti> temeritatis notani haud obfcure impegit. CXXX. Haud prseter rem fuerit 3 tumBulIamJohan-:/<»;;.t««/; nis, qua is Ccefarem Ludovicum afflavit > tumexLudo-^^''^^'^"^^^^^ \ici etiam adverfus Johannem-Edifto nonnulla ^ pra^eun- Lmca adver- te Aventino, reprxfentare. Sic autem Eulla illa , quam/^^^^^^'^^^^^^^ vem flemm Aventinus j Beftialem Bulhngerus n on imm e- n J«. rito t6o ECCLESI^ ROMAN^ rito appellant , nos Babylomcam infignire haud vereciinda- mur 3 apud Aventinum lih, VIL p. m.^G%. difcribitur : Pofl- quam a decefforibtis nojiris res Romana ^ a Gr^cis ad Germmos tranf Uta 5 Carolo M. in fidem atque tutelam commijfa ejl , fummus tlk hoiMY-i heneficinm Pontificis Maximi ejfeflet. Decretumjiq^uidem ejl^ ut clim Germani Principes Regem j^jfjfnt , id demum ratum ejjet fi Romanus Pontifex^ Orbis Chrifitam Pater atque Prtnceps authorfie- ret^ nec ante cmqtmn Comittts Cdfirets , ftjjragiis Prineipumdefi- gnato Regt^ neque adminifirandi 5 neque Regtj titult ufurpandi jus efiy quam primanus facerdos , T>ei O. M. Legatus , fuo numine faveat, C^ ajptret. Pr^etereaJummapote/laS) maximum impertum 5 ubi orbunt capite fuerit ^ penes Max, Pontificem, cujus hen^ficium illud efi y exiftit, Itidem uhi feptem fujfragatores Comitiis Cxfarets dtjcordes fuerint , nciiter Rex eft, Bpifcopus Romanus , ficut communis om- tiium Mortalium parens , fafces Roma?tos ob diffenftofiem deftitutos ^ Rcmpub. dereltctdm^ fuo arbitriotemperat. ^Quemadmodum ani- mus imperare ., corpus illi') cujus beneficio vivit y fervire dehet: itA optime confidtttm ejfe rebus chriftianis y ne?no amhigit , uhi fra- gtlta diternis ^ prophana Jacris ^ corporalia fpiritualibtis fuhdita fimt^ atcpueohtempGrant. Suodttm -^et ., quando Pontifex Max. dig- 7ittatem utramque fuo arhttratu moderatur. Ecclefta dominatur, ejus lege atque imperio omnis poteflas redigitur. Et Imperator reli- gtonejacramenti ei, qui terris prdfidendo ^ vicem Cceleftis Impera- toris pcrfrmgittir ^, addicius efl. Plafce ob caufas cum poft fata Im- peratoris Henrici ftptimi , duo ^ Fridericus atque Ludovicus Reges confalutati fuerint ^ ambo utpote contra atfpicia creati ^ indigni funt fummo rertim humanarum faftigio. Rcfpublica in medio dcrelicfa Atqtie diUcerata a nobts jure noftro adminiftratur. Proi?zde Ltido- victis maximo malo fuo , non mi?iore EcclefiA Roman^ detrime?ttp , nec dum a nohis dignus 5 qui imperet , judtcatus ^ fiiafpo?ite Regiurn nomen ^ rerum hahe?tas temere uftirpavtt , atque vi in Italia atque Germania occupat. c^c. 'j^os igitttr juxta mtmtis ccelitus ?wbis da- tu??t y Ludovico pr^cipimus ^ tu intra ?nc?ifcs trcs fefe abdtcet ah Re- PERIODUS QUINTA. i6i Regio nomine , guhcmatione , fimclionihus puhlicis , rehus gercn- dts penitus ahfltneat y a,fe hacknus actn refcindat , nec pojlhac nifi juffu (^ mandato noflro dignitatem refimat, J^od fi obtem' ferare detreciaverit , Patriarchis , Bptfcopis cmciis , facerdottbus , pnncipihus , civitatihus imperamus , ut etmdem defrant ^ ac no- his parere cogant. Data atq^ue puhltcata Avinione. A.C. 1321. - CXXXl. Neque vero Johanni Ludoviciis parcit. In ^^ ^«f.^*''^^' Edifto enim Comitiorum Reginoburgenliuni confenfu X.%nmm Ere^ ticorum 5 /// ejus verhis utar ^fautoremfalso vocat. chriftianus fiimy cMPSE \iX.'^Y.^\K'^CWKeft.Nonemmdfctpuluy ejl chrtfti , qui vttam ejus irridet , paupertatem contemnit , religto- nem polluit , facra prophanat , ^ dogmata vilipendit ^ &:c. K^h ipjb ad totius Orhis Chriftiani Senatum provocamus, Et reliqna. Ejiifdem Ui^ CXXXIL Qiii Johanni fucceflit Benediaus XII. fi- fZ^^^mtdZ' i^^^^^tates cum Ludovico Imperatorehoftiliteradmodum anmxii. continuat & abfolutionem a diris Johannis cujus fpem f^dlruTo^ nonnullam Legatis ejus fecerat :, pertinaciter negat tamen. hmms^egan. Qua iujuria incitatus Imperator A.m cccxxxvii i ,Fran- 'T'/!r' ^^^'^^^^i ^d Moenum , prasfente etiam EduardoIII. An- '/ ''^'^* gli-e Rege , PontificiiE tyrannidis oppugnator acris ^, de communi Imperii &: Epifcoporum etiam plurium confi- lio heroicum diploma edit, in quo Papam cum fuis Pha- rijios y perditijftmos Antichriftos ^ in Templo Det inftarBei feden-^ tes^ nuncupat. AftaJohannisXXII contra C^farem ab- rogat 5 aperte demonftrans , Romanum Imperium non a Pontifice^ fed a folo Deo, per legitimam Ordinum Im- perii eleftionem, poteftatem fuam accipere, coronatio- Bem vero Pontificis nequeaddere, nequeadimere quic- quam poteftati Imperatori^e : neque etiam convenire Pon- tifici ullam jurifdiftionem autpoteftatempohticam:, de- aique Generale Concilium anteferendum efl^e judicio Pa- PERIODUS QUINTA. 163 px. Diploma Aventiniis Itk VII, & Nauclerusy^/. 8 86. &c. recitant. Poft Clemens V I. abfolutionem quidem Csefa- cUmem vi. n , intercedente Philippo Galliarum Rege , promifit , fed ^V^^^^/^^^''^» durifllmis conditionibus ^ fi Occamum Ponttfict dederet ^ a^iafcd diris*coH^ co^nra Ponttficem reficinderet 3 edicio fimctret , Imperium efie hene- ^*^'f^^-'^^^ . fictum PafA , omnes errores ^ h^refies ohje6fas confiterctur : Im- dLHs Vafia perium deponeret , nec nifii volente Papa refiumcret , (^ fi ipfitim ^ CAjarem a- likeros y omne/que ditiones in manus Pontificis traderet. Ha:c ubi ^./_ ^ 'g^ jt*- Imperatori expofita funt, convocatis Francofurtum Im- perii Proceribus ^ formulam reconciliationis recitari jubet : Difplicet ea omnibus. Fit decretum ^ poftulata iniqua cf- fe y ac pertmere ad Imperii oppreflionem , &: Pontificiam tyrannidem confirmandam : proin repudiandam eam ef- fe. Neque tamen Reges Francorum &: Bohemorum re- concihationis negotium deponunt , fed ftrenue urgenti operam nihilommus ludentes apud fuperbifllmum , per- tinaciflimum & inclementiflimum Monachum Clemen- tem. Confulti ab iifdem Theologi Parifienfes &: Bono- nienfes. Qui refcripferunt, poftulata Clementis nonini- qua foliim &: fuperba , fed xquitati etiam Chriftianx pror- fus contraria efle. Rurfus igitur Legatio ad Pontificem ab Imperatore, omnibufque Imperii ftatibus mittitur, mo- neturque Pontifex , a frivohs &: in everfionem Imperii ex- cogitatis conditionibus defifteret. IUevero, elufx inftar tigridis^ efferatus A. mcccxlvi. in CosnaDomini^ a- troci oratione in Ludovicum habita 3 omnes Johannis XXII. procefl^us innovavit 5 Ludovicum fchifmaticum & hasreticum declaravit , & Eleftoribus ahum brevi Re- gem ehgerent , nifi malint ab ipfo Pontifice Regem fibi dari 5 prsecipit. Eleftores difto audientes Rhenfii alium Eiefins cnr^-^ Romanorum Regem, Carolum Moravice Marchionem , ^^ j'^;;'« ''' &: Johannis Regis Bohemi.x fihumehgunt. Repudiatur;..JL,r/$5 ille Spirce in Comitiis a Ludovico indidis^ &: utrinque '''^ '''•'"» <^''''- ^ X2 \^^nrrunr.U. 164 ECCLESI^ ROMAN^ ievicM vme- ad arma concurritur. Inter turbas has , incendia ^ deva- mpro^m.uo {jationcs & ftragcs Ludovicus veneno a vidua Alberti Auftriaci, uti fufpicio erat ^ propinato^ quod agitatione Gorporis inter venandum cum excutere laboraflet 5 ex e- quo^ in quo urfum ingentem impetierat ^ prsecipitatus V Id. Oftob. A. MCCcxLVii. beatam animam Deo red- didit 5 Clariilimus Heros merito fummis Imperatoribus annumerandus3 cirni in fummis difcriminibus &:pericu- lis , cum Fontificum trium tyrannide affidue colluftatus annos triginta tres Princeps omni laude major 3 qui bellum nunquam cuiquam intulit , fed ab aliis illatum mafcule depuUt 5 regnaflet -, cui ad omnium virtutum magno Prin- cipe dignarum cumulum unum defuifle videtur , quod le- nius Pontifices traftavit 3 nimiaque fubmiflione eorumin fe fuperbiam magis exafperavit 3 ignarus fcilicet :, non efle cantanda carmina cordi peflimo ^ uti Solomon Proverb. XXV. 20. monuit. Sed tyrannide quadamtemporumab- reptus Princeps optimus prj:Eftare , quod forte voluit^ non potuit. Mereturque inprimis leftionem liber Do- £liflimi Georgii Herwarti Bavari , quo is adverfus impu- dentiflimum Bzovium pro Ludovico apoiogiam gravif- flmam texuit. ciemeffti fefe CXXXIIL Scd Ludovlci caufam advcrfus Clemcntis *iurfpiZ7ce. inprimis rabiem fortiflime omnium fcripto egit Guilhel- Mres , occn^ mus Occam , natione Anglus 3 Ordinis fratrum Minorum, 'fdl^B^Z'- Johannis Scotidifcipulus^ Ludovici it Lu- dovicum mortuum pro haeretico omnes cenferent^ cinn alibi 5 tum Bafilea: cum primis cordatos viros fe oppofuif- fe, negantes primiim^ fe Ludovicum pro hseretico habe- re velle j deinde proteftantes aperte , fe eum femper agni- turos & habituros Imperatorem 3 quem Imperii Principes elegerint , five approbatus & confecratus , five improbatus a Pontifice fuerit. CXXXIV. Ludovico Imperatori , poftvariosdifcor-c7W«/fr. dibus confiliis eleftos ^ tandem fucceffit ille ^ qui Ludo- <^''''^*^»' "^ vico vivo oppofitus erat ^ Carolus , quartus poftea diftus. ^T^magno Is primo vere A. m c c c l v. ingreflTus Italiam cum exerci- ^«^ dticcore tu Germanorum & Bohemorum , a Pontifice Innocen- ^^llunlff''' tioVI. fibiperCardinalesejus Romx fubfiftentes coxo- *i^»q'*cim nam dari petivit 5 ac cam quidem obtinuit , fed majore ^f^t^f^^fj^'^ dedecore ^ quam fuperiorum Imperatorum quifquam. Im- perator ex equo ad portam Romanx urbis defcendens^ pe- des urbem ingreditun Id quod false exagitavit Senator non nemo Romanus , qui in Capitolio Orationem ha- bens y Bcce Rex tuus , inquiebat , venit tthi manfuetus^ &c. Si venifTet , ut digni erant nebulones ifti Romani , venif- fet armatus ftrifto gladio , quem in ipforum vifcera ac X 3 capi. i66 ECCLESI^ ROMAN^ capita ftrinxiflet. Hoftienfis vero Cardinalis Avinione Romam miftlis hac demum conditione coronam ei promi- fit, fi promitteretj Italiamfemox deferturum 3 in Ger- maniam vel Bohemiam fuam rediturum , &c Itaham nun- quam deinceps repetiturum 3 nilivocatum ab ipfo Itahx domino Pontifice. Qiiam etiam conditionem iniquiilimam Cisfarille, facrificulorum chens (unde Presbyterorum Cf- far dcT Pfafenkeyjer vulgo nuncupari fuevit; turpiter ad- Ttacaroi^ mifit 5 adcoque qux verba Aventini iih. VIL K^nnal. Majeflafem f^j^it 5 Lthertatem Gerr/fanam , Majefatem Imperu Romani ^ po- l7Idiiity^*^pult vicloris gentmm fortunam ^ Chrijtuinam Jimplicitatem hojii' AjuiLvn di- yj^^ Reipiih. jchrijliand prodidtt. Aha etiam enormia fatis Ca- fitmavit. ^^j^^^ admifit ^ Abbatibus parem Principibus in Imperio locum tribuens 5 Delphmatum Regi GaUiae vendens^ Si- lefiam:, Lufatiam^ ahaque Bohemisefuceaddens^ 8cEle- ^toribus 3 ut fiho Wenceflao faverent , Rheni ve£tigaha oppignerans. Atque ita Aquila deplumataeft, utcsete- ris avibus pofthac contemptui eflet. Talemque Imperato- rem Romce, omnium fere malorum architefta , & vere ctTroMu^iTzt dedit. petrarchaid CXXXV. Vixit ca istate Francifcus Petrarcha , na- IZ'!" ^'Scu. ^^^^^ Florentinus , Parmenfis Archidiaconus , Secuh fui rtam Roma- lumcn. Is ignominiofa hoec Caroh coronatione motus, ^BZh^isZl ^^^ ^^ ^^^^ fcripfit. Nejcio quid Romano Pontifict pollicitus ^ ju- cidma/ifgra- rejurando interpofto , qtMft manu valida ^ feu m.onte invio , Ro- vtter exa^t- j^i^yi^^ fiylis adttu prohtherts. J^dnam ijla fuperhia ejl ^ Princi- pem Romantim , ptihltcA Ithertatis authorem , lihertate privare ^ ut cujtis ejfe dehent omnia 3 ipfe mn fit futts ^ In aha Epiftola idem fic fcribit : Omnis potejlas impatiens confortts erit. Cujus rei fi qua antiqua non ftijjicerent , vereor ne recens nohis exem- pltim cafus attulerit , neu ja^n Pontifex Rommus Primipem Romd ejfe vetuerit : cjtwd fama loc^uittir. ^em ntinc Diademate con- ' tentum^ ac Imperii titulo Roma non fdliim patitur , fed juhet -, ^ qtiem tat. PERIODUS QUINTA. i6/ c[f4em dici Imperatorem finit ^ imferare mllo modo perrmtUt' Idem Petraixlia tum m Poematis fuis Romam Bahyloni- cam meretricem, erroris fiholam , h^refi^os Templum pafllm vo- cat) tum iiiEpiftolisiiiisdifertiilimisgravifiimifque Cu- riam Romanam fub nomine Babylonis Occidentalis gra- phice depingit. Inter multa alia j^//?. xi v. fic fcribit : J^/>, oro 3 non fugiat Bahylonem ("Curiam Romanam Avinione tum relidentem innuitj ^ Vitiorum fiimul omnium ^, ^ labo^ ris ac totius mifieria, domum. De qua ojuidem alic^uid nojfe debes, Vifia locpuor , non audita, ibi nulla pietas , nulla charitas , nulla fides , nulla Dei reverentia , nullus timor , nihil fia^rcli , mhil jufli, nihil dc^uiy nihilpenfii^ nihtl denicj^ue hu?nani, Amor ^ pu^ dor , decor ^ candor tnde exulant. De Verttate c^uidemfitleo. llam quis unc^uam vero locus , ubi omnia mendaciis plena funt , aer ,. terra , domus , turres , vici , atria , plate^i , porticus , vefiibula , auU , thalami , te^krum lac^uearia ^ murorum rimuU , dtverfio- ria ^dium , penetralta Templorum , Judicum fiubfellia y Pontifi- cumfedes ? Epiftola fuperiore nona Romanam Curiam La- hyrinthi Sc Bahylonis tertia nomine infamaverat : ubi non car- cer horrendus (^lic enim loquiturj non tenebrofik domus error y non fiatalts urna humanigeneris fiatapermificens ^ denic[ue non im- periofius Minos , non Mtnotaurus vorax , non damnat^ Veneris monumenta defiuerint , fied remedia , fed amor , fed charitas , fied promififorum fides y fied amica confiilia , fid fila perplexum iter ta- eita ope ftgnantia , fed Ariadna , fiedDdidalus ; una fipes fiaiutts in^ auro effct ^ auro pUcarctur Rex fiertts ^ auro immane monflrum vinceretur y auro trtflis janitor emolltretttr , auro Coelum pandere- tur , auro Chriflus venderetur. Epiftola decima fexta ore li- berimo de univerfa Pontificis aula fic pronuntiat : In Ba- bylom Regno avariti^ , fi^tura vit£ fpes inants quxdam fiabti- U : (jr oftiie de infieris narrantur ^ fiahtilofa omnta : ^ refiurreciio carnis ^ & mundt finis , (^ , chrtftiis ad judicium venturtis y inter nxnias hahentur. Similia plura ex eodem Petrar- cha i68 ECCLESI^ ROMANiE cha Bzovius excerpfit , &c nos in loco reprxfentabi- mus. Titmsetuxm CXXXVI. Ncquc vcro ca lEtate viri cordati 'ora.p^wiA^ €ordmejuf- P^^Qi defuere plures. Innocentius VI. Pontifex Tohan- impititem nem a Kupe-lcilla^ Monachum Prancilcanum Avmione {^^^''''.^''^''''^•captivumattinebat, propter res rMras :, ita Froiffardus i^ quia Ecclefia fit pejor moribus , quam fuerit ohm Synago- ga : quia Sacerdotes fmt majores , quam Principes fecuh : quia faftus Prc^latorum ad faftigium enixus fit 3 quia tyran- nis Prxfidentium fumma fit > quia in Ecclefia non pro- moveantur nifi indigni, & vihpendantur mehores 3 quia Pohtia fa:cularium tribuletur, & popuh palfim comnio- veanturs quia Ecclefire Principes incorrigibiles fint. Et deincepsetiamobjeftionesdihut. Inprimis autem iistem- poribus S.Brigidx 6c Catharinx Senenfis revelationes ce- lebrabantur. Et Brigida quidem^jgente Scota^, in Revelatio- ^- ^*'* nibus fuis A. mdcxxvi i i. Colonix una cum Turre- <:remata , Recognitione &: Confalvi Duranti obfervationi- buseditisj maturoTheologorum judtcio (ita Cardinahs Bona ipfe in Notitia Scrtftorum nuper fcripfit} approbatts -y Chri- ftum fibi vifum //^. /. cap.4.1. inducit , qui Pontificem Cle- mentem V I. Vocat ammarum mterfeclorem , Ovtum Jeju chn- fli dijperjorem c^ laceratorem ^ ahominahiliorem Judds ^ inimi' ciorem Juda , injufttorem Pilato , pejorem Luctfero , fedem ejus . demergendam effe ^ ficut lapidem ponderofum : AJfeJfores fm ar- furos in tgne fulphureo e^ inexti^iguthtli. Sacerdotes etiamre- prehendit:, quodeorumculpa doftrina Chrifti neglefta, &: ferme abohta^ ^ Divinafapientiainpravam&: vanam converfa fit. Ahcubi etiam vidifie fe ait Virginem ^ dicen- tem ad fiUum ^ Ro?nam effe feracem agrum. Refpondifle Chriftum: £/?, ftd z.iz.anicL. lih.V. cap.^i. Chriftus ita dc GregorioXI. Papajudicat: GregoriHS Vapacft fimilisVara- lytico , c^ui non movet maitus ad opcrandum , nec pedes ad amhu- landum, Tenet eum quaft impedittrm immoderatus amor fangtiints fu 5 & frtgus tepiditatis ad me. Catharina quoque Senenfis ^ cath.r-.} cujus Legendam Raimundus confcripfit, audita Perufi- '^''" '^''^* norimi adverfus Pontificem rebeUione : Non incipiatisy^m' Y cuit, . ryo ECCLESI^ ROMAN^ qmt ifefum vejlmm tam citOy qma nimis hdoehitis flere. Jjlud mim mod modo videtts , ejl Uc(^ melrejfeHu fuhjequentitm:^ dcc. Hoc modd faciunt laici 3 c^ cito videhitis , quod detertora fment Clerici, Facient enim fcandalum univerfale toti Ecclefi£ Det , quod tanquam feflts hdrettca tpfam fctndet c^ conturhahtt, Non enim wofrie hxrefls , fld quafi h&refts ^ ^ qu^dam dtviflo Bccleftji , to- ttiifque chrtflianttatts. Id Raimundus interpretabatur de Schifmate quod Gregorii abitum confecutum eft. Addit idem Raimundus : Bgo cunofus facitis ad tnvefltgandum de fu- turis ^oji iilam conquaffattonem , interrogavi eam (^Catharinam} ex quo manifefle tnnotuerat ^ fiuura flM Divtnttus reveiari ^, &c. His trthuiatiomhus c!r angufliis mpdo impercepttbtit homtnthus -^ ptir- gahtt Deus Bccleftam fiiam faj^ciam -^ (^ fltflitahtt Spiritum eletio- rum fr.orum, Sequettirque pofl h^c tanta Reformatto Bcciefts Dei , (^ renovatio San^iorum Fajiorum ^ quod ex feio cogitatu exuitat fptritus metis in Domino, Bt ftcttt aitas piuries dixi ^ Sponfa , quA nunc efl y tota deformis ^ pannofa ^ erit puichertmamo7ttithuspre' tiofts ornata , cuncfique fideles gaudehunt ^ tamfanciis Paflorihus decorati,Qux Prasdiftio ad Ecclefia: reformationem referen- da omnino eft. wicUfns jft' CXXXVII. Circa eadem tempora 5 Anno nim.irum iu-Zt?Z'e'- J^ c c c L X. caput extuUt Johannes Wiclefus , Oxonii na- gendoAntf- tus ^ Philofophus & Thcologus infignis ^ qui prse coeteris '^^fnla^^fl^fa^^^^^^^^ Romanx ulcera mafcule detexit. Non fatisha- MriL'! ''buit ille^ ex Scripturis 5 hiftoriarum ferie 3 vaUdis ratio- Magnattbus nibus, propriifqueaftibuslucimanifefta^dare, Vapameffe imi Teritatis r i ■ i n • „ • ■ i r i ■ SHccoimbiim-Fidtre{tarcham ^ Anttchnflum tn Scrtpturts defignattim 3 ahomtna" ais ,x.flHs (3- ttonem defolationis in ohflraBo, aflu SathanA introdticiam , apo- clmparlbUisft^^^ ^ecieftdt ', fcd ipfius etiam doftrinrs penetraha ingref- iaudantur. fus 3 vanitatcm 3 fuperftitionem 3 idololatriam coarguit^ cultum a Creatore ad creaturas , ad Mortales ^ Sanftos, rehquias , imagines derivatum reprehendit -, Redemptoris Sacrificium in ineptum Miflx fpeftaculum converfum 3 mortis PERIODUS dUINTA. 171 mortis & Paflionis Chrifti beneficium in difpenfationes , peregrinationes , indulgentias , puri , vel potiiis impurifli- mi hominis beneficia , an veneficia commutatum 3 popu- lum a Chrifti merito ad propria merita > a foUdo crucis Chrifti prsefidio ad 'cafl!am operum arundinem -, a Deo imiverfi Creatore ad hoftiolam panis revocatum gravifli- me queftuseft. Teftanturidmultifariaejusfcripta^ ajo- hanne Barlxo Cent.(^, memorata pkifquam ducenta^ m- ter quxejus Commentationes de ventate Scnpturs , de chri- fio c^' Antuhnfto ^ ejus membris -^ de Papa Romano y de neo^ui^ tiis ejufdem, de Offim Faftoralt , de CMtniftrorum Conjugw , de non Jaginandis facerdotihus , de feduciione fimplicium , de impedi- mentis Euangelizdntium ^ de amplexando Buangelio , de fafatori- hus Divindt Legis , de otio in menduitate ^ de ultima dtate Bc- clefu-y in Daniclem ^' Jpocalypfm^ de fde Eucharifti^ , &cc. de- monftrationibus ejufmodi plenx funt. Et compendium doftrinx ejus tum Thomas Walfinghamus Pontificius a- pudBzoviumad A. mccclxxvh. tum Catalogus te- ftium veritatis 3 aUique etiam texuere. Ut vero fufceptum Dei opus promoveret fehciiis 5 etiam S.BibhainHnguam vernaculam tranftuht. In Prxledtionibus & Concionibus ordinariis Oxonii habitis frontem xneam contra effron- tem meretricem , & peftus adamantinum contra totius Cleri impetum indutus ^, in ipfum Regis Eduardi aurem intonat :, magnorumque etiarn virorum , qui five hteris , five armis florebant 5 animos commovet &c percelht , at- que id denique labore &: zelo fuo eflicit , ut veritas a Magnatibus etiam , ipfoque Rege m Farlamento decer- nente , ne Epifcopi Romam amphiis adu*ent ; de quo vi- dendus Paulus Waldcnfis Epift. ad Mart, V. avide ex ore ejus audiatur, fufcipiatur^ multofque annos fehciter perfonet> adeo quidem ut hmien Euangehi ejusoperarevivifcens, nuUus exinde ventus ^ turbo nuUus extinguere potuerit. Y 2 . Et 171 ECCLESI^ ROMAN^ Et temporibus quidem illis teaebricofillimis turbulentiili- mifque , inter tot fulmina Roma in maximorum etiani Principum capita vibrata , dodlnnam Romx ufque qua- que repugnantem Wiclefus proferre &c eo ufque propa- gare non potuiffet , nifi ejus Spiritus coelitus lucern, robur, iiduciam accepiflet :, Deiifque per eurn imbecillem &c ab- ' jeftiilimum, fimundum fpefbes, homuncionem egifl^et^ imperiique Sathanic ac Antichrifti runiam moUri jam jam incepiflet. Nihilominus eandem 3 quamSan£ti omncsaf- folent , fortem expertus etiam eft , ftantibus contra eum urfis j prisdonica gente , Monachorum impnmis mendi- cantium , cum tota congregatione Chore , in perniciem ejusjurata. EjeftuseniminexiVim fub RichardoII. &: ahquandiu in Bohemia oberravit ^ ubi magnam Walden- fium doftrinx foeneratus eft lucem :, &: Johanni etiam Huf- fo juveni adhuc veritatis femina inftillavit. Abexflio re-^ vocatus , &c Eduardo Rege ei ob pietatem favente^ A, xicccLXXXvii. ultimo Decembris in patria pie obdor- niivit 5 honefteque fepultus v fed poft A. m c d x x i v. Mar- tmi V. v;rfana rabie correpti ^ juflu ^ a Pr^jelatis Angha^ ex- humatus & combuftus eft. sehtfmam CXXX VIII. Inde ab Urbano V. ad ConciHum ufque ^r/ewZ^/^vr- Conftantienfe 5 adeoque annos phis quadraginta in Eccle- ^'»wV/. rf.^fia Romana Schifma maximum &: pertinaciflimum o- conabnm mnium ^ feu, utiAuthorFafcicuh temporum defcribit, toH}}a>it,evSc nr r ^rr rl rrr ufqHehijiorUJ^^^^^ .((^^y^^t^tm , qtm antex juermtt ^ pejjmmm ac jubtmjjt- mum, adeoo^ue perplexum ^ ut etiam docitjfmt c^ conjcientioji ui- ri non 'valerent difcutere , cui ejjet adh^rendum ^ ^ continuatum cum gravi Jcandalo totius cleri , & grandi jaSuraanimarum pro-^ pter harefes ^ alia devia y qu£ tunc pullularunt 5 graflatum eft. Mortuo fcihcet Gregorio XI. m diverfa ftnidia ItaH &: Galh abrepti funt. Qiiod ilh Papam qui Romam , hi , qui Avinioncminfideret, optarunt. lUi Bartholoma:um Ar- chie- PERrODUS dUlNTA. 173 chiepifcopum Barrenfem Neapolitanum , qui Urbani VL nomeninduitj eligunt. Hi quiritantes , infuffragiis vim fibi illatam , Cardmalem Genuenfem , qui nomen Cle- mentisVll. fibi impofuit 3 Pontilicem creant ) Urbanus Romx, Clcmens Avinione fedit. UrbanoItalia^Germa- nia, Pannonia : Clementi vero Gallia, Hifpania, Britannia, Polonia , Suecia , Dania :, Boruffiaj Bohemia^ Frifia , Lom- bardia adhxferunt. Aflerebant obedienttales (fic enim fe nuncupabant} Clementis , fuum efle verum Papam ; Ur- banum Apofl:aticum &Antipapam. Nequeminorifervo- re Urbaniani in Clementis fequaces invehebantur^ affe- rentes y eos damnatos efl^e. Nauclerus affirmat multas tum hac de re difputationes eflfe exortas ^ quis inter illos verus Chrifl:i vicarius fit ? Nihil tamen certi delinitum fuifle. Definiri vero poterat ^ N E U T R U M. Bullas etiam ccHtraria Pontifices hi duo terrificas ad diverfas mundi partes tranf- ^JcUmm^s miferunt, & Ubellos famofos fparferunt, quibus fe mw-vii dudia. tuo damnabant 3 excommunicabant , &: fe invicem , fca- phamfciUcet fcapham appellantes, i^ntichrijlos ^ SchifmX" ticos , Hdreticos ^ Fures , Proditores , . Latrones 3 Tyrannos , Im- quosy Blios Belid, Zizani^ fatores , & fi quidaUud foedum diftu 3 infigniebant. Coedes &: contumehas utrinque illa- tas expofuit accurate hbris de Schifmate editis Theodori- cus a Niem 3 author auritus & oculatus tefl:is 3 utpote qui in Curia &: apud Urbanum annos circiter triginta vixit. Memoratu digniora, &: foeditatem Schifmatis inprimis arguentiapofl:ahos Doftifl^lMornxus MyJierInto[.^.io%^.&CQ. eXCerpfit. Mtipapanm CXXXIX. OmiflbBonifacioIX. qui Paulo Langio.f/;;f^ in Chronico fuo tefte 3 eratpecunk avidus , ad quam colltgen-Gregoni xii dam plures Le^atos per diverfas mundi partes adnezotiandumcum*'*'''!^^'^'^'^' mdulgenttts mtjit : put maximus Stmontacus , &. Stmont^ culto-exTheoionc» res multis dignitattbus Mltmavtt ; tanti animi confiltique ^ ut pri-'^' ^y^'^ '^'^' Y mm 174 ECCLESI^ ROMAN^ mus Romani Vofuli vim omnem trmftulerit in Pontificem , fm nutu in urhe dtjponens , e^ ordinms figula > & Annatas quoque, Genebrardo commemorante , Sacerdotiis impofuit ^ (de quo fuse Petrus de Marca de Concord. Sacerdot. (^ Imp, Ith. VL lo. ii.c^r. agit} feculi Z)^r/;%ji c[uinti rei ti^, mor ^ hominumverecmidia^virtutes a plerifqueregnantihus ^ pr^fidentihus populis atc^ue aliis i^ifenorihus omnis ftatus propterea in longum ahierunt ^ ineorumloca fuccefferunt vitia , juftitia cor^ ruitinplateis y (^'ineffecfu, In univerfdi Bcclefta y (^inejusmem- hris y - htd ulyg^ PERIODUS QUINTA. 175 hris a capite ufque ad pUntam pedis non ejl fanitas, EtCardina- les qiiidem Det o' Sfiritus S, nutu tacH 5 ut Gerfon loqui- tur 5 A. M c c c c I X. Concilio Pifis indidlo , funeftum ad- d<-;^> eo Schifma , depofitis Bcnedifto &: Gregorio^ ceu criminis ^^' '« ^*''^»' hxrefeos, fchifmatis^ perjurii fcelerumque plurimorum ^/,^,,^'2^^ reisj uti quidem Coriolanus & BaiUus ex Blondo &" An- f'f?'^'«''- '•«- tonino refcrunt -, eleftoque Petro Philargo Cretenfi ^ qui '''^'J'''**'^' nomen Alexandri V. afTumpfit , abolere nequicquam co- nati funt. Benediftus enim eorumconatusfuaviterirrifit: Gregorius vero vocatus ad Concihum, refpondit, non Cardinahum^ fed fuum efle Concihum convocare. Qiiin propter pervicacem utnufajie amhitionem, qui ante mutuoinfenfy jam fmul confpirahant adtuendam , (^uam pojftdehant dignitatem, atque ut in communi caufa colludehant, uti CabafTutius in No- titia Conciliorum loquitur. Alexandro elefto Gregorius Ari- minum, Benediftus in Cataloniam aufugit. Uterque no- vos Cardinales creat , &: verus Pontifex uterque haberi contendit.Fa£taquefic Ecclefia Romana Triceps eft.Mor- tuo quin etiam fequente anno Alexandro V. veneno uti pu- ^UxMdrs tatur 5 a Balthaflare Cofla ei propinato ^ ipfe Balthafar ^^f^^^^^f Cofla Neapohtanus , Johannes XXIV. poft diftus , fur- ^ohHnniT rogatus eft. Is ftatim Legatos ad Principes Germanix mi- ^^-/r/wa^r- fit^ rogavitque 5 ut Sigifmundum Hungarix Regem \rci- ^■fn^nium peratori Ruperto defuntto fufiicerent. Qiiod cum ex voto coroHAXHrAi fucceflifl^et, Romx Imperatorem coronaturus , & Eccle-^^^^'^^^^^^^^ fiam tranquillaturus Concihum indicit , in cujus ^x\m2Lrmcomiimm feflionetefte, apudBaihum^ Nicolao Clemangis ^ Baje- ^^"^'"^^^^^^^^ cenfi Archidiacono :> poft mifl^am de Spiritu S. celebratami/^/r , cB^git. bubo , ferale omen , apparuit , fupra Temph trabem fe- dens, horrifica voce 5 ocuhs in Papam conjeftis 5 ipfum monftrifico ore fahitavit 5 nec nifi fuftibus interemptus abi- gi potuit. Unde false admodum Conciho huic Romano ab Antipapis objeftum , Spiritum S. in fpecie bubonis ci J76 ECCLESm ROMAN^ ei prxfediffe. Certe illud Concilium nuUa fruge dimif- fum eft. : sigifmutidus CXL. Coeterum rebus ita deploratis Imperator Sigif- ^'ZTnuiH-' mundus , ut Ecclefiam mifere laceratam 6c mexhaufta qua- diisEcciefia dam vitiorum ac morborum coUuvie inundatam fanaret facem rffti- ^ recolUgeret y tantos pro Romana Ecclefia fufcepit per- ce^autiA tulitque laboreS:> quantosanteipiumpro hccieiix lalute ^°T!!!!r n P^^^ciillmi Regum vel Imperatorum fubiilTe leguntur. Ete- imln^llrai. nim quo cceteri Reges in publicum Concilium (qua unica ratione Scliifma tolli 3 &: deploratis fere Ecclefix malis me- dicina adhiberi poffe videbatur ) coirent , non fine gra- viilimis laboribus , fumptibus & periculis , Regna fere omnia totius Orbis Chriltiani peragravit , GaUiam & Hi- fpaniam adivit, in Angliam navigavit , Regibus natio- num lilarum perfuafit, ut &: ipii m ConciUum univerfile confenferint. Sed & in Itaham profe£l:us Johanni Papse Mantux perfuafit ^ ut Conftantiam ad ConciUum veniret. Ita cceptimi menfe Oftobre A. m c c c c x i v. ConciUum Conftantienfe :, fcu potiiis 5 ut feftive Lutherus infignivit , .ohiian-tienje (eo quod in eo inter aUa ckiinitum eft , Ucet Chriftus poft coenam inftituerit :, &: fuis difcipuUs admini- ftraverit fub utraque fpecie Panis & Vini veherabile Sa- cramentum , hoc tAmen non ohjhnte , poftea a conficicnti- bus fub utrique & a laicis fub una fpecie panis accipiatur) ad quod fexaginta millia hominum confluxerunt. Gereba- tur ibi res quinque nationum ^ ItaUcis , GaUicx 5 Germa- nicx^ HifpaniciE & AngUcx fuffragiis. Sigifmundus Im~ perator in ejus prima MilTa , ut Diaconus , EuangeUum cantavit. Conventu aperto ^ &: data Ubere loquendi po- teftatC:, pkis quam quadraginta crimina^ eaque graviili- majohanniobjeaa &: probata funt :, inter qua} etiam il- ludo qucd Alexandrum decefTorem condudo MarfiUo Parmenfi Medico ^ veneni ope fuft-uUffet. Es^it tamen cum rn- PERIODUS QUINTA. 177 Fnderico Auftriaco , ut fe ex Concilio fubducere velit. Qiiod cum fecijTet ille , Papa abdufto , Hclvetii , inpri- misTigurini, fuafu Concilii , Papam & Fridericum per- fequuntur & opimis ob id feudis ab Imperatore donantur. Retra£tus ex fuga Papa , & Manhemii in carcerem com- pa£tus 5 coaftus eft , Concilio diftante , Papatu fe abdi- care , ceu h^reticus , negatdi mimarum immortalitatis rens , atheus , Simomacus , mendxx hypocrita 5 homicida , veneRcus y alea- tor 5 adulter , Sodomita , incarnatus denique Diabolns , qux &: fimilia Johannis fcelera ex Cofmodromico Gobelini Perfo- nx nuper etiam Odoricus Rainaldus in AnnaHum Baronii continuationc:, ahifque repetiit. Mox Synodi Prxfides de- cretum edunt , quo declarant , Concilium Generale Legittme congregatum hahere foteflatem immediat^ a chnfio ^ ato[ue eidem Papamfuhje^um ejfe. Supererant duo Papas , Gregorius 6c Benediftus , qui & ipfi citati , ciim comparere detreda- rent , Pontificia dignitate exuti funt. Ita Gregorius animi moerore confeftus mox obiit : Benedi£tus ciim feprxfra- ftiiis gereret , etiam Ecclefiar communione motus eft. Inde perventum in ConciUo ad negotium Reformationis , cu- jus capita a P. de Ahaco digefta Sigifmundus proponi mandat , figillatim de caufis , propter quas Pontifex cor- ripi &: deponi poiTit 3 quas ante novi Pontificis eleftionem definiri petit. Urgentibusnonnullis*, a Minoritis Refor- mationis initium fumendum, Sigifmundus idemmerito refpondit : Imo vero a Majoritis. Perculfis ea voce Majori- tis, ne, Pontifice nuUo Imperator id exfequeretur 3 anni- tentibus iifdem, die Marrini A. mccccxvii. eligitur^/^w^^o//*^ nationum omnium & Cardinalium confenfu Otho Co-^'f^J''''' lumna Romanus , CardinaHs Divi Gregorii , qui quod in M,m/)f« ^ feftoMartiniPapacreatuseflet^ Martinus V. dici voUut.'?'''''^^'''^- Cujus eledi pedes magna loeriria primus Sigifmundus/rr"/^i/:" ofculatus eft. Primimi atque is confecutus eft imperium,'"*^'^''^''^^»- Z 11 tam elH.lit. nuUa 178 ECCLESI^ ROMAN^ nuUa ampliiis reformationis fafta mentio eft. Imperatore vero eam ftrenue urgente , Papa refpondit , in aliud tem- pus opportunius remedium ifthoc difFerendum efie. Rem enim efie magni momenti , periculofx aleae plenam y ma- turi confilii indigam, ne, vi pace compolita:, novic in Clero turbiE exoriantur. Ex Hieronymi quippe fententia , unamquamque provinciam fuos habere mores , fuofque fenfus , qui e medio tolli fme gravi rerum perturbatione nequeant. Et quia decrera fmt ConciUa confequentibus temporibus celebranda ^ iccirco reformationem tempori- bus illis refervandam 3 linemque Conftantienfi Conciho per quatuor jam annos extrafto imponendum eflfe. Ita fci- licet egregius Veterator Imperatori & reliquis Principibus illufit 3 rehftaque die x x 1 1 April. m c c c c x v 1 1 1 . Con- ftantia y &c impofito ConciUo fine in ItaUam ad VoUipta- tes fe contuUt &c Romse Jubilxum celebravit. £ugemmiF. C X L I. Qiii Martiuo fucceflit Eugenius IV. initio Bajtieenfe fiatim Pontificatus fui ratam habuit fentcntiam Martini gtt ; moxvero deruncti 5 cujus m eo conciUa fteterant ^ ut novum Conci- i patrihm lii^im Bafilcis coirct. Coaftum iUud reformand;^ Ecclefix 'tH^Js iiiud' gratia 3 indicente Eugenio A. mccccxxx, i. ufque ad Ferrariam, A. mccccxlvi. duravit. Cseterum ciim audirct Eugc- FhreJiam ^^^^^ ' difputari palam :, Papam fubefl^e ConciUo debere , tra^rien ,(^ &c potiorcm eflfe CouciUi quam Pap^ authoritatem , ab- aBajiieenf- rumpcndi CouciUi &: Ferrariam transferendi confiUum, htudepomtury ^ rt • i i rr Amadess^^ co prsetcxtu ^ quod Cjr^Eci locum cum libi delegilient 5 ce- haudfi.feH pi^ Sigifmundo Imperatore & Prxfidibus ConciUimul- ro^atff. tum rerragantibus. Cumque coeptis luis rapa oLvM^jwas infifteret , Sc Ferrarix ConciUum fuum Papale ^ Johanne Palaeologo Imperatore ConftantinopoUtano eo invitato 5 & irreverenter excepto , inchoaret , & mox etiam Uie Epi- demia ibi ferpente Florentiam iUud transferretiConciUum Bafileenfe buUam A. mccccxxxvii. edit ^ qua ab Of- ficio PERIODUS QUIIilTA 179 ficio Paftorali Eugenius fufpenditur oblupinanityranni- dem , fimiilque fancitur , Ecclefiam in capite & membris reformandam elfe, & Papam ipfum Concilio fubjacere. ,^od nifi efi , inquit ^ c^uis uno^mm Romano Ponttfia quanquam tmprobijfimo contradiceret ? Cujus Concilii authoritatem Sta- niflaus Felix in Notis ad Pallavicini Uifioriam Conctlii Tri^ dcntini^ ftrenue tuetur j licet Bafileam Bafilifcum peperif- fe Antoninus Florentinus diftitaverit. Sed 8c Concilium Florentinum ab Eugenio t^ hoLvUcL$ celebratum, ceu ille- gitimum^ adeoque Conciltahuium dzmn^t ^ deniqueEuge- nio, eoquod, utSefi^iS. loquuntur Patres , nulla exhor- tatione ad emendationem morum 5 Sc abufuum correctio- nem trahi potuerit , eleftioni Paftorum proborum non prxbuerit aflenfum, Beneficia Simoniace contulerit , Con- ciho non adfuerit , bonos expulerit , pro gravi pecunia dignitates contulerit y Synodalia piorum Pontificum de- cretarevocarit 6cc. mox ^(^//^34. ceu contumace exautho- rato novum Pontificem , Amadeum Duceni Sabaudi^ , Felicis V. nomine infignem creant. Documenta ejus rei multifaria d^^ofjLvyifjLoyAj'^ a Goldafto in Conftitutiones Im- periales relata legere eft. Interim Florentise cum Palseolo- FioreptUHt^ go reUquifque Grxcis , auxilia adverfus Turcas , unione '^*'^ '"^ & communione fidei promifla ^ pacifcentibus , tranfigi- tZ]'oUbrua tur y convenitiirque fequentes in Articulos: Vurgatorium ^^ ^^^^^^ pf^ efife , Vafam Bcclefi^ caput cfie , Spiritum S. a Patre dr Ft/to pro- ^'^^ *** cedere 3 S, tuchartfiiam in az>ymo O' fiermento tndtferenter confici, Hsec omnia Imperator Graecus a fuis comprobari curat > repugnante acriter Michaele Epifcopo Ephefino , &: arti- culos de Papa inprimis &: Purgatorio ftrenue oppugnante. Domum reverfi Grasci oi^vu-Trojce^tvo^oi oduim incurrerunt o- Dinium^ articulos, quibus illi confenfcrant^ aperte daninan- tium. Extat Epiftola Ecclefice Conftantinopolitanx ad Bo- hemos ^ die 1 8 Jan. A. m c c c c l i. mifia , & Catalogo ^ Z 2 f e- i8o ECCLESI^ ROMAN^E Teftium Veri tatis GrcECo-Latine inferta ^ in qua inter alia fic fcribunt: Hortamur vos nohijcum ad concordiam -, mnautem fecundum illam Tlorentinam umonem jimulatam -y a certo veroque confilio abalienatam 5 qudi diremftto a vcritate jure appcUanda ejL ^Suam ob caufam illam quoo^ue minmie admifimus , tmo frorfu repudiavimus : fd fecundum immutabtle Veritatis decrctum , in quo folo vere ac tuto unmfojjumm. Ifidorus tamen Kutheno- rum y &c BefTarion Nicei^: Epifcopi , Pontiiicias partes amplexi :, Cardinalium Romanorum in chorum cooptati funt. Decretum mox Eugenius edit , tantum abefle , ut Conciho ulh ipfc fubjaceat 5 ut tum maxiyne mereatur , cum Concilii decreta contemmt, QiLiin &: thefm hanc ^ Comilium ejje Jupra Papam y ceu hdreticam damnat > dimilToqde Florentix suge^m (^ Conciliabulo Romam A. m c c c c x x x i x. revertitur. In- ^tmrilTidia ^^ ^"^ Fehcem tonat, & hic Bafilea non nunore ardore in 'Eugenium^ convitia ftatuis Nabuchodonoforis , idoh, Beelzebubis , Luciferi adverfus fe invicem ja£tante ftre- nue. Concilium vero Bafileenfe comparentibus Bohemis , poft quinquaginta dierum difputationem , communionem ^ fub utraque fpecie ^ ceu liberam , fcilicet j ure Divino ^ non neceflariam^ permittit : Annatas & alias rapinas abolet^ Huflitis negantibus ^ fe uUam doftrinam Scripturis facris non comprehenfam admifliiros^ per Cardinalem Cufanum refpondet : Scripturas non ad ejfe , fd ad bene ejfe Bcclefa fa- cere, Tanto digniiis Verhum Bei tradi 3 quanto ah emni Scriptura remotius. Explicandam Scripturam e(fe juxtacurrentemBcckfdtri- 0»ra/n!€at- tum y qua fententiam mutante Dei ettam judicium mutetur. Tan- B^yJv^rf^r^^^^^^^Lugeniusaddiflipandum Bafileenfe Concilium Ca- GoMcdmm rolum Fraucix Delphinum armavit. Qui cum gentium ^^'^^^^'''^"^^^^P^^ditiflimacon^^ , Alfatise vicos & civitates hgrHumab nonnuUas dolo , proditione&blandimentisingrefllis, Al- ^iluMr ^^^i^inomnem, vini atque frumenti feracifllmam mifere i»titut. ' vaftavit > ac sedes civium ^ cafas pauperum orphanorum &: vidua- PERIODUS QUINTA. iSi viduarum , ipfaque facratiffima Dei Templa igni nefarie fuccendit. CumquecrudelitateextremainAlfatia perpe- trata, tandem cum armatis trigmta millibus Bafileam a- dortus eflet , a quatuor millibus Helvetiorum ita exceptus elt , ut vi6tor licet vix tertiam exercitus fui partem y eam- que mutilam & fraftam , amiflb etiam belli Duce Arminia- co 3 in Galliam reduxerit 5 Concilio Bafileenfi interim per- feverante. Retulitque hic Princeps dignam plane militia Pontificia mercedem. Perierunt enim in ea pugna :, incen- tore Papa , ultra quatuordecim millia virorum fortium. Hce fcilicet Papales virtutes , hx indulgentix fuerunt ! Concilii ipfuis Bafileenfis infelicem exitum his verbis RoUiinxius in fafciculo deplorat : ConcUum Baftleenje , m quo mukcL hona fuerunt injlituta fro reformatione in capite^ (^ memhris y hahuit principium gloriofum ^ fedfinem humilem ac tri- hulatione flenum propter Schtfma. Mirahilis rerum eventus, Pr^- 'valmt Concilium Conflantienfe contra tres Vapas , eos dejiciendoy (^ quartum inflituendo, cum tot haheret adverfitates ^ (^anulb confirmatum fuijfet, lllud autem tanta authoritate colle^um (^fir^ matum , nec unum potuit njel in modico reducere ad rwrmampro- poftti fui , imo e contra procejfus ejus fuit impeditus ah uno. ihi dehile principium cr finis gloriofas, Hic e contra prdcise fuit, Et Matthias Ugohnus in Synodico fuo : ^td^ inquit , te- nendum tunc fuerit y cum eodem tempore Concilia duo congregata^ ^ ad invicem difcrepantia reperirentur , videlicet Bafileenfe c^ Florentinum 3 folvat chriftus Jefus , CMagifler ^ Docfor infaU lihitis Veritatis , pro finceritate fidei BccleftA inn^iolahilis e^ fpon- fdfu^. C X L 1 1. Tandem Eugenius, poftquam Divina & hu- confi mana omnia perturbavit ^A.mccccxlvi. faris conceiTit, ^'^ ^ ^f 5^'c^p^f naftus Nicolaum V. (2X11 VI. vocant) qui Tbo- \,i^(fT mas Sarzanus antea diftus eft. Friderici III. Imperaroris ' -'-^ .c' d^- interceffione ceflit ei Felix V. dignitate Cardinalis con^- i™^';^","^ Z a ten- anttnfr- i83 ECCLESI^ ROMAN^ mk orHyj tentus 5 abolendi Schifmatis perniciofi gratia. ObfefTa 4 cyi^ianm Xurcis Conftantinopoli^ Conllantinus PaliEologus kpud ^■Hm'jTgum Nicolaum Papam fuppetias nequicquam implorat eo jHbtt. quod Gr::eci Papse primatum conftanter abnuerent. Gr£ci , inquit Nauclerus , ad Latimmm ofes fmjlra confugimt , l Pontifice NicoUo V, Ucrjmis acfietihus amilta fetentes. Sic defer- to maligne Imperatore 5 urbs Conftantmopolis die xxix Maji A. MCCCCLi I I. aMuhammedecapta,Turcicum jugum, una cum Imperio Orientali univerfo fubiit : Con- ftantino ipfo in fuga graviter vulnerato 3 cujusmox caput refedum , Muhammedi fuave fpeftaculum off^ertur. Tan- ta Romanenfium perfidiafuitj qui Imperium univerfum Orientale Chriftianum Turcis horrendum in modum fub- jugatum , quam Pontificia dominatione folutum malue- runt. Pereuntestot Chriftianos, qui fervare ciimpotuif- fent 3 & ob Chrifti Salvatoris amoreni debuiflent , non fer- varunt tamen , eos perdidifle cenfentur merito. Ita malo- rum & calamitatum omnium fundus & architefta Roma fuit. moUt V. er- C X L II I. Coeterum Nicolai Hberalitatem , &■ erga li- ^ittlramlmor ^^^^ litcratofque benevolentiam incomparabilem , vehe- ijifyftrspra- menter Scriptores prxdicant. Omnmm inftar Nauclerus , dtcatHT. Generat. ^(). Sic illum conimendat : Laudatur NicoUi Itbera- litas ^ (^ua erga omnes ufus efl ymaxime vero literatos, c^osc^rbc-- neficiis , (^ ojficiis mirificc juvit ^ eos froemiis ad comf-onendum^ C^' ad vertendos Gr^cos authores in Latinum ita perpultt , ut li- ter£ GrdCd (^ Latind ^ c^ua fexcentis jam annis in fitu 'dr tenc- hris jacuerant y denuo Jplendorem aliquem adept£ fint, Certene- gari nequit , Pontificis hiijus opera hteras &: Mufas in Eu- ropaquodammodoreformatas &c renatas efte, proxima:- que adeo etiam Rehgionis ipfius reformationi quodam- modo praekixifl^e. Ex Oriente inprimis Turcarum 3 qui Conftantinopoli diu imminentes eam tandem ceperunt , & : % ' bonis PERIODUS QUINTA. 183 bonis etiam literis exilium indixerunt , metuRomam fe contulerunt Viri undiquaque dodtiffimi , Emanuel Chry- foloras, Byzantinus feu Conltantinopolitanus j quiGrx- cx Grammaticx Erotemata fcripfit y Theodonis Gaza Theflalonicenfis , Gvxch & Latme doftillimus -, Geor- gius Trapezuntius , Chalcondylas Athenienfis 3 Joh. La- fcaris, Demetrius^ aliiquCj qui immenfo Dei beneflcio artium igniculos in GrirciaperTurcarumbarbariem tan- tiim non extindtos , in Latium ahafque regiones tranfduxe- runt. Nicolao certe Georgius ille Trapezuntius , Deme- trius 3 & ex Europxis , Georgius Valla ^ Nicolaus Perot- tus aliique yin celebres in deliciis unice fuerunt. Merito- que Pontifici huic acceptum referimus quicquid fplendo- ris Latinx & Grsecae literse in Itaha primiim 5 poftea etiam in Germania acceperunt. Sicut autem oHm Mofes in aula i^ /» ipfa ufEsYptiaca educatus eft, qui poftea fiHos Ifraehs ex ^- y^nnchrtfit gypto eduxit : ita in ipla quoque Antichruti aula bonas h- tur inerA teras promotas , earumque deinceps auxiho Antichriftum 1^^^''"^ f^l^ Orbi revelatum , & in multorum cordibus confoffum efle , lltusAl?!!' mirum certe non eft. thrtfiuseff. C X L I V. Neque parum ad bonarum hterarum inere- ^dreveiatie- menta, & confequentem verse etiam reh^ionis , & oppo- ^^^./!'!.7;,^ fitis eidem Antichriltianx tyrannidis 5 quam Komana ha- Typagraf^bm ftenus Hierarchia in Ecclefia exercuit , coenitionem divi- ''"^'''' ^-^'^ num chalcotypix aut typographice , quam imprelFuram tuiitmtdtiwu fere appellant 5 inventum ac beneficium nunquam fatis laudatum contuht. Anno fcihcet mccccxl. Johannes Gutenbergius Argentinenfis aurifex, Moguntii primum magnis artem eam fumptibus protuht. Eandem poftea Jo- hannesMentelibidem auxit, & Sixtus Reofingerus Ar- gentinenfis Neapohn in Itaham tranfduxit. De inventore tamen artis controverfiam Moguntinis ahi movent 5 quos interHadrianusJuniusBatavi^efux caf, 17. ejus inventio- niem 184. EGCLESI^ ROMAN^ nem civi cuipiam Harlemenfi acceptum retulit. Quam coiitroverfiam pluribus DodtiiT. Ivlollincrodius difcuflit. Sed de inventore quicquid fi ^ (nani etiam cum Pomponius Loetus utrifque laudem prxreptam voluit , fcribens ad Au- guftinum Maphxum 5 impnniendi facultatem multis fe- culis iiitermiflam y paulo anre revocatam efl^e : tum Jo- vius hijlor. lib. 14. in regionc Sinarum librosante multos annos impreflbs extare ait ; tum denique Alphonfus Men- dozz lih.1 11. 16. in Regno Chin^E artem typographicam quingentis annis ante , quam ad Germanos veniret ^ in ufu fuifl^e fcribit} nobiUflimum ifl:hoc inventum libros , qui- bus Romanx Ecclefise pudenda detedla funt 3 aperuit, & longe lateque invitis adverfariis omnibus difperfit , & ad- hucdumperomnesOrbis angulos fpargit. Sibylla etiam Erythrxa de Antichrifl:o vaticinans ;, pr^dixit ^, fore ut per linum tandem perdatur. Sic enim carmen habet. A'iA Germaniam horribiUbus beUis inteftmis intncavit ^ Dietherum Comitem ab Ifenburg :, eleftum Archiepifco- pum Moguntinum , paUium Epifcopale viginti miriibiis fbxcentis quinquaginta aureis Rhenenfibus redimere tar- dantem , eo quod authoritate ConciUi Bafileenfis Annata: damnatx abolitxquc eflent 5 ita cum Adolpho NaiTovien- fi xmulo ejus commifitj, utprxcipLiisGermanix Princi- pibus ia partes conccdentibus , horribUibus beUorum ci- viUum incendiis univerfa fere Germania conflagraverit. C X L V I. Jam vifi Pontifices erant ad eum tyrannidis ^ix/iir. im- &c impietatis gradLmi pervenifle, CLii nihil ampUiis addi ^T';^|' polfet.Et tamen fequentes Pontifices rationem invenerunt^ qua & faftigium & pinnulas ipfas huic xdificio impone- rent. Inter eos poft PauUimll. Montium pietatis , feu potiLis impietatis (de quibus Dorothei Afci^ini iiber fin- gularis extat } authorem Sixtus IV. A. m c c c c l x x i . PapacreatuSj CLijusqLiidemfLibaftumin omni genere U- terarum judiciumlaudatur, excLiflb pLidore omni , iis U- bidinibus impuriflimum fe mancipavit , ut eas prodere pudor Scriptores prohibucrit. AUquid tamen dicere Wcf- iHns Groningenfis ^ vulgo Lux Mmidi didlus in Tra£tatLi de Indulgentiis PapaUbus > nec non CorneUus Agrippa in A a dc- ifaf vane itU i:ECCVEStJE ROMAN JE declamation^adLoVanienfes, fuftinuerunt. Idem Agrip- pa de Incertitud. ^Vamtate fcient.cap.G^. Lenoniam a Sixto Lfipanarh inftitutam fic defcribit : Recentioribus temforihus Sixtus Vonti^ mirmtiti.rf r^^ ^^ax. nohtle lupamr inlittuit y ^c. Rom^ fcorta in fingulas fiftimanas Jultum pendunt Vdnttpcv. ^t cenjus annuus nonnun- '([uam viginti mille ducatos excedtt (funt qui quadraginta mil- le poft numeraverint) K^deoc^ue Bcclefia Procerum id munus efl , ut una cum Eccle(iarum proventibus etiam lenociniorum mer- cedem numerent. Sic enim illos fupputantes aliciuando audtvi. Ha- bet (inc^uientes^ ilk duo benefcia ^ unum Curatum aureorum vi- ginti y alterum , prioratum ducatorum qiiadraginta 5 (^ tres pu- tanas in bordello. Qiiis vero ad nefandam foeditatem hanc non obftupcfcat ? Impuriilimum tamen &: obfcoeniflimum Etheiuini- Antichrifti Regnum hocin facinore aperte cernitur. Ta- tHmHdvenu^^^ Jniqua bella ab ipfo adverfus Nicolaum , ViteUiumj fadMmty Florentinos, Regcm Sicihse Venetos gefta. Belloquidem '^j^^JJ^^^^adverfus Venetosfufcepto Helvetios foedere fibi junxit, vexiiimn do- quibus dono mifit vexilhim rubrum , BuUa fingulari ad ""^- eos deftinata commendatum :, fub cujus finem ita fcribit. Nos vexillum ipfiim benediximus y ut fub eo militantes benediciio- nem Omnipotentis Beifimpervobifcumhabeatts. Bapropter Qquod hmc Sedi fancidt ac vobis faufium ac felix fit^ lceto (^ magno ani- mo vexillum hocy quodprdfatafedesvobisdonat^ accipientes y con^ tra ejufdem Sedis inimicos ^ Virtutem veflramofiendite. Itemimis lcetis contra hofies Bcclefia , f^ illam ab opprejjoribus LIBER- TAtlS BCCLBSIASTICM, ac faaentibus C07^tra illamy folita illavefiramagnanimitate ^ defendite. Inferat prdtpotcns exer.- citus vefier vexillum ^ Altiffimi nomine invocato contra di^ia Se- dis inimicos. Bt quemadmodum column& nubis in deferto populum T>ei prAcedebat ^ dirigehat in viam [alutis ^ viciori^ 5 ita qui- cunque (uh ea pro ipfa Bcclefia Ronmna pugnaverint , a Domino nofiro fefu chrifio benedicti fint 5 ^ plenariam habea^^t peccato- rum fuortm amnitm remtffwnem dr indidgenttam ^ cpuam ex tunc^ (^ per PERIODUS Q.UINTA. 187 f^ ter fr&fente$ concedimus, Mdedi^us fit c^uicun^ue contra ^os pro EccUfia Romana pr^di^apugnantes , fugnahit , aut facere con- tra vrxfumpfirit, Vobifcum autem fit henedi^io Domini perpetua , ium laude a* glona Omnipotentis Deiy ejujque Beata Maria Fir- ginisy inficula feculorum. Ex qua BuUa cernere eft Antichri- fti artes nefarias , & dolos , quibus gentibus fortiffimis & iimplicifFimis impofuitJSIeque major religio vel pietas fuit Alexandri VI. A. mccccxcii. ex intervallo fuceeden- aUxmM « • tis, 0«, itaGuicciardinusloquitur, mnfinceritas, hon ve-^'^^-^"'^*'*^'^' recwndia , non veritas , non fides , non religio ulla aderat, Quo- que Pontifiee Romam , gentium illud afylum , camrfici^ nam faftam efleo venalibus in ea cunftis facris •, Paulus Langius Monachus in Citizenfi Chronico-ex Volaterrano commemorat. Mores ejus turpifltmos , avaritiam infatia- bilem , ambitionem fine modo , crudeHtatem plufquam ferinam, fpurios, quos plures habebat, perfas & nefas ad fumma provehendi cupidinem foedam, paflim Scri- ptores memorant. Ditiones tempof ales ad ipfum nullo ]\X' re pertinentes :, in utraquefcilicetlndianoviterdeteftas , BullainterRegesHifpanii3e &: Lufitaniasdiftribuit^ haud equidem exemplo Chrifti , qui legitimam hcEreditatem partiri gravatus eft , fed potius Sathanx , qui Chrifto fe adoraturo in celfo montc mundi Regna oftentavit &: pro- mifit, Licet eorum vola vel veftigium ad eum jurenullo pertinuerit. Cum Lucretia filia notha , quam primum Lu- dovico Sforcix , mox Aloifio Aragoni , Alphonfi Regis filio, &:deniquehocinterfeaoAlphonfoEftenfi, Ferra- rix Duci elocavit , furtivam inceftamque confuetudinem &: ipfe & fil*s Ccefar Borgias habuifle creduntur. Certe Jacobus Sannazarius.Poeta celebris & eximius , Lucre- tix huic Epitaphium ejufmodicecinit : Hic jacet in tumuto Lucretia nomine, fed re Thds^ AlcKandrifilia, Jponfay nurus, A a 2 Ha- i88 ECCLESIJE ROM AN^ Habuitque exitum impietate fua digmim. Teftibus enim Panvinio , Guicciardino , Bembo , Jovio , ex quibus etiam Staroulfcius &: Carriere repetunt , poculo venenato ^ quo Cardinales nonnullos letho dare paraverat, per errorem ipfi . propinato 5 perfidia in caput deteftabile authoris reci- dente , periit. Kuhes te- C X L V 1 1. Ecclcfia Romana hoc in primis Seculo in '^'"'"' /^^- captte & membrisj doftrina &: moribus corruptilllma ^ non 'verfLEccU' dcfuit veC})©^ /mgluptfv mhes tejlufmvcnt^tis y qui&: Verita- ftamRom. ^-j ccekfti locuplcs teftimonumi perhiberent , &: corru- fi^aHun'(^' ptionem Ecclefise extremam propalam infeftarentur. Ur- Bahyio>iicam [y^^[ ^ Clemcntis Autipapa: temporibus Univerfitates Pa- 'dTJflta. ^"' rifienfisy Oxomenfts &c FrAgenfis Papam cum fuis tyrannidem in Ecclefia exercere , &: Papam errare poffe foepiufque er- rafle aperte contendebant. Joh. i^ndreas Romam a latro- nibus fundatam , in priftinum ftatum rediifle afleruit. Dia^;' lo2;us editus Petri c^ Panli totam curiam Romanam erro- neam ^ &: in ftatu damnationis efie docuit. Vincentius Eccle- fiaftes Venetus ^ CAUtthdus Parifienfis in Bohemia ^ 'Joh. Pur- VAcis in Angha, WaUenfes &• Lollardt pafiim Papam Anti- chriftum effe affirmarunt. Theodoricus a Nyem Gregorium &: Benediftum Pontifices Seniores Bahylonis mfignivit. Jo- hannis XXIV. cumprimis tempore Nicolaus Clemangis Ar- chidiaconvis Bajocenfis 5 Papam Antichriftum , Ecclefiam Romanam Babylonem ^ meretricem magnam effe , a qua non affeftu duntaxat 5 fed pedibus etiam exeundum fit : Petrns de K^liaco ^ Zaharella Cardinahs, &:cumiis utrum^ que concilium Conflantienfe Sc Baftleenfe ^ Papam Conciho fubeffe : Johannes Gerfon , Concellarius Parifi^fis ^ Papam errare deponi, ab Ecclefia auferri poffe : Indulgentias & traditiones Ecclefix inutiles effe : ruinam Ecclefi;^ immi- nere: Theodoricus Urtas ^ Monachus Germanus , Ecclefiam Romanamexaureaargcnteam, exargentea ferream :, ex ferrea PERIODUS QUINTA. 189 ferrea terream faftam efie , neque aliud fuperefle , quam ut in flercus abiret : Theodoricus 5 Epifcopus Croatix , Ec- clefiam Romanam ruituram^ ac tum Ecclefiam fiorem pri- flinum recuperaturam : Johannes Buffus , &: Hieronymus Pra- genfis , 8c cum iis Bohemi ac Wtclefijh innumeri ipfaque Huf- fitis confentiens Regina Bohemix Sophia , nec non militix Hufliticx dux fortiirimus Ztfia ^ Ecclefiam Romanam Antichriflianam , Babylonicam meretricem effe , tyran- nide, Idololatria , magia fcatere, 6cc. affa voce clami- runt. EugenioIV. Pontificein Concilio Bafileenfi;, Fet, de Aliaco CardinaUs Cameracenfis , Joh, Segovienfiis Theo- logus Hifpanus. Ludovicus Cardinalis Arelatenfis , Car- dinahs Julianus JEneas Sylvius , aliique innumeri , Pa- px Poteflatem & xj^ox^ flrenue oppugnarunt , & Ecclefia: Romanx reformationem gravillime urferunt^ quam in rem etiam Pet. de AUaco libeUus aureoUis extat. Extra ConciUum Alanus Carterius , Carolo VII. Re- gi GaUice a Secretis adverfus Romanam Ecclefiam U- brum compofuit : ipfe Carolus VI L Ecclefix GaUica- nae ConciUum celebravit Biturigibus , ubi fub titulo Pra- gmaticx Sanftionis ConciUi Bafileenfis afta confirma- vit , adeoque beneficiorum Regni coUationes , 8c ad Romanam Curiam appeUationes fevere prohibuit : aUi- que etiam , inprimis Hoomas Rhedonenfits CarmcUta ^ Man- fredus Vercellenfiis y Guilhelmus Taylour , Wilhelmus Wtthe Ve- ritati adverfus Romanam Ecclefiam Uiculentum teflimo- nium perhibuerunt , Pio 11. Pontifice Stgtfmundus Dux Auflrix 5 auftore Gregorio Heimburgenfe J. V. D. aPa- pa ad ConciUum ^ ScaConciUoadChriflumipfumpro- vocans> impiis Pii ^ dicentis ♦, provocationem ad Comtlium novam hzreftn , ^ injpirationem Biaholicam efje ^ diris devo- tus eil: Heimhurgcnfis ipfe, Noribergenfis Syndicus cele- bris 3 fcripto adverfus Primatum Papse Ubro :, Synago- Aa 3 gam ic^o ECCLESI^ ROMAN^ gam Romanam Babylonem & meretricem vocavit , Pon- tificis Poteftatem meram tyrannidem Sc ufurpationem ef- fe pertendit : denique Babylone ea exire omnes pios juffit : Bohemi publica adverfus Papam apologia Veritatem afle- merunt. Fmver/itates plerxque Germanise , Gallix^ An- gliae, Bobemiae Conllantienfis &: Bafileenfis Concilii de- cretis adverfus Papam cufis adhxferunt : denique Jmo- ms Roz^ellm ]xxns Profeflbr Patavii, vulgato de Monar- chia libro , omnem Papae poteflatem temporalem op- pugnavit. PauloII. Pontifice Eoderkus Zanches Zamaren- fis Epifcopus , Papx Referendarius , Romanse Ecclefix ^tremam fiiperftitionem deploravit : Stefhmus Bmlifer Sorbonifta Francifcanus Iibris editis , Papse &: Concilio competere poteftatem novos fidei articulos cudendi ne- gavit 3 &: ope^um etiam merita refutavit. Sixto IV. Pon- tifice Lud&vkus XL GalHarum Rex pro Pragmatica fan- £l:ipne trcs conftitmiones edidk : J ohannes deWefdiaW or- matienfi^ Concionator Papse tyrannidem notavit palam : Wejjelm Groningenfis libris editis P^patus abufibus con- tradixit. Gochms Fup^rus Mechlinienfis Presbyter articu- lum de juftificatione orthodoxe vereque tradidit. Deni- que Alexandro V I. Pbntifice impurillimo , CMancinellus pro concione PapcC fcelera exagitavit : Guicciardinus Ec- elefix Romanse Vexillarius Pontificum fcelera detexit : Ba^tifta iJMantuanm Carm-eHta ^ 8c cum eo Jacobus Jan^ nazarius poematis fuis in abominationes Romanas invefti funt. Hieronymus Savamrola , a Pico Mirandulano , Mar- fiho Ficino ^ Guicciardino , Flaminio , ahifque pubhcis fcriptis defenfus , Ecclefise Romanx traditiones evertit > doftrinam fanam de Juftificatione egregie illuftravit y in- dulgentias rejecit, denique Antichriftum Romanum d:- gito vehiti commonftravit. Horum omnium teftimonia confignatifiima CatalogUs? Teftium Veritatis y Wolphii Leftio- PERIODUS Q^UINTA. 191 Leftiones Memorabiles , Pleflkus , Martyrologia y Bo- hemicum inprimis y aliique exhibent. Tantis vero dodo- ribus & teftibus veritatis cum abundaverit circa ea tem- pora Ecclefia Dei^ non potuit non titubare Roma , &c Chrifti Regnum paulatim emergere, tenebrafque Anti- chrifti depellere. C X L V 1 1 1. Denfifllmam illam teftium Veritatis nu- Pontifidxa^- bem Romanenfis Faftio equidem difcutere magno nifu , ^''{^J^J^'"' ferro flammaque adverfus eos fasviendo, fuftinuit. Quid fpecimtm m enim fortifllmis heroibus & CaUinicis Chrifti J^^^;^;^/ ^^i/^'/^^«- HuJ/i & Hieronymo Pragenft y contra fas obftriftx multis mo- r«^^;^/i^J,v dis fidei , abituros fcilicet fide qua venifl^ent^ adeoque '^^«^'^'^'•- dato commeatu ejufmodi, qualem 2eg;rotus Leo promit- J^fJ^/^7;l* tebat beftiis ad fe vifendum accedentibus 5 Conftantix f««^«''» contigerit , Hppis certe &: tonforibus notum eft. Neque contenti ea ftrage Pontificii , confiUa de tota Bohemia abolenda mox agitarunt. Ciim enim Proceres ejus prce- cipui fcriptis Conftantiam literis graves ob iniquifllma de Huflfo & Hieronymo fumpta fuppUcia querelas movif- fent j Martinus V. A. m c c c c x x. excommunicatione ad- verfus eos FlorentiiE pubKcata claflicum infuper canens y Cxfarem ^ Reges 5 Prmcipes , Marchiones , Comites &c. ad arma contra eos invitat, & per vulnera Chrifti , ejiif- que fakitem orat , ut junftis viribus eos penitus extir- pent ; fceleftiflimo cuique , dum unum Bohemum occi- derit , plenaria peccatorum omnium remifllone promif- fa. QiioincentivoinflammatusSigifmundus , totiusGer- manix , vicinoriimque Regnorum viribus fuccinftus , An' tichriftiani fiiroris fateUitem fe gerit , vahdo cum exer- citu Bohemiam ingrefliis 3 eamque beUis decimum ter- tium in annum continuatis fatigans. Qiix beUa Hufliti- ca pUis admirationis , quam fidei apud pofteros habitura ^neas Sylvius dixit 3 c6 quod femper Huflitarum , quam 192 ECCLESI^ ROMAN^ quam Pontificiorum arma profperiora fuerunt. Non pau- cos tamen intrepidum pro Veritate martyrium pafTos Martyrologium Bohemicum Capp, lo. ii. &:c. inducit. Taceo Oldocafielum , plurefque alios in Anglia ^ Thomam llhedumnfem Carmelitam, Manfredum Vercellenjem ^ Gmlhet- mum Taylour , Witthe ^ Bieronymum Savamrolam Fiorentinum, aliofque ftrenuos pro Ventate coelcfti atliletaSo Pontifi- cum furore hornbiliter cruciatos extinftofque. Adeo Romanenfes. Jam pridem veru?n non didkere pati. 'jnUiii.y- CXLIX. SecuH DecmiSextiy quod renafcentis m eo "^j^Hi^ Euangehi &: concuffi non leviter R^gni Pontificii gloria inclytum fiiit 5 initio Ecclefix Romance habenas modera- tuseftjuliusl I. quem antePapatum omnes ^ Guiciardino tefte , morofijTrmum , intolerahilem y truculentum dr quietis im- patientem ^ quK^ue in eximios quofo^ue viros immanes 'ja,m inimici- ' tias exercuijfet y noverant, Tyrannidis » quam ftatim Papa faftus exerciiit:, fpccimina Onuphrius, Guiciardinus idem, alii narrant. Statum certe utrumque Politicum & Eccle- fiafticum mifere perturbavit : neque quifquam antehac Pontificum ita turpiter ulli Lnperatori iUufit ^ ficut hic BcUaadver- Maxiiiiihanum nefariis fuis artibus circumfcripfit. Ciun ^Tuxumita- ^^ii^ ^d belkim Venetum graviilimum eum impuUfl^et , «•i«4^/ar^e.ac is Venetos, Pontificix Sedi rebeUes , captis eorum ur- TmZdf%ct '^^bus pra:ftantiflimis 5 &: eft^ufo immenfo cruore, ingen- tes ad anguftias redegiflet : JuUus abfterfo omni pudore , contra fidem datam , coram Liiperii Ordinibus Augu- ftx congregatis non tantiim Venetos pacem petentes in gratiam recepit, fed & percuffo cum ipfis foedere ^ exer- citum fuum adverfus Lnperatoris confoederatos , Ferra- rienfem &: Ludovicum X I L Rcgem Francorurn 3 ini- quiflimus ^ perfidifljimus beUator eduxit, cumeavoce, qux ipfum non S^Petri, fed perditiflimi £c fceleratiflimi latro- PERIODUS auINtA. 193 latronis fucceflbrem elle commonftravit. Cum exercitu enim Roma egreffus , Petri clavem furibundus in Tiberim jaftavit 5 adeoque , ubi ingeniose Bibliander conclufit j omne, quod a S. PetrofehaberefinxitjuS:, Tiberinoflu- mini refignavit > *additis hifce verbis : c^ia clavis S, Tetri amflm ml juvat y (cvaginato gladio} valeat gladius S.Pauli. SedDeus juftus fcelerum vindex nequitiam hiultam non fivit. Commiflbenim apud Ravennam ipfo die Pafchatis cruento proeUo 5 ingentem ftragem a GaUispaffus^vidto- riam quamvis cruentam iifdem concefllt. Ita ocMo7r§oaaM@« denuo opera Matthxi Langi, Epifcopi SaUsburgenfls , Im- peratons Maximiliani amicitiam ambiens impetranfque^Hr/TW/Vr &: Helvetios Matthsei Schynerij Epifcopi Valeflani, ^fraudHUm» poft dvlffJLie^iAg 'iWKSL CardmaUs creati , hominis verfutif--^^^^^,7^7T^*'' flmi 5 ifto cum iis foedere ^ fibi adjungens. Venetifque -%;?«'^« auxiUantibus , mox Mcdiolanum obfldet 5 & y pulfls inde '"'^'^*"' GaUis occupat. Helvetiis ob rem prxclare fciUcet geftam, buUatasindulgentias . titulos amplos , pileum, gladium, aUaque privilegia contuUt , quin &: fignis miUtaribus eof- dem exornavit > atque flc exemplo patrui fui Sixti I V. e- gregie iUis iUuflt. BeUumhoc^ aufpiceJuUo, contraRe- i^em Francorum inceptum , per multa poft proeUa cruen- tilTima & calamitates graviflimas extraftum , vix tandem compofitum Sc flnitum eft. RetuUtque Orbis Chriftianus PatrifuoBeatifllmoacceptuni:, quodfubejus^ ceu verif- fimi ij5 drTZDXf^^filtiferditionis aufpiciis , gladio , inedia ^ a- liifque beUi incommodis plus quam ducentena hominum milUa interierunt. Vifum tandem Patribus nonnuUisfln- ■^^y^'^"^'?»"- cerioribus Papam ad rationcm- reddendam viUicationis 'JiZJjm- fuit adigere, inftituto Pifls, Imperatore &: Rege Fran- '^?'*'^^'/^-^ corum confentientibus ConciUo. Sed eftecit TuUus artibus """ -^'^^^'^^\ fuis 3 ut non flne tumultu & vulneribus , ^ rc mrcfta ;, Con- tatis, aHM- ciUum diflblvereair. ConciUi iUius Pifani pofterioris afta ''^"'/ ''"'^' B b una 194 ECCLESI^ ROMAN^ rh.^^con' una cum aftis Pifani prioris 5 apologia Fhilippi Deciiju- cfiium Late- rifconfulti Itali munita, ex Bibliotheca Regia Lutetise ante ^iiflmcppT annos plus fexaginta publicam in lucem prodierunt. Alte- ^^^ rius etiam Concihi ejufdem apologix BaiUus in fimma Con^ cihorum mtminit y cujus cap.G. Cardinalesproteftantur^y^ mnquam digmtatem Po?itifictam ajfeclaffe y Jed Arijiocraticam mO" deratiomm njoluijje reflituere , ciua Chriflus primatum Sedis Apo- floLuA temferavent, Ciimque Concilium illud aUo tranfla- tumeflet^ Julius ad fohtas Pontificibus artes converfus^ Regem Francorum una cum PatribusiUis diris devovit ^ & dignitatibu^ exuere conatus eft. Et ne caufiK fuse difiidere videretur 5 ipfemet Romx Coneihum indixit j in Latera- no^ eo videhcet locd, in quo nihil metuendum ipii erat, & in quo vota omni^ in poteftate fua hai)uit. "Julio (ita ipfe- niet Onuphrius fcribit^ mens non fuit quicc^uam honi in ilh Concilio agere ^ fed tantum Concilio ^ ^ Cardinalihus fihi adver^ fantihus adverfari. Neque vero Lateranenfe ifthoe Conci- lium Generahs Coneilii nomen mereri, etiam Staniflaus Felix adverfus Paflavicinum fohde comprobat. Et Ccetum quendam mn in Sfiritu Dei congregatum illud fuijfe , GaUia , teftc Launojo :, affirmavit. Fertur porro foepe Imperator Maxi- miUanus ingeminaffe verba haec : Beus Aterne y nifi vigilares ^ quam male effet muitdof Suem regimm nos -i egomifer venator y Cr ehriofus tlle ac fceleratus Julius ! Qiiin &: ipfe noviflimus ConciUi Tridentini fcriptor &: CardinaUs PaUavicinus t^Kwi ^if' ^^^'^' ^^P'^' ^'')'^' nondi&ctttnxyfuijfe Julmm feroci anim^ julio judi- atque iramndo : indufiffe illum militidi ftudiis 5 fupra quam opus ^■^JaJfJf;^ fi^^ ^ & fap^^ qftam tanti cafitis fanBitatem deceret. StoUdeta- vohexcH(L 1^^^ fic iUum exGufat. lS[^,f tam ferox non fuifet , nun- quam Ecclefu recuperaffet majorem ■fotioremque fu£ ditionis par- tem. Ferocem ergo temporaUum &: mundi gratia eflTe Chri- fti huncce Vicarium oportet ! 7Zlm7f CL. Non defuerunt etiam Julii hujussetateVeritatis pro. U9 Ttfits Veritit^ PERIODUS QUINTA. 195 prornachi plures, quiRomanxEccl^fixulceratangereiit. ;fii/^f«/fr, Et in Gallia quidem non tantiim WaldenfeS:, Roman^e Cu- f^^/^-P^M- rice adverlarii , qui a rrecentis jam annis in riiontibus Nar- ?icu4 Miran. bonenfis Gallix^Provincix &: AUobrogum fub AlpinisVal- duianm^Lu. libus aliifque locis in eadem fide ^ puritate&fmiplicitate //c/f^B.i?,^^ pergebant : , Regi Ludovico fuam a Romana Ecclefia di- '"''«' ^^*'^'»- fceflionem & innocentiam comprobavere , eique fidem ^*^'^"^'^^* vitam eorum edofto memorabilem hancce vocem ; llli me cxtenfejue fuhdttis meis melioresftmt ', extorfere. SedF^^^r quo- que Stapulenfis Theologiam adlimpidos fontes revocavit , nequicquam a Sorbona eo nomine ycy.-2Lt\is.Gmlhelmus etiam Budaus, Vir doftillimus , pragmaticam Sanftionem ftrenue laudavit ^ &: Ecclefiam faftam efle meretricem ^ provmcia- tim merentem afl^eruit -, quin & tota Ecclefia Gallicana pU- nitudtnem potefiatis Pontificise plenitudmem tempejlatis appella- re non dubitavit. Ne dicam Ludovicum XI L Regem mone- tx juflfu fuo cufx hcec verba infcribi curafl^e : Verdam Bahy^ lonis nomen , cui proin magno Authori Roma Babylon fuit. Sed & Johannes Ptcus Mirandulanus aperte contra Tranfllib- fliantiationem & cultum imaginum difputavit. Erfordiae vero Sehaftianus Brand Pontificias merces vehementer explo- fit , & Reformationem Ecclefix infl:are pr^edixit. Deniquc Ecclefix Bohemic£^ MoravicA Sc Sileji^ , Confeflionem in prxcipuis nofl:r3e conformemj & Apologiam Uladiflao Hungarise Regi obtulerunt. Bb 2 ECCLE^ r^6 E CCLE SI^ RO M AN\zE PERIODUS SEXTA. Seu Hiftoria EcclefiasRomanae perReforma- tionem y feu feparationem fidelium , fox in Spi- ^ , rituatibus & temporalibus poteftatis cladem graviffimam patientis. -A\ri Indea LeoneX. leu A. C. m. d. xvii. ad Concilii Tri« dentini finem, feu A. C. m, d. lx i i i. BREVIARIUM. C L I. Lemis X Fapatus. De eo vatkmium Ahbatis Johannis^ Lateranenfe Concilium Juh eo continuatum Pifinum extinguit. Honores Bivini in eodem Concilio ipfi trihutu Principum dijp^ dia fovet ^ (^ primd C^farearum ^ mox converfa fortuna , GaU licanarumpartium fit, Caroll V. electioni ohfifiit -^ ^denuomu^ tata fortunaC^fareispartihus fi adjungit, Opera Sedunenfis Car- dinalis Helvetios nefarie dividit. C L 1 1. Mercator (^ Canan^us ingens fuit, Bjusavaritia ex Pau- lo Langio defirihitur, Falfis pratextibus indulgentiarum com- mercium exercet, C L 1 1 1. Omen ruituri mox Papatus ^ Zmnglii cjr Luthert heroi- 1 m mftbus impletur.. 1 CLIV. Z^^- ' PERIODUS SEXTA. 197 C L I V. Leonis Atheijmus ^ impietas prohata ex dtjputatione de immortalttate anim cui nomen Onus LcclejtA > nec non Au- thore libelli de decimts non fr^flandis y & Appellatione Vniver- fitatts Vanftenfis, C L V 1 1 1. K^dtiano imprimis VL Pontifice, ejufojue inftru&io- ne per cheregatum Ordintbus Germania exhibtta. CLIX. K^drianus idem a Pallavicim d^ Mafenii cavillatiO' nibtis a Launojo vindicatus, C L I X. Refponjum Ordinum ad cheregati propofitionem : eo^ rumc^ue gravamina centum : Novem Cantonum Helvetta ten- tata refirmatio, C L X. Reformatio Adriani ^ Romanenfium tentata qualis fue^ rit ? C L X I. ^alis etiam Ordinum Imperii e^ Cantonum Helvetidf C L X 1 1. Zrvinglii dr Lutheri^ Reformatio primitus tentata man^ ca fuit , at contranitenttum fludto evafit perfe^tior : (^ Ponti^ ficis dominationem paffim loercuit, C L X 1 1 1. Clemtntis VI L Papatus. Schtfma ipfum intereb* ^^- banum VL Bjtts ingenium ex Jovio depi^ium. Centum grava- mina Ordinum expendit , (^ Campegium ad Cormtta Norim^ hergenfta mittit. £0 rejeBo Ordines ad Concilium Uberum pro- vocant : Pontificii tamen in Comitiis pecuitaribus 5 ^pofl etiam Carolus ipfe executionem decreti Wormatienfs urgent. Clementis pejftma erga Cafarem fides. C L X I V. Vnde bello in Italiaflagrante Roma capta , dtrepta^ , e^ ipfe Clemens in Caflro Angeli captivus retmtus : Carolo tm- probante faBum fut milttis, Liberatus Papa y fosdere cum CAfa-- re inito , eum BononiA coronat, frincipes Pontiflcii fcedere inito adverfus Luangelicos conjurant. De Conctlio contentio Cdforem Bb 3 inter 198 ECCLESI^ ROMAN^ inter & Papam, Vi dccernere Cdfar infiituit : at mox Augufia ctm frotefiantihus de pace ad temfus ufo^ue Concilii tranfigit, Pap£ defecHo a C^fare ad Gallum (jujus filio Henrico I L neptim Cd- tharinam CMediceam , quartam PrarKorum Furiam pofi di&am^ defpondet:^ ^ mors fiihfecuta, D€ eo Suavis ^ Pallaviciniy (^ Jovti tefiimonia, CLXV. Pauli 1 1 L Papatus, De €0 tefiimonia lihri Italici y Onuphrii. Simonia ejus a Pallavicino neo^mter defenfa, C L X V L ^akmfe erga Cdfarem Paulus htc gefferit ? C L X V I L Concilu celehrmdi fiudium tefiatur, Confilium ejus jujfu A Cardinalihus (^ Epijcopis cmfcriptum de reformanda Cu- ria Romana. C L X V 1 1 L Efuspr£cipua capita. In nervum tamen , diffiden- tihus in ejus examine Cardinalihus y nonerumpit. C L I X. Iefuit£, exorti e^ a Paulo confirmatt lahantem cau^ fam Bcctefi£ Roman^ fiifiinent, De rwvelb Ordine eo judicium Sorhona. C L X X. Succeffu temporis wdo ilie degenerat ^ tefie in pecu- liari fcripto lulio Clemente Scoto, C L X X L Capucinorum ordo ah eodem Paulo confirmatus. lefidtd dr Capucini iuncHs virihus Romanam Bcclefiam ruentemfufiinent. C L X X I L Concilium Tridentum indicitur. J .i i l /. 1 [. C L X X 1 1 L Reformatio in eo Concilto fu/cepta qualis fueritf C L X X I V. A Reformationeferiaahhorruiffe Pontifices ^ ex Pal- lavicino prohatur. C L X X V. Cornelii Mufft Bitontini, ^ Caranz^ oratwnesin Cvncilio hahit.£ ^ ex quihus Bcclefi& R. corruptio ajeritur. CLXXVL luliilll. Papatus. Bjus fpurci mores , ^'prima purpura Innocentio , non fne gravi fufpicione donxta-y aliaque impietatis ejus argumenta. . .^a ly ./ . , : C L X X V 1 1. S^rdanapalus taiis Concilium 'Tridenti refiauraty protefiante contra iliud GaUo. Prorogatio efiis^dhiennium uf^ue decreta^ decenmum integrum durat. \ \ ^^ - CLXXVIIL con^ PERIODUS SEXTA. 195^ CLXXVIII. Converfis m Germtima> rerum vicihus 5 Vajpi- njii 6" i^ox K^uguflA libertas religioms fancttur , fruflra rin- gente Vontificey alnjque vi extortam cau[fantthus. |I1 L X X I X. Anglta ad Papatum relapja tngensgaudiumPapa y Jed non dtuturntim ajfert, C L X X X. Marcellt I L Papatus. Salutem Pontificum is pro conclamata hahet. C L X X X I. Ei PauluslV. Juccedit. Deeo Oraculum malepr^- Jagiens impletur. Dracomcus ejus adverjus Cafares Carolum (^ Ferdinandum animus. C L X X X 1 1. Studium reformand^ CuridRomandn JtmulanSy pnlam Concilium deteflatur, CLXXXIII. luxta oraculum Braconem dr Leonem fegerit , edita Bulla de puniendis H^reticis , etiam Regia ^ Imperiali dignitate fulgentibus : inflttuto tribunali Inc^utfitioms : ^ con^ Jcripto Indtce librorum prohthitorumy adeoquemoreTurcicoPa^ patum promovens. C L X X X I V. m IV. Papatus. C L X.X X V. Concilium Tridentinum pofllimini» revocans > ad finem perducit, CL XXXVI. Ferdinandi Imperatoris de Concilio quereUy cjr Gallornm adverfus illud proteflatio. CLXXX VII. Anathematijmt Concilii quales ? CLXXXVIII. Recipitur Concilitm ^promulgatur l Ponti- ficiis non omnihus. CLXXXIX. A proteflantihus vero omnibus ^ ceu Conci-- liAbulum profamrum hominum , dammtur. GLI.Jn- 20O ECCLESIJS ROMAN^ ,j^*;;/v X, c L L 0^^^^^§ Ulio Johannes Medices ^patria Flo- ^''^''^"'' i^P m^m ^^"^^1""^ y diftus Leo X. opera ju- niorum Cardinalium 5 uti Augulti- nus Oldoinus ?{ous ad Pontificium Necrologium^ memorat^ fuccelTit. Qiu eruditorum amans ^ de coetero Bc to vaiict^ voluptarius carnem nutrivit , & genialiter vixit. Vatici- ^Thmt^.^^^^ nium de eo venturo Abbas quidam Johannes ejufmodi pro- LateraHenfi didit i Venict Lco Juh pclle Agui 9 & devorabit oves, Continua- MeiZZi' tumfubeoConciUumLateranenfe ajuhoinftitutum^ fa- nttafum , />/- cilc Pifauum extinxit. In ConciUo eo Anthonius PLiccms faHumextif^ SefTione nona Orationem habens , verba illa Pfal LXXIL HonoresDi- H^- Omnes Reges terTdi adorabunt eum y e^ fervient ei ^ Ponti- vtniineodem^^i ttibuere uon dubitavif , fiibjiciens : Omnes Reges terr^ ^itbuti, fiimt 5 ipidn^am pQteJtas "Tibi idfafitin Ceelo^in terra, AUu- densaperteadea^ qux de fe Chriftus dixerat. Eademve- na Archiepifcopus Stephamts Seffione X. Omms , inquit ad Paipmiii ^ pofefas tthi idYa^ef, c^i omne dicit ^ nihilexcipit. Sef- fione V I. PapaLep venit npmine Leonis de tribu luda , ra- Scis Davidis ^ Saivatofis (^ Lfberatoris ifraeUs. Eodem perti- iient de Pontifice phSrafes Conciho huic famihares^ cu- jufmodi funt Sefi^.l. Refpecfus vejlr£ Divind Majefatis, Sefr.III. I^rinceps totius Mundi. Seff. I V. Vrinceps e^ (^ Rex. SefT. I X. ' ^Str^I. ^^P^ Princeps ejl Apoplorum &:c. Pafiim etiam Sponfi Ecclefu Jet: '* " nomine venit. relr initia quidem Papatus fui fimukvit Leo 5 fe laboratumm , ut difTidentes Principes compone- ret 5 & bella atrociffima fopiret. Sed JuHi mfiftens vefti- Et frimo U' giis ^ fublo^ftx fidci homo 3 illa nefarie potiiis fovit. Ca^fa- jArtarum , ^-^ ^^^^ pnmiim 5 Venetorum & Sforciadum partibus fa- vens, operaSedunenfisCardinaUsj furixinfernafis^ Hel- vetioscontra Gallos Mediolano imminentes in Itaham m- duxit. Ita^ prxfidente Leone dievi.Junii A. m.d.xiii. piigna^ PERIODUS SEXTA. loi pugnatum eft ab Helvetiis ad Novariam, coefiquefunt Gallorum multa millia. Biennio poft iterum memorabili pugna ad Marignanum in agro Mcdiolanenfi , cum Gallis Helvetii conflixere , ubi Gallorum fupra duodecim , Hel- vetiorumfuprafexmillialetho data funt, Captus eft au- temDux Sforcia , &: Mediolanum ipfum in poteftatem Francifci L pervenit. Leo verfipellis & fortunam partium mox convtrf» fpeculatus , ubi fortunam Gallis favere animadvertit , foe-l"'''''"'* ^'''' dere Cxfareo violato , cum Francifco Gallorum Rege a- Itumft. micitiam conneftit , eique Imperii Conftantinopolitani coronam, quam nunquam habuit ^ confert. Compertaea re Maximihanus dixifle ic\'t\\v ^ jam vere fe ajfirmare poffe ^ quod Paparum mllusfihtfidemfervaverit. Maximihano defun- fto magis etiam ad Galli partes adverfus fortunas Caro- li V. deflexit. Scriptis enim ad Eledtores literis pertendit, cardir. eie- Caroloadhonoremlmperiiafpirare non licere, eo quod '^^•''«^ #y^''i Reges Neapolitani Pontificis Romani clientes fint 5 6c fide data jam olim cum Pontificibus pepigerint , fe Romanum Imperium nunquani appetituros. Ciimque Cxfarcreare- tur nihilominus Carolus , multa adverfus illum machinari, utriufque Sicihx Regno eum exucre, &■ Itahco Regno fubvcrfo, proteftionem Civitatum ItaUir inter Sedeni Pon- tificiam , GaUiimque dividere conatus eft. Ciim vero ma- c^ dcfwo mu. chinatio pariim fuccederet ^ iterum Protheus infignis ^ aflu- ^^acJ-'^'^^"'''^ tam vafido feervans fuh feciorevulpem^ probequedoftus^M-//6ry^.S'r quArefinus in ventum-, a GaUo ad Coefarem deficit ^ fGeduf-^''"^''- que cum eo pangit has fere in lcges , ut Parma &: Placen- tia 5 Sedi Romanas reftituerentur ^ Francifcus Sforcia in Ducatum Mediolanenfem reduceretur , GaUi ex ItaUa pel- lerentur, Sedefque adeo Romana 5 omni GaUorum metu Ubcrata^ in tuto coUocaretur. Hic converfus denuo ad Hel- op^ra sedu- vetios 5 opera CardinaUs Sedunenfis ^ Veri Sinonis , tandem "f^f^^^jj^' per infignem fraudem a Tigurinis fuppetias fex miWiwm tios fiefane \ "Cc impe-^''"'^'^- 202 ECCLESI^ ROMAN^ impetravit , in fpeciem ad defendendam ditionem Pon- tificiam , revera autem ad pellendos ex Italia Gallos. Qui- bus {ck oppofuerunt ii Helvetii > qui figna Gallicana fecu- ti tandem Mediolanum perdiderunt , &: Csefari Pontifici- que cefferunt. Certe artibus hifce perfidis totam Helve- tiam Leo conturbavit , 6c concordiam antehac fartam ma- ximam in difcordiam permutavit ^ quam boni omnes uni Pontifici Leoni , ejiifque proxenetx Cardinali Sedunenfi , patriae proditori , acceptam merito referunt. Mercator (^ C L I L Fuit porro Leo hic *> J^ JD Canandus (Zach. ^hs^iuit!^*^' X I V. V. ult.} feu Mercator grandis ac nefandus ^ & pro- fufus fupra modum in diftnbuendis per orbem Chriftia- num indulgentiis ^ hoc eft ^ inftruendis rationibus > quibus ex hominum ftultitia immenfam fibi pecuniam > voluptati- bus bellifque fuftinendis :, & charitatibus fuis locupletan- £j:i.s avaritia (Jis y compararct. Fatrio more (ita Langius o-uyp^^oy^^ Mo- 'Ifn^^^de- nachus Chror}. Citiz. A. m. d. x i i i. fcribit} Leo aurifi- lcribiiHr. tientijfmus eji 5 nimirum cum Romanorum avarittA Florentinorum accejjerit cufidttas , auric^ue facra fames creverit in immenfum j crejcitcfue ufaue modo amor 7tu?nmi , quantum iffa fecunia crejcit -, Jkviorque ignihus JEtna, ardet amor hahe?idi 5 quemadmodum ^ JSiafo inqu4t: Creverunt (^ opes (}r opum furiofa /ihido -, quomag^ funt pot£, plus fitiu?Uur aqu^, Numerant certe hiftorix im- menfum auri & argenti pondus ^ quod indulgentiarum propolx undique corraferunt. Sed & pfto Cardinahum ordmationibus Cardinales duos &: quadraginta creavit :, ex quibus, infignem per Simoniam thefaurum pretiofiifimum. GoUegit. Qiiintaordinatione Cardinales triginta & unum creavit , atque inter eos opulentiffimos & principes Viros^ quibus Papatum non tantimi ditavit mirum in modum/ed etiam ecu columnis quibufdam fuftliltum roboravit. Me- moratidem, qui fupra Langius , ex quinta illa triginta Gardinahum prdinatione Leonem quingenta milHa Duca- torum PERIODUS SEXTA. 203 toriim in patrimonium Divi Petri intulifle > fa£ta tamen iifdem fpe reftitutionis. Ciimque almnde Cardinalibus ita F^^^fi p*'^; emunftis fatisfacere non potuillet , indulgentiarum tur- ^'^^t^^^^^^^ piffimamillamfraudemaufum, hucilluc xrufcatores mi- comm;rcinm filfe 5 qui belli Turcici &: ftrudurx Vaticanse prxtextu pe-^*''^'^''" cunias , ex quibus Cardmalibus fatisfacerct , corraderent. Neque vero ex thefauris ^ infignem per impofturam ita comportatis y vel Vaticanam ftrufturam , vel Turcicum bellum 5 uti ignathones ejus, & ipfe quoque prxtenderant^ promovit; (nam 6c fatis pecuniarumadftrufturam ejuf- modi perficiendam JuUusreHquerat> &c lapides mterdiu Romx ad Vaticanum conftruendum cxfos 3 noftu Floren- tiani ad palatium Mediceum fabricandum afportatos effc, hiftorix produnt : & ad belUim Turcicum aprime quidem necefl^arium contuHt omnino nihil 3 ) fed Valerio Anshel- mo, Paulo, Langio, Guicciardino , ahifque iiy.eioi$ tefti- busjtum Cardmahbus ilhs retribuit : tum Sororem Magda- lenam , agnatos &c Amicos ditavit 5 &c ahos fimul ad utriuf- que ordinis principatum , ahorum cum injuria, evexit. Juhanum enim ex Sorore Nepotem , Mutinenfem ; Sc Lau- rentianum Urbini Duces creavit -, ifti Sorore Caroli Sabau- di 5 huic Bolonix Ducifl^a ^ uxoribus concihatis. C L 1 1 1. Peffimum vero omen interpretati multi funt ^ o mn ruituri quod Leone Cardinales quintum ordinante , fulmen Tem- ''''"' ^''/"*' plumipfum, in quo ordmatio fiebat , feriit, nonfinepa-"''' vore omnium &: trepidatione maxima :, ftupentium etiam, cum fulminis iftu pueruh Jefu imaginem ex gremio matris excuflfam ^ & claves ex manibus Petri dejeftas cernercnt. Indicium fcihcet 5 fore, ut propediem Papatus conveha- tur^ Sedefque illa ad ruinam gravem impehatur. Neque falfum ifthoc omen fuit. Moxenim Quirinahs iUius ipr^z- zwhgia ^ donis emiflarii Tezehus Monachus in Gcrmania , &: Sam- ^•''^^' ^^- fonFrancifganusMediolanenfisin Helvetia Sacerima iUa /^^J^.^!^^^^^ Cc 2 indul- 204 ECCLESIiE ROMAN^ indulgentiarum , feu teflerarum non modo venialium ^ fed etiam venalium 3 impunitatem fcelerum , &: folutionem Sacraj'um legum ('veluti fi quis fanftiffimx etiam Giirifti MatrivitiumobtulifTetj impia & fordida benignitate lar- gientium , nundinatione efFecerunt , ut patientia nimiiim jam la:fa , ducibus magnanimis Sc 3ce;3(;e fana ac vere Divina de vera pec. catorumremiflione&juftificationepeccataris per Ghrifti folius obedientiam &: fidem in eum , doftrina PapaUbus indulgentiis quseftuofiflimis oppofita reftitueretur^ &: Pon- tifici ipfi coroncE ^ Monachifque ventres auferrentur. QuiE duo feciflfe Lutheri peccata ^ Principi cuidam de eo fcifci- tanti , feftive Erafmus refpondit. Fruftrique hic Leo ad folitas Pontificibus artes converfus 5 Lutherum , omnefquc eiadhierentesanathematepercuffit. Nontantiim enim a- nathema ceu brutum quoddam fulmen , non tam in homi- nes, quam in Ghriftum ipfum 5 utpotecujus honori vin- dicando Sc amphficando merito unice piorum ftudia veli- ficabantur, ja£tatum fperni> fed etiam Sedes Romana, ceu yvyjffii^ Babylon & Sodoma ^ ac fuper ea fedens ^ ceu Antichriftus veriflimus certiflimis indiciis demonftrari, to- tis viribus oppugnari:, &: viciffim damnari j Romanade- nique fuperftitio 5 idololatria Sc impietas in apertam ubi- que Scenam produci , convinci 5 Sc pro eo atque mereba- tur 5 exagitari coepit. Durabitque facrum illud bellum , quo per Spiritum oris Ghrifti perditus ille & perdens ter- ram paulatim aboletur 6c confuraitur , ddnec Ghriftus t» %hcLmcL ^ tcrap^cnst^ eum penitus abolebit , conficiet , & orco, undecaputfuumextuht, totum adjudicabit. fhdfm^'<:^ C L I V. Qiialis fuerit Leo ille , fub quo , Sc quo occa^ 'fZi^tas p-fi-fionem prisbente , Ecclefi^e diu Babylone captivx Divina libe- PERIODUS SEXTA. 205 liberatio & '^aXiyyimicL feliciter proceilit , abunde ex ii^^ bau ex dtj. qux diximus , conftat. Conftabit tamen luculentius etiam^^^'''^"''':^'^ fi de ejus fummi fcilicet Pontificis & Vicarii Chrifti impie- te anima ak tate &: Atheifmo , nonnihil attexuerimus. Ule fciUcet^^'^^*^'^^^ c^onI^i^^^ Johannis X X I V. animam in corporis domi- ciUo lic infmuatam ftatuentis 5 ut extra iUum carcerem non duret j jullit aUquando ("uti Recufat. Sy?Md, Trid,par. z.cauf^, pag. 266. comprobatum videre eftj perfonatos Philofophos duos^ ceu moriones ex adverfo ad menfam aftiftere > quos animi gratia de immortaUtate animx difputantes audiret ; alterum qui affirmaret 5 ^ qui impugnaret ^ alterum. Cum- que finita difputatione judicium in arbitrium Pontificis hi rejicerent : iUe fic definita fententia controverfiam diremit: £//? tu a inquit ad affirmantem , fulchras ^ honas rationes ha-- heas'^ tamen ego fententiam hujus y negantis^ froho^ ceu frmio- rem ^ c^ quafaciat honum vultum. Eidem Leoni ciim aUquan- do Bembus 5 vir exceUenter doitus ^ & poft CardinaUs deleftus , locum quendam e facris BibUis in fermone pri- vato retuUflet , moleftius id ferens Papa , quid-^ inquit, mihi narras tflam de chrifto fahulam? Et ne ab hnereticis haec confi£ta clamitent oi e^ g/otySoc^j ejus rei ctu^&TrTix/ & ccut>J- jtow teftem damus ^, qui & fcire debebat : & caufam , cur mentiretur , non habebat -, Johannis Pici > Mirandulani Pka Mirafj^ Comitis nepotem ex fratre minime degenerem , qui in iUo '^•'^''"^' Pifani & Lateranenfis ConciUi confliftu , quarftionem traftans, utrum Conctlia velPontifices errare pojfmt , interaUa de Leone hoc loquens : Meminimus , inquit ^ Pontificem cre- ditum c^ adoratum ^ qui nullum Deum credens^ omne infidelita-- tis (^ ct%oT)tl@* ) culmen excederet : peffimao^ue ejus opera in coe- mendo Pontificatu , in omnigenis fcelerihus exercendis , id ipfim teftahatur : fed c^ peffima quoque dtcla confirmahant. Namquefaf fum eum affirmahatttr domefttcis quihufdamy nullum fe Beum ali- ^uando, etiamdtmPontificiamSedemteneret, credidtjje qux ejiis . CJc 3 verb» 2X)6 ECCLESI^ ROMAN^ verba libro de fide dr ordme credendi , theorem.^, fag, 259, 260. legere eft. c^filtmie C L V. Quid vero multis ? Ipfe Sforcia Pallavicinus paiiavicm. uifior, Conctl. Trid. Ith.I. cap.i. modernos parafitos^ atque inter illos Lojolitam Ottonem, qui ficut alios 3 ita Leo- nem etiam hunc nitrum &:lomentumfacerenonerubuit3 fuo teftimonio confundit. Opponit, itaille num. 2. fcribit, Smvis , magis^ Leonem in literis profams verfatum , o[uam infa- cris & • ad reltgionem pertinentthus. Haud qtiidem tllt repugno f Leo ingenio capaciffmo , ac ftngulariter fludtts addicfus a Deo ^ vix puerittam egrejjus , cumfe tn fupremo Senatu Ecclefta collocatum cerneret , fuo plane offtcio defuit , neglecla in Itterarumfiudio parte nonfolum nohtliore , fed fua magis congrua dignitati. Gravior ap^ paruit deformitas y quando trigefimo feptimo £tatis anno Prdfes ac xJMagtfler religionis confiitutus, non continenti folum fludto profa^ Tt^arum Itterarum curiofitati fe totum impendit , fed in Regiam ipftus Religionis majori cura eos accerftvit , quihus ejfent perfpe^ta Gra- corum fahuld , Roetarumque deltcid ^ quam BcclefiA hi^oria , ac Vatrum dochina , (^c. Non ^que Theologorum ac Poetarum con- fuettidine ejl dele^atus 3 nec jtixta facram eruditionem promovit ac profanam. Mox num.^. &y. Suavi objeftanti, Leoni haud magnA cur^ pietatem fuiffe , largitur > in Leone 5 cum Pontifex ^ldius ejl 5 tantam curam pietatis non eluxijfe y quantam celfttudo illa pene Divinapojiulahat. 7iam ^ inquit , ut eaprjiteream , quA fuh fam£ fufpicione magis ^ quam affrmatione delitejcunt -, con- Jiat 5 venationes ^ facetias , pompas adeo frequentes 3 fuijfe in Leone vitia partim Seculi , partim potenttA , partim etiam ingenii : non> tamen exiguo in eo inter mortales fafitgio , cui nil par ejfe potefi , nift fumma perfecHo. Poft num. 6. ait , Xeonem in Sede Romana collocatum paffum effe fe dementari ah eafpecie 5 qudz magnificum cttm hono confundit ^ plaufumque multitudinis cum ReipuhlicA emo- lumento, ^v^t^or- ^ ^ ^ ^- -^"^^^ ^^ tempeftate Ecclefiam Romanam cor- . ruptam m.Uwni6 /«- PERIODUS SEXTA. 207 ruptam fupra modutn y adeoque Reformationis indigam > pariter cix,wotfeu domeftici teftes diffitentur nulli. Idem^qui digacorrujtia fupra 5 Monachus Paulus Langius in Chronico Citizenfi ^ £7Z.». quod A. M. D. X X. fe fcripfifle profitetur 3 adA. m. d. xi i I; gio. de Ecclefix Roman^ ttatu ejufmodi querelam texit: K^more eqmdem auri ^ mmc Rom£ cmch vendta funt -, auro medtante Simonia toleratur 3 fr^hendarum pluralitas in tnfinitmn eoncedutnr > heneficia dignttatejve cujufvis ojtialttatis (jr Cardinali- hus cjr Protonotartis , atqne amicts Pap^ rejervantur -, exffeciati- V£ gratia ftne numero comeduntur -, annata ftve medii frtici^u^s ahfque ulla dilattone temports exiguntur, ^in tmo ipft Annatdi \ t?i> qtias tempore Callifii PafA terttt , ad qttatuor Principes confenfe- rtmt annos , non modh adhuc durant ^ fed (^ in diesmagiscrefcunty dtirittfque premunt c^ opprimunt. Bt nift ttdem Principesremedium adhihere proctirent ', omne £S (j;" attrumpedetentim hocmalo}Ger- mania corrafum ^ haujlum Ro?nam veltu in Sacculum pertufum > (^ inexplehilem voraginem portahttur. Dtmemhrationes CM^onafle- riortim , (^ Bcckfiarum permutationes injufltfftrne admittuntttr j Bccleftarttm quoo[ue regimina non magis merenti^, fed magis affe^ renti committuntur > ele^Hones Prdatorttm pafflm rcjtciuntur ^ df ~ Romanis trihtmntur j pro palltorum Archtcptfcopalium redemptiont ingens pecunia in damntim Bcclefiarttm contra Sanriionem Leonis Pap£ y ejus nominis Secundi , imo contra Sacri Baftleenfts Concilh decretum , pro uji^ pallti , altartimqtie officiorum confirmatione (^ impetratione , nihilperfolvendttmflatuentis ^ exigitttr (^ extorque^ tur. £luam quidem exactionem pr£ter Stmo-niam alia complura inf- commoda fequuntur, Nam noflra £tate ^rchipr^fdes pecuniam ^ quam pro pallto feu ettam confirmattone ohttnenda Romam mittere cogtmtur immediat^e ^ quatenus ipfi indemnes maneant ^ ^ thefau- ros fuos non minuant > dquivalentem , imo ?nulto ampltorem fuh nomine fuhftdii extorquent pecuniam j qtiemadmodum nuper tn Ar- shiepifcopatH CMagdehurgenfi contigtffe hatid ahfque querela pattpe- rum ifrohdolor) audivtmtts, Per prxdt^atgittirc^fimilia , quji ex ■ 2o8 ECCLESI^ ROMAN^ €X Romam Ct^riamanmt gravamina y fer orhem chriftianum rm- nA ^ dejiruchones cr ^rumna oriuntur. Nec mirum , cum ipfi Ger- mamajuprema ^ frmeifalis ^ c^uondamc^ue fotentijftma , Mogun" tinenfis t^rchiepifiopalts Ecclefiia , oh eas res caufi.fiue maximts c^ permultis onerata fitt dehttis ^ c^ vehementer exhaufia, Proindenon tmmerito cumfiupra memorata gravamina fiuh Leone X. i?iGallia plus felito graffari inciperent 5 Vmverfittas Parificnfispro confierva- tione cjr hono Bcclefitarum totitts Regni contra eundem Fapam ad Con- ciltum appelkvtt Generale , &:c. Poft indulgentiarum hiftoriam pertexens , ita quidem laudat Lutheri Simoniam illam ag- grelli Zekimj uttamenfubjiciat: . c. xxx i. impreili 5 qui Epifcopus Suf- fraganeus Sahsburgenfis putatur > Pontificius certe 5 ut- pote qui adverfus Lutherum contendit pailim ^ Eccle- lii^e Romanx circa eadem tempora ftatum graphice de- pmgit. Seftione V. fic fcribit : Bcclefitafltca modofiuhltmitas multtfiartam eft lacerata, Hoc in Jpocalypfi oflenditur in Sigillt Sex- tiaferttone^ id eft ^ moderni temporis nofiri ^ quando Sol^, qui efi fpirttualts Rotentattis ^ faBus efiniger y quianon Serenum Ccelum , fcd PERIODUS SEXTA: 209 fed tctrum infermm aperit. Propterea perverfis Pontifex nuncu- patur Angelm Ahyfft. Seft. V 1 1 1. Heu, inquit , ficutolimin imperio Romano 5 fic hodie in Curia Romana efl vorago divitia- rum turpijftma, Crevit avarttia^ peritt Lex a Sacerdote^ acvifio dePropheta^ ^ confilium a Sentonhus, Claves Bcclefid funt in a- hufuy (^ fervitute amhttionts dr Stmoni^. Vitia entm ferme Cu- rialium celari negaric^ue vtx poffunt, Roma c[uaft gurges flagitio- rum, Seft. X V. Bcce Roma nunc eft vorago (^ Mammona tn^ ferni > uhi Diaholus totitis avaritix Capitaneus reftdet , vendens patrimonium Chrifti^ c^uod fua paftone promermt y o^uinohisprA' ciptt 5 tit gratis demus ^ quod gratts accepimus, id modo verjum eft in proverhium : Curta Romana non pettt ovcm ftne lana : Dantes exaudit , non dantihus oftta claudit, Mox etiam Sigifmundi Imperatoris contradtfpenfationum exorhitantiam in Conftan- tienfi Concilio diftum repetit : Legere fcilicet nos , chri- (lum Petro poteflatem duntaxat relaxandt peccata , non admittendi dediffe, Addit autem ipfe : ^ot ^ quant£ exorhitantid cum concejjione c^ puhltcatione <^poftoltcarum indulgentiarum commit- tantur y expltcare poteft nemo, Ipfe vero impudentiirimum il- lum indulgentiarum mercatum Secf. XXIX. XXX. XXXIX. XLI. XLV. feriisvocibusexagitat, &:ad extremum lic concludit: Adparet, noftram matrem Eccleftam una cum filtis fuis chrifttanis circa normam ^ modum Poeniten- tiarum d^ "veniarum non mediocriter effe perplexam atque dilacera^ tamy & ahjque Divina ope femetipfam ex illis arumnis refolvere impotentem , vehementerque lamentantem de indulgentiarum qu£' ftorihtts ^c. Addi poteftduplexdocumentum, Germani- n, 230, 231. extat. Gal- D d licum 2IO ECCLESI^ ROMAN^ ^ jppeiia' licum vero eft appellatio folennis Univerfitatis Parifienfis tiotje umvcr-^^Q XVII. Marti A, M. D. X V 1 1 . congregatx ^ in qua j!'n7s. ^**" Reformatio Conftantienfis & Bafileenfis urgetur ftrenue , & remedia adverfus Simoniam Komanx Curix proponun- tur. Ejus Dodifl'". Mornseus Myj^. Imq. p. 1391. &c. me- minit. jch-Unoin' CLVIII. Quid vero multis ? Ipfemet ^ qui Leoni ^rtmfiVi. ^ j^ D XX I. ex profufa ob exaftos Mediolano totaque Tontifice, Italia Galloslistitia defunfto, fucceiHtj Hadrianus VL 'lh-udiom'per Ultraje£tinus,formator olim principalis juventx Caroli V. chregamm miflo A. M. D. XX I I. ad Comitia Norimbcrgenfia Frau- ordimbHs cifco Chcre^ato , Epifcopo Aprutino 5 in mandatis dedit, hibita. palam Germanise Principibus nsec inverba profiteretur : Dices: Nos ingenue fateri-y quodDeus hanc ferfecutionemEcckfu JitA CperfecutionemfcilicetEcclefiisejufdem tentatam ex Dei verbo renovationem interpretatur } inferre fermittit fropter feccata hominum , maxim^e Sacerdotum (^ Bcclefa FraU- torum. Certum enim eji , non effe ahbreviatam manum Dominiy ut fahare nec^ueat : fed peccAta dtvidere inter nos ^ iffum y c^ abfcondere faciem fuam a nohis , ut non exaudiat. Clamant Scripu- rd y feccata populi derivari a feccatis Sacerdotmn : proptereaque 3 ait chryfifiomus , Salvator nofier curaturus infrmam Civitatem Hierufalem , ingreffus efi prius "Templum , ut feccata Sacerdotum primo cafiigaret , infiar honi medici^ qui morhum a radice curat. Scimus y in hac fanBa Sede aliquot jam ab annis multa abominan- da fuijje , abufus in Spritualtbus ^ exceffus in mandatis , c^ omnia denique in Ververfum mutata. Nec mirum fi dgritudo a capite in membra y a Summis Pontificihus in altos inferiores Vrdatos defcen^ derit. Omnes nos (Frdlati Ecclefiafiici) declinavimus unufcpuifque in vias fiias'. nec fuit jam diu qui faceret bonum: non fuit ufc^ue ad unum. ^amohrem 7iecefi[um eft ^ utomnesdemusgloriamDeo y (jr humiliemus animas nofiras ei: videatque unujqut/que nofirumy unde eeciderit: drfifotius fiilihet judtcet , fiam in Deo virga furo^ PERIODUS SEXTA. 211 furoris fd judicari velit. ^a inre j quod ad nos attinet ^ poUice- heris ^ nos omnem oferam adhihittiros , utprmkm Curia hdc (un- de forte omne hoc malum procejjit^ reformetur: ut ficut inde cor- ruftio in omnes inferiores emanavit ^ ita etiam ab eadem fanitas reformatio omnmm emanet: adquodprocurandumnos ta?ito arcl-iiis ahligatos reputemus ^ quanto imiverfum mundum hujufmodirefor- mation^em avidilis defiderare videmusc^c, Nemo tamenmiran de^ het 5 fi non flatim omnia errata o* ahufiis omnes pernos emenda- tos viderit, Inveteratus nimirum morhiis efl , nec fimplex ^ fed varius ^ multtplex : pedetentim in ejus cura procedcndum efl^ , (^ prius gravionhus magfque penculofis occurrendum : ne omnia pa^ riter reformare volentes y omnia perturbemus, Omnes fubit^ mu- tationes , incpuit Ari^oteles in Rep.perniciof&funt, Sui mmis emun- git y elicit fangumem, Haftenus ille in Inftruftione , cujus exemplar non tantiim Wolphius in Leftionibus Memora- bilibus Cent.iG. pag. m. 195. Sed etiam Ottuinus Gratius in Fafeiculo rerum expetendarmn Colonix A. m. d. x x x v. imprefTo > &: poft ipfum etiam Pallavicinus Hifl, Conal. Trid. lih.II. 7. (neinftruftionisillius yymioiydi quicquam dubi- tetur} vulgarunt. Acclamamusmerito: Bene , Pater fan- £te> benevidifti, quodreseft-, utincorponhus (quodPli- nius lih. IV. Epifl. 23. fcite obfervavit) Sic in Hierarchia, & alio quovis imperto , gravtfftmum ejfe morbum , c^ui a capite dijfunditur, CLIX. Difphcuit quidem Batava illa Simplicitas, ^^rhwM^ (nam Ultrajeainus Adrianus erat) non pariim ciim aliis, )f'"' ^* ^^* ' tum nuper etiam Pallavicino, cmuriftiorum fcilicet na- rium homini , &: novilHmx Pohtices Hierarchicx archite- ito vaferrimo. Etiamfi Pontifex^ (inquit-inter alia ib, ntm,i i .} ea in animo haberet fnft , liberioris tamen , quam par erat , /&- ceritatis fuijfe vifum cfl ^ ea conventtu patefacere , c^velab ip/o , vel ah ejus Nuntio proponi flnpto. Satis noverat , in eo co:^tu com- pUires adeffe fdei Romm^ advcrfarios , qui libenter acceptm efent bd 2 'Con- wtctm v/nduatnj. ^12 ECCLESIiE ROMANiE Confefjionem eam dimidiatam ^ qua Romanos Pontifices accufahat Scc. Paulo pofl: : i^herravit nomnhil Adrianus ah offcio Prudenti^ ■perfeff^ in exc^uirendo a fingulis , ad quos fcripferat , confilio. Sa- tis erat , fi Nuntius fer fe audita fmgulorum confilia Vontificifigni" ficaret y nulla illi inje^a palam neceffttate , ea per fe iffum exci- V5 M^fmi piendi. Difplicuit etiam valide alteri Jefuitae Germaiio Ma- c^vilhtmu fenio 5 qui in Anima hijloriarum hujus temporis inter alia fic de Adriano fcribit : Hacfmplicitatey quaGermanisfeaperiehat ^ (^ dijfdentia , o[ua minrn fe credehat Italis , recondtti magis animi atafmojo fenfifyuc hominthus difplicuit. Vindicavit tamen Adrianum a Jefuitarum horum perverfa Politica Sorbonifta Launojus ^ qui Epifl. IF. J. cujus infcriptio ita habet : Adrianus defendi- tur adverfus Pallavicinum c^ alios AuU SeBatores ^ qui '.^dria- num ad regendam Sedem Apoflolicam' minns idoneum fuiffe , ca- lumniantur 3 inter alia fic loquitur : In Epifcopalis officii non he- ne gefti fufpicionem venit apud eos ^ c[m feculartpotius ^ quamrelt- giofa prudentia regendam ejfe Ecclefiam , prs fe ferunt. Cur vero Magiftri iUi Curiales, qui tempori ferviendum eflepu-. tant , fic Adriano detrahant ^ in caufa fuifle tria 3 idem af- ferit : Primum , inquit , ^drianus vivere inftituit , ut docue- TAt. Lovanienfis Theologus docuerat , Clerico de honis Ecclefia nihil prAter viBum ^ veftitum fumendum effe, Romanus verd Ponti- fex de honis Ecclefta nihil prdter vi^ium <^ vcftitum fthi fumpfit ^ ut CAteris exemplum praheret ^ formagregtsfa^ius, Beinde fecutus eft eam de <^poftolicis dijpenfationihus docfrinam^ c^uam Theolo^ gus Lovanienfis tradiderat inScholis , ut opu/aftionem hanc folveret : Utrum omnis Apoftolica difpenfatio ft^per plurahtate heneficiorum hominem faciat tutum (^ fecurum in foro conftienti^^ Tertium^ idque omnium maximum ^ graviftimum fuit , quod fanBiftimm fontifex Roman/t Curi^ vitia ^' ahufiis emendareftatuit. Addit ve- ro 5 vix pofle excufari Cardinalem Pallavicinum ^ qui pro- bitatis antiquae &: n^ris prifci Pontificem contumeliose profecutusfita m Curia, hlandiretur. CLIX. Rc- PERIODUS SEXTA. 213 GLIX. Refponfum Pontificio Legato a Csefare &c Refpo»fum Ordinibus Imperii perhibitum idem Wolfius mox ctizm ^J^^I,^^^^^^^. recitat. In eo mter alia promittunt , fe abufus & gravami- pojttfofiem; na 5 fpecialcfque articulos reformandos fcripto Pontifi- ci exhibituros effe. Abfque qua Reformatione , veram pacem Sc concordiam inter Secular'es 6c Ecclefiafticos Or- dines farciri pofie pernegant. Mox igitur A. m. d. x x i i i. eorumque ab omnibus tum EuangeUcis tum Pontificiis Imperii Or- ^^^^""'""'' dmibus in Norimbergenfibus Comitiis Centum Nationis Germanicx Gravamma, qux omnia tamen tribus capiti- buscomprehendebantur^ nempe quod Romam CurU gravif- fimd fervttute fofulum premat : Germmiam facultatibus expoltet : (jr Magiftratus Secularis jurifdicfionem fihivmdicet ^ Legatoeir dem Adriani exhibita funt 5 cum obteftatione gravillima, det operam Pontifex 5 ut quantocijiis ferioque illa emen- dentur.^ Sed mox ac rediit Romam Legatus 3 Adrianus mortalitatem explevit 5 fimulque tentatx Reformationis conatus evanuerunt. Paulo poft etiam Anno fciUcet M. D. XXV. uti domeftici Annales produnt , novem Can- mvtm can^ tonum Helvetix &: Valefiorum Leeati Lucernx aufi Re- *°'*''*'^ ^'^' formationis condere articulos 5 temporum luorum calami- Kejonmti^i- tatem Sacerdotum iniquitati diferte imputant ^ nundina- tiones foedas prohibent, & Curtifanis 3 quos Romanos nebulones vocant 3 pefililum obdunt. ormiXtta C L X. Neque tamen Reformatio , quam Adrianus ^ ^'form. &c cxteri etiam Curix Romanx antefignani moUebantur 5 ^,^„7^^5^ perfe£ta fuit. Negtefta enim ^ imo repudiata doctrinx i^ finm ter.tata Sacramentorum correftione 3 crafliflimos tantum morum ^^ '^'' ^^*"^''' defedus , & damnatam ubique Simoniam notoriam emen- dare ftatuerunt. Nimirum ut Medea capiti confulendum putavit jaftura difcerptorum fparforiinique fratris mem- brorum: fic iftis confultum videbatur^ jactum facere lu- dicrorum aliquot 3 aut inanium impedimentorum 3 uC Dd 3 fal- 214 ECCLESI^ ROM AN^ falvo capite Capitolioque naiifragii difcrinien ultimum e- vitarent. Nam, uti Salluftius ad Cdiforat.i. loquitur, in ' navigationibus etiam // quid adverfi coortum ejl , deillis ptif fmhm ja^tura fit ^ qu£ petti rmnimi Jum, QjiaVis etiam C L X I. Sed & Ordines J mpeni , ac Cantones Helve- ^''f"^^^ tix novem ea cum primis fub terulam vocabant , quibus cl7oLm ipfifegravarifenferant} adeoque de verbi Deihonore &: Hdvttm, Chrifti gloria parum foliciti ^ temporahbus duntaxat com- modis fuis veliiicabantur. Qiio quidem indicio demon- ftrarunt, fe a femetipfis loqui ^ & Dei Spiritu inftruftos nondumefle. Hunc enim indagandse & cognofcendx ve- ritatis canonem Chriftus ipfe oftendit Joh. V 1 1. 1 8 . ^i a fe iffo loo^uttHT , gloriam profriam qudirit, ^ui autem quAritglo- riam ejus , qui mifit me^ ts verax eji , ^ injujlitiaineononefi, zWmgUi c^ C L X 1 1. Ipfi quin etiam Reformatores Ecclefice , foYnmio%-' Zwinghus in Helvetia, & Lutherus in Germania , initio mitHs tentata quahcuuque uundinationum & hbidinum inhibitione fuif- mamsfnft , ^^^^ contcnti 3 uifi eos ad majora audenda fingularis adver- fariorum intemperies Sz obitinatio^ providente Ecclefix faluti quafi per contrariaNumine, irritaffet. Zwinghus equidem in caufa indulgentiarum faventem Hugonem E- pifcopum Conftantienfem habebat. Scd is ad aha xquh ne- ceflaria procedere noluit. Lutherum quoque, Cajetano miniis confentientem Leo Papa anathemate ferire , quam at eontram' poftulatis cjus orimis concederc quicquam maluit. Difl^en- dt$ cvaft fio illa 6c exacerbatio noftrorum ftudia exacuit > ut de re- ferf^ior: formatioue in dies perfeftiore cogitarent , quod Vergerio Pauh 1 1 1. Legato palam Lutherus , apud Suavem HJi, Concil. Trid, lih, I. ad A, m. d. X X X v. confeirus eft. Atque ita adverfariisufuvenit, quodpertinacibusfolet^ &pro- pugnptoribus fuorum vitiorum ^, juxta fabulam non ihepi- dam de claudo^ qui uno nummo redimerefe potuiflet, poftea renitens ^ phiribus ix\ eo vitiis confpe£tis , phires num- PERIODUS SEXTA. 215 nummos perfolvere coadus fuit. Ita Pontifices Romani uno &: altero nummo forfan expedire fe potuilTent 3 ciim poftea totam icre crumcnam amiferint. Univerfo enim Ec- cleliiECorporediligenterinfpetto & confiderato^ nihilfa- ni in illo deprehenfum fuit. Doftrina Ecclefux multis hae- refibus infedta 5 Sacramenta magicis ritibus profanata , di- fcipUna in Paganifmum vel gentilem hcentiam converfa e- rat. Univerfahs ergo corruptio panaceam feu medicinam univerfalem reqiurebat. QiixDeigratia ttuptndi pzdlm 11 po^tftjicif ita fehciter proceflit , ut in Helvetia , Germania , GaUia^ domwauo. Anglia ^ Bohemia , Suecia ^ Dania 3 Belgio , Polonia in- ToTnuit''*^ numera hominum multitudo puro , fincero & ardente Euangehi prxconio , fohus Spiritus Divini potentia com- punfta 5 Romani Pontificis coinmunionem ejuraverit ^ &: veritati Coelefti Sacramento promptifllme dixcrit. C L X 1 1 1. Adriano non fine veneni propinati fufpi- cUmentisVu^ cione extinfto 5 Juhus Medices , Papse Leonis cognatus 5 ^^/^'«^- diftus Clemens VIL fucceflit. De ejusnatahbus & Si- nionia Suavis nonnulla recenfet, qux PaUavicinus fegni- ter refeUit. Schifma certe ipfum inter & creatum Antipa- schifma pam Urbanum V I. ghfcebat. Quem pofteriorem unicum ^p.O^^t^fer^ & verum Ecclefix caput Richardus VI. Anghx Rex agno- ^J^rw^/^' yit, Clementem vero nuUis prope Uteris tinctum , facr2e-«'«w<^^'i^w> que doftriniE ignarum , artibus mechanicis dele£tatum , in- '^'^''^'''"- genio fuiflfe adeo dimijjo hArenticjue ^ ut opificum arcana , fubtihtatefqueoperum nimtA (^ prvpe turpi felema fcrutare- tur^ Hiflor, /ib. XXX II. teftisefL Reformatione Adriani, <^<'«^«w ^rj- quamtacite damnaverat, diflimulata^ diftinftifque cen- '^'""""'^'■'^^ tum Germanorum GravaminibuSj quorum aha Curiam dn, Romanam; plura vero Epifcopos , Officiales, Curatos &: ahos GermaniiE Sacerdotcs fpeftabant ; prioribus eo quod authoritati Pontijicis derogent , e^ h^refmfapiant -, negleftis , po- fterioribus utcunque fatisfafturus ^ Cardinalem Campe- giiun 2i6 ECCLESI^ ROMAN^ gium ad Comitia Norimbergenfia ablegat , cum Ordini- bus de Reformatione cleri per Germaniam deliberaturum. ftfr./^cf^^or-CumveroKeformationemoblatam non veram, fed per- dmes iticon- fQj^atam efle 5 utpote quse non alios , quam minutos Sc te- "un^^rlvQ- nues e Clero tangeret, & crederetur cum magno Secula- iant', ris poteftatis pr;]ej LidiCio 5 Curice Romanse &: magnorum Prxfulumdommiovn-espotiiisfubminiftratura^ atque ad majoresrapmas majoremque tyrannidem aditum patefa- dtura^ Ordines intelligerent , earejc£ta, Concilium libe- Ponttficu ta- rum in Germanix loco idoneo celebrari expetunt. Qiii ta- rm» m c^mi- j^g^ Pontificiarum partium erant , Ferdinandus , Archie- rf/S^^^^or' pifcopusSalisburgenfis, Duces Bavarix, Tridentinus & r-^/rfwcWwsj^atisbonenfis Epifcopi, novemque etiam Epifcoporum temTeZT Lcgati 3 dic fcxto Julii A. M..D. XXIV. Norinbergse una pvormat/efifi cum Campcgio convenientes Wormatienfe ediftum , quo ^rie,jf. Lutherus damnatus erat 5 urgent , MifliE abrogationem , aliaque fevere prohibent , 6c poft etiam canones Ecclefia- fticos a Campegio reformandx Ecclefire confeftos ^ fan- ciunt. Carolus quoque Cxfar audito Comitiorum Norim- bergenfuim, feabfente, celebratorum edifto , Ordinibus indignatus y perinde ac fi ad imminutionem poteftatis fuse tenderet 5 in Comitiis Spirenfibus fub finem Junii A. m. d. XXVI. habitisj, Wormatienfis decreti executionem , quo ad fcilicet cum Pontifice de ConciUo egeritj literis plus fa- tis imperiofis injungit. Cui tamen fe parere pofl^e Ordines ciemcntis rcliqui negant. Interea C;rfarem inter &: Gallos fuborta fejfim.ierg^ fuut bella , iu Quibus Clemens fufpeftam habens C;rfaris des, Gallumcaptivumattmentispotentiam, tam nonfidusm Carolum fuit memoria beneficiorum ante Pontificatum ab eodem acceptorum , ut foedera foederibus adverfus ipfum accumulaverit , Sc perfidiam perfidix fubinde junxerit. Qnx omnia figillatim hoc loco commemorare nimis lon- gum j & quia apud Authores :, Johannem Ferranum in vi- ta PERIODUS SEXTA. 21; ta Francifci I. Jovium 3 Tilium , alios palTim obvia , fuper- vacaneum fuerit. Id quidem conftat , Clementem ^ quo- ties in foederis focietatem a Carolo receptus fuit , toties ex focio hoftem evafifte.Extant duse Epiftolx A. m. d. xx v i i . Oeniponte editiE ^ Clementis una ad Carolum > altera Ca- roli ad Clementem y qua is acriter Papx adverfus Cxfarem & Imperium iniquitatem 3 gladii politici ufurpationem te- merariam, coUufionem cumGallo, periidiam y fraudu- lentam & callidam machinationem , perjuriaperftringit. C L X I V. Ob perfidiam illam Clementis in Italia ^.w^ hdio in etiam beUum graviilimum exarfit , in quo Ducibus Bor- ltrtt,V k/jwj bonio & Freundspergio Roma capta, magnaque atrcci-?n^M, ^/- tate in Romanos fsevitum , & Clemens ipfe nec quicquam ''■^l^li^.^j adverfus Hifpanos & Germanos , ceu h^rettcos , Luthermos m cajiro ah^ & (JVTarrhanos fulminans , in Adriani mole obfeffus , atque ^'^' cMptivm inde in caftrum Angeli captivus abduftus , ibidemque propemodum fame dira confedtus^ ac vix tandem ^ ut con- tumeliofa! fervituti fe eriperet , ad xquas conditiones foe- deris adaftus eft. Exculiivit quidem fe Pontilici Csefar 5 carcb im^ conteftatus, injuflii fuo illudomne a feroci &: indomito^*^''^''^''" mnite attentatum. NequetamenmmusjuftoDei injurias /;//>. fibi illatas ulcifcentis judicioidomneacceptumtuHt^ re- ftiiis etiam &: pro dignitate Imperatoris , quod cordati e- jus confdiarii fuaferant , fafturus , fi Romam ipfe , dejefto Pfeudo-CsefarePontifice, occupaflet, 5c fe non nomine folo 3 fed reapfe Romanum Imperatorem eflfe patefecifl^et. Sed hcefit alte nimis in latere ejus lethalis 5 nulloque di- ftamno fanabilis fuperftitio , qua! ceu ^^iXoc^gy m^@^ illum, quo minus facerrimam impofturam Papce animo comple- fteretur , occseca vit. Neque aUud etiam in fatis erat y ^ Scripturas impleri oportuit. Ita novo foedcre C:sfar & Pa- Liheratm pacoaluere, cujus prrccipua lex erat, ut fociatis ^^i^il^is^''^^^']'^'^^^^ Lutherani omnes excidantur. Et Bononiam progreflfus tmto E e Ca^far , ire eumoO' mMtA ccro thU. 218 ECCLESIJE ROMAN^ Cisfar, ibidie, xx i v. Febr. A. m. d. xxx. a Pontifi- CC:, tanto apparatu luxiTque 5 quanto antc eumCxfarum nemo , -coronam accepit. Paulo ante etiam quam corona- tio hxc contingeret , die nimirum x x i i i . Decembr. A. prmapes m. d. XXI X. Papa 5 Cxfar j, Rex Ferdinandus ^, Gallus, J;;;f^f"Anglus, Principes Itali, Mediolanenfis , Montferraten- aciverfus fis , Mantuauus 3 urbesquoqueGenua, Sena, Luca, a- ^o^uf^m^ lixque ardliilimum foedus percufferunt , cujus palmaria conditio erat , c7L///.<})e§]^ ^el^f tueri Majeftatem Pontificiam, & ad Sedis Romanx obedientiam hisreticos & inobedien- D: cmciiio tcs quofvis modis quibuslibet compellere. Bononix etiam ^Z^emniurts Coefarem inter &; Clementem de Concilio generaU indi- Fa^am, ccudo difccptatum 3 illo Concihum fuadente & probante, hoc improbante & averfante vehementiflime. Conflidlum rationum Suavis Polanus Hijl, Concil TridJih, I, ad A. m. u. Vt decernere x X I X. prodidit. Ceflltquc taudcm Carolus Papi^e defide- Caarinflt- .. ^ ^^^ f-,. .. J-. tiiit : ' riis 3 certus polthac cum mobedientibus non tam rationum ponderibus^ & fuafionis illecebra ^ quam authoritatis im- periique fui viribus decernere. Eo certe animo A.u.d. xxx. Auguftam ad Comitia venit y ubi Confefllone a Proteftan- tibus exhibita , & partium concihatione fruftra tentata , fcntentiam nihil ominus mutat , &: decreto de religione cu- fo 3 etianv Concihum , invito &: ringente poft Pontifice > ' iitmox^H- intra annum aufpicandum promittit) moxque etiam de ffoteflaZi' P^^^ ^^^^ Proteftantibus ad Concihi tempus ufque ineun- iu^ de pace da coufiha agitat. Licet vero Papa finuatis hic vehs non ifuT/o^ciiit^^^^^^^^^^ a Conciho^ dummodo in Itaha iUudcelebre- tra^jjgif'. tur, fimulaverit^ ejustamenCardinales Concihi necefll-_ tatem refutant palam 3 Sc executionem diplomatis Leonis urgent. Coefar Concihum in Germania habendum perten- dit^fimulque Confeflionis Auguftanx feftatoribus ad Con- p.»;»x.Yff?;^ciliumiUudufquehbertatem rehgionis indulget. Qiia in- GaJiHinCcH- d^ilgentia > ahifque etiam caufis irritatus Papa deferto ite- rum PERIODUS SEXTA. 219 rum Csefare, foedus cum GalliiE Rege Francifco pangit>////'tfWe«- MalliliiE, ubi Rex ad pedes Papa:proftratuseumadora-!Z''^^^"'^''"' vit -y atque illud matrimonio proneptis iux Cathannce Me- MeMceamy dicex cum filio Re^is Henrico Tcui Papa numeraris cen- ^«^^^^^" tum millibus aureorum , tres etiam gemmas nobiliilimas jy;^^;,,,^ ^^/? Genuam, Mediolanum, &:Neapolm , pixidem fcilicet ^•^'*'« '^^- Pandarx in manu habens 3 dotis vicem promifit) firmat/'^'''' ^ Carharina illa eft 5 qux furtaFrancorum furiadidi^i^ trium Rcgum 3 Francifci 1 1. Caroli I X. & Henrici 1 1 L ma- ter 3 mire poft Galliam artibus 6c furore in filiis regnans turbavit. Celebratx funt nuptix tanto cumfplendore 6c luxu dies triginta tres integros , ut hominum memoria nu- ptixRegummajoriagitatacnullx fmt. Rediitque ex nu- ptiis lUis Francifcus a Pontifice in tyrannum &: Maxen- tium quendam ita eiFeratus y ut fideles Regni fui diriffimis fuppliciis aificere coeperit. Tandem Clemens, ceu Epi- <^ '«'^^ /<^- phanes 6c Herodes alter vifcerum. quxfitiflimis dolori- ^"^^^^' . bus diu excruciatus , die xxv. Sept. A. m. d. xxx i v. niifere expiravit , non fine gaudio communi aulicorum etiam. Btfi emm:, verba Suavis ad A, m. d. xxx i v. re- DeeoSn.-ivis^ fero, qidhufdxm dotibus 5 naturali gravitate , yarfmonia exem- -plari ac difmulatione infig?ii multorum infe admirationem conci- tarat : oh avaritiam tamen, aufteritatem dr crudelitatem y qua^s Jemper exercuit ^ fed in morho plus foltto manifeftavit ^ multoplu^ rihf^s erat odiofus. Certe mortem ejus tanto exceptam efle g.;^udio 3 quanto erat eleftio. Pallavicinus etiam Hift, con- PaHavkim , fil. Trid.lII. 16.8. fatetur^ addens, caruifie ipfum doti- ^ bus, qux animos conciliant^ beneficentia &: humanitate eumcaruifle, creditiimque caput Pontificatus, cujus re- vera folum dextera extiterit. Tieminem plane oderat, itade eoetiamjovius Hift. lih. 32. fcribit, c^uum neminem. adama-^<^^ovute^ ret -i pr&tercpiam ah occultiore caufa conciliatos, His certe unis adeo P^^oma. favit intemperanter ^ ut adfimmos honores ^ aut ad fummum au- Ee 2 tho' 220 ECCLESI^ ROMANiE thoritatis locum , Jlahilefyue divitias mllo froveheret fudore 5 mul- torum ^iJ^ confianter ohltvifceretur 5 o[ui ah optimis literarum (lu- diis , veteric^ue ohfec^uio commendationem ^ frdimia meruijjent. Hos quidem hlande appellahat , ut imagine gratidL detineret , fed occulte oderat tanquam creditores. Tauii III. C L X V. Clemente fati clementia hiimanis rebiis ex- p,ip.mis. empto P. Petrus Loflius Romanus , ex Furnefiorum fa- milia ^ qui Pauli 1 1 L nomen fibi vendicavit ^ fucceflit. i>''''^^^/'^'^- Devita&:m.oribus, parricidiis inprimis^, proditionibus , la/ ^' ' f^ci^il^giis 5 veneficiis:, incefl:ibus&:fl:uprisejus nefandis, pe^uliaris liber Italice fcriptus, qui Ochininomenpra:- fert , fed ab aho y cui Paulus flle propiiis innotuit ^ fcriptus putatur 5 a Thuano , Sleidano ahifque allegatus ^ taha pro- didit y ut infanire eum ^ qui ahum Antichriftum tum expe- ftavit, oportuerit. Ahbirecitata^ & ab Adverfario ccctera protervo fatis in C. T. veritate inextin^a y ipfoque etiam prxcentoreejusPaUavicino Lth.III. 17:5. leviter^ nul- lifque rationibus fohdis difcufla , repetere heic non hbet. Id quidem certum & a Panvinio etiam memoratum ^ iUum quatuordecim Cardinahum eleftionibus feptuaginta & unum in Purpurarorum Senatum adoptafle , atque ea ra- tione immenfam auri vim corrogafle. Pecunias plerafque tum ad hixum &: voluptates , quibus deditum eum fupra modum fuifle facinora ejus loquuntur : tum ad Petrum Aloyfium Parmae & PlacentiiE Ducem a fe creatum , no- thum fuum 3 Sodomse fpurciflimo crimine infamem -, &• exeodemnothoj, nec non Conftantiaitidem fiha notha, progenitos nepotes Alexandrum Farnefium, & Guido- nem Afcanium Sfortiam ^ (quorum iUum quatuordecim y hunc fedecim annos natum Cardinales creavit > ) exornan- ^/w5;?//idos impendit. Qiiam Pauh Simoniam ita PaUavicinus lo- ^e^lmrdl ^^ ^^^^^^ extenuat , ut aflerat , eum , qui oh hanc humam fttijA, conditioms lahem^ Pontifices vituferat ^ inejfe Divinum quidpam in Ponti" PERIODUS SEXTA. 221 Tontificatu faterL Belle fcilicet ^ ceu aTDTrov &c abfiirdum , m Tonttficatti Divinum c[uidpiam non mejfe , inferens > & Simo- niam labem effe ne quidem vituperandam in Pontifice , ftatuens. C L X V I. Dillidia in religione mota latius ferpere ciim Q^^iemj} cerneret Paulus 5 antecefforefuoaflutior, ftudium amici- p£/^''{*^^'^ tix Ca^farex fmgulare prae fe tulit, quo faciliiis ipfum cum ^#nA aliis Frincipibus ad arma in Proteftantes capienda ^ fangui- nis Germanici fitientinimus concitare polfet ; Et importu- na quidem flagitatione ita concitavit denique , ut bellum dirillimum in Germania exarferit, in quo duo Principes pr^epotentes Euangelici acie inferiores in Cxfaris potefta- tem captivi concelferunt. Veruntamen ea rerum converfio fafta eft , ut dimifiis Principibus captivis , ac religionis libertate Germanis concefla ^ Papalis amicitise fruftus fpe multo minores Cxfar fenferit , malueritque fe, poft im- penfa Papx fervitia , Germanorum Principum amicitiam Pontificio foederi proepofuifle. Nam etfi mmores in ipfum Pauli tardiorefque quam aliorum Pontificum machina- tiones fucrunt : tamen faftus tandem a Cxfare alienior y quod is Parmamatque Placentiam poft filium Aloyfium conjurationefublatumrepofcenti, negaflet, easfecivita- tes in ditionis ac dignitatis Imperialis prarjudicium aliena- repoife; vindiftam agitans de tranfitu ad Gallicas partes confilia fufcepit 5 perfefturus etiam ^ nifi pra:vertente mor-^ te ad plures abiifl!et. C L X V 1 1. Concilii Generalis convocandi , & refor- Cofiaiiicere- mandx Ecclefix ftatim atque eleftus Papa eft 5 ftudium e- ^J^l'!'^'^^^' nixum prx fe tulit. Deleftis igitur five tribus , uti Suavis tn/" *'^ habet, fivepluribus^ uti Pallavicinus narrat Purpuratis, de reformanda Ecclefia confultationem injungit : diplo- mate etiam exhibito , quo rerum capita traftanda expone- bantur. Decretum tamen mox ^ ne vulgaretur diploma il- Ee 3 ludj» 222 ECCLESI^ ROMAN^ lud^ quipfe quod (verba Pallavicini Ith.II L i/: 5. refero( dum reformm mores juhehat ^ fatehatur miis deformatiGnemineffey Ad^icjue ohtreciationes hareticorum apud vulgus confirmajfet, IViif- fis dein huc illuc Legatis ^ Petro Paulo Vergerio cum pri- mis in Germaniam 5 confilium fuum de Concilio celebran- doaperit. Quod, a Proteftantibus graves obcaufas rejc- ftum licet y iUe profequitur , diplomate edito , quo Man- cmciiinm tuam Coucilii locum defignavit. Cimi vero id Ducis Man- c!!ri£LtuXyUtiquidemPapatricabatur, culpa non fuccederet, (^ Epifc!>p^ fufpicionis , quafi miniis vel Concilio vel Reformationi £1- 2^7^X1 veret , amoliendx caufa, diploma aliud de emendanda da ctmn Ro- Curia Romana vulgavit ^ confiliique de ea mature capien- mnHa. di negotium quatuor Cardmalibus , puta Contareno, Theatino ^ Sadoleto 6c Reginaldo :, nec non quinque Pr;E- fuhbus dedit. ExtatadhucdelegatorumillorumCardina- lium & Pricfulum Confdium 5 fub hoc titulo : Confilium deleclorum Cardinalmm ^ Prdfulum aliorum de emendanda Ec- clefiajuffu Pap£ Tauli III. confcriftum c^ exhihitum A. m. d. X X X V 1 1 1 . In confilio eo Romanx Curix morbi & ulcera ohdinima ingenue deteguntun rjm praci- CLXVIIL Et initio quidem Cardinales.laudatoPaulo 3 fna capna. ejiifque inftituto, ab eodem fibi in mandatis datum narrant, ut nulltus aut commodi Pap£ ^ aut cujujpiam alterim hahita ratio- ne ipfi fignificarent ahujustllos y gravijfmos videlicet morhos ^ qui- hus jam fridem Bcckjia Dei lahoret ^ ac pdfertim hdc Romana Cu- ria 5 quihus effecium prope fit , ut faulati?n ac fenfim ingravejcen- tihus peftiferis his morhis magnam ha?ic , quam videant , ruinam traxertty Addunt ^ ^^iofjL^Yiixo^&j'^ hxc : Et quoniam Sanciitas tua 5 Spirttu Dei erudtta , qui ^ ut inquit Augufiinus 5 loquitur in cordthus nullo verhorum firepitu , proh^e noverat ^ principium horum ?nalorum inde fiiijfe , quod nonnulli Pontifices tui Pr^de- cejfores prurtentes aurthus , ut i?^ ad defperationem fere falutis laborare ^ vel manaffe harum rerum^ famam ad infideles ufqtte-y credat Sanctitas vefira fiientibtts , qttt oh hanc pr^ciptie caufam chrifiianam religionem dertdent adeo , ttt per nos ^ per nos , inopiimus > blafphemettir nomen chrifli inter gentes. Tu vero SanBtfftme Pater ^ vtdtfiiy i?ide incipiendam effe medicationem , undefrimiim orttts efi morbus, Antea vero qiiam abufus perftringerent , monent Pontificem , ne putetjibi difi penfare licere i7% legibus , nift tirgcnti de caufa ^ necejfarta : ne- (jue licere Ponttfici (^ Vicario chrifii in ufu poteflatis clavium Itt- crtim aliquod ftbi comparare. Poft abufus plures , eofque gra~ viillmos , in primis circa ordinationem Clericorum , collationem beneficiorum 'Ecclcfiafltcorum ^ maxime Cttratortimy expcEtativas y refirvationes bmeficiortim , abfintiam Clericortim ab Bccleflis fitisy exemptiones a jtirifdtfftone Ordinarit , mtdtitudinem oydimim Re- ligioforum , inflitutionem publicam in Gymnaftts , Gratias (jr dtjpen- fationes 5 aliofque fimiles ad incudem revocant. Demum ad ipfum Romanum Epifcopum &: Romanam Ecclefiam in fpecie accedentes , inter alia fcribunt : In hac urbe meretri- ces ut matronA incedunt per tirbem , feu miila vehunttir ^ quas af fectantur de media die nobtles familiares Cardmaltum , Clericique. Nulla tn ttrbe vidimus hanc cerrttptioncm , prsJcrquam in hac Ofnniuni^ 224. ECCLESI^ ROMAN^ ommum exemfkri. Hahitant etiam infignes ddes, Conlllium llmcllTiif. ifthoc fcriptum ad Cardinalium Senatum Pontifex retulit y jtderittlus tn ubi dc co dimicatio gravis inter Cardinalem Scombergiuni:, c^^T^S^^^^ & Johanrtem Petrum Ca- mntTHmfit! r2iS.2imy Cardinalem Tlicatinum fuborta eft 3 illo perten- dente , temporum conditionem nullam ejus generis emen- dationem pati , & Lutheranos inde ja£tanti;g occafionem fumpturos y habituros fcihcet Pontificios reos confitentes : hoc vero neceflitatem reformationis ejufmodi irrefragabi- lem demonftrante. Ciim ita fententiis Cardinales variarent, / Papa in aUud tempus confihum rejecit , &: de toto negotio illofacrumfilentiumfuisinjunxit. Emanavit nihilominus fcriptum per Cardinalem Capuanum 5 qui ejus exemplar in Germaniam mifit , confcio, uti rebantur multi, Ponti- fice , ut colhgerent inde Germani reformationem Ecclefix fibi curse cordique eflfe. ^mt^ fx,r^ C L X I X. Liquet autem ex his Pauh 1 1 L &: fuperiiis tonfirmauia- ^tiam memoratis Adriani conlihis , aliorumque etiam , Ki- b.%iitem ai'i. yii cumprimis 3 qui circa hxc tempora de abufibus Eccle- R^maLyH- fi^fticis fcripfit > confeflione 3 Papiftas magis ingenuos fe fitfiefji. ante Concihum Tridentinum prxftitifle 5 neque vd mor- bos Ecclefia: Romana^ plane dillimulafl^e , vel Pontificis impeccantiam 3 detur venia TertuUiani verbo , mordicus pro- pugnafl^e. Sicut autem accidere crebro videmus ut aciem inchnatam jam &: labantem fupervenientes integri refti- tuant y &c vi majore in hoftem obvertantur : ita fub eodem Paulo Jefuit^s natales fuos inaufpicatos nafti , tempore fci- hcet novus Sc colleftitius miies , paulatim vero faftus ufu veteranus , & fere triarius , ahique etiam y nihil fra£ti pugnarum priorum eventu y cunftatione conditionibiifque omnibus animose excuflis , &c qux molliores iUi dederant , receptis, pugnam fortiter redintegrarunt , perfrifte ne- gantes, Papaminfide, imoetiam*; quod nuper addide- runt. PERIODUS SEXTA/ 225 runt, in fafto unqiiam errafle , vel errare potuifle. Sicut igituranteannoscirciter quadringentos , ciuii Pontificia Sedes a Waldenfibus inipeti graviter coepiflet , Papatunl ruentem a Monachis Dommicanis recens exortis fufful- tumelfe, fupra obfervavimus : ita hoc tempore a Jefuitis ceu Cdtholtcx. fidei Prmcipihiis (^ita eos , appellat in Philippi- ca Sylvanus Jefuita , mulos mulus} caput infeUx orco pro- ferentibus, PapatusidemgraviffimeconcuiTus ^ fuilineri potiilimiim coepit. Eorum mftitutum primus Paulus 1 1 L cdita V. Cal. Odob. A. m. d. xl. BuUa^quamPolyhiftor Hofpinianus HifiorU Jefmtnrum pag. 250. 25 i. inieruit, &: laudavit 6c approbavit , commemorans, dilechs filios ^ JgmtimN' de LoyoU , Vetrtim Tahrtim ^ Jacobum Laynez , Fran- cijcum Xavier drc. Spiritti S. utpie credatur , affiatos , JAmdudtmi- \ diverfis mundi regionihus dijcedentes in untim convenijfe , ^ Socios efifectos ^ ahdtcatis hujtis Secttlt illecchris , vita7n fuam per- petuo Domini nofiri Jefa chrifti , atque fio ^ aliorum Succeffo- rum fuorum Rorm?iortim Pontificum Jervitio dedicaj/e , &cc. Sub- jeftaformulaRegulxSocietatis, cujus initium eft: ^/- cunque m Societate nofira , quam Jefu fLoyolcE fcribere de- buerant) nomine tnfigniri cupimus 3 vtilt Juh crucis vexillo fe- gregium fciUcet crucis vexUkim ^ fub quo miUtantes mun-. di hujus potentia fufFulti, carnis dellderiis toti indulgent:} T>eo militare , c^ foli Bomino atque Romano Pontifict ejus in ter- ris Vicario fervire &c. dcclarat PauUis , fe pr^zmiffa omrda A- poflolica atithontate ex certa fcientia approhare ^ confirmare ^he^ nedicere : ae perpettiA firmitatis ?ntmi??me rohorare y non ohfianti- htis Generalis Concilii ("Lateraneniis fciUcet, quo novorum Or- dinum inftitutio prohibita eft ) ^ felicis recordationis Gregorit PapA X Prxdecefforis ftu , ac qmbpjvis aliis confitttaionihtis ^ or- dinationihus K^pofiolicis , C£terijque contrariis c^iahtifitmcjite. Ubi non fine Numine Papx exciderunt verba , fe non Ghfianti' hus qttihufvis confiitutwnihtis ^ ordinationihus K^pofiolicis^dim^ F f tarum «6 ECCLESI^ ROMAI^^ * tarum Ordinem laudare &c approbare. Obftabant fane Or-^ dmamnes (,^^/?//^^ impiis moliminibus. Stdmn.ohjlamibus iisy adeoque negleais^ pofthabitis , reje£tis nefas Papa tenravit ^ duiii noya. munimenta ad manum fuccederent , quibus Sedes Pontificia infifteret. Nam peculiare effe liuic Societati tuerl Apoftolicam Sedem y Romamque Pontificis autho-j ntatem y ex Bulla Canonizationis Ignatii ^ Mutius Vitelle- D tioveiio fius comprobat. Talis omnino ciim fuerit novella illa &: "dfcilmsir- AtlanticaSocietas, nonimmeritopaulo.poft A. m. d. liv. bon^. Sorbona a fuprema Gallix Curia de ea judicium fuum pro- mere jufla , illud fatis ^XiiB^lixQ^ promfit^ &: fub finem omnia in pauca contrahens fic declaravit : His omnihusatqtie diis dihgenter exploratis (^ examinatis ^ perpenfis, Iom Sacietas videtur in negotio fidei fericulofa , facis Ecclefiafiic£ penurhativay CMonafiica religionis everfiva ^ ^ magis ad defirucHonem qiiam Adificationem, sucejfu tcm- C L X X. Atquc talis ciim fuerit in prima fui origine , ^J^^L^rftf ' authoritatem facerimx profeflionis prisferens licet Socie- tas y multo magis etiam fucceflii temporis , uti folent mali els T^UQV ^srj^xoTrleiv aoiSsio^ ad majorem in dies impietatempro- ♦ ficere ("2 Tim. II. 16.3 in pejusitadegeneravit, utmalo- runi omnium fentina qusedam hodie dici mereatur. Cujus rei teftes domeftici comphires cordatique in medium affer- ri poflent 5 quorum non paucos recentiores Celeb. Hottin- tefie -mpecu- gerus Hiflor. Bccler.^Tom. v. paz- 49^ . 8rc. indiffitat. Omnium ;;^^. 149-195. exponitilla, in c^uihus Societatis Jefu Religiofi a frimAvo CMajorum JiiorumSpritu ^ aConflitutiO' num Regularumo^ue ohjervantia ^ & a religiofa perfecitone defece^ rint, Parte qiiinta />^^. 195-235. ex iplisjefuitariimlibris recenfet caufas 5 propter quas deficere fotiiertt frtmigentus Spiri- ttis in Soctetattsjejti Religiojis. Parte fexta/vr^. 235-364. de- clarat illa , in quthtts, Religio Soctetatis Jefu pr^fenti ReJormatiO" ne indigere poffit, Parte feptima pag. 364-382. damna ab hac Societate a primievo Spintu deficiente imminentia profequitur. C L X X I. Eodem Paulo Pontifice , uti etiam Mafenio CApitcinonvH in Anima htfloriartm obfervatum} Capucinorum quoque^'''^*"'^^''^^ Se£ta caput infelix extulit> incerto licet authore ^ ^^"^^prmluT. ahi Bernhardtnum Ochinum: ahi Gotfrtdttm Varaglittm Bufca- num, Pedemontanum 5 quietiam Ordinis Generalis ele- Aus, at poft Euangehcam veritatem amplexus Taurini pe- 'Hult. Dec. A. M. D. Lvii.obconftantemejus.profelhonem vivus combuftus eft i alii Matthxum Bafettim Umbrum fuif- fe conjeftant. Uti Jefuitx doftrina: profunditatem & pru- d.entiam fingularem : ita Capucini innocuam fimphcita- tem prx fe tulerunt. Temperata igitur Jefuitarum ferpen- j.fyiu^ca^ tina prudentia, 6c Capucinorum fimphcitate cohimbina ^''^'«'y^^^^/^ egrogie fuffiilciri Papatum , &: fimphciorum creduhtati ^,7;^^^ zr. inlponi poflTe , Pauhis forte credidit. Sed detrafta utrifque cieftm n^en- larvapridemefty & lUorum perfidia , doh, f;svitia 3 ho- '''" ^'^"''^^'- rum hypocrifis apertam in htcem prolata eft. : CrL XXII. Ciim non procederet Concihum Mantux coriciHum indiftum, Pontifex Novembri A. m. d. xxxvii. novo ^''f *'"''''" diptomateilhia Vincentiamindicit, &: propmquam hie- mem caufatus^ adCalendas ufque Majas A. m. d. xxxv i i i . FF 2 tem- 228 ECCLESI^ ROMAN^ tempus ejiis extrahit. Ciimque ne fic quidem negotium jprocederet , tandem Tridentum ^ vicinum Germanice op- pidum deligitur. E6 cum vocalTet PaulusBuUa indiftio^ nis ad Idus Augufti A. m. d. xl i i. Pontificii confilium probarunt : at improbarunt Proteftantes y qui liberum Concilium, nee a Papa convocatum ;, nec in Urbe Papas obnoxia celebrandum conftanter flagitarunt. Neque ta- men ^ intercedentibus variis , ejus initium ante diem x 1 1 1 . Dec. A. M. D. XLV. quo prima Sellio fucceffit 3 faftum eft. Et decem quidem primis Seflionibus fub Paulo 1 1 1. habi- tis decreta fidei eft Reformationis , variaque contra Euan- geUcos anathemata cufa ^ alibi ad partes vocata , hifto- riamque Seflionum 3 Pontificis &: Curix Romanx ^oty^f - yiciLv propalantem difcuflam , heic repetere nihil attinet. Reformafio- C L X X 1 1 1. Reformatio certe in capite & membris tfclp^^tr^m- EcclefixabuniverfoorbeChriftianodefiderata, &: ab A- 'liyfncrit. driano Pontifice etiam promifla fuerat. Fideivero refor- matio fincera tantiim abeft ut fucceflerit ulla , ut deforma- tio ejus major , & errorum deterimoruin folennis confirma- tio Ecclefiam Pontificiam inceftavcrit magis. Morum vero Reformatio vel nulla omnino, vel ludicratotafuit. O- mnium psene malorum radicem in Papa &: Curia Romana, 8c utriufque tyrannide , ambitione^ avaritia, luxufixam non attingere , nedum tollere aufi Patres funt. Etfiquafa- kitaria decreta Pontificem Sc Curiam oMique ferientia cu- di vifa funty iis nervos fuccidit omnes tum fecutum Sejf XXV. 21. decretum , /// in omnihus de moram Reformatione er Ecckjiajlica dijciplina decretis falva fimfer Sedis Apojlolica au-~ thoritas & fit&ejfe intelligatur: tum jus interpretandi &: de- clarandi fmgula Concihi decreta . quod Synodo indulgen- • te fibi Papa refervavit. quseduo efficere pofle^ ut omnia Papx & CuriiE noxia decreta in nihilum recidant , &: fen-- flm fme fenfu in antiquum cunfta ftatum redigantur; Pon- ormti* PERIODUS SEXTA, 229 Pontifici Concilium confirmare, eo quod Sedi Pontifi- cix nonnulla ejus deereta praejudicare viderentur, cunftan- ti, Cardinalis Amulius, & Epifcapus Veftanus fuggeC- ferunt. CLXXIV. Unum addo , in Congregatione di^ ^Keft X-V III. & XXII. Jan. A. m. d. xlv i. habita quxfi- ti<-*teferia tum anxieque difceptatum efle , a decifione dogmatum ^ornifices^,, fidei 5 an a reformatione morum 8c abufuum capiendum fit initium ? Prius Pontificii , Caefarei pofterius pertende- rant. Et Pontificiorum quidem rationes Pallavicinus Hiji. CTAth.VL 7: 2.3. fuse edilTerit. Operx autem pretium puto, nonnulla ejufdem Pallavicini verbis attexere , ex quibus liquere poilit , quis circa reformationem abufuum- &: morum Pontifici ^u/^i^ c^ qi^\ fuerit , quamque vehe- menterillianimus a feria reformatione abhorruerit. Hmd exPaiUvici- iffis deerant , inquit mm. 2. validijfim^ duplicis generis ratio- no ^roham nes : ali£ ad populi captHm-y alia minm in Jpeciem apertA &c.^ Accedehat j hanc adeo effiagitatam emendationem tendere potiffi" mum in ritus ac Romanji Curia trihunalia : nec prudentisejje confi*- Uiy a Principe Regiam Juam Juhdi correffionijuhd^torum, Cun^o- rum quidem fententiam expbrandam-y paucorum confilium peten^ dum. Caterum illim cjfe familuju^ leges ferre y ne gens fihifuh- jecfa illius gefla accufare confuefiat ^ quem venerari dehet • ac lon^} minus eum dirigere , a c^uo efi regenda, Bjfe hominesplerunque acer- hos chirurgas in alienis memhris y pArum ah his intelligi ^ mmujque ipfis dolere vulneris acerhitatem. Eptfcopos , alios rerum imperitta^ alios imprudenti religtorns fiudio y alios etiam privat^ rei commodo^ . deftderio gratifcandi Principi y in cujus ditione nati funt , ira atque invidia infupremum Princtpem ^ meditari fevertjfimas AuU Roma- nA leges i qtu non tamcorruptelits purgarent -, quam tmminuerent ejujdem potentiam , CMajefiat^m , ad eum confiuentium Jrequen- tiam, & quicqutd hahet pr£{iantifjmn fiicci , qnAquafi vitis my* fipcA in Chrifitananm Ecclefiarum palmmhtis vim dr unitatem fu^ Ef 3. fientat 250 ECCLESm ROM AN^ Jlentat ac fovet, ^id porro agendum^ uhi Tridenti ea ftatueren- • tur? Nurnignave cedendumy ac flus detrimenti inferendum ?e- trifoltOy per Concilium a fe advetfus harefm coacfum , quam ipfa- met hiArefts intultjfet ? An repugnandum , ahrogandac^uefdes illi con- ventui^ cujus in hdrejin arma ^ nonnift fuhlica veneratio futura e- rant? ISlonne Duci cum fito exeycitu decertandum ^ uhi cumhofle congrediendum erat ? turhdc^ue Ba(Heenfes iterum excitand^ , eo cer- te in prjfentia periculoftores , e[uo materia fromftior erat adincen- dium conciftendum hujufmodi favilkrum inje^u ? Nec hic difcri- nien h^Jurum. Etenim veritos forfttan Epifcofos , ne decreta de Ro- ^mayia Curia in irritum caderent ^ tentaturos prius judiciariam fihi rpoteflatem flahilire , Bafileenjim plane ca^tum imitantes , conaturof que flatuere Concilii fipra Tomtficem excellentiam : quthus haudlt- ceret Po?itifici confentirt', dignitate ^.^onfeientia relutfantihus 3 c^iiif- fe doclrinis perquam perniciofts , ^tM non modo Pontificalem Se- dem dejicerent fed univerfum Bierarchidi ordinem ferverterent , ac ftih ffeciofo khertatis colore 5 pacifi^iPegis Ecclefiam in perennis difcordtd camftim converterentifc. '^Adtamgravia arcenda pericu- la par ejfe , ntfrimo loco Synodus indoctrinis examinartdis dtfitnere- 'titr -y ^ interim vero ahipfo Pontifice fro dignitate ac prudentia leges effe fanciendas AuU Romana opportunas. Pauloinferius;^^;». 8. fatetur ideni , invaluijfe adeamufc^ue die?n (apud Patres ipfos Concilii) perjudftonem , ah hominihus Roman^ AuU addiBis ni^ hil dic^ue formidari ac legcs , quihus ipft reformarentur. Fidem dr •dogmata feectofa o^u^dam effe vocahuU ^ (^ fucum femukti fludii reltgionts tuend^. Sequenti capite 8. num. 4. Pallavicinus ipfe animi fui notionem implicatam haftenus his verbis ex- plicat : Exiftimo ^ cuicuncfue hominum , cui livoris tahes rationcm mn infecerit ^ fatis effe , ft repetat antmo , amhtttonis artem non ejfe , fedulo tueri fupremam poteflatem in Romano Pontifice dtvini- tusconftitutcm ., 0^ Eccleftd incolumiiati neceffart^.m. ^iodfliceat hujufrnodi folertiam vituperare , quQniam ea eft dominanti jucunda-, vituperandus etiam erit y.c^uicunque ctho vitam fuftentat ^ Cfuiaci- haria PERIODUSSEXTA. 231 barU guflatui voliftatem afferant, HiKC fcilicet myfteria Pon- tificix iniquitatiSjPontificemjCeu alterum in terris Numen ctyuTTMl^^uyoy omni juftiiTimcE etiam cenfurx hominum fubdu- centis 5 & reformationem in capite , quam ncccfTariam ipfemet Adrianus confefliis fuerat,tanto ardore oppugnan- tis 3 adeoque verbo dicam 3 Romani dJi^^B^^^v mfanabi- lem manifefte propalant. Si poteftas fuprema Divinitus in Pontifice omnino conftituta eflet , regulis tamen verbi Di- vini fubje(9:us ejus ufus &: abufus Concilii examen ncutir quam eftugiflet. C L X X V. Non defuerunt equidem in Concilio etianl corHeiiiMftf- Theologi nonnuUi ^«tppijoictc^oKTi^ , qui RomanceEcclefix-^^'^'''''''''' ulcera & inteftinos morbos mafcule detegerent. Inter alios, Paulo Pontifice Cornelius Muflus , Epifcopus Bitontinus, initio Concihi fafllis eft : nulU ejfe turpitudintm monjlra^ for^ dium coUuviem ej^feflem, quihusnon f(jedatie(fentfopulu$ ^ Sa- cerdos Scc, Ftinam, inquit, non a religione adfuperjiitionem , a jide ad injidelitatem ^ a chrijlo ad^ntichrijlum ^ c^uin a Deo ad BpicjirumvelVythagoram 5 velut prwjus inanimes declinaffent di^ centesin corde impio (^ ore impudico ^ NoneJlDeM, Nec jam diu fuitpaftor^ qui requireret , quia omnes qu^ fua Jimt ^ qu^rebant, qud Jefu chrijli , ne unus quidem. Bartholomxus quoque <^ CnmnzA Caranza Oratione eodem in Concilio habita ^ fic Patres ^27hob.t- Gonfcriptos allocutus: Veregre aheunte Rege, juxtaVaraholam bimy txfu- Manzeltcam , eos reliquit Vicarios fuos ; 'Bpifcopos domus fu , Spe- ^*'* ^^'^^^ cMAtor.es ^ Vtgnes^ Doctores, Cujtodes Ctvttatts [u^ , Duces mtlt' ruptto aJJ^iri' tid, Guhernatores Regni y Pajlores gregis^ Tatronosfamili.it^ Spon^^'tr. fos Bccleftdi, Vejiri muneris erat vigilajfe fuper cufodia hujm Civi- tatis, Vejlrum erat juxta prdfcripta^a chrifto leges Regnumhoc gu- bernajfe, Veftrum erat facere ^ utjuxM iHas irreprehenfihiliter vi- veret fidclts populus. Ad vos pertinebat Scrvafe hanc chrifi Spon- fam SanUam , tmpollutam ^ eifdemque ornatam or^iamentis 5 quihm reltquii illam Chrijlus, Fingite nim , redf-re Chrifum 3 (redihit autem 2^1 ECCLESI^ ROMAN^ AUtem cito) ^ req^iiirere Sponjkm Jiiam , qmlem reliquit vohis-, qtum-i obfecro, illi rejlituetisf Num hanc ad hunc angulum orbis (Tridentum^ contracfam? Tiumhancfrofanapompay d^adparatu ■ Secu/ari Juperbienteml Num hancy qua Palattorum magnificentia cum Principibus etiam decertat ? Num omnium deliciarum corpora- Uum copia affluentem ? H^ccine efi illa Civitas Sancia , mundijpi- ritu fejunUa^ HAccme efl illa Dei Civitas Divinis gubernata legi- hus ? Ipfijfma, Heu c^uantum ah illa mutata ? H&ccine efi illa Civi- tas nova f JSiunc univerfa inea cum Ethnicis c^ harbaricis civitati- hus video communia cjr antiqua. {^ntiqua in ea regnat avaritia , ve' tus dominatur amhiti^ , ad delicias ^ divitias adfpirmt ^ fiifpi- rant in ea cives univerfi, HeU:, heu^o^uish^ccogitareaudeat? Hac^ cine efi dvitas Ma perfeBi decoris 5 ^ gaudium orhis u?tiverfi? Hdccine efi illa tota pulchra dr decoraf Numo[uidefi, quo minus illam poffimus dicere totam deformem ? Vhi funt ornamenta tua , auibm paraharis Sponjo tuo tradenda? Vhi funt moniliatua^ c^ui- hus ornabaris chrifii Sponfa ? Vhi fides illa , cpudi etiam mortuos fifcitat ? Vhi charitas , ubi cmtemptus vita (ir rerumpr^Jentium ? Vhi ardor ille mortis o* rerum cmkfiiurn ? Vhi fitis tlla videndi JRegnum Dei ? Vhi amor paupertatis ? Nunc omnes , ut dim dixit yeremias , fiudent avariti^ 5 a minimo ufopue ad maximum , a Prdpheta ufcpue ad Sacerdotem , cuncii faciunt dolum. Vhi olir» yegnahat cafiitas (^ innocentia ^ nunc regnat amhitio , luxuria^ do- .minandi cupidttas ^ vanitas. Heu , heu ^ quis eamftccis contempla- hitur jocuUs , cpiis h^c conftderet fme lachrymis ? O cives Jerufalemy i cives hujus Megi^ e^ SanciA civitatis , quis hxc intelligens non commoveatur > quis , // chrifiianus efi , hdc audiens non perhor" refcat ? Suis non mijerehitur matris fu£ ? Bgo cum Jeremiapre- cabor : o utinam caput meum acjua , (^ oculus meus fons lachrym^ , t^ ploraho interfeiios filia populi mei. Plura ej ufdem argumen- ti fubjicit verbis plane patheticis , clauditque hunc in mo- .dum : Aperuit Dominus os afind , ut moneret Prophetam Bilea- mum. Potuit Dvminus os aperire hujus peccatoris ^ ut comrmneret vos. PERIODUS SEXTA. 233 vQs. Mementote eortm , qua dixi vobis. Tejlis eortm ero , qu^ uohis hodic fignijiccivi , cUm pariter veniemus mte Dominum , quardo inutilts erit comtus, (^ fera omms foenitentia, Extant h^ec inter Orationes Concilii Tridentini a Janfenio pri- mumeditas, &: nuper etiam a Labbeo recognitas : Tacen- tibus hominibus , &: hifcere non aufis > quis non alinx Bi- leami a Deo apertum os inteUigit ? C L X V I. Paulo I V. Idus Nov. A. m. d. x l i x. de- >/// r i u functo fucceffit JuUus 1 1 L Aretinus , antea Joh. Maria de ^v-»^'''- Monte diftus > Cardinahs , & Pauh 1 1 1. in Conciho Le- gatus princeps. Poft longam Cardinahum in Conclavi difceptationem 5 ciim , tefte in Mufxo Hiftorico Johanne Imperiah > lym-^^^oii Papa jam eleftus effet Reginaldus Po- his 3 eamque eledtionem promulgare nodle appetente inau- fpicatum duxiifent iidem -, nofte tranfafta 6c mutatis ra- tionibus aureis Juhus Papa fubito emerfit. Vaticinium de eo futuro Papa 3 tefteRota ^^gidii Minoritx, ejufmodi circumferebatur : Tertius Aions Sion vertetur in offrohrimn ^ caro pr£valehit , non erit quies, Nempe Cardinahs de Monte Juhusantediftuseft, quiPapaetiam per hcita & iUicita foedatus , luxui & faginx mancipatus ^ in Venerem ac h- bidinem projeftus omnem eft. Novemmontes Citadeclara- tio vaticinii habet} ac terni faciunt inftgne domus de CMorHe ^ ^ multorumfuit fententia , Julitm non omnia fua facia ctm digni- tate confenfiffe y rettdiffec^ue ad frudentiam ^ experientiam , c^tt£ plenijjtme in Cardinalatu primum aptid ipfum ohtintierunt locum. Impura fe vita contaminaife , vcneri ac ventri ^^^\^q. -^ eju^ fptrd quafque Cardinalis nonnifi furtim voluptates fequebatur , '^^^''" Pontificem , etfi fexagefimum quintum annum implefl!et ^ ultro complexum eflTe 5 abdicata rerum maximarum cura hilaritati & genio, conviviifque afliduis , etiam in villa agitatis, induhifl!e> levibus &: inanibus verbis fuam ali- quando Majeftatem minuiflc:, in vita ejus Onuphrius &: Gg Pa- 234 ECCLESI^ ROMAN^ Papirius Maflbnus , &: poft utrumque Thuanus K^md. ^ rmaturlA, XV, memorant. Soluti ad omnem licentiam animi ho- ^ma jfmoccn- mmem fuiffe ^ hoc etiam argumento Thuanus Ith, VL f. m. ^''l^^J^nJZ' 1 8 1 • probat 5 quod ftatim adepta dignitate galerum f uum f;V»r,^««.iM5Juvenicuidam, cui Innocentio nomen ^ (quem feu Bono- nice^ uti Suavis, feu Placentiis 3 uti Pallavkinus memo- ratj in deliciis habuit 3 at nefario amore inflammatus de- periit. de quo videnda Epiftola Erafti apud Celebernmum Hottingerum Uiftor. BccL Tom. V.pag. 571. &c. fub qua etiam impuriftimiJohannisCafxArchiepifcopi Beneventani de laude ^c(;i^e^ fuafiflet: refpondit Papa^ Nolle fi dimicare cum hofie , tanquam cum fele cave& inclufi. ,^od chriftus doctiit , G g 2 fimper 236 ECCLESI^ ROMANiE femper Wddkandum dr imulcandum ejfe , nempe Majeflatem Di- vinam vicarium fuum caput Bccleft^ y ^ lucernam mundi confli^ tmjfe -y atque eam veritatem doceri oprtere tempeflive cr intem- : pcfltve. Ita Senio X I. Concilii 5 quarfubjulioprimafuit, Calendis Maji A. m. d. li. fucceffit. Interea bello Par- menfi Gailum inter &: Pontificem seftuante^ Gallia: Epifco- f.ot^fiafue pis^ ne Concilium frequentarent 5 a Rege Henrico II. in- cjUo ''^'^ junftum fuerat. Rege ipfo contra Concilium proteftante. Proceirerenihilomirmslubjulio Seffiones aliquot, 6c de- creta de Sacramento Euchariftise ^ extrem^ unftionis cu- ia funt :, taha , quaha a coetu illo expeftari poterant. Sed &:Ele£toris Saxonix Mauritii Legati iri Conciho appule- runt, poftulantes a Cxfare 5 ut fibi aqtie ac Theologts Saxoni-^ cis y aliifque Proteflantihus , ad Conciltum venire faratis 5 eadem flde y qua in Concilto Baflleenfi Bohemis facium j caveatur tdonhy anteacfa retractentur y Papa Conctlio fe fuhmittat 5 Bptfcopis ju- ramentum remittatur , e^ fuflfragari ipfls quoque Proteflanttbus //- Trorojafi.o ceat, Conditioncs haud miquas ciim deteftarentur Pontifi- 'iTmZi/qut' ^i^ 5 ahaque interceclerent ^ Concihum prorogari ad bien- deereta, de^ uium ufqu€ placuit. Sed prorogatum manfit integros an- ZgZnlTat. ^^^^ ^^^^^^ ^ ad X V 1 1 1 . Jan. A. m. d. l x 1 1 . ufque. converfs m C L X X V 1 1 L In Germania interim ;, in qua Carolus- ^u?"''"^ '''" extinguendiE veritati intentus > haftenus viftricia arma cir- 'cumtuht^ mire converfa rerum facieseft. Fatigata enim nimium Principum Proteftantium patientia , Mauritius Saxonix Eleftor 5 cui etiam Albertus Brandenburgicus & Duces Megalopohtani fuppetias tulere. A. m. d. lii. in Cxfarem , cui etiam Gatlus graviter imminebat :, movens, Auguftam capit ^ & fuperatis Alpium Rhxticarum jugis , captaque Ehrenberga arce 5 tantum Carolo metum incu- tit^ utnoduj accenfis funahbus 3 imacum fratre Ferdi- nando Oenipontem rehnqiteret 5 & fe ViUacum verfus in Carniolam reciperet. In diplomate;, quo caufx illati C^fari beHi PERIODUS SEXTA. 237 belli exponebantur , religio adverfarioriim arribus , Sc con- tra fidem datam ^ convulfaindies : per dillidium religio- nis extraftum ftrata ad dominationem iniquam via : Halfix Landgravii captivitas violenta ; Gcrmanica: libertatis op- preffio tyrannica : Monarchix univerfalis machinatio , al- legabantur. Rebus Proteftantium fic fatis profpere fluen- tibusdiexx.Jul. A. m. d. lii. Paflavii, Ferdmandi Re- /ij/jW; (^^» gis cui fapienter vifum pra^cipitem pubUcx' calamitatis , '^** ^^**"* obvia cunfta obtriturx rotam y falutari Pacificationis edi- fto quafi fufflaminandam eflfe ^ interventu ^ Pax Rehgiofa toti orbi Chriftiano faluberrima fancita^ &c A. m, d. lv. juguii^H' etiam Auguftos: ^ frequcntiffimis &: auguftiffimis Comitiis, ^''■^'^ *''^'- firmata ett. Qiux quidem Pax Rehgioftnoniecirco r3X-i^f^"^p{la^2 miniis & valida cenferi debet y quod y uti ofores Paeis Je- rw^^ente poiv fuitiE 5 ahique vociferari folent , vi &: metu extorta fit , at- ^^'^'^ \'*^"f' que infuper Pontificis confenfu deftituta , imo a Paulo IV. tAm cav/j»^ aperte reje£ta 3 &: damnata fit. Etfi enim 5 ciim pax pri- ^*^^' mum Paflavii fandretur , conflLi£tus ahqui & vehtationes , & occupatio caftri Ehrenbergiie , Auguftx &: Oeniponti anteceflTerint > nondum tamen totis viribus aut caftris pu- gnatum erat , ut akera pars vicifl^e , altera vi£ta efl^e dici po- tuerit. Atque adeo rebus utrinqueintegrisinPacificatio- nem illam confenfum ukro y eademque fequentium item Imperatorum confenfu firmata eft. Imo fi vel maxime pars akerutra fuccubuifl^et , &: ad indignas durafque conditio- nes ada<3:a fuiflet ^ indignitas tanien rerum fponfionis vin^- cukim nonlevat. Neque etiam confenfus Pontificis requi- rebatur , ciim Imperator nec ita puer fuerit , ut promife- rit , qux promittere fibi non hcere nofl^e debuerit : vel ita fervus , ut mitr^e mancipato diademate , neceflfe habuerit a Diftatoris iUius Ecclefiaftici nutu fupercilioque per omnia pendere. Refolvitur enim vis Principatus^ cundla vocando ad Papam : nec quifquam Princeps eft aho imperante. Gg 3 CLXXIX.Ma.^ 238 ECCLESIiE ROMAN^ ^figiia ad C L X X I X. Majorem Julius voluptatem ex turbis Prf;.tt«m f«r- ^j^glicanis 5 quse Eduardi V I. Religiolillimi&indubita- tx ac fummx fpei Prmcipis mortem^ quam is prxmaturam A. M. D. Liii. Juliidievi. oppetiit, confecutx funt ^ ce- pit. Nam &: Johannam Suffolciam declaratam hxredem Regni 5 virtutis &: erudirionis incomparabile fpeculum , ac orthodoxix etiam addidlillimam ^ capite plcxam : 6€ Mariam fsevire igni &: ferroineos, quiEuangehum am- plexi fuerant, ac matrimonio infuper cum Phihppo Hifpa- norumRegecoaluiffe, l:stus ^ fi quid ahud ^ inaudiit. Mi- ferat autem in Angham Cardinalem Reginaldum Polum , qui Rege Phihppo atque Maria praefente Anglos ad obe- dientiam Papx hortatus ^ morigeris abfolutionem promi- fit. Ordines Anghisconditionesejusimpias ampleximox ipemgcxu- Euangehum ejurarunt.. Ingens inde Romx Isetitia , accen- fi igneSj inftitutaead Templa fupphcationes ^ indulgen- tix largiffimx tributce funt. Eoque infanisejuhusperve- nit :, ut in perpetuam rei memoriam excudi curaverit mo- netam^cujus altera pars ejus imaginem tricorniferam often- tavit^altera infcriptionem ejufmodi habuit : Gem dr Regmmy quod non firvierit tihi ^ peribit. Sibi ftohde vendicans ^ quod ^ttZli "^lf- Ch^^ft^ Efaias. Sed diuturnum &: ftabile gaudium neuti- fcrt'' ' ^* quam fuit. Nam & fterile fuit Marise matrimonium cum Phihppo: &Maria a fpe bona omni deferta, &:exmoe- rore diexv i i. Nov. m. d. lv i i i. mortua (comitante eam Cardinale Polo poft fedecim horas) locum ceflit foro- ri Ehfabethx , qux Pontifici fervire dedignata y Chrifto- que foh facramento dicens, blafphemam Juhi infcriptio- nem damnavit. TAarceiii II. C L X X X. Juho A. M. D. L v. x. Cal. Martii defunfto vafam. Marcellus Cervinus Thufcus, antehae in Concilio Tri- dentino Legatus Pontificius , fucceffit:, nomenque fuum retiuens , Marcellus 11. diftus eft. Scenicus Ecet diecula- rum PERIODUS SEXTA. 239 rum aliquot Papa (dics enim x x i . duntaxat & aliquot hlo- ras vixit) putatur tamen reformationem quampiam Ro- manx Curix molitus. Quam non proceffuram fuifle , ut- pote viribus ejus fupcriorem y merito Pallavicinus augura- tur. Et forte hsec ipfa caufa eft 5 quoddifficilem effe falu- tem Pontificum Romanorum :, Marcellus ingeminavit. Teftis quippe in ejus vita eft Onuphrius , Marcellum jam Pontificem pro menfa fubito conticefcentem 5 fibi recitari juffiffe verba Pontificis Adriani fequentia : Rommo Pontif- ce nemo eji mijerahilior , conditione ejus nulU mijerior, Totiiis e- nim vita ejus Utitia, S'' felicitas ejl amaritudo. Cathedra Romani Pontificis efi ffinofa ^ iter undique confertum aculeis , fondus tanta molts 3 ut rohuftiffmos premat ^ coyifringat humeros. Qiiibus verbis recitatis 3 manu menfam percuticntem eum dixiffe : Non video , quomodo qui locum hunc altijfmum tenent^ poffmt saitaem pan- fahari. Tales fcilicet, quorum conclamata lEterna falus ^^^^J""^^''* eft 5 Chriftus fuos in Ecclefia adverfus Sathanam & mun- habeff^^"* dum militante vicarios effe voluit ^ juffit : CLXXXI. DePauIoIV.Mediolanenfi, antediao£,p^«/,^/r. Johanne Petro Caraffa 5 Marcelli fucceffore , fic Johannis A"^'"^'^- Abbatis oraculum prxlagiverat : Intrahit vclut Draco ^ fede- fJn7maiT' hit velut alterLeoy immitisinppulo. Qiialem is fe gefferit ad- /!''^/»^'>«' verfus fupremos mundi Principes , Pontificios etiam , hi- 'DrlTJicn ftorix commemorant. Cardinalis adhuc ^ malevolentia evt^ adverfm fuftufus in Carolum V. Ca:farem , Paulo III. occiipandi ^f^^fr^'^ Regni Neapolitani fuafor extiterat. Papa vero creatus, naftusmajoremnocendioccafionem , conditum adverfus Caefarem odium promere , ejufque partibus addiftos 5 in- credibili rabie perfequi coepit. Vix enim confcenfa fede , magnos etiam ordinis Ecclefiaftici viros 5 quos Csefari fa- vere fufpicabatur , incarceresconjicit: quorundam bona publicat: miniftros acnuntios Cisfareos, quotquot pot- eft, intercipit: profcriptos e Regno Neapolitano, in odium 2^o ECCLESI^ ROMAN^ odium Caroli receptos , officiis publicis prccficit : inducias inter Csefarem Sc Gailum in Belgio pactas nefarie turbat : denique ne quid ad malevolentiam reliqui faciat , Philippo filio , cui Pater ^ Imperio abdicato ^ llegnorum omnmm adminiftrationem commiferat^ Sicilix Neapolifque Regna bcneficiario titulo Ecclefi;:e Romance obnoxia , confcrrc rcnuit. Unde tam horrida tamque funefta bella exorta fue- re, ut potentiffimorum Regum viribus inter fe hoftiUter commifiis ^ Italia Galliaque bello Pontificio impficita ^ far ferd]n.mhm guiuc fuorum maducrit. Imperio ad fratrem CaroU Ferdi ammHs. nandum tranflato^ cimi hic pro fua erga Sedem Pontificiam obfervantia Faukun Pontificem de Imperii adminiftratio- ne fufcepta certiorem reddere ftatuiilet , cum fignificatio- ne vokmtatis^ de diademate Imperiak prima quaque oc- cafione , petendo recipiendoque : Paukis idem tam impro- ba malevolentia ^ elataque protervia ^ obfervantix C^^fa- re:r refpondit ^ ut fe Petri y magiftratum tanquam ordina- tionem Divinam , debito honore cukiique profecuti , fuf- fragatorem j vel hominem ad mutua benevolentix ac hu- manitatis officia propenfum , hac quidem in re minime de- monftrarit. Ut enim Neronis potiiis quam Petri fe fuccef- forem oftenderet, quemadmodum oUm Tiridatem Par- thorum Regem, (^ut Taciti verbis K^mid.XV. 29. idex- primam} oportuit apud effigiem C^faris 3 infigne Regiumponere^ nec niji manu Neronis refumere : fic a Ferdinando novus ifte Nero impudentiffime poftulare aufus fuit j mitteret 3 (ver- baThuani HiflGr. Itb.XXI. refero} procuratorem ^ perquer^y prius ach pcenite?Jtia 5 cejfwni fratris 5 ab Ele^toribus approhat^ re- nmtiaret : rem omnem Pontipis arbitrio permitteret 5 qui inaugu- rationcm 3 quam^vis rite non factam plena potef^te confirmet. Ca- rdum enim apud nullum, nifi fe Pontifi<:em ^ C^faream dignita- tem ejerare 'y nec Ferdmandum eam citra fiumVicariichriflicon- fcnfum , cui claves ccelefits ac terreni (^grandia loquitur SuUatu- riens rJ PERIODUS SEXTA. 241 riens ille. Nam ut de coelefti imperio nihildicam , ubi terreni imperit claves Chriftus Pontifici tribuit ? } imperit cre^ ditAfint, acciperepotmffe. Cumque tres menfes Romx Lega- tum Ccefareum Hafmannum detinuifTetjne quidem in con- fpeftum ipfum admittere dignatus , inep.tifllmis interim de Papx poteftate , Ferdinandique perfona (^quem , tefte etiam nuper Mafenio , inconftdta Sede Rommn in Comitiis coU loquiijque multa de Religione tracHijfe y Pacem Pap£ iniquijjlmam Germanis Pajjkvii mduljijfe ^ utriujque Jpeciei ujum Aujlrns fer*- mittere , Filium Maximilianum pcene in conjortio (^ familtaritate hdreticorum educajje ^ inexpiabiU crimini dabat} per Cardi- nales examinatis : poftquam etiam Philippi Hifpaniarum Regis 3 caufam Ferdinandi patrui per Oratores obnixe commendantis preces efTet afpernatus -, tandem ipfum re infecta dimifit 5 quoddiceret, ampUiis ea de re dehberan- dum efle. Qux dehberatio non ahud quam dehberata ehi- fio fuito qua confirmationem Imperatoris fplendidifli- misejustituhsefficere conatus, eoufque protelavit, do- nec ipfe e vita excederet. C L X X X 1 1. Talem fe Pauhis erga Principes {um- stuMnm re- jiios gefllt. ut Draconis &c Leonis fidem vaticinio abunde ^^-^cT-^f^^oyyt^^ cerit. Neque Ecclefix mitiiis confuhiit. Cardinahs qyii' ti^ftmuUm^ demadhucnominejoh. Petri Cardinahs Theatini, inter ahos etiam faber fuit iUuis de reformanda Ecclefia Confi- Ui 5 quod Paulo 1 1 L perhibitum fupra memoravimus. Tum equidem hbero ore profitebatur Pafas adjua defideria coacervare JihiiJ\^agJiros aurtbus prurtentes y per Cardinales O" E- pijcopos chrijli nomen inter gentes hlajphemari , clavium potejtate emungt pecmias ^^ improhos ordinari , Stmoniacas mmdinationes eserceriy amhitione ^ avaritia ajluare Pr^latos ^ in Monajleriis horrenda Jlagitta committi &c fi quid ahud. A n vero Pontifici creato Romanse Curi;£ &: Ecclefix univerfa: emendatio cu- rx ferio fuit ? Non Uquebat equidem. Etfi enim curam H h ejus 242 ECCLESI^ ROMAN.E ejus rei nonniillamfimulalTet , inftituta menfe Januario A. M. D. LV I. Congregatione ex viginti quatuor Cardinali- bus Sc quadraguita quinque Prxlulibus conftante -, atque in ea argumentum de Simonia ventilari curaflet -, non ta- men tantimi res in nervum erupit nunquam ^ fed etiam ne- gotium referri ad Concilium generale, cujus folius men- ^,ihm f<7«a-tiobilemeiinnaresconcivit3 prohibuit. Profitebatur pa- /w» detrfia- j^^ ^ nuuquam fe probafle , quod Concilium indiftum fit Tridentmn, apud Cardinalem Bellajum affirmanS:, utiSua- vis /ib. V. ad A.m,d. l v i . loquitur);;^^^;^^ fHijJe 'Vdcordtd^fexa- gintA Bftfcopos y nec^ue eos mdximi nomtnis , cr quadraginta do- ^iores y non omnes de meltore nota , ad montes ahkgajfe , ficitti jam his facium effet : fimul crcdere , EccUftd d(Klrinam ^' difci- jflinam ah his recHus ad rationis normam defgnari foffe , (^uam ah ipfo chrijli Vicario ^ cui admimculantur tum Collegitim omnitm Cardinalium y tum Pr^fules ac Dociores ^ c^uotqtiotfunt Rom^ y erti^ ditione coeterts per Buropam fupericres , o* numero plures , cpuam qtd omni opera ac Jiudto Tridentum adducipoterant. Qux a Sua- yi ita difta ^ a Pallavicino revocata in dubium non reperio. Et vera eum fcripfifl^e> res ipfa loquitur , eiim fuperftite Paulo Concilium G enerale reftauratum nunquam fuerit. lumVrZT C L X.X X 1 1 1. Maluit nimirum Paulus y ceu Draco & Him Cs^ uo Leo. inoraculo defignatus , cum iis 3 qui Romance Sedi mo- «^i/fx^nv,j-emgererededie;narentur3 viquamiuredecernere. Teftis ieptmeniis cit cjus jDuila dc hizrettcortim , jchtJmaHcorum cJ^ptitorttm eortirt^ k^raicis, dem pcenisy Romse x. Cal. Martii A. m. d. lviii. edita, 6c Septimi Decretalium Itb V, ttt.III. cap,^. inferta. Inea prasfatus , poffe etiam Romanum Pontificem , qui Dei^ Domini nojlri Jefu chrifti vices gtrit if» terris ^ ^ fuper gentes ^ Regna plenitudir^em ohtinet potejiatis y omnefque judicat ^ a nemineinhoc Seculo ftuiicandus , fi deprehendatur afide devius , redargui , mox omr^s & fingtdas excommunicationis , fufpenftonis & tnterdiciiac VrivAtimiSy d^ quafuis dias fententias ^ ccnfuras^pcenas, aqui-- bujyis PERIODUS SEXTA. 24} hfifvis Romanis Pontifidhtis Pr^deceJJorthus Juts y aut pro tali ha- hitts , etiam per eorum literas extravagantes , feu facrts Conctlts ab Bcclefia Det receftis , vel Sanctorum Patrum decretts (jr flatutis , atit facris canomhus o^ confittutiomhus Afofioltcts contra hxrettcos AHt Schifh^aticos quomodolthet latas aut fromulgatas , i^fofiolica authoritatc fe ap^robare e^ tnnovare , ac perpetuo obfervari velU lcribit, advedlis omnes fcilicet hiT:reieos convidos 5 cu^ ju[cH7ictue^ inquiz ) fiatus :, grad/^Si ordtfiis y condttionis(^prj:e- mtncntiaexifianty ettamfi Eptfcopalt ^Patrtarchalt , Prtmattalt, aut ma^ori dignitate Eccleftafitca , feu Cardtnalatus honore » (^ Apofioli* CA Sedis uhivis locorum 5 tam perpetu^ , quam temporalts Legatto- nis munere -, vel mundana , etiam Comttati , Baronali , Marchio- nali^ Ducali, Regalt c^ Imperiali atithoritate feu escellentia^pr^- fulgeant. Eorum quemlibet fentc?itias , cenfuras crpoenas prddtffas incurrere voltimus ato[ue decermmus. Omnes illos porro ^ adeo- ttlam Rf^ia que etiam Reges &: Imperatoreshxreticosvelfchifmati-^^ impertaii cos 5 ultra cenfuras 6c poenas prardictas , declarat dignita-/«5^'!^/]^«j. tibus» omnibus , etiam Regnis c^ Imperiis , in totum ^ perpe- ttmm privatos 3 iCT ^d tUa dc ccutero inhahiles ^ incapaces, ^^ini- mo , additj Seculares ('puta etiam Reges & Imperatores) relinfiantur arhitrio potefiatts animadverfione dehitaptmiendi , ntfi apparentibus tn eis ver^ poenitenti 'cf conceptione Ma- rid definire non eft aufus. Motus in Hi/pania obpoferiorem excita- ti. GregortiXV, &AlexandriVI I, de eadem definttiones. C C X X I V. Nova tempeftas adverfus Ecclefiam a lefuitis per Ferdinandum Archiduceni Aufrt£ ^ excttata, Occafto ejus ftiitfa^ vor Rodolphi I L erga Ecclefias Bohemicas. C C X X.V. Rodolphus acie vicfus maritur. Matthias Juccejjor improles Bohemis Eerdinandumjuccejjorcm obtrudit.Ordtncs Regni ttirhatores Pacis confiliarios Pontiftcios c^ le/uitas compcfcunt , ^ Ertdericum Palattnum Regem eligtmt. Inde bc/lo vtcla Bohemia Ferdinnndo fucetmhit. C C X X V I. Nova Methodus^ o[ua ex Bohemia religionem veram Ieftiit£ profligartmt. C C X X V 1 1. Anccps inde Ecclefta Euangelicd ftattis mdxi7?ie. Sciopiusclajftcumhellt facricanit. Patdus Papa ex decimts Itali<£ , altartimqtte regiontm hellum fuftentat. C C X X V 1 1 l.Palatinatus dr univcr/a Gcrmani^ calamrtas.Ferdi' nandus a Protefiantihtts hona eccleftaftica rcpettt. 'Conclamatis rehtis BEVS velut e machinajuccurrens , Guflavum Adolphum ftihmtt- tit , qui Hemticis domitis Eccleftam felictter adjttvat, C C X X I X. Lanicn£ in Valle Telina advcrftis Euangeltcos patra-^ t£ htftoria terrtbilts. 'A clero ^ Pontiftce illa defcndttur cr pro- hatto\ li 3 CCXXX.C^rr-^ 2^^ ECCLESI^ ROMAN^ CCXXX. Gregorii XV. Papatus ^ Tormam eligendi Tapdt prx' fcnhit, & Jejmtasc^mtuor , aliofyue in Bivorum numerum re- fert, C"C X X X I. Ferdinandum collationefecuniarum c^ copiarum ad^ juvat ; Ludovtcum XIII. adverfus Buangelms etiam Geneven- fes accendit , ^ Venetis oh concejjum Grdcts Templum , irafcttur, C C X X X 1 1. In Htjpania fe^ia Illumtnatorum emergens , Jpe venij^ facta , opprimttur. C C X X X 1 1 1. Gregorto defunSto Roma faEiionihus turhatur. £- ligitur tandem Barharims, feuVrhanusVIll. qui Nepotcs im' pudenter promovet. C C X X X 1 V. Canonizationis LojoLn , Xaverii , aliorum huUas confcit. Borum miracula falso laudat, Vera Jefuitarum miracula . ex Deza (jr Sctopio depicia.. C C X X X V. fefmtA expun^io GeYmano , ^ intrufi Lojola te- merantes faflos y reprejft. JefuttiJfarumfeciaAhVrhanoaholtta.\, C C X X X V I. Valle felina exigere Gallos idem fttagit. CCXXXVII. Occafione difftdti tllius adverfns Regem GalliA ^ Bachelium Ithcilts fdtttofis vulgatis ^ in jugulum Regis denuo culter acuitur, Lthellt tt a Clero Galltcano damnati. ohcenfuram Stampeftt dijfidium clerum inter d^ Par/amentum oritttr^ ^ a Rege ipfo finitur. CCXXXVIII. Santarelli de potefiate Vontificis liher Regtm potefiati iniqtiiffimus. Sorbona adverjus eurtdem cenjura acris. In Jefuitas Claromontanos de eodem infiituta ittq^tufitio , maiam eorum confcienttam profert. C C X X X l X. Cotonus ta^dio tnqui(itionis illitis moritur. Bjufi de?n qu^fiiones curiojk damoni Hadrian^ Fraxinea propofit^. C C X L. Vrhanus Bullam Ccena Domini renovat, Ejus origo ^ mutationes varis. Reges c^ Bcclefi.a^ Gallidi in eaexcommtiTncart y advcrfm P. de Marca ajferitur. ^ C C X L I. Rupella a Ludovico X 1 1 1. Buartgclicis erepta. Vrha- ?:i lcKtitia inde conccpta a lof. Hallo ohjttrgatur. CCXLIL Por;^ PERIODUS SEPTIMA. 255 C C X L 1 1. Pontificum dr lejuitarum tn JEthtapA feu Habejfima Sedi /u£ /uhjtcienda conatus , Vrbani tempore infelicem exttum /ortiuntur, C C X L 1 1 1. Similis catajlrophe fuit moUmmum in fubjuganda Romand EccleftA lafonia, Verfecutio immanis lafonum adverfm Chrifianos a lefuttts converfos, Bus caufa futt Htfpanorum ^ lefuitarum conjtltum de laponibus legittmo Regi fubducendis. St^ mile Pontificiorum fatum in Sina. C C X L I V. Vrbanus Cdfaris ^ Hifpani in Germania potentiam fufpectans , adverfm eos Gallum inflammat, le/uita Hi/paniis edt- to Ithro Pap£ poteflatem infrtrigit. Hi/pamrum adver/tis Vrba^ num confllia. C C X L V. Diflidii lan/enitas ^ CMeliniflas inflar in Belgio ^ Gallia erumpentis hifloria fuse narrata, C C X L V 1. Propofttiones o[uino[ue lanfenii ab Innocentio damnata, C C X L V 1 1. Gallitn Bptfcoporum in recipienda Innocentti ad- ver/us lanfenitas Bulla divortium. CCXLVIII. Jan/enitarum adver/us Innocehtii Bullam ex^ teptio 5 ab Alexandro VIL edita Bulla , eltditur.Formula conficttur adver/usjan/enium , in cujtis verba Ponti/ex clerum /uum adigtt. C C X L I X. Non tam lan/enium , cjuam Auguflinum a Ponttfi- cibus damnatum effe , lan/enitd confirmant, Controver/ia tota de^ nique in c^udflionem de infallthilitate Pap^z exiit. C C L. Tertia lefuitarum fingularis h^refts y ex plurihus conflata , de Gratia e^ arbitrio. C C L I. Laniena Euangelicorum in Htberma y Vrbam Pontificc > patrata hifloria horrtbtlis compendtos^e narrata. CCLII. InPontifictsgratiamtotin Htherma Cd/k viciirhsL /unt. \ C C L 1 1 1. Vrbanm pacis prAtextu belli in Germama co^ittnua- tionem promovet. C C L I V. Vrba7to fuccedit Imtocentius X C C L V. Admtttit is elogium hla/phemits re/atttm ah Italo-Grdico cit/um , c^uo PamphtltHs Ptlio Dei prafertur. CCLVLP^. 2^6 ECCLESI^ ROMAN.^ C C L V l.Papatum eo temfore non Innocentms^fed ejus glos OlympU Maldachina admtniflrat. Biftcria ejus ex Abhate Gualdo contracia, . CC L V H. Jn?iocentio (^U£ cauk la^ifenitarum damnandorumfuerint? C C L V 1 1 L Bjujdem & 2{unth ejus ^ lahit chtfii , BulU dr Pro- teftationes adverfiis pacem GermanM , injolmtiffimdL. C C L I X. Brneftt de Eufehtis de Pacc Proteftantihus non danda , , Ither y Fahtt Chtfijujjii vulgatus. Rejponfum ad eum Caramuelts , Dorchd-t Conringii. Innocemii ad^verfus Pacem BulUah eodern Coringio , Blondelloy Hoornhekto difutttur. C C L X. Innocentiimors. Htftoria Conclavis, Alexandri VII. au- thore Italo edita ^ c^ contra^a exhihetur, C C L X I. 'Ejus occajione c^udfticnes de eleciione Pape mptdi. C C L X 1 L In electione Ponttficis cjuid potififimiim Cardinales y quidSecularesfipecient , inquiritur, C C L X 1 1 1. Alexandri encomium ah authore Conclavis ejus con- textum. Ejus Philomathta , ^gradus confiknguinitatis ^ quo Ma- huinetem Imp.Turcictlmattigit, G C L X I V.Papatus ejus iniHa Pedemontana lanienaficedantur.Con' ' ttnuatioperfiecutionis Waldenftumfiuh Philippo II, Carolo^Phtltherto^ Emynanuele Pax a Carolo Emmanuele iifidem datur, Violata varfey a Gaftaldo inprimis ^ qui migrattonem ex Pedemontio iis indixit, C C L X V. Horrihtlis eorundem laniem ex Morlando repetita. Ejus vera catfa inquiritur, C C L X V I. Vindicia de perfiecutorihm nonfine prdfente l^umine ftmpta. C C L X V 1 1. Imago quadampacis iis ah Anglia y Gallid , Belgii^ Heheti£ Legatis conciliata , iterum mox iterumque vwlatur, CCLXVllI. Alexandri Bulla , c[ua Pacis Catholicorum Prin- ctpum Jarctendd pr^textu , eofidem adverfus Proteftantes ^^ SuectA cumprtmts Regemaccendereconatur^ una cum glojfa quadam Or- dinaria repr^fintatur. C C L X I X. Ex Suecia pr^dam Alexander reportat , chrijltnam Meginam , cujus adpapatum tranjeuntis hiftoria narrattir. PERIODUS SEPTIMA. 257 C C L X X. Bjufdem Akx. H^fotifmus , Vdkvkm confilm ad- juttu defcribitur, C C L X X I. DeFontificum Nefotifmo c^uereU Alvari FeUgii, ejufdem arcana detegentis y C C L X X 1 1. Francifci Rothomagenfs. Conciliorum adverfus eundem Canones, CCLXXIII. Canonizatio Themjt ViUanovani^ingratiam Htjpan, C C L X X l V . c^ Francifct Salejttangratiam Gallorum.BUjfhemtA de hujus dvxpLOL^n^dix (^perfechone voces Caroli AtigUjlt Salefit. C C L X X V. Ejufdcm erga Ecclefiam Romanam merita ^ c^ con- ftlia erga Reformatosfangutnaria. C C L X X V [.Jefuttarum hdreftsfinguUris quartA de infallihilttate Pap^ in qu^ftonthusfa^ijLutetid tn collegto CUromontano prodita. C C L X X V II. A fantorthus Galli Uhellic^tie prx- fcripti , c^tithus mortispertcultim eluchturifuhfcrthaues ^ mintfterii ahdtcationem i exilium (pontaneum ^ vel apoftafiam promitterent. C C C V 1 1 1. Cttatio adtrihimaltllttdpnmaPajlorum Auguflan^ Confejjionts , qtti comparentes mate perfectitionis tmpetum/ujltnent. C C C i X. Citatio Jectmda tmtverfalts omnium per Hungariam Euangelicorum Miniftrorum. cui alii ohedtre prohthentur , altt pa- rent , gravihus ratiombus inducH. C C C X . Ntimerus comparentium utritfcpue confejponis, Actionis tottusferies exponitur. Accufatioms captta. Accufatorum ludtcum" qt{eftropht£. PerdueHtonis culpa acctijatt Itberantur prdgnantthus argumentis. C C C X I. K^ccttfati inmcentes dam?ianttir , ^ in Ithera cttftodta, paucis exceptis y dettnentur y variis artihus ad Juhfcripttonem li- bellorum pelle^ii. Suhfcrihentthus Augttftanis fratrihus non pau- cis , rdiojui in carceres varws diftribuuntur . Reformati 5 duohus exceptis , omnes , fuhfcriptionem conftanter ahnuentes , in vinctiU ttidemraptiy atque tnde pyoductt ^ diverjaque in Hu?^garid mtmi- menta relegati fttnt. CCCXII. Vexatio horrenda fratrttm Bere?ifchtmtm.^ Comai-i^ fitm , Eierhdrdinum y dr Leppo/dopvJin ajportatorttm. Kk 2 CCCXIII. r/V- i6o ECCLESI^ ROMAN^ C C C X 1 1 L Fiolentia in cagenMsils &d ctdtum Vmcicei l^mims adhibita, C C C X I V. Afiutia Kellionis ^ tefiificationem humanitatis Ju£ in lcvibus nonnuUis captivisfr^fitta ^ ab iifdem extorojjientis. C C C X V. Dammtio nova fafiorum, ^ raptatio crudelijfima ad trtremes. C C C X V I. Tentationes eorundem ^ ut militi^ nomen dent y fortiter excujfic, Vendttio eorum adtriremes , vexatio horrendatn tis ^ (^exiifdemBivinaliberatio, C C C X V 1 1. Htfloria reliauorum Pafiorum viginti^ in carcerihiis Sarivar , Kapurpar Tergeftt (jr Buccarts inauditts modis vexatorum quoru?npars Mccariperfecutiomfuccumbit , pars ad extremum ttf que eandem fuflinet , ^ vicina jam morti liberatur, C C C X V 1 1 1. Examen Extrachis Judtcialis Tyrnavi^ editi ^ quo author demonflrare conatur Pafiores non ob religionem , fed oh rebellionem horrcndam adeo tempefiatem fubivtfje. C C C X 1 X.. Concluditur hifioriaperfecutionis Htmgaricjt. C C C X X. Veritas in Papatu hoc tempore erumpens , atque mox fopita iterum , circa ctdtur^ B. Virginis MariA. C C C X X I. Nec non veneratio^^em imaginum j C C C X X 1 1. Clementi X.fuccedit Innocentius X L cujusfiudium reformandi nonnulla , leviora licet ^ commendatur, - CCCXXIII. Tndulgentias idern complures abolet, C C C X X 1 V. Cleri Ponttficit Jefuitarum inprimis^ adverfus Regem Angli^^religionemfiatumqueuniverfumAngliAternhiliscon^iratio. C C C X X V. Deteciaper Ttttm Oatem 5 ^fupplictis reorum ma- gis patefaEia. C C C X X V I. Clerus in Anglia magnis aufibus excidens , ad Ec-^ clefias Galltcanaspervertendas fefe convertit. C C C X X V 1 1. EdiBi Nannetenfis , quo Ecckfiarum GallicarHr/f Reflibertasnititur^hifiorianarrata. C C CXX V 1 1 \,Modernisperfecutionibus violariiUud varie oflenditur. C C C X X I X. Homtnatim in artkulis concernentibus libertatem confcienti^-, CCCXXX.^- PERIODUS SEPTIMA. 261 C C C X X X. JEgrorum (jr afjltchrm^ confolationem y C C C X X X I. Liberortim educattonem. C C C X X X 1 1. •Reltgionis exercttttmfuhlicim. CCCXXXIH. Vartts modts labefaciattim. CCCXXXIV. Vexationes &fertctda Pajlorttm in Eccleftts ad- huc fiperflttihus, C CC X X X V. Scholarum cr Academiarum reflrictio velfipprejpo. C C C X X X V LExcrcttit dtfctpltn^ Escle/iajltca infractio multtplex. CCCXXXVII. Camerarum Edi^i ufus, CCCXXXVIII. &vtoUntafuppreffto. C C C X X X I X.Paritm cum Pontificiis Prarogativarum ahrogatio, C C C X L. Perfecutio EccleftJt ejufdem ingravefcens , & preflorum oppref[inim(^ue innocentia ^ patientiaojue laudahilis. C C C X L I. Nonparitmperfecutionem eam exafperavit controvQV' fia cttm Ponttfice circajus Regalia , cujus origo exponitur. C C C X L 1 1. Recentijfima circa tlluddiffdti htfloria. C C C X L 1 1 1. Congregatio Cleri Gallicam ius Regalia Regi vin^ dicat , & literis ad Ponttficem exaratisfententtamfitam tuetur, C C C X L I V. Mox etiam Pontificiam poteftatem defimttomhus qttatuor Regio Edtcto graviterfancitis , refiringit. C C C X L I V. Romant Ponttficis ad Cleri Gallicani literas fuper jure RegaltA , acris refponfto. Epicrifts circa eandem authoris. C C C X L V. Congregationis Cleri Gallicani ejtfdempro revocan- dis ad Papatum Etiangelicisfttidia ^ & liter^ ctrculares ad Epifco- pos 5 quihtts negotitm extinguendi fthifmatts cemmendatur , & dtjftdttm cum Pontifice excufatur. C C C X L V I. De Hterisillis circtdarihus judicium attthoris. CCCXLVII. Ejufdem Congregationis liter^ adfratresfecejjio* nis Calvinianit monitoria. CCCXLVIII. Fucus earundem deteBtts. C C C X L I X. Eims operi imponitur. C C C L. Profphonefts ad Rormm ; &Ecclefutrmmphantismili- tantiffic ardentia vota. Kk 3 CXC.Poft Efclefia Ra- ma»a fojl Canctlium TridenHnum itf errore cb- firmara , im' pitdmiiorS trucHlcntioY eiuyit. 262 GXC. ECCLESIiE ROMANiE i llliif}ra/ur id JimtlimdiHe meretrtcis 4x4et£, inok- (cnenitate de- f,rel)e»f Thuano Hijlor lik XXXI X. a-^ liifque teftibus >. Nicolaum Francum ad furcam , Juhum vero Zoanetum y Petrum Carnefecam , &c Antonium Pa^ leariura, quodlnquifitionemnominaverinty/f/iw in litera- tos diflri^am , ad ignem damnavit. Maximihano 1 1. Im- (^ (*ri^_ peratori, ciim is m Imperii Comitiis Auguftanishberta-^^'^^'^'j'^^^^^ tem Rehgionis Proteftantibus concefiiirus eflet ^ per Nun- nisiibn-taterm tium fuum fatis pro imperio fignificavit : Je td nulto modo ^^^,7^^ ^r!' permiffurum. Nec uUius Pnnctpis Secularis ejfe , ejujmodi (ibi po- tientem pra- teflatem (^ authoritatem arrogare, Improba nonminiisquam'"^''^*^'*''- fuperba denuntiatioj qwx apud Imperatorem tamen fa^ pientifllmum pariim valuit. C X C 1 1. Qiias vero non Impius ille in Hifpania , Bel- ^'^gii^m , gio cum primis Hifpanico , Gallia, Angha^ Scotia^ reh-^',*]^^^^ gionis fanioris exturbandx ^ profligandx penitus, tnr- c oH.it nr. bas dedit? Hiftoriceejusreiteftes locupletes paflim pro- ftant. Et in Angham quidem mifit Nicolaum Marianum ,, Aa« 264 ECCLESI^ ROMAN^ Anglum, ut Elifabethx Regiiix pro ftabilienda religionc Euangelica conatus mfrmgeret. Qtiin & ipfam Regmam , | ceu hxreticam , Bulla edita diris devovere , potettate in Regnumomni, quantum in fe fuit, exuere, fubditos a juramento fidelitatis &: obedientia omni Uberare non du- bitavit. BuUam, quamJohannesFeltonusLondiniincre- l dibiU audacia fonbus Epifcopi affixit ^ ad partes Humfre- dus de Rom. Curu fraxi pag. 81. &: dedita opera BuUinge- rus vocarunt. InScotia, eodem Papa & Lothareno infti- J gantibus, a Regina Maria & BothueUo Rex e medio fub- latus eft. Neque tamen in AngUa &: Scotia res ex voto 6c fententia Papx fluxerunt , AngUa magis magifque in vero - Dei cultu ftabiUti : Sgotix qum etiam SoUo impofito Re^ | ge Jacobo , qui Pontificiarn reUgionem &: authoritatem aiiiiamper omncmfuftuUt! LiGaUiaveroex voto fluxerunt magis, Gni^os effi- ubj poft dccretum CaroU I X. ut fciUcet Nobtlihus in arcihm ceicitis ^" '^ ' ^ p^^y^^ j^^^ pQpj^l^f^^^ Ij^ Templis Juhurhanis , facra lihere pera-''' gere integrum ftt -y Pms furoris fui fateUites naftus Guifios, coedibus horribiUbus cunfta implevit ; &: Regem ipfum ad afperiora incitatum 3 contra Ludovicum Condaeum , Principem optimum 3 pecunia copiifque adjuvit, etiam diftrahendi facukates Ecclefiafticas eum in finem copia ei- dem fafta. £'^pifdemctr' C X C 1 1 L Impii ctiam hujus artibus & confiUis inter %tfpama' Rcgem Hifpauix PhiUppum 1 1. &: fubditos Belgas tra- tragcedia ex- goedia funeftiflima fufcitata cft. Ejuscaufa fuit foedus fa- ]Tujl'^''pT&-^^^^^> Pio inc.entore 5 Bajon.x PhiUppuminterHifpanix grejfy^^.v- 8c CiroUim IX. GaUiisReges, Liga/anff^ titulo initum, dereUgionePontificiajuxtaTridentini ConciUi decreta, peromnesditionesfuas aflerenda. Hinc ftatim in Belgio leges promulgatx funt rigidic : ut EdicJa Carolt V. contra re- €ept£ religioms Pontifici^ hofles flricie ohferventur -, ^dfitores fi- dei admittantur y & :, f necefifttas pofiulaverit , hrachio Seculari . juve?!" rantnri PERIODUS SEPTIMA. 265 juventur *, dernc^ue Concilium Tridentinum cuncii religiose ohjer- vent. Qiio edicto perculfi Belgx , fimul quod novorum Epifcoporum Pontificiaddiftilfimorumjugumfibi impo- ni , aliaque dira contra fas legum publicarum adverfus fe jampridcmfupplicesfaftiGubernatrici Margarithrs Par- mcnfi rigorem deprecantur , &: in Hifpaniam ad Regem Lcgatos idem tentaturos deftinant. Sed adeo nihil fubdito- -rumpreces& lachrymxprofecerunt^ utipfi quoque Le- gati, quivenerantobfcquiummemoraturij fi nuUonovo oncre tentarentur -, Regioriimque miniftrorum tyrannidem deprecaturi 5 vel dckifi turpiter 5 vel crudehter &c contra jusgentiumoccififuerint, utut evocante &: jubente ipfo Rege ad ean>legationem a fuis protrufi eflent. Miftiifque mox cum ingentibus miUtum copiis in Belgium Ferdinan- dus Toletanus Albx Dux^ /utum iWud /anguine maceratum (quo nomine ohm Tiberium venifle Suetonius in ejus vita cap. 5 7. author eftj accepto etiam a Pio Pontifice galero 6c gladio Pontificiis precibus facrato -, Conctlium fanguinis in- ftituit, Comites clarifllmos, Egmontium 6c Hornanum capite plexit , denique Proceres Belgas ad Duodecim viri- le lUud Concihum vocavit 5 ut Regii Procuratoris accu- fationibus fatisfacerent. Albanus ille ^ hominis monftrum, fmefronte jaftabat, oftodecim (ahi duplo majorem nu- merum notant} miUia Belgarum , &: fexcentos fe carnifici tantimi contrucidandos dedilTe. Sicut autem fieri amat, ut quinimis emungit ^ fanguinem cliciat. Prov. XXX. 33. ita fortiflimi in Belgio hbertatis vindices luculento ^ & in omnia Secula viduro exemplo demonftrarunt ^ gravifll- mos efl^e morfus irritatse neceflitatis : & ut leni ac miti im- perio habitos fidehflimos perraanere -, fic crudelitatem at- que terrorem infirma eflfe charitatis vincula. Nam jufta tantum ira ac defperatione ad fortitudinem erefti t(uii fere folet plus impetus, major conftantia penes miferos efle} L 1 cxte- 266 ECCLESm ROMAN^ cicteroquin omnibus modis inferiores j pro patria & liber- tatepr^terjus fafque opprefla, tam ftrenue feliciterque pugnarunt :, ut potentiliimus hoftis poft quingentorum lexaginra qiiatuor millionum (hanc fummam ipiemet mo- riturus fiUo apud Meteranum lih. XIX. pag. 878. confefllis eft} impenfam^ totingentiumexercituuni, &:, quodca- puteft, tot nobiliffimarum Provinciarum jadluram , de- muminipfum Holandi;^ medituUium ^ .pacem ultro de- latum venerit. Et qui a Carolo Comite Barlamontio ^ in fermone ad Gubcrnatricem^ GaUica voce , Gheufii , fcu nien- dici vocati funt 5 opulentillimi ^ &: potentiflimi Regis Vi- resitaattriverunt;, utpiam juftamquecaufampra^fentifli- mo Numine defenfam fuilfe , cordato nemini ampUiis ob- fcurum efl!e poflit. Ci^roh ni' C Xl V. Ukid vero crudeUtatis numeros omnes implet , ^fZtiMiJ^' quod eodem Impio fuafore , CaroUis Infans Hifpani:^ ^ vi- beiUmatri_ ginti duorum anuorum jubcnis , Belgis faverc^ creditus, ^ElZ^^ehcos ii^vincula a patreraptuS;, 6r propinato hauftoqueincau- txuMmdf- te veneno extmftus eft : quodque etiam Regina ipfa ifa- ^*'*^- beUa 3 Phiiippi conj ux :, quod pacis ftudiofior Sc amantior , quam in rem Papas fuerit , vifa -, etiam fecretiora confiUa fanguinaria adverfus Euangclicos Bajonas PhiUgpum in- ter & Galli:^ Regem concUifa communicaffet 3 ^eidem fato fuccubuit. Ob quas facinora 3 quafi glonofa , PontifexiUe PhiUppoRegiaureamrofam & gladium dono mifit. Cer- te 5 Jefuita Ucet :, Famianus Strada de ^ello Belg. Dec. i . Uh. VILp.m. ^jj. c^- 380. vim utrique illatam eife , nondif- fimulat. Et favorem erga Belgas Carolo perniciem attu- Uflfe, his ^i'.^. 377.verbisteftatur: Hinc C^lXoM fatrocinium fiudiumc^ue in eos y quos patri offen/os ejcf/^ofque fiiret : in Belgas prdcipue , quorum Legatos Marchionem Bergenfiem atque CMonti- niumfiolicite comflexm clam cvocare adfe, tuerique eorum caufiam videbatur ardentiks , quampar erat 3 pllicitm iis , itmm fefie in Bcl PERIODUS SEPTIMA. 267 Belgmm ad compomndos Provinciarum mottis. Imo religioni$ grativi fublatum effe a Rege filium unicum ^ idem Rex te- llatus eft 5 quando, referente eodem Strada,/?^^. 381. miflbad Archiepifcopum Roftanum, Pontificium Nun- tium, Concilii Caftellani Prxfide 3 eundem edocuit, rei illms caufam non efp aliam , quam quod Religionis fopulorumque ^ conjcrvatiomm fanguini fuo pr^habere voluerit > coattumc^tie pro- = pterea fe filium unicum fihi , ea ratione propemodum facnficare ^ ne - quib:H afjluebat a Deo beneficiis ^ nimis quam ingratc refpondcret.^ Exemplum ifthoc eft exercitis Bulla: Paulil V. de poenis- hxreticorum, eorumquequi iisfaverecreduntur> eciam-» fi^ inquiebat ille, Imperialt vel Regali dtgnitate ^ excellentia-- prdifulgerent. C X C V. Gregorii X 1 1 1. Bononienfis , qui antehac Gn^orii Hugonis Bon-Compagni nomine venit , juris humani con- ^l^'^ ^^' fultiflimi 5 at Divini ignarifiimi 5 in Papatum fuccedentis initia ferales Eox illas Parifienfes S. Bartholomcei nomine £>/ jmtia non tam celebrcs :, quam ad omnem pofteritatis memoriam •)'^'^'^^^/,'*^' infames, foedarunt. Nam eo Bartholomxi dic A. m. d. i,,iiifa^daf. L X X I I . (cujus anni die x i i i . May Gregorius Papatum adiit; &:paucis aUquot fequentibus Catharina Medicea , Regis matre , germana Jezabele ) & Duce Guifio incen- toribus 3 neque infcio ipfo Rege , tantiim Chriftiani Euan- gehci fanguinis,ab iis^qui Chriftianiflimi perhiberi volunt, eftiifumeftj utpalfimejusrivuli vicorum alveos inunda- rent. Quin imo tandiu in viros fortiflimos ^ in RegniPro- ceres, infloremutriufquefexusinnocentiflimum pulche- rimumque, inmultitudinempromifcuam, ab Orciemif- firiis faevitum eft, quoadpuHica &: nobiUfllma flumina repleta cadaveribus 5 Sc atrata fanguine confpefta funt 5 ita ut accolis etiam longiflime diflitis ufus aqux ad potum , ahafque res necefl^arias , nec non efus pifcium humana car- ne faginatorum, magna cum execratione crudelitatis Sc Ll 2 inau- 268 ECCLESm ROM ANiE inauditx carnificinae ^ aliquantifper exofus & inutilis fue- rit. Summapaucisillisdiebus coeforumj quod Rex ipfe in Refponfione ad Legatum Pontificis ^ tefte in vita Gre- gorii XIII. Cicarella , faiTus eft :, ad feptuaginta millia , vel y ut alii coUigebant ^ ad plus quam centum miUia Chri- ftianorum excurrit. Auxitqueinfamiam facinoris^ quod Rex crudelitatis notam ^ quam ne Thetys quidem univer- fis undis fuis abluerit , perjuriimaculacumulavit. Gnarus enimillej dejerare & pejerare fuetus, neminem celeriiis opprimi:, quamquinihil timet^ & frequentillimum ini- tium calamitatis efl^e fecuritatem ; nimis credulos & bonx fidei Proteftantes ^ qui ab omni fraude & infidiis fecuri potiiis quam tuti , in Rcgia fide , recenti fide cum Regi- bus Principibiifque vicmis inita , ad fervandam pacem ad- ftrifta acquiefcebant :, nuptiarum Regiarum Henrici fciU- cet Navarri & Margarethse Valefia: , CaroU Regis GaUise Sororis, evocatos lUico, perfidix fusecrudeUilima^calli- bus impUcuit. G%7mn C V C V I. Hanc furoris inauditi lanienam , ciim ad ae- miiis exctifa- tcmam GaUici nominis 6c Pontificix reUgionis infamiam '^ > pertinere judicarent merito viri dignitate Sc doctrina prse- ftajites , Scombergius 3 MorviUerius 3 Thuanus pater , MonUicius, Bibracius^ Cujacius, aUi, paffim in Polo- nia y Germania , GaUia > aUbique ^ ut Regni Regifque bono, famx &c honori confulerent , officiofis mendaciis, fceUispatratumautfimulatelaudare:, aut aftute imminue- re y vel exquifitiffimis ex falfa narratione detortis ratiuncu- Us ingeniose diUiere necefTe habuerunt : quod mtra fe ta- men omnibus diris & imprecationibus flageUabant. Thua- nus certe Parlamenti Parifienfis Prxfes , iUos Statii Papinii, ex Theb, lib.I L verfus^ in caufa impare Ucet , huc accom- modavit : Exddat iila dies avo, m€ pojiera credant * Sectda i ThHaMOi PERIODUS SEPTIMA. 269 SecuU : mscerie taceamus (^ obrutk miiltA Nocie tegi froprU patiamur crtmina gentis, Sed & optimum Imperatorem Maximilianum piaculare Mitximiiia' ilUioc facinus improbafle non parum, exliteris ejus die''''' XXII. Febr. A. m. d. lxxiv. Vienna ad Lazarum Schwendium exaratis , liquet. Ipfum Turcarum Impe- im/^. Tuna, ratorem^ & natura 6c inftituto crudeliilimum 5 inftupo- rem acroafi iftliac raptum , non defunt qui fcribant. Deni- 'pf^ 'lenique que Rex Carolus I X. qui corruptus exoticis confiliis ^ ini- j^ ^wVf^- tio lanienam illam &c probarat & imperarat 3 &: fe imperaf- f^ d.imH^f^i, fe etiam 5 prxtextu fiftiti^e conjurationis Amirallii Cha- ftilonii adverfus adolefcentem Guifium , aliofque , apud exteros profefliis eft (quid enim ctiam Legatus ejus in Helvetiorum ConciUo eam in xom affirmaverit y ex Pris- bachii Refponfione ad orationem ej ufdem A. m. d. lxx r i i . RupelLx typis imprefla liquet} perfefto demum fcelere magnitudinem ejus intcUigens, fauciatae confcientix fu- riis agitatus, tempore noftis , haudfecusquamNero in- terfedta matre (verbis Taciti K^r^nal. XIV, lo.utihceat} modo per filentium dejixus 3 f^pius pavore exurgens (^ mentis inopSy lucem operiens tanc^uam exitittm allaturam -^ fomni etiam & con- ifcientix damna quaUtercunque reparaturus , Symphonia- cos pueros adhibens , & , paulo ante mortem , etiam Or- landum Lafliim Muficum celebrem Norico cvocans 3 de- tcftatus eft crudehs confihi auftores ^ ac poenitentix fux certis teftimoniis editis , a coedibus perpetuo deinceps ab- horrcns, Chriftianorumfanguini parcere decrevit , ftu- duitque , uti de eo fuse Thuanus fub finem Ith. L VI L com- memorat. C X C V 1 1. Qiiid vero hic Sanftiffimus ille Gregorius k Grfgorio» Papa ? . Is fcihcet , eodem Thuano Ith. LIIL narrante , & "''''' ^'^ ' * Strada etiam Dec. i. Ith. 7. pag,j{,^i. confirmante^ tragoe- dix feUciter pera6tx fadus a Rege ccrtior, ftatim cum Ll 3 Car^ 2/0 ECCLESI^ ROMAN^ Cardinalibus ad B. Marci conceiTit D E O O. M. pro tanto beneficio Sedi Romana^ coUato gratias folenni ritu egit: Jubilxum toti orbi Chriftiano li^etam adeo ob cau- fani publicavit : in Hadriani molc;, publicx loetiti:^ fignum fefta tormentorum difplofione dedit ; totam rei bene geftx hiftoriam artifici penicillo parietibus lilevit : Cardmali quoque Lotharingo , tam optatum afferenti Euangehum , milleaureorum euangelia numeravit^ denique Roma in -GalUam mifit Gabium Urfmum Cardinalem , laudaturum Regem ob egregium facinus ^ aurefque ei veUicaturum 5. ut Concihi Tridentini prom ulgacione illud obfignaret.At- que ille quidem recens tum fagitium, afFeftuum vehe^ mentia prispeditus, veris pretiis a:ftimari non potuit. ^ *^^'^**'«^ Tantoque mirandum magis eft , hodieque reperiri Thec- >///?, logiam^ Scquodpluseft, JefuSocietatemprofeffos, qui non verentur immanitatis tantx faninus Sc lanienam plus s/rAda, quam Diocletianam non excufare duntaxat , utiStradam feciffe conftat : fed fummis etiam laudibus efferre. utiqui- dem Andrxas Euda:mon Johannes ^ vere Cretenfis Jefui- ^Baptifia ta^ mAnticat. Confut. cap.i^. facere non erubuit. AUusquin dZal ^*^' etiam Jefuita fub fiftitio Johannis Baptiftx GalH nomine latitans ^ Not. in hijlor. Thuani cap, 6. deteftabilem illam Vi- teUii a Suetonioinejus vita cap. 10. memoratam vocem, graveolentiam fcilicet hofliltum cadaverum quibufvis odorihus ^ pigmentis effefihifragrantiorem , exultabundus huc trahere non erubuit. Qiia re abunde teftantur , femel faftam lanienam fibi fatis non clTe : ac diriffimum quodque fcelus fe pro- baturos facile , dum fpecie pietatis admilTum fuerit. fJemclL- C X C V 1 1 Lldem etiam Gregorius mutandorum tem- daritim cor- porum poteftatcm fibi ^ novamque adeo jurifdiftionem '^'^^'^ > arrogans 3 Calendarium novum opera Lihorum confecit , atque ea ratione non tantiim Imperatori & Principibus Calendarii emeiidationem indigne prasripuit , ciim tamen vplim^ PERIODUS SEPTIMA. 271 olim, Suetonio in Julio cap.^o. referente, nonnifi C^Jar |. eonverfus ad ordmmdum Reip. (iatum y fajlos correxit , jainpridem vitio Pontificum per intercalandi Liccnttam turbaos : led etiam callido ifthoc confilio Proteftanccs ^, Germanos inprimis, quosejus julTapridemafpedtare defuevifte non ignorave- rat, irretire^ civilemquceorumcum Pontificiis Societa- tem & commercia turbare conatus eft. quod paffim etiam exvotoejusfucceffifre^ hiftorix teflantur. Neque minus/^m/W/\i/«- fubdolum ejus confiUum fuit , paffmi CoUegia feu femina- ^'^'''^* ria inftituentis , iw quibus fcihcet educarentur formaren- tiirquenoviex Germania, Anglia, Grsecia^, &:c. condu- ftitii non tam harufpices 3 quorum apud Romanos olim famofa Collegia feu leminaria celebrata funt, quam Cy- clopes , Euangelicorum carnem mox kceraturi devoratu- rique y feu mavis , gigantei Atlantes ^ Coelum Pontificium humeris fuis paffim , ne penitus corrueret ^ fuftentaturi pacemque publicam turbaturi. Quo etiam animo Jefuitas lefmtasf^. propenfiffmie fovit , pro quibus Komx CoUegium fplen- ^'f> didiffimum erexit dotavitque. Eodem quinetiam animo Hiberm.im Hiberniam Ehfabethje fubtraherej Belgas, oppugnanti- -^^'/^^'^^'^ bus eos omnium peccatorum remiffione promiffa 5 debel- {^^^/Jfr! ^'^ ^*^" lare nequicquam molitus cft. Denique ita fe gefilt ; ut fi- ^'k^' (>h dem impleverit oraculi , quod famofus ille ^gidius Fran- ^^Tclu u cifcanus his in illum verbis enuntiavit : Ex cavernis Braco vel ipfoevwtn^. i . ex exibit , cito ahihit , duriZ cerviciiguflabit pefftma, C uj us vatici- nii ejufmodi ftarim declaratio adjungitur: S^are Braconis nomen GregorioXIIL convenire dicatur ^ explicatione non eget. Ctto eum prjinuntiat dijceffurum , non quod in adfecta atate non ^ difcefferit , fed quia inopinanter, In vitus gravia ffifiinuit 3 cum mtdtifariam ^ ubivis gentium Ecclefta ipfo Ponttfice vexationes habuerit, Ctto exiit , c^uia, unanimiter primo die Conclavis eli^ gitur. C X CI X. Paria etiam cum Greo;oria SucccfTor eius ^ff ^-^"^*^ bixtus 2/2 ECCLESI^ ROMAN^ SixtusV. fecir. Licet enim is Cardinalis adhuc ob inju- . riarum patientiam ^^fmi K^Ji?ico?m:i.ni nomine vcnerit 5 Pa- pa tamen fadlus ;, depofito nn lho, Uchrymas cruentas frnde- re y d^ fmgumem po fudore toto corpore emittere aliquando , Thuano lib.XXXl L tefte, vifus> ("natura ipsa crudelem ejus animumquodamodoprodente^ nam &: fiwitice ejus exempla plura apud Cicarellam & Thuanum reperire eft) ^ fummosKegcs Frincipefque vel diflentientes a Romana Sede :, vel ejus commodis non ftrenue fatis velificatos ^ ana- themate diro ferire , 6cabobedientiajuramento iis obftri- EUfdem con. ft^ obnoxios abfolvcrc 5 neutiquam reveritus eft. Extat sniHeurmim ^jXiS Bulla fcu DecUratio contra Henricum Borhonium ajfertmn Htnrkum ^<^g^^ Navdrr^ y ^ Uenricum item Borhonium , frMenfum Frin- condMtmful- cifem Condenfem -, Hareticos , eorumque Pojieros ^ Succeffores : tmna ruta. ^^ Ithcratio Subditortm , ab omni fidelitatis dr ohfequii dehito. Romx&Coloni^ A. m d. lxxxv. edita. Ineaferalem adverfus eos fententiam niulta de authoritate fua ^ cunftas terrenorumRegumpoteftatesfupereminente^ &: in firma petra confiftente ^ prxfatus , his verbis ftringit : Itao^ue in pr^celfo hoc Solio, ^ inplenitudine poteflatis ^ quamipfe Rex Re- gum c^ Bominm dominantium , licet nohis indignis trthuit ^ con- fiituti y aufioritate Dei Omnipotentis y ac beatorum Petri (jrPauli i^po/lolorum ejus 5 c^ no/iro (^en fuam poteftatem a poteftate Divina Sc Apoftolica blafphem^ diftinguentem i } ac de Venerahilmm fratrum mfirorum Sancia Roman^ Bccleftd Cardina- lium confilto , fronuntimms c^ decUramus ^ Henrictm c^uondam Regem, ^ Be^mcum Condenfem jupra diBos fnife ^ ^ ejfe h^re- ticos , in hdrefes reUpfos ^ c^ impaenitentes , h^reticorum quoque Dhccs 5 fautores ^ defenfores manifefios 3 puhlicos ^ notorios , fic- que Uf CMajefiatis Divina reos 5 ^ Orthodox.t fdei Chrifiiana hofies', ac proinde eos damnahtltter incurrijfc in fe?2tentias y cenfu- ras & pocnas facris canonihus ^ confiitutiomhus ^pofoltcis , le- gihus generaltbus &partiiulmhtis conttntas 3 ac hdreticis reUpfis dr impce- PERIODUS SEPTIMA. 273 impmitentihus debitas , (^ ffeciaUter eos fiujfe , ^' ejje iffojure frivatos 3 Henricum quondam Regem videltcet prdtenjo Navarrd Re?no y illiujc^ue farte ^ quam adhuc obtinutt ^ necnonBearni'. al- terum vero Henricum y Condenf, ^ utrumc^ue ^ eoriimquepojic' ros omnibus , c^ c^uibufcuue^ue aliis Vrincifattbus , Ducatibus y Do^ miniis, Ctvitatibus ^ locts y feudi/que (^ bonis etiam amfhyteu- ticis y ^ fuccejftonibus , nec nortAignttatibus y honorihus , muneri- btis (jr ojjicus y etiam Regiis , ac jurifdtcHontbus ^ furtbus , qu£ de facio detment y (jr ^d c^ua jus quomodoUbet habucrunt , feupr^- tcndmty eofdemque frofterea fe ttlis reddidijje indignos , ac fiuffe ^ e(Je inhabiles cr incapaces ad tlla rettnenda y ^ alia hujtifnodi in pojlertim obtinenda. Acparitcreos tpfe jure prtvatos c^ incapa- ccs ac inhabiles ad fuccedendum in quibttfctinque Ducatthus y Prin- cipatihus , Domimis (Jr Rignis y ac fpectditer tn Regno Franct/s y ac ' Regno ipft annexis dominits , JurifdtBiofitbtts (Jr locts , &:c. Pro- nuntiata pluribiis fententia Hcnricum Regem Francorum Chriftianillimum per vifeera mifericordiA Jefu chrifli horta- " tur, rogat, ac etiam monet , /// memor pr^flaTUiJJimd fidei , (J^ ReHgionis Regum Majorum fuorum , mcmor eti4?n juramenti y quod in ejus coronatione de exterminandis h^reticis , folenniterpra- Jlttit y authoritate y potefeate y atque animi magnitudine vere Regiay ad executionem tam itiflA fententiA feidLinctirnbat Scc. Ab Henri- nh Hfdfm co tamen utroque Navarro &: Condenfi, vaUde id omne^''''^""'" fpretum eft, feufulgurepelvi. QLiinimo Navarrus Pro- grammate ad Marforii ac PafquilUftaruas, &: aliis cele- brioribus RomiE locis afRxo de injufta damnatione que- ftus, &adConcihumHberum provocans, fePapampro mendaciy hAretico y fi^hrio e^ Anttchrtfio habere declarat:, do- ncc , qux fibi impegerat 5 probaflet. Addensetiam: SiDe-- tejfores mei Reges , hujufmodt nebulones , qualis hic Sixtus y coer- cere poterant , idem fe facturum. Accellit Programmati lUi Declaratio y authore , uti putatur y Francifco Perroto , qua Sixtum mentitum efle confirmatur y coUeftis etiam ex Pc- M m trarcha , 27+ ECCLESI^ ROMAN^ trarcha , Aligerio , Bocatio , lccis , quibus Giiria^ Roma-' n:^ mores ac iibidines amarulentc carpuntur. Poftea in ean- dem Bullam fcripferunt tum Francifcus Hottomannus jo- culari (tilo , libro Bmtum fulmen titulum faciens > tum- TheophilusBanofius: tumgrandi libro Petrus Bellojus, ob id molefto carcerc diu vexatus. ^^,'^^''''3' C C. Neque tamen fic fatis Sixtus bullavit. Nam &: 'veljii^ Hm Hcnrico I II. Galliarum Regi infenfus , quod Ducem &: rfc»m j[j. Cardinalem Guifios , occupans fciUcet facinus , quod ipfos tpo.ii.y. adverfiis Regem meditari conftabat 3 interfici juilliret > Cardinalem Borbonium ^ Epifcopum Lugdunenfem ca- ptivos attineret 5 monitorio diplomate ei dn-as intentavit. Nifecerit jufla fua, declarat Sixtus^ eum ab Ecckfu com-^ mtimone excUifum , amthematis fulmtne fericndum , in omnes cen^ juras B£clefujiicAS ^ ac frdfertim tn eas , cjujl in Bulla Ccen£ Domi - mcd leguntur , incurrifje, Pr.Tterea Regem ipfum citat ^ ut in- traLX. dies vel ipfe :, vel per procuratores ^, cum idoneo mandato Romam veniat , ac fe judicio fiftat, rationem redditurus , cur Cardinalem Guifianum interfecerit , & nunc Cardinalem Borbonium^ &: Archiepifcopum Lugdu- nenfem dctineat. Horum autem L X. dierum vigintipro priraa ^ totidem pro fecunda , reliqui protertia admonitio- ne Canonica fiiit affignati. Hisadditum, ut numeroillo- rum nec Rex ipfe a quoquam , nifi a funimo Pontifice, ne quidem in cafu confcientiic , hora feu periciilo mortis cxceptO) &: ne tunc quidem , nifi pra:ftita cautione fe pa- riturum Ecclefi^e in iis, quse effent illi injunfta 5 abfqiie hoc cflTet 3 non poflet abfolvi , nec in pleno jubileo 3 nec in facra crucis militia. Decretum illud I X. Kal. Junii A. m. ©. 1. XXXI X. publicatum , &:ad valvas Bafilicas B. Petri & Johannis Lateranenfis affixum, &: inGalliaetiamincivi- tate Meldorum ^ & Autrici Carnutum folenniter promul- gatum fuit. Adverfus Edidum ifthoc Senatus Venetus, magnus- PERIODUS SEPTIMA. 275 magnus Etrurix Dux, & DuxMantuas, Henrico Regi animofum confilium fuppeditant ^ rati 5 cum Sixto agen- dumafpere, qum tta, agrejle fit ejtis ingemtim ^ at nullo ctdtti (^ ohjeqmo ad amicitiam infletii , tantum vi ae convttiis ad offcium cogt pojfit. Referthxc fimiliaque Bucanus Hijlor. lilp.XCF.KexreftrtO' Rex igitur refpondit Pontifici , flocci fe facere excommu- ""TJjf^Z ' nicationem ejus , neque eum fe excommunicandi in Fran-/;a;rij? Proteftantibusinfenfiflimij a Ponti- fice peccati ad mortem e^ in Spiritum Sancium ftigmate inu- ftum ! In Spiritum S. fcilicet peccat ^ quifquis Papne impe- rata , qualiacunque non promptiflime exequitur , 5c ami- cosejusqualefcunqueillosloedit. Et difta hxc etiam fcri- SfriptaeUem pto comprchenfa 8c publicata funt. Cui fcripto infami op- ^uti-^ixn, pofitus eft liber, Anti-Sixti titulo, Latine^ nec nonGal- «j«/// J/«;^ ^^^*^ Declamatio , Fulminmtis nomine , acerhior illa cpuidem , Q^^ojitA. ita profequitur Thumus ^ fedtaliorationeprorftts digna-, qui- hus dr Regis caufa multts rationihus defenditur > ^ mtdta impia & ahfurda in illa Sixti oratione notantur 3 ad extremum fuperb9 feni pctulantia fua expr$bratur ^ quicenfitrjiiniquifjmht fulmin^in mme-- PERIODUS SEXTA. 277 immerentem vihrato , funeJHjJimam tragcediam in Gallia excitaf- Jet i ^ ntmc jacenti fumma tmfietate injultaret y & tpje lefm mor- tuo leoni harham velleret. C C 1 1. Recognoverat idem Sixtus vel cjus potiiis juf- stxtimi w- fu, alii, adTypographiam Vaticanam deputati, S. ^i^^^jr" bliorum verfionem Latinam vulgatam.Ita enim in Triden- tino Concilio decretum fuerat , fanciente etiam y Sejfl F. ut ita recognita in publicis leftionibus , difputationibus pr;:edicationibus & expofitionibus pro authentica habea- tur, ita ut nemo illam rejicere c^uovis frMextu audeat. Ita foetum in utero Tridentinis baptizare placuit. Neglexe- runt tamen haftenus Pontifices decreto Tridentino facere fatis. Primo Sixto huic res cur:^ fuit. Is recognitam Ver- fionem edita , eique praefixa Bulia declaravit , Vulgatam facrx tam Novi quam Veteris Teftamenti paginx Lati- nam editionem , qux pro authentica a Concilio Triden- tino recepta eft , fine ulla dubitatione ac controverfia re- cipiendam , effe hanc ipfam , quam nunc , prout optime fieri potuit , emendatam ^ & in Vaticana Typographia im- preflam , in univerfa Rep. Chriftiana , atque in omnibus orbis Chriftiani Ecclefiis legendam :, evulget. Eam priiis quidem univerfali fanftae Ecclefice ac S. Patrum confen- fione^ deindeveroGeneralisConcihiDecretO) nunc de- mum Apoftolica fibi a Domino tradita authoritate com- probatam , pro vera , legitima 3 authcntica & indubitata in - omnibus publicis privatifque difputationibus, leftiombus, prardicationibus , &: explanationibus recipiendam &: te- nendam efle. Eandem tamen editionem Sixtinam mox .< cUnv^ut ClemensVIII. interpolavit , expundis fententiis &: yoJ^^^-^^^J'^^- cibus, nec non reftitutis paflim leftionibus 5 a Sixtina di- fcrepantibus , contrariis , contradicentibus 5 uti ad ocu- lum Thomas Jamefius in bello Papali demonftravit. Ne- que ctiam Baihus in Summa Conciliorum difllmulat , Cle- Mm 3 men- 278 ECCLESIiE ROMAN^ mentem Bibliorum Sixti vulgatam editioii^m in multis e- mendatam ^ in pluribus emendatiorem edi curafle , mu- tatis :, additis aut detraftis aliquot verbis , aliis tranfpofitis, iionnuUis etiam apertam contrarietatem aut contradiftio- nem habentibus. Qiiod nutantisinfallibilitatis PontificiiE fpiritufque vertiginis , quo Pontifices-illi fc correptos pro- diderunt , notorium fpecimen prxtereundum non fuit. sixtm nifpct- C CI 1 1. Aliquid monftri idem Sixtus alebat adverfus *« tfife^ifor , Hifp^nos 5 ut cos Italia 5 Regno inprimis Neapolitano , ubi crefcens eorum potentia fufpicionem nonnullam ipfi Kf^K/v/rr.^moverat, fi qua pote, pelleret. Atque ambivifl^e ipfum EiifabcthA ^^^^^ ij^ finem favorem tum Henrici I V.Re2;is GallirE:, tum fiamambit. Eliiabethse Anglix Regmx , utriulque excommumcati n- cet, non defunt idonei tefl^es, qui affirment. Narrat id ipfum fufiiis Eduinus Santis dejiatu Relig, in Occidente caf, 1 9. <^u6dquc utriufque &: Henrici &: Elifebethx virtutem y\yt^ fjLonyclco fe mirari &: fufpicere prxcipue teftaretur paffim , Hifpanic^ faftionis , ac Jefuitarum inprimis acerimum odium incurrit. aquibusetiam Navarriji/e nomen ipfi im- pofitum eft. Proin etiam decretas adverfus Henricumful- minationes non foliim revocare , fed etiam contra hoftes e- jus torfurum fuifl!e , ni mors pn^evenifl^et , Henricus ipfe in Declaratione A, m, d. xc i. publicata 3 apud Thuanum J Htfpluis ^^^ft' lA.CI. teftatus eft. QuinimoHifpanorumodio acce- aecJerMa. leratam ipfi mortem , his verbis Bartholomxus Morifotus Divionenfis IC. vitji Henrici M. cap. 17. teftatur. CumHi- fiam, inquitille, fenfi(fent ejus (Sixti) confilia defertionemfa^ ^iCfiis molientts: ne hojli accederet ^ collum ejustenuimantiliim^- flmtum per Monachum Francifcanum , aut nefarium Monachali vefte de no5fe compreffum fuijfe 3 continuato in mortemform^o, Fo- ftero die Sixtum domefltcos ddimone flrangulatum tota Roma vul- g^vijfe, Et Ht fidem rumori facerent ^ lihrmn deejusvttafcriftunl fmjfe 3 typiffie mmdatum , uhijcelera omma , (imhus Alexander VI. ajfer- PfiRIODUS SEPTIMA. i^<) afperjus eji , author ^ mvenit ^ ex.^tggeravit, Jufta fcilicet tcvVio&ioc fuitj ut qui Clementem rrancifcaiTuniHenrici III. parricidam ad tertium ufque Coelum extulerat , a Francifcano altero dievii. Aug. m. d. xc. cocfus idcm, ad generum Cereris defcenderet. Reliquerat autem in the- faurisj Onuphrio tefte, decem milhones, quos ad Regnum quodpiam ad Romanx Sedis obedientiam reducendum e- rogari juflitj Succefforibusjuramento adid adaftis. Ne- que tamen venales adeo RegnitotiusanimasMercatores ilh reperire pot u erunt . C CI V. Galhae Regno Euangehi luce orbando infxx-creg^iuj datumtuminprimiseft, ciim Henricus Navarrus , lcp.ti-^JJ^^^^' mus hrsres , Regni illius habenas capeflens veritatis {ufcQ- perjeqHitHr ;, pturu5 patrocinium vifus eft. Tum enim Gregorius X I V. non tantiim Pontificiorum in GaUia partes mxffo exercitu , cui Nepotem fuum Herculem Sfondratum Bcclefix Genera^ lis titulo praefecit j confumptis ^ quas Sixtus in serario re- hquerat, propriifque ctiam^ uti Carriere chronoL Pap.pag.S^. teftatur ; pecuniis , bello adjuvit : fed etiam cum armis ni- hil fe proficere poflTe ^ victore fernper Rege ^ expertus cffcty folemnia infaniens ad dii-as fe conveitit : moHitoriifque^/nyj^f^. Roma miflis denuo H-enricimi maledi£tis onerat , &: ad-*^^^'^» verfus ipfum fubditos ^ obfequii rehgione fohitos y infti- gat ', miflb etiam in GaUiam MarceUmo Landriano y cum mandatis acerbitatis plenis 5 quicumEc.clefiafticis, qui a Regis partibus ftabant, nifi eum protinus rehnquereuf , horrendi carminis lege ageret y Nobilcfque , ut euni quamprimum defererent y6c fe cum Cathohcis Unioni foc- deratis conj ungerent y moneret. In GaUia conti-;a Senatus Momhri* confultum fadtimi eft y audito & poftulante CQgnitore Re- y^'J/^^.^''^^''* gio, 6c pro eoperoranteAntonioSeguierip, qiio Moni- toria Romae fafta declarantur nulU 5 abujiva , feduiofky -damnaniay impietatum dr irnfojiurarMm plena y ffm^lis dccretis y JHribus > e8o ECCLESIiE ROMAN^ jurihus ^ immunitatihus , lihertatihus Bcclcfu GdlicmA contraria^y decernitiirque fimul, utexempla eorum figiUo MarfiUii Landriani firmata , & a Sextilio Lampineto fubfignata a carnifice publice lacerentur , 6r ante Palatii , in quo jus di- citur 5 portam igni confumantur : interdicitur fub perduel- lionis poena , ne quis Epifcopus , curio , vicarius ^ aliiifve e facroordine ea publicet^ aliisitem^ cujufcunque con- dftionis fint 5 ne iis pareant , aut habeant , ac penes fe re- ^'*''"''^'*^'7^^tineant. Prohibitumquefub iifdem poeais, ne quis dein- Arge^itum ex ccps aurum argentumve Romam mittat , aut per menfa- G.1U1C1R0. J.JQ5 numerari curet ad obtinenda mandata > & fi quxim- uiium hfera- p^tr^t2i fuermt , uc judiccs eorum rationem habeant. E- /«''• didum quin etiam, ut Landrianus fe pro oratore Pontifi- cis gerens, mandatorum illorum lator comprehendatur> 6c in jure fiftatur , ex vincuhs caufam difturus. Eodemque Senatus confulto Georgius Pontifex ipfe , puhlica pacis , Vnionis Ecclefm CAtholic£ ^ Apojlolica ^ Koman^, Regis y Regnique hoflis 5 conjurationis Hijpan^ particeps , rehellium fautor , imma- nis , detejiandi d^ inhumani parricidii per proditionem contra Her^ ricum I IL chriflianipmum cjr ^vere Catholicum Regempatrati retiSy declaratur. Sed &: Prsefule^ ipfi Galh , qui in Regis comi- tatu erant , nominatim etiam Carohis Borbonius &: Phi- hppus Lenuncurius Cardinales , Reginaldus Behienfis Ar- chiepifcopus Bituricenfis , Src. ad omnes Regni Ordines "Pontificiosdecretummiferunt, inquo inter aha querun- tur, Gregorium Papam mde de Regniflatu inflruBum, manda" ta quadam monitoria ^ flijpenfwnes ^ interdictiones ^ excommunica* tiones miflfje non fblum coittra Vrdfules ^ fed etiam Vrincipes ^ 2\(f- - htles ^ TranctA populos > cjui rehellium partes feopui noluerunt. A- jiintque , poft maturam confultationem , ex authoritate S. Scripturx , fan£torum decretorum , Concihorum gene- rahum 3 Canonicarum conftitutiohum , perpenfis Sanfto- rum Patrum exemphs , juribus & hbertatibus Ecclefix GaUi.^ PERIODUS SEPTIMA. 281 Gallicanx, interdiftones um in forina qukmin materianul- las 5 injujlas , (^ hojlium Francid fuggejlione fa^tas declarant. Furius hsec apud rhuanum Hijh Itb. c i . 1 cgcre eft. C C V. Neque curam eam pcrvertendi univerfum Gal- ^^„^,>^; lix Regnum ^ lequentcs etiam l^ontifices depofuerunt 5 ^''«^'^Vww Clemens V 1 1 1. m primis , cujus confiha in eo maxime fjj//**'^^'*'''' fteterunt, ut exauthorato Henrico RegePontificiis bona fide addiftus aUquis GaUine imponeretun Igiiurconjura- toj^ GaUitEpecuniis juvit, Regemque ipfum tcrtiumex- communicat, publicata per GaUianiBulia. a quaparla- mentum provocans Majeftatis reos y quotquot ei obfeque- rentur, declarat. Tandem Rex tutius regnandi cupidme ^,/ -,^^^^ vidus , fimulque Pontificis &: Hifpanorum moHmina eki- EvaK^duam furus 5 a NobiUtate perfuafus abnegata reUgione vera ''^^'^*'^' Pontificiam amplexus , die x v. Jul. A. m. d. x c i i i. nu- dis pedibus cum candela S. Dionyfii Tempkim ingrefllis , ab Archiepifcopo Biturienfi abfokitionem impetrat. Ne- quetamenvel fic acquievit Clemens indignatus non pa- riim 3 quod conatus fuos in irritum cadere animadvertif- fet, Sc feinconfuko abfokitionem Rex impetraflet. Ni- ^carfif^fi hUominus die x v i i . Fcbr. A. m. d. xc i v. "Henricus Car- <^oro;uuur. nuti Rex coronatur , & a Parlamentis taUs agnofcitur pro- clamaturque, etiamfi Pontifexin Ecclefiam eumrecipe- re gravaretur. Quod tamen a Pontifice nondum abfokitus Eiusmfu ' Ts^ "TCd^KiMCiGi iJLOL??^ov T t^xof^m , authores fm feccmt quam achres', adverfus Jefuitas Senatus confultum fadtum eft, ut Scholce Claromontatas Sacerdotes ac difcipuh , & alii omncs , qui Societati illi nomen dediffent , tanquam ju- 'uentutis corrupteres , pubtica tranquillitatis perturbatores , Megis Hegmque hojles , intra triduum a die denuntiationis Luteua , aUifque urbibus , in quibus ludos aperuerunt , faceffant , ^ & quindecim diebus poft Regno prorfus excedant ; ni pa- ruerint, ineos tanquamMajeftatisloefaereos animadver- tatur> bonaeorum tam mobilia, quam foli ad opera pia deftinentur, eaque arbitrio curiae diftribuantur. Ad ex- tremum interdiftum cunftis Regni fubditis , ne ad fcho- las focietatis ilhus extra Regnum pueros Uterarum difcen- darum caufa mittant , poena perduelUonis in eos , qui con- tra fecerint:, fancita. Atque Senatus confultum ifthoc au- reis hteris pyramidi ruinis paternx Caftelli domus fuper- ilru&x , futuro infamiae iUorum monumento perenni , .. . infcriptum eft. Ex GaUia profugi in Polonia & Boruffia plebem EvangeUcis Proceribus fubditam in Dominorum ff^ diccn- perniciem , promifTa impunitate , concitant. Tandem ttfias ^ ma- exacto decennio mtercedente pro us Clemente Fapa > im- ri4iMediceA portunequeetiam inftanteLaurentioMajo, eiufdem So- vratiam,in ,_ • ^ - - .^ . r ^ -^ t-^ • i Ii/ pofi //f,i/- cietatis prmiipilo ^ per jocum fubmde Regi exprobrante , moadmtp Jegmorem eum ejfe multerihus, c^ua per mvemmenfesuterum ge- ^*"**^' Jlant', (cui faceteRex refpondit^ Reges diutius quam fcemi- na^ parturire) in Marix Mediceas Henrici Conj ugis gratiam, reftitutiinRegnum, multum refiftente Parlamento Ucet rcu- PERIODUS SEPTIMA. 283 (^cujus contra reftitutioncm illam orationem apud Cel. Hofpinianum HiJior,Jef.p, 96. 97. &c. legere eft} poftlimi- nio redierunt > pertexturi fcilicet , quam nefarie cceperant, parricidii telam. Interim Clemens Papa , poenitentia re- Henricus tenti diutius Regis doftus , & gravioris mali metu conci- ^J^llf^^J'' tus, Regem, cujusprocuratoresmilli genubusPapxad- voluti, erroresejus viceejuraruntj obedientiamque pro- miferunt; cantato Pfalmo l i. ad cujus lingulos verficu- los Papa virgula quafi vindidta , qua ut olim fervi apud Romanos manumittebantur , fic hodie peccatis nexi abfol- vuntur y leviter fupplices cernuofque procuratores Re- gios feriit > ex folio furgens , apertoque capite folcnnibus orationibus recitatis , & denuoinfolio, recepta tiara con- fidens, & judicisritufententiam alta voce pronuntians^ authoritateomnipotentisDeiB. B. Apoftolorum Petri & Pauli, fuaque a vinculo excommunicationis , hxrefeof- que culpa abfolvit. Neque fic tamen in tutocollocataeft ^/j^^,^;//^^,, Regia falus > machinantibus ejus interitum continue ho- 'Jefiifamm ftibus ejus , donec magno cum exercitu ftans in procinftu, ^^,^//^^'* ut Germanos foederatos juvaret y Die i v. Maii 3 A. m. d. c.x. a Ravaillaco Engolifmenfi horribili parricida , i£tu ge- mino fub quintam coftam illato , in curru fedens interfe- ftus nefarie eft. A fupremse authoritatis judicibus , de cau- fa fufcepti parricidii interrogatus ficarius , cum in reorum fellula federet , non per ambages & xnigmata y fed hqui- do & diferte refpondit : ideo fe , quod feciftet , fecifTe , quiaRex Proteftantibus Germanise Principibus in caufa Clivenfi opem ferre paratus , Pontifici maximo rem face- ret ingratam 5 ac proinde dignus efl^et , qui periret. Deum enim fe in terris Romanum Pontificem agnofcere > cujus voluntati qui fefe quovis pa£to opponeret , eum fe habe- re ctuIox.fitTa3tgiIof & exitio devotum. Ipfiflima feraUs iUius prodigii verba funt: Papaeji Deu^, drDeiueJi Taftt, Quod Nn 2 il- x^ ECCLESI^ ROMAN^f: illum, csetera rerum omnium maxime ignarum injefui- tarumSchola, ceu Catilinarurafeminario, didiciile 5 du- bitatum a nemine eft. Tametfi emm obfirmatus animo ad diriflimx mortis patientiam , 6<:perfe£ci fceleris recorda- tione loetillimus yCriminis commiffi complices nuUos pro- didit: fuaforibustamenconfciifqueJclLutiS patratumelle nefaS:, manifeftis indiciisAnti-Cottonus ^ feuAuthorre- futatioms hterarum Cottoni Jefuitx ad Reginam viduamj demonftravit. Saltem perjefuitarumhypothefesadcom- mittendum parricidiummduftumfuifle, neutiquamam- biget 3 qui Marianx de Inftitutione iicgis hbrum ^ quo aiia voce pronuntiat 5 licere Regem /mm tyrammm ("tyrannus autem ei eft, quifquis clitellarium Papx mancipiumnon eft) occidere: velApologiam Francifcide Veronaprojo- laanne Caft-ello , ahofque volverit. Fcedtisft- CCVI. Clemente&: Pontifice & eoryphcEo, conni- critm.cie- tcntibus Jcfuitis , Fcedu^ Sanf/um intci: Monarchas & Prin- %7conpLo]cipcs Pontificiosadextirpandos Evangehcos , caUidoque 'vsntifuios confiho coaluiiTe, Author fpecuh Confihorum Hifpani- *pes\dleHm c^'^^^^'^^ prodidit. Nomenfoederidederant Principes Pon- Protefiantes tificii omucs , exccpto M. Duce Hertruriae 3 & Henrico untHm. Galhx Rege , de quo Clemens crebro diditavit 3 antficio- fimi eum 7iimis efife ^ neutriqttefartiadMhm. Conftitutum prx*- terea Romx fuit, annuente etiam Cxfare ^ ut inomni- bus civitatibus Imperiialerentur Jefuitx, arma adverfus Evangehcos occulte fabricata. juventutidifpertituri, & Hildebrandinam Bonifacianamque doftrinam 5 fatalem Ecclefix, fiuieftam PrincipibuSjetiamfenibusinftiUatu- c,ngrtgcit]o ri. Sed &c geminus Senatus ereftus, quorum alteri Con-^ f"plganL g^^g^f^^^^ de propaganda fide 'y alteri Co7igregationi facri foederii fide, (:^/^~ impofitum nomen eft. Singuhs novem Cardinales 3 toti- 'ry^r/r' " d«^i^^que Confiharii , frequente ccetu coituri , 6c confiha opprimendorum Proteftantium^ beUique aufpicandi fa- c;ri PERIODUS SEPTIMA. 285 eri inituri , prxfcdii funt. Dccretum fimul , ut eodem tempore Geneva &: Argentoratum infcftis armis impetan- tur , ad faciendum de confilio ^ viribus Protcftantrum pe- nculum. Etannoquidemfeculi hiijuspnmo Cxfar Car- Executiofar* dinale Dietnchftemio RomammiflOj fcederis illius ^'^^-'^cJ^Mia''*' cutionem promifit , fimulque in Styna jam initium faftum c^mW^ / J- renuntiavit.Extat liber:,authore J ohanne Regio A.m d.c. i v. '^*^^''/'''- Francofurti ad Moenum imprelfus, quo fxvifiimce &: immanis perfecutionis a Carolo &c Ferdinando Archiduci- bus Auftriic , Jefuitis obftetricantibus ;,. in Styria 5 Carin- thia 6c Carniola , excitatx , oppreiTisque in iis locis per vim injuftam Ecclefix, hiftona tragice pertexitur. Pau- cis eandem hiftoriam Thuanus Hiiflor. //^, cxx i v. retulit. Viennxin Auftriahbri etiam Euangeficorum exufti funt. In Ducatum quoque Bergenfem eadem vis penetravit. C C V 1 1. Sed & inteftina diflidia eodem tempore Ro- r;;/^/?/».» /?#- manam Ecclefiam exercitam habuerunt. Jefuitici enim "^'J^Jj^J ^)^^ fodales fiducia feu doftrinx , feu^, qua plurimiun ubique d:a ex.ntnty poUebant , authoritatis 5 qutEftiones ahquot propofuerunt, °^ ad Clementem V I LL deferunt ^ cujus juflii pri- mo in Comitio CardinaUum > deinde coram ipfomet hac de - re ab utriufque famiUse Theologis difputatum eft. Vix tandem poft plura hinc inde pubUcata fcripta , ex Conci- Ui Tridentini verbis > in quo tamen quxftio minime agi- tata fuerat, interpretationeadjefta^ a Pontifice contro- yerfia ita compofita eft , ut eam non motam ab initio optaf- fe oftenderet, &:in ea decidenda nihii exiftimationi eo- rum 3 qui eam moverant , detraftum veUet. Clemente e vivis fublato , controverfia fub Paulo V. recruduit , qui tandem decrevit , ut utriufque fententise authores fuam fententiam y citra uUam tamen adverfse partis cenfuram , defenderent, donec aUquid ea dere abipfovel ejusfuc- ceflc)ribus ftatueretur. Casteriim nec ipfe, necSucceflb- rum ejus quifquam aufus eft decretoriam fententiam fer- re^ PERIODUS SEPTIMA. 287 re , metu praevalidarum partium , quarum alterutra , Je- fuitarum inprimis faftio 5 Pontificiam authoritatem loede- re pofTet. Creverunt fic in immenfum diflidia ^ 6c animo- rum efFcrbuit exulceratio > manifefto fchifmate , in re gra- viflimi momenti , in qua gratia^ & glorix Divinse cardo vertitur , quando etiam fadliofis nommibus QefuitrE enim Praefcientittarum , Dominicani Prxdetermmantium no- mine venerunt} difcreti funt , 6c hodieque difcernuntur. Salmanticenfis Academia omnes jurifdidtioni fuse fubje- dos, inAuguftini &: Thomx verba , ringentibusjefuitis ,licet, conceptis verbis adigere folet. Utramque fenten- tiam nequaquam conciliare conatus eft Francifcus de Ar- riba , in opere concftiatorio GratiCE &: Hberi arbitrii. Ve- rum ejus conciUatio , tefte Camerario Scotifta , ta,m im' frohahilis fnit , ut frater ipjiim , fatronum nullum , hojles omnes invenerit. C C VI 1 1. Ex feminario Anglorum , quod Guilhelmi sacerdo Alani Angli fuafu , a Gregorio XIII. Romse conftitutum ^ofnaMo se- fupra diximus 3 Jefuitarum cura fenfim in Angha novi ^^-gr^ffil^^^^-je. ccrdotes Angli 5 in eo feminario ad artes omnes explican- r«'''^ '« ^«- dasfifti faftique ac cum iis etiamJefuitiE prorepferunt , ^■^*/^^^'^'*^' qui non foliim in confirmandis Pontificiorum in AngUa re- co^flhHim. liquiis fedulitatem maximam adhibuerunt 5 fed etiam , quod Archiepifcoporum Sc Epifcoporum nomina y digni- tates & bona m eo Regno Elifabethae aufpiciis pencsPro- teftantes efle dolerent , fecretam Hierarchiam ordine fiib- fidiario conftituerunt ^, ineoque Principatum tanquama Pontifice delegati , fibi fumpferunt. Hierarchiam illam Alanus ^ ob zelum rcducendi in AngUam Papatus , in Col- legium Cardinahum a Sixto V. cooptatus ; eoque mortuo o^.,^,^.^;,;,^^. Francifcus Toletus ex eodem fodalitio in Cardimlium ainHwos fc- Collegiumalleftiis, rexerunt. Occulta tamendiflidia &'"'^'^''| j^. aimulationes Jefuita3 inter & feminarii alumnos , Sacerdo- JJ' '^ tesj lotes ex 288 ECCLESI^ ROMAN^ tes, qiioriimurriqueimperkimin Hierarchia illaaiFefta- rantj glifcebantj qux poftmortem Ibleti in nervume- tiam eruperunt , Sacerdotibus Anglicanis a Vcftono y Ro- berto Parfono , Blacwello ^ apud Fontificem ceu fchifma- ticis accufatis , gravibufque probris oneratis. Acerbiffima hxc Sacerdotum Jefuitarum &c Anglorum digladiatio ciim quadriennio integro duraftet, editis acribus adverfus in- vicem, Jefuiticx cum primis focietatis inftitutum 5 Ubel- iis, argretandem aClemente VIII. compofita eft, di- plomate ad Georgium Blacwellum Archipresbyterum , qui turbis his inprimis occafionem dederat 1 1 1 . JSl on. OQ:, A. M. D. c. I. milfo , quo inter aUa ei injunftum eft , ut nul- la negotia ad admmiftrationem fuam pertinentia cum Pro- vinciali Societatisjefuiticx, autcumviris reHgiofisejuf- dem fodalitii per literas , aut coram communicet, fed . * ^ de iisomnibus ad Pontificem &c Sedem Romanam, aut Proteftorem referat. Agnoviflc Clementem infruftuofos in eo Regno conatus , nimiamque pertinaciam ad rei Pon- tificix perniciem vergentem Thuanus i7/y?e?r. //^. c x x v i^:. ubi difiidii illius narratio prolixa extat , teftatur. coitfpir.itio- C C I X. Contra Regnum idem Anglise ^ cujus ceu hor- Zlffx!aria ^^ ddiciarum fvo Fafis , ^ futei inexhaup ("uti quondam ve- advnfus Eit- nufte Angliam Innocentuis I V. nominavit} jaftura , infa- -^;^''^'*J^^''' nabilem Pontificibus dolorem attuht; Ehfabetham cum- \gita , - primis Heroinam , facrum ilhid fuperis caput , concatena- ta^ fere conjurationeS:> architeftis utplurimvmi Jefuitis, tentatae , fed pra:fentiflimo Numine difcufToe funt. Pro- ftant Afta pubhca Garnetti Jefuitx , in quibus manifeftx veritati datur, a primo Jefuitarum in AngHam ingrefiii -Wv ... quadricnnium integrum nunquam effluxifl^e , quinwnju- - - rationcs^ turbas, feditiones , parricidia in perniciem Re- gni Jefuit^ machinati fint. Ita enim A, m. d. l x x x v i i i . fupphcium fumptum eft de Guilhelmo Parrio.qui <*onfciis ' & PERIODUS SEPTIMA. 289 &c fuaforibus Jcfuitis Lugdunenfibus ^ aliifque Reginam Elifabetham e medio toUere pluribus vicibus tentans , Ma~ rix Scotorum Reginx ad Regnum Anglix viam fternerc conatus eft, A. m. d. lxxxv i i i. ingens Hifpanorum claffis centum quinquaginta ofto navibus bellicis conftans, -quamque benediftione fua Sixtus V. dignatuseft, &tin^ viffa infuper clafjis nomine infignivit -, in Angliam trans- fretatura, fed "^hci fx^x^^^^ horribiliter diffipata & perdita , prxnuntios prxviofque Jefuitas habuit. A. m. d. xci i. Patanius Cullen , inftigante Jefuita Holte , peccatorum remiffionem & Euchariftiam impertiente , facinorifquc dignitatem & meritum extoUente , furiali face armatus ejufdem Reginxvitse infidias ftruxit. Eodem Holte ahif que Jefuitis fuaforibus A. m. d. x c i v. William & Jarke in Reginx caput confpirarunt. A.m. d. xcv i i. Richar- "dus Walpot Jefuita Hifpanus Eduardum Squirre fubor- navit, qui Reginxfella Regiaveneno inunfta, eandem interimeret. A. m. d. c. i. Henricus Garnettus 5 Jefuitarum in Anglia Provincialis , Robertus item Tefmondus , Ca- tesby 5 aUique Thomam Winterum in Hifpaniam ablega- runt , cum literis ad Grenwellum Jefuitam 5 mandatifque, ut Regi Hifpanix author fit exercitum transmittendi in Angham, conjunfturum fecum rehquiis inAnghaPon- tificiis, & Reginam Proteftantefque omncsmy^ fe y ciim fua confflia Je- fuitis communicalTent > petiilTentquc dignarenturvenire in partes prseclari adeo facinoris , hoc refponfum tuUfl^e : Ndn fojfe Jejuitas fefe illis adjtmgere 3 ut quifuam iffi pmlem te-^ Idm orfi ^ memora.hilem inomne^vumtechnam pararent^ tempo-'' re opportune exitum habituram -, pergerent mcd& illi in h&c fuiin^ flituto ^i i^-remagerent flrenue. ad pulverariam , dequamox di£turi fumus ^ confpirationem , digitum intendentes. Pau" 16 ante «x]ev& Zelotarum Anglorum pctitiones peiChri- ttophorum Wrigthum ad Regem Hifpaniarum delatas funt^ obfecranteso ut copias fuasin AngUam adMilfor- dum portum fubmittcret , ubi Angli Pontificii eas pr^- ftolaturi , 6c e Belgio Spinola cohortes fuas conjunfturus fit. Qiiibus tamen precibus Hifpanix Rex vacivas aures ampUus non fubftrinxit, eo qudd in Angham Legatum cum novo Regc de pace traftaturum jam mififTet. Ghimniii de C C X. Ante vero quam conjurationum hanc feriem ^f'f^^^'f pf^f^y^^^^ omittere non pofliim Clemcntisad- ciphus vio- vcrfus EUfabetham moUmina 5 qux perfidia homine quo- tT^trU-^''" ^^^5^ ' nedum Pontifice Chrifti vices profeflb indignifli- «' i^^i -• nia 5 cumulavit. Scribit enim non noftratum quifpiam, fed Cardinalis Oflatus ad D. de ViUe Roy £//y?.8 7. Pontificem hunc urfifl^e Regem GalUx Henricum I V. ut in AngUx Qccupatione feHifpano jungeret, regerentique inter alia , Car- PERIODUS SEPTIMA. 291 Cardinali , Rcgem Anglorum Reginse jiiramento teneri , rcfjpondiffe , iurdmenttim fuijfe pr^Jlitum h^tretic^^ (ed alioju- ramentd illumBeo (^Fap^teneri, AddidilTe dein, Reges &A' his Principes Jupremos fibi omniapermittere , ej^u^ ad emolumentum Juum redundarent : (^ eo ufyue rem proceffijfe , ut id eis non impu- taretur mtvitioverteretur -^ allegato infuper dicto Francifci Marix , Ducis Urbini ^ ah umc^uocjue quidem nohilem virum , 'vd etiam magnatem ^ c^m fupremus non ejfet , culpari^ ^ infa^ memhaheriy qui fidem non fervaret \ fed poffe Frincipes fupremes foedera fancire y ^ ah iifdem reftUre fine fam£ periculo ^ mentiri^ proderey (jraltafimiliaferpetrare. Cui non hic in mentem re-' niat. illud Poetx : K^ccipenunc Danaum infidias , c^ crimine abum Difce omnes, C C X I. Anni demum m. d. c. v. menfe Novembri pate- 0«/^/, fafta eft conjuratio cum immanitate & furore cerbereo '^" /'«^^^^''«- conjunftiffima, quame tc pulverariamyoc^iut. Scelus hu- pX/,^^i'«,'^^^ manam fidem omnem fupergreffum , utpote cujufmodi-^'^^/'^'»««w poft hominesnatos nemounquamvel fando audivit > vel J^^^^ animo agitavit , vel quifquam cacodsemon hadtenus moH- tuseft. Ciim enim furi^ nonnulh 3 zeU infernahs fervorc fiderati , deprehenderent , fpem illam de igne cochtus de- ducendo decollafle : nec ipfos prseteriret , ejufmodipeti- tionem jam ohm 5 dumChriftusinterrisagitaret, repul- fam tuhfle ; ftatuerunt ahum ignem , ab archipyrobola Sa- thana fubdole impetrare , & Ilectere cum nequeant Superos ^ K^rcheronta movere. Plane ex indubitatx fidei aftis pubhce editis intelhgitur, Catisbejum , dramatis hujus primum auftorem , ftatim ut deRegeJacobo armis peUendo , & auxihis Hifpanicis fpes eft amifla (^ahero autem tertiove menfe ab ejus ad- ventu ea fpes decoUavit} nuUa interjefta mora aviaper- ta ad dolos & Sinonias artes fefe contuhfl^e. Non igitur Oo 2 hunc •iHttO- orta nar^ rafur. 292 ECGLESIiE ROMANiE hunc vel illum aut fingulos carpendos , fed univerfos jQmul & eodem tempore confpiratione ampleftendos cenfuit. Sic enim rationes fubduxit, Regem folum multis modis tol- li pofTe, fednihil agifuperftite Principe & EboraciDu-^ ce. Rurfus iis fublatis parum profici ftante Senatu tam vigili^ tam ad omneis cafus intento. Et ut Senatus aut prse- cipui ex eo toUi poflent , fuperare Magnates Regni , tot. prudentes viros > tot prsepotentes Comites y eidem reli- ' gioni addiftos 5 quibusobfiftivix poffet, &quiauthori- tate {iiZy opibus&: clientelis pares eflent , fi cafusferat> ipfi per fe rebus fuis inftaurandis. Non igiturper fpira- menta , fed uno iftu cunftos ablbrbendos , & fimul ac fe- mel tamlaudabili conatu^ ut ad exitum perduci poflit , . defungi oportere. Diu recoftum confilium ita fe exequi poflfe Catisbejus fperavit, fi intra Parlamentariae domus, . in qua coaftis Comitiis Rex , una cum famihamafcula^fe- cretioris confilii Epifcopis, Proceribus > nobilitate An- ghcana , primariis Magiftratibus , &c inferiore loco ex Provinciis 5 civitatibus 5 oppidis, municipiis, pagis de- nique delegati, fapientiflimi confultiflimique viri, con- venturi erant 5 parietes, cuniculo afto > equus Trojanus^ non bcUicofis Grsecis , ut olim , refertus , fed infernali pul- - vere nitrato tormentario, cadis una cum ferramentis & ingentibus faxis , inclufo 5 oppletus introduceretur , eo- que fuccenfoilletotius Anglise flos illibatus ejufdemrui- nx ruderibus invokitus 5 uno impetu, difllaretur, & in aera impulfus membratim fruftillatimque ( 6 crudelita- temi) difeerperetur. ConfiUum ferinae crudelitatis mox? ille Thomae Percio Comitatus Northumbrise gentiUver- bis ad perfuadendum elficacibus> aperuit, ejufdemquc cxequendi rationes pari artificio propofuit. Nec abnuit Percius, quiftatim icdesloco vicinas& ad cuniculuma- gendum peropportunas conduxit. Indidta anno fuperiori Co- PERIODUS SEPTIMA. 293 Cbmitia in Februarium fequentem A. m. d. c. v. rejedta fue- rant. Medio tempore Thomas Bates 5 Catisbeii famulus, homomanu promptus, & cui multum herus tribuebat^ ex fufpicione in fafti confcientiam afcitus , ciim initio rei atrocitate permoveri videretur , ad Jefuitam Tefmundum, qui 6c GrenweUus vocabatur , remiffus , & ab eodem per- fuafus , ac rei merito demonftrato ad executionem mirum in modum confirmatus eft. Poftea Robertus Keies , Sc poft eum Ambrofius Rookwodus , & Johannes Grauntius confilii participes fafti funt. Decembre A. m. d. c. i v. opus fubterraneum mchoatum eft , Chriftophoro Wrigthio ^ & paulo poft Roberto Wintero , Thomis fratre , in focieta- tem aflHimpto. Saepe intermiflfo ^ fsepe repetito opere ^ tan- dem cunicukis ad Curise murum perduftus fuerat > ubi nova fe difHcultas 3 ob muri duritiem , & trium ulnarum Craflitiem , fe ofFerebat , paucis diebus ad Comitia reftanti- bus. Jam pcrtinacia operariorum medium murum pene pertuderat , Sc non deficientibus animis fokim tempus de- futurum videbatur , ciim Comitia in Oftobrem mcnfem > dilata funt. Tum defperatio in gaudium vertit , cum cer- ta rei exequendae fiducia. Dum vero murum alacriter per- tundere pergunt , obfervatum , ftrepitum ex altera muri parte audiri eomiflus Guido Fauxius , ut caufaminqui- reret, renuntiat, cellam ibi fubterraneam efTe, inde re- moveri carbones , defimfto eo , qui cellam in eos ufus con- duxerat. Igiturconjurati hanc cellam commodiorem rati, opera Percii , ut alteras xdes locant , & in illam omnes opes , omnes fpes fuas conjiciunt. ob loci opportunita- tem inprimis 5 utpote qui throno Regali fere fubjeftus e- rat. Pulvis nitratus per otium in cellam eam ex aedibus Ca- tisbeii , e regione Curise , ubi fummo ftudio antea conge- ftus fuerat , doUis triginta fex magna lapidum & Hgno- rum ftrue contedis 3 conveftus eft. Deoique jam parata Oo 3 erami ^9+ ECCLESI^ ROMAN^ crant omnia, & fcena ultimum aftum expedabat, ciini juftoDei judicio, quidamexiis, dum alterifalutemad- fem cupitjlbiacfociisfuisexitiumaccerfivit. Decemad Comitia dies fupererant, dum Saturnidie fubvefperam literx incerto audtore ^ incognito latore, ad Montaquilium regulum tanquam ak amico deferuntur, quibus monitus is eft 3 ut primo Oomitiorum die a conventu biduum fe ab- ftineret 5 magnum enim & mopinum malum congregatio- m imminere ^ terribilem iftum fenfur^ 5 nec percutien- tem vifhrx, Qiiid faceret Montaquilius^ diu incertus 5 pen- fitato Regis periculo , nihil contemncndum , Sc quicquid crat:, fecretos Regis confiliarios minime celandum judica- vit. Fa£tum igitur ab eo indicium Roberto CoeciliojSa- risburii Comiti:, & ab hoc Carolo Howardo , marispras- fefto, Worceftrienfi & Northomptonienfi Comitibus, atque demum Regi ipfi (cujus in obfcure diftis animad- vertendis perfpicax ingenium , & in ambiguis extrican- dis felicemconjefturam f;Epius feexpertosconfiliariiaje- bant) ex venatione reduci , qui leftis literis ad Montaqui- lium exaratis^ Scexpenfis verbisiUis: Terriblem conventus ijie icfum fentiet , neojue videbit percutkntem , fubodoratus pri- mus eft^ fubitum a pulveris tormentarii iftu exitiumhis verbis defignari. Perluftratis die Lunx, qux proximc Comitia antecedebat, fub vefperam a magno Camerario 6c Montaquilio Curia & vicinis locis , in cella fubterranea lignorum ^ fafcium 5 carbonum ftrues deprehenfa eft. Ro- gatoque Wineardoj Regiarum aedium cuftode 3 in quem ufum illa eflent comportata , a Percio conduftas asdes cum cella , &: acervum illuc congeftum didicere. Prseterea aftantem in cellae angulo Fauxium cum efferato defperati ac perditi nebulonis vultu confpicati , Percii domefticum , & illarum acdium perPercii abfentiam cuftodem eiTe , ex ipfomet inteUigunt. Qiiibus perceptis indiciis iterum con- cu- PERIODUS SEPTIMi^. 29^ Ciibia noftc perveftigatione fafta, denuo Fauxiusvefti- \ tus &: occreatus ante xdcs oftenfus captiifque &: amotis in cella lignis ac carbonibus triginta fex diverfas magnitudi- nis dolia pulvere nitrato rcpleta > denique veftibus Fauxii excuflis fomentagc tres funes canabei , quibus lenta flam- ma alitur y inventa funt. Interrogatus Fauxius , in flagi- tio deprehenfus ^ re defperata y quam negare non poterat, crimen ultro confelfus eft ^ &: interrita facie infuper addi- ditj bene quxfitoribus eveniffe, quod feanteiEdcs^jam cella egrefllim y in qua erant parata omnia , offendiffent. Namfi intuseum nafti eflent, non eommifliirum , quin fe cum illis immiffo ignc contumulaffet. Patefaftis infi- diis^ conjurati huc illuc diverfi abeuntes, Holbechi ad Stephani Littetonii cedes in Stafordix finibus conveniunt. quo etiam aliunde compUces 3 deteftx rei ignari ^ veniunt. Ciimque magnum in loco ibi condifto exercitum fe aggre- gaturum faftionis Duces confiderent ^ re ex animi fenten^ tia perfefta ^ novam prorfus Anghx faciem indufturum , & femelrefte placita facra aboUturum , non nifi centum in armis comparuerunt , qui a Regiis cum vaUda manu fu- perveniente 5 cinfti ciim cvadere non poflTent , 8c pulvc- re fulphureo , qui ad ficcandum prope ignem pofitus e- rat y fcintilla eo delapfa inflammato , obfefforum facies ;, la- tera, brachia, manus tam fubito amburente ^ ut traftan- dis armis plerique inhabilcs redditi:, animoscum viribus amifcrint : Catisbejus & Percius glande plumbea transfof- fi 5 utfiquc Wrigthii interfefti , Thomas Winterus ^ Grauntius, Digbejus, Rookwodus, Bates; &aIiopro- fugi latitantefque Treshamus 5 Robertus Winterus Sz Littetonius capti :, &rci feriem, ficutieam ex a£tisa vi- ris doaifllmis , Aug. Thuano Hijlor. lih. c x x x v. & Ifaaco Gafaubono, cujus Londini in aulaapud Regem agentis Epiftola ad Jefuitam Frontonem Ducxum exarata (ad quam;! 396 ECCLESI^ ROMAN^ quam non Fronto ipfe > fed Eudsemon feu mavis Cacodx-' mon Johannes , novum e Creta prodigium , praeter co- piofa convitia regerere nihil potuit} inter Epiftolas k Ce- leb. 6c amiciflimo Grxvio auftiiis edk^s pag. 704, — 79.8. extat, repetita pauloaccuratius & prseter inftituti ratio- nem prollxius , quia id res tanti momenti poftulare vifa eft, narravimus yconfefll , meritisfuppliciishorribilefce- lus expiarunt. Ejus atreci' C C X 1 1. Dubitari certe nequit , fuiflfe conjurationem tas exaggera- ^Q.)^^^^ omuium , quse uoftri & prifci xvi temporibus me- morantur, confilio^ audacia & immanitate maximead- mirandam. Nam fando ubique acceptum , &: fama ad pofteros tranfmiflimi eft , multos Principes fraude cxfos , & Refpubhcas infidiis petitas fuiflt. At nuUa astas , nul- la tellus tale confpirationis monftrum unquam aluitj in qua Rex cum Regina, parentes cum omni fobole, Re- gni totius Ordines , totum denique Regnum , Sc ineoin- nocentes innumeri uni exitio uno momento deftinaban- tur. Ut populus Romanus unam cervicem haberet , Ca- ligulse votum fuiflfe , narrant hiftori^e : fed votum dun- taxat prsetereaque nihil. Hi vero Zelotx non voverunt illi quidem fortaffe^ ut univerfaBritaniacervicemunam haberet , uno iftu pr^ecidendam : fed , quod longe ma- jus cft, fubtiliflimam rationem , novi Sifyphi, noviAu- tolyci repererunt , quaid ipfum fere in Angha efFeftum darent , quod Romse Caligula volvit , nec potuit. Si e- nim iftarum infidiarum magna moles, fed improfpera ad votum fucceflifltt , quid futurum erat ahud , nifi magnae Britannise caput una veluti cervice nixum amputaflfc , & reliqui corporis trunco vitam eripuiflfe ? Et Cahgulae qui- dem votum, uterat temeritate fubitanea conceptum : ita fortaflTe^ fi ejus exequendi poteftas ipfieflet exinopina- to fafta, poenitentia fuiflet emendatum ^ pro eo ac ani- mum JPERIODUS SEPTIMA. ^97 mum revocata magnitudo facinoris metum 3 prolationes , diverfa interdum confilia foiet afFerre : &c omnia inconful- ti impetus coepta , initiis valida , fpatib languefcere con- fueverunt. llti vero non repente , neque temere , fed def- tinato confilio parricidmm hoc fufceperunt : femelfufce- ptum jugi meditatione concoxerunt , Sc ad confummatio- nem illius cupiditate fumma anhelanres , integrum ferme triennmm m tanta immanitate obfirmati , duraverunt, Tumautem qux comparatio Imperatons Pagani6cmen- te capti y cum optimi Regis fubditis : cum hommibus 3 qui fe Chnftianos y qui Cathohcos dici haberique vellent : denique cumfalutarisdodlrinje Chriftiprxconibus, qua- les Jefuitse haberi volunt ? CCXIII. NamquodhircnihiladPapatuSj nihilad p-^^^^^fi'^» Ecclefix Roman;]e hiftoriam attmere , regerent forfitan peTjlJuua, iUi , qui tanti criminis infamiam ab ea abftcrfam cuperent -, cotjfpirattonn hoc uno efficacilfime refelUintur , quod teterimse huic '{^' ^iZlr"' conjurationi immixtos fuifl"e profefibs Sodafitii Jcfu Pa- /.r*^a;«r/ tres, Pontificix dominationis inftrumenta &: fateUires, Pojit: ficumque ipforum mancipia yflgoWoja y nunquam eo nomine aPaulo V.qui eotemporertrum potiebatur , vel reprehenfos , vel admonitos, nedum damnatos , certo certiuseft. QLiamvis enim hoc hominum genus, poten- tibus infidum 5 fohta , fed non foUda fide , ferreaque adeo fronte , quenquam e fux Societatis Patribus confpiratio- ni huic intervenifTe, negat: fitamen, prout profperum ac fehxfcehis virtusvocatur, resbene cefllflet, Ignaria- na \\xc vereque ignea Societas, igneujn ifthoc ac nefa- riumfcelus, quod ipfaprxcipue machinataeft, nonfibi modovendicaret, fed fummopere infuper deprsedicaret. Nunc vero vulpeculam iftam imitatur , qux ad fubUmem uvam , quam de vite dependentem confpicata erat , fub- filiit iterum atque iterum , omnes vires corporis adhibens, Pp fl 298 ECCLESIiE ROMANiE fi forte attingerepGffet: &tandem ciim defatigata inani labore difcedere cogeretur , ipfa fcfe quafi confolata : At entm acerh^ nunc eftam ^ inquit, uv^ Junt ^ ^ i(ia cumprimis Aufiera-y nec (i in via reperiatur ^ videreturtoUendaeffe, Scilicet homines noluiffe videri voluit > quod affequi nequiverunt. Enimvero conjurationis pulverarise negotio Jefuitas mi- nimimi quatuor , Henricum Garnetum Provincialem , HoUum, qui & Oldcorni nomine venerat > Ofwaldum Tefmondum five Greenwellium , &: Johannem Gerhar- dum implicitos fuiffe , e pubhcatis a£tis 3 inconcuffae lidei monimento , Epiflolifque Garneti propria manu exaratis , cx quibus tol wuLciraLisL tum Epifcopus Elienfis in Tortu- raTorti^ tum Cafaubonus in Epiftola laudata, defcri- pferunt vulgaruntque , planiffimc conftat. Qui etiam par- tim debitas meditati &: aUquo ufque produfti parricidii , eujus flagitium Sathanicae isquivocationis novo artificio Bon ita occultare potuerunt, quinjudicum fagaciumin- duflria apertam denique ia lucem prodiret > poenas lue- runt y a fociis pofteaperridicule vanillimeque CceUs infer-- ti: partim matura fibi fuga confiihierunt ^ Romam&a- ho ad fuos delati > minimerecipiendijfiquidPapae&Je- fuitis rehquis pudoris ineflet. Neque etiam intra quatuor illos proditionis confdia ftetiffe , verifimile eft , ciim pau- ci cekndrE rei quam agendis aptiores effe foleant. Con- ftatque prasterea priiis quam rebus , poft acceptam ab Hif- pano repulfam, deploratis> innoviAnghx Regiscaput confpirari coepiffent , adeoque devohiti in extrema confi- lia effent ^ ita confcientiam eorum a Jefuitis inftruftam : ^ Regem deponere, Regna concedere ^ fenes fipremum Bcclejia judi^ dicem ejje, i^tqui hareticos omnes ipfo jure extra communionem po*^- fim dins Jidelium profcriptionihus fiparari , ^ quotannis a fon- t^fioem Coena Ixmini excommunicari. idque locum. hahere non fo- km m h^reticis profejjis r fied etiam occultis ^ quippe qm cum ipfie jme PERIODUS SEPTIMA. 295 jur^ excommtmicati cenfimtm ^ in fema^k profejfis tp/o fa&v pr&' meritas tncidant, Bx eo fiqui^ Reges aut altos Prinapes chrtjiia' nos y fi in hdrefin incidant , deponi pojfe , (y fuhditos eorum domi- moprottnus Itherari. nec jus tUud recuferan pojfe ^ etiamfi Eccle^ fia reconcilientur. IS^c filiim ad Principes haclahe infe^os focnant' extendi , fed etiam ad eorum filios , (jui a Regni fuccefftone oh vi^ tium patermtm pelluntur. Harefin qutppe leprar/ij^ morhum hare- ditarium efje, Atqtie ut difirtius res exprimatur y Regnum amitte- tej quireUgionem Romanam defirit y dirisillum devoveri^ ahdi- cari 3 profirihi , nec unc^uam ipfum aut illius pofteros in Regnum re^ ftitui, c^uoad animama foloPontifice poffe ahfolvi. quibiis vcrbis confcientix inftruftionem a Theologis impertitam Thua- nus Htfior.lih.cy.yi^y. defcribit. Achis rationibus cimi fe tutos conjuratiexiftimaflent^ demum conjurationis mu- nimenta quxfivcrunt , atque inprimis fecretum , quod confelUonis fide &: Sacramenti fumptione obfignarunt. conceptumque inter eos jui^amentum , quo per S. Trini- tatem & Sacramentum mox fumendum fidem obhgarunt , fe nunquam confiUum direfte vel indirefte , verbo aut circumftantiis fibi communicandum declaraturos ^ nec ab illius executione deftituros , nifi a fociis fafta poteftate. Neque ante Catisbejus.doli totius architedtus , quam ita a Theologis ad facinus , utpote non licitum duntaxat & laudabile , veriim meritorium etiam , auftoratus eflet, con- filium pulverarise confpirationis vel aninio agitavitipfe, vel fociis aperuit, vel Garneto , • ad quem in rebus dubiis ceu oraculum fecontulit, confiliis fuis, uti propter lon* gum rcrum traftandarum ufum , prudentix & foIertiiE lau- de inter Anglos Pontificios erat clariflimus , etiam extra confeflionis figillum, univerfum negotium moderaturo , inftitutum fuum prodidit. C C X I V. Lubet hoc loco Jefuitarum fcu potiiis Igna- ^efMifarum tiamr^m , quos ab ignejaciendo feu aende ita diftos non inepte ^^^'fi fi^s^- Pp 2 non'"''^^'''^ ^OQ ECCLESI^ ROMAN^ iejureocci' nonneiiio cenfuiti defperatam ha^refin noviffimam dupli^ dendt Reges ^em , qua veterem Hildebrandinam & Bonifacianam ad- RomlhoPoL "^^rf^^^' fceptra Regum &: Principum doftrinam , ceu novis t^ficifionobfe^ fulcris , fullentare firmiiis conati funt ; cujufque etiam Ec- ^ ^atms. clefia Romana, Pontifices inprimis^ qui nunquam alte- rutram aperte improbafl^e^ nedum damnafl^evel profcri- pfifie comperti funt 5 reosfe fecerunt, paucis perltringe* re. Prior eft ^ Regem vel Vnncifem ojuemvis in hmjin prolap- Jmn^ etiamaf^e cxplsratam voluntatem & authoritatem Romani' Pontificis y dimmodo Jkhditi Comitia hahere frohihtti y Jejuitarum vel Theol&gorum fmnlium conjilio adid ufi Juerint , occidere, non fa4 duntaxat ^Jed ftum etum ^ laudahtk cr meritorium ejfe, Hanc hxrefin gravifiimam Regum 6c Principum juguhim nefa- rie appetentem 3 DWmx Providentia: y per quam Reges , regnant y inimicara :, verbo Divino , quod potefl:atibus , legitime fcihcet eleftis , vel jus exercendse poteft:atis ho- nello tituloobtinentibusj etiam iniquis obfecundare , &: Undos Domininonattingerejubety contrariam> Eccle- fi^gy cujusiaterefliphirimum Nutritios amari , eorumque authoritateni facrofantlam ^ Siavhov inviolabilem haberi , fatalem 3 denique rehgioni Chrifl:ianae apud infideles , & qua ahaefl:, probrpfiflimami npnin finu duptaxat Sino- nes ilh fovent y fed pubhcis etiam fcriptis y ne latere eos y quos hbido inceflit Unftos Domini attreftare y ullo mq- do queat 3 propalare non erubuerunt. Ex multis pauca de Draconica iUa^ non atramento fed fanguine^ fcriptaje- fuitarumlege, teftimQnia proferam. Johannes Mariana^, . Jefuita Toletanus traftatum de Inftitutione Principum (occidendorum fcihcet} fcripfit , cuj us imprimendi facul- tas a StephanoHojeday vifitatoreSocietatisdataeft. Li- bro ejus primo hanc quisftionem certo confiho tra£l:at: Jn liceat Regem legitimum y puta Henrimm 111. Regem Gallkrum GhriJlimiffmHm , pojlcjumi l paucis feditiofis 3 fed dofks ( nam, hijs< ^ PERIODUS SEPTIMA. 301 his arbitrinm ille , ut de capite Principis fui ftatuant , per- mittit) cceperit tyrmms appelUri , occidere f Concludit ad ex- tremum , licere : & intandam illam Sathanx progeniem , Jacobum Clementem , ob patratiim parricidium magnifi- cis verbis in Coelum extoUit. Ejus libri cap, 6. haec inter a- lia extant : A populis five fubdttis volentthus Rex principAtu Jpo~ liari potefi. Bt ab omm mernoritL in magna laude fuerunt , quicun- que tyranms opprimere aggrejfi fiint. Abdicandi vero Princi- pis rationemejufmodiille oftendit: Bxpedttay inquit, & maxirne tuta via efi ^ fi publici conventus facultas detur , ut commU" m confenfii ftatuatur ^ qutd fixum ratumc^ue efie dcbeat. Et -fi mo- nitis Prtnceps non obedtat ^ con\ilia explicanda , arma expedtenda , pecuni£ in belli fiimptus fubditis tmperancU y Princeps etiam priva- ta authoritate ferro perimendus. Si verd publtci Conventus facuU tas fublata erit , tum etiam , c^ni votts publtcis favens Regem five Princtpem perimere tentarit , haudc^uaquam eum inique feciffe exi- Jlimabo, Ac ntfi publica vox adfit y qua Regem pro tyranno habeat \ ddhtbendi fimt tn confilium vtri crii-dtti cr graves. Subj icit : Pr^' clare , pr^clarecum rebm hfmunis agentur y ft multi homines for- ti pe^ore invenirentur , pro lihertate PatrtA vitA contemptores (^ falutis, Et dolet , quod plerofc^ue incolumitatis cupidttas retineat , magnis fkp} comtibus adverfa. Mox cap. 7. temperamentum quoddam fuadet : JnRegtbus^ inquit , firro autveneno-y m- hil interefi enim y interficiendis y hoc titendum temperamento^ fi mn ipfe , cjfti perimttur , venenum haurire cogitttr , quo concepto tereat: Jed exterius ab alio adhtheatur , nthtl adjuvante ea, qui ferimendfis efi : nimirum clim veneni tanta vis efl y ut eo fella aut 'vefie delihuta , vim irUerficiendi haheat. Concluditque parri- cidiorum ille do£lor : In vitam Regis aut Principis (quem w/ euruditi ^ graves ,. hoc eft , Jefuitae ^ non-Regem ^ non*- Principem judicaverint^^r^j/jSn quacunc[ue arte conceffum , tdn- tum ne cogatur fciens aut imprudens fihi ipfimortem confcire, H:ec igitur erga Reges & Principes^^Clementia^ Jefuiticis ara Pp 3 eft. joz ECCLESIiE ROMAN^ eft , quod iulox^^*^ neceflitas iis non imponitur , fed , carnificis, munus aliis delegatur : bcnignior fcilicet ara illa Meroenfium Sacerdotum , qui Diodoro Siculo Bihlioth, hifl, Ub. 3 . memorante , tanta polluerunt authoritate , ut quan- docunquc ipfis in mentem venit, miffo ad ^thiopum Regem nuntio , vita feipfum abdicare juberent. •^Oraculis enim Deum id edici , nec fas effe uUi mortalium eorum jufla contemnere. quomodo etiam noftri illi Pontifices Manlianis fuis in Principes imperiis , vcteri Ecclefise pror- -^ Jusignotis^ juffumDivinumobtendant. Libri etiam par- ricidales, eadem Marianxdecretaconiplexi, pofttenta- tani a Caftello cxdem Henrici I V. a Jefuita Johanne Gui^ gnardo propria manu fcripti , Lutetise ni Collegio Claro- montano reperti funt , ex quibus nonnulla Thuanus Kifi^r. lih. cy.1. pkiravero A£ta Pairlanienti Parifienfis in Memor. Ligdt Tom. V I ./^. 2 5 6 . excerpferunt. Doluit nebuloni illi in- primis , quod Sanbartholomceano tum?jltu vena bafilica fanguis non fit mifliis. quod fi faftum eflet , inquiebat il- le 3 ex febri in phrenefin res minime recidiffet. Nominavit etiam Academia Parifienfis in auribus IUuftriflimi Senatus Petrum Barrerium , a Jefuitis ad parricidia auflroratum : Guilhelmum Parrium a BenediftoPalmioJefuitaperfua- fum 3 iicere impune Reges occidere a Pontifice diris devo- tos : Hannibalem Cadretum Jefuitam , qui faftum Cae- lum mereri Parrio dixerit.Extat prseterea Hber Jefuitarum, de abdicatione Hen^ici 1 1 L Regis Galiiae , Lugduni apud Johannem Pillehot ^ Ligx GalUcanas BibUopolam A. m. d. xci.editus, in quo Henricus 1 1 L ceu impius ficimpu- rus tyrannusaccufatur, additurque prxclare aftum iri j fii is cumfui fimiUbus Regibus & Principibus , ab uno vel pluribu^ yafaUis aut fubditis, non expeftata fpeciali ex- communicatione Papas , interficeretur. idque opus & glo^i. ^- riofum & meritorium omiiino futurum, Non definemu^ emm^ in- PERIODUS SEPTIMA. 303 inquiunt, auxilU^medu quArere <^ quibus Rexijleycumomni' bus ei AdhArentihiM offrimi & tnterfici fofftt. Eadcm Apologia pro Caftello & Jefuitis edita, qua Caftelli propofitum ceu heroicum plane & juftum in tertium ufque Coelum extollitur 5 ipfeque Caftellus inter Martyres numeratur : Martae Neapolitani libri quibus ille 3ciie>i*5 lo^H fupra nar- ratas rigide tuetur : Ribadeneira , Henrici 1 1 L dirifli- mam coedem probans ^ & parricidam tartareum fic memo- rans , ut propiiis multo abfit a laudante quam a deteftan- te : denique Harnetus & complices cerbereo furore q\^0' >^<£iilJ&iioi y eorumque ex eodem Sodalitio liyperafpiftiE ftre- nui y Eudxmon Johannes Cretenfis , in Garneti Apolo- gia 5 Bellarminus in fuo diri ominis Torto 5 ahi , qui no- vos Coelites , Garnetum & Oldcornum non fecus ac J*io- y^mi- Heroas laudarunt defenderuntque mordicus \ pseda- gogicis fuisSyllogifmisfceptraRegum ac Principum im- pune laceflentes 3 aurigantur. Demurri etiam Jefuitarum pro tempore , quo fcihcet adhuc falem illorum Hngere ei datum fuit > puUus , vix nominandus Alaftor Scioppius in Claflico belU facri Fr.Jacobi Martenifii, VicaruGe- neraUs Inquifitionis Papix, juflli vulgatoy cap.'^, p. 22. quod mumtant pUires, aperte profefliis ipfe>rationibus etiam comprobare inftituit , hsereticos Principes jure a fubditis contrucidari -, produfto etiam exemplo Zambri , Regis IfraeUtici, qui ab Amri obfefliis feipfum cumdo- mo Regia fuccenderat , ad oram Ubri hxc aUinere non du- bitavit : c^dd ad hoc exemfltm pulveraria, illa Anglorum con- juratio ? Quam probationem non miniis k^Tc^o^rhmcnf , quam canis iu balneo eft ^ tantum abefl!e a ratione 5 quantum di- ftat Roma Londino ^ ab Idolatra Chriftianus , fa£tum a jure, tyrannus aRege, denique Scioppius a virobono^ Optimus & doftifllmus Berneggerus in Aureola Tuba Pa- cis pag. 115.11 6. &c. vere demonftrat. Neque vero obftat, quod 304 ECCLESIiE ROMANiE quod Claudius Aquaviva ^ Societatis Generalis , edita faa- dione prohibuit , ne quis deinceps publice vel pnvatini doceat , Ikitum ejje cmcuno^ue perjom , c^uocunc[ue fratextu ty^ ranmdts Reges aut Vrincifes occiaere. Ad niinuendam fciUcet invidiam prohibuit docere, non Jentirevcl facere -, Sccutlihet per/ona^ fciliceta Jefuitis non lubmilli^e, vel a Papanon approbata^. uti m Jefuita vapulante cap. 12. CL Kivetus fohde demonftrat. ^^^^^^^ C C X V. Pofterior Ignatianorum novella y nifi mavis, hxre/is /ifjgu recofta &:abinferisrevocatah;3ereiiseit: Fas ejfe five inju- Urts jecmJa ^^^^^ ^ jl^^ ^^^ r^i5 confejfwnis ^^ etiam in jurajnento tfjoy eiujTmdi immm% re- uti dc/uivocatiomhus ^ mentdihus refernjattomhiis , c/tiihus ad ve^ fetvatioHt.m ylfatem occultandam altud fectore claufum teneatur , altudore vet' wW/./w bifc/ue fromatur. Eum fcihcetm hnem mduci hserefmpla- cuit 5 ut parricidia ahave etiam fcelera fua coram judice , pernegare , faltem involvere , &: ne ad liquidum perducan- tur unquam , efficere poflint. Tametfi vero hserefm iliam in pubhcum pariim higenue 6r poene inviti proferunt , at- que adeo mter Societatisfuse arcana abiconderej tamen in fcriptis non plane diffimularunt 5 &: fa£tis aperte proba- runt. Scripta6cScriptorese plunbus nomino j Toletum lih. I V. InJirufHonis Sacerdotalis cap. 2 1 . Gregonum de Valen- . tia Tomo I J I. Dt/put. ^ . qu£/i. i^. pag. i^^o.^c. \\h\ pruden^ tem defenfionem vocat > tdmundum Campianum in Eptjiolu ad Generalem Societatis; Navarrum tn Enchtridio; Andream Eudirmon. Johannem in Anttcotom refutatione , e^ Jpologia Garnetij ad aciionem proditonam Eduardi Coqui^ a Claudio Aquaviva 3 Societatis Prriepofir o, ccmprobata , qua sequi- vocationis doftrinam ex Scripturis, Patribus, Scholafti- cis , Thomiftis , defendere &: exphcare conarur j Perfo- nium Anghim, quiRom^evixit&morhiuseft ,indifpu- tationibus ejus argumenti a Monono confutatis 5 Tho- mamSanchez opvr. Merd,lib.IJL6, 1 5 . Authorem Theo- lo- :PERI0DUS SEPTIMA. J05 logiae Moralis Jefuitarum Tra,^, i.Bxam. -i^.caf.j^.^jrcAf' 7- ubi ex Sanchez 8c Leffio exempla praftica profert 3 Be- CdiVLWxaCM^Anmlis //^^^ T. alibiquc. Toletus acldit iimitatio- nem: Stjudex contra juftmam petat- refponfam aut juramentum, £.Jl autetn contra jujltttam , cum de religtone atit jociis interrogan- tur: tum cjuia hareticus non ejl jtidex competenSy tumqttia ejlin prAJudicium religianis. Sed Becanus longiiis crimen removet, injuriam fibi, fociifque fieri, queltus. Docere quippc ipfos , fmcere , candide & feclufa omni xquivocatione re- fpondendum effe. (Jnum tantum 5 de quo difpuretur , ca- lum efle : Anne retis y qt^ando m iudictd tnterrogattir dc crimine f^ypetrato , poJpt?iegare , vel£qttivoce rejpondere P Sic aiitcm il- lediftinguit 3 teneri refpondere ^ fateriventatem, Ji jtidex fti- -^idice i Jeu fervato ordtne jttris intcrroget ; ficus autem noth Ratioy inquit", priortscji ^ quia quifquetenettix ohedire fuperton lcgitimx prdcipienti j quod fit y cum fecundtim ordtnem juris rcos mterrogat. Ratio pojlertoris 5 quia judex non hahet )us interrogandi nifi fecun* dum ordinem juris. Jurts autem ordo no.n fervatur , cuminterro'- -gat devcculto crimine, de qt/o neqtte fama. ef contrareum , neqtie judicii competentia , neque plena probatto. Et in tali caju non men- titur 5 fi neget a fe patratum crimen ^ fivideiicet crimen adhuc fit occultum. CrEterum Becanus hic more fuo partim tergiver- fatur, partim etiam acquivocatione, ubi a Societate fua ejus crimen amoUri tentat , kidit. Diftinguuntenimjefui- tx inter caufas fecuh five forenfes , & rehgiofas. In illis fi quis juridice interrogetur , cum icquivocatione diftin- gueadum efle negant. In his autem iis uti fas efFe. Ipfe ve- ro refpondet de caufa Secuh Sc criminc perpetrato 5 quo nomine non cenfet fua illa clandeftina facra. lUud etiam jurtdiccy fivc Ordo juris abahis ad forenfia fpeciatim apph- eatur. Sed &: in altero iUo generereusperfidiisperjuriiquc tenetur. Neque enim vel judex hxreticus ipti^ciijtidex: yel judiciiun ejus juduitm competens. Juris quoque ordo Q.q fuf> jo^ ECCLESI^ ROMAN^ fufpenditvir ipfi ex aeftimatione aecufati fcu rei , fit ne cth inen publicum an privatum , judicium competens vel non competens, probatio plena^ vel nonplena. Sed &f^Qta Jefuitarum , •doftrinx eorum interpres locupktior , ex hi- ftoriis Anglorum & Belgarum > inprimis ex Negotiation^ Jefuitica in Belgio edita , manifeftiora funt ^ quam im- ber cum pluit. V el unius Garneti hiftoria in Aftis ejus vul- gata , &: a Doftifs. Cafaubono in Epiftola fupra laudata , nec non Thuano Hijlor, lik c x x x v. luculentuis repetita , ejus rei fidem pleniflimam faciet. Hujufmodi vero asqui- vocationum notitiam 6c ufum prioribus Ecclefix Dofto- ribus atque Magiftris non contigifl^e , adeoque k\x setatis noviflimum &j^r\iJi(x.^ &c veluti munus quoddam eflTe, So- cietatis ejufdem Theologus percelebris , Gabriel Vafquez' Tom, IV,quxfi. 93. art, f^Jub. 1 3. apertifllme fatetur y Sc glo- riatur. Negari^ inquit^ non fotefi y hujm Cper aequivocatio- nes} rejfondendi modi non memimjfe antiquas Do^ores ^ C^ itA \ credidijje , finegaretur faBum tam. coram judice quam coram alio , cffe mendacium. Bt revera ita ejfet , fi mens reffondenti^ mn ejfet cum illa 5 cjuam diximm , reftriltione ad interrogationer/i refpondere, Id colipgitur ex Thoma^ qui etiam in Reo, cum injufie interroga- tary alium modum non invenit^ quAm non refpondere. CQlligitur etiafn-exAugufiino-i o[uiloquensetiam. de juAiceinique interrogOtn''' Uy non meminit hujm refiri6iioni6 ^ modiloqmndi^ ut excufk" m reffofhfum , fed tamen nec negamt. Scilicet S, Auguftino > Thomas aliifque vetuftioribus Doftoribusmirabileifthoc donum linguarum non contigit 5 nectam felicibus eflfe iis licuit^ ut novse ac ferpentinae iftius lingux ufusiisinno- tefceret > agnofcerentque adeo duplici lingua y morefer- pentum , loqui fas piumque efle. miefitt Ro' C C X V I. Habuit hac oeta tate Romana Ecclefia duo» ZmforcXos ^^^^^^^^^^ fcre Pontificice poteftatis religionifque hyperaf- mfiinis 4t' pift^s D^^TJWl '^*T3JilJD V^r&fugnacuU MaoUm , feu arcmm^ Dajf. FERIODUS SEPTIMA. 307 Dan.Xi. 39. Jefuitam & Cardinalemeruditionis&indu-Ww/^4^«/>, ftriae laude coetera non defraudandum utrumqtte , Cxtz- ^'/^"J^'!'^^ rem Baronium , Sora j Campania Urbe oriundum ; & KoT'cJdm.iUf, bertum Bellarminum , patria Politianum , Marcelli 1 1. PapiE Sororis , Cynthix CerviniE 3 filium 3 quorum ille fe- culi hujusfeptimo, hic yicefimo primo anno dcfunftus ' eft. Scriptis iUiin vulgus editis pkiribus :, giganteifque vo- kiminibus ad fcopum eundem , ftabiUendam quse inde a Reformatione nimiiim labefaftata 6r pkiribusin locispe- nitus collapfa eft^ Romani Pontificis potentiam, fupra Mortakum omnium , imo ipfius Dei Omnipotentis po- tentiam {ck efferentem , atque inde manantem rekgionem Pontificiam univerfam , diverfa omninovia grafi^ati funt. Ilk Annales Ecclefix condere , huic controverfias Pontifi- cias traftare , curce cordique fuit. Ac ut de Baronio , qui Bartmii am^ fub aufpiciis & duftu Philippi Nerii ^ Congregationis O- »^«f cujuf. ratorii fundatoris, Annakum iUum partum fuum pluf-'"*'''-^'*^* quam elephantinum (^nam cfim elephanti fpacio decem annorum partusfuos edant, iUeter decem annorum fpa- cio fuum edidit} enixus eft ^ priore loco dicam 3 rds ipfa manifefte arguit, quandoad fcribendum ^lnndes feu hi- ftoriam Ecclefii^ animum appukt , non eirm :^inegc)tiifi- bicredidifl!e dari^ utfaciemveterisEcclefisev qHaiertiin- veniebat quain Scripturis, qua iii Patrum & hiftoriarutii antiquiflimis monumentis , peniciUo fuo bona fide expri- meret ;. fed potiiis ut talem ei cn<^\et quadam y^oLxoavMrd feciem fingeret , qualem Ecclefix Romana: fufceptum fe3 mel patrocinium poftulabat. Ciim enim omnes hodiernK de rekgione controverfise ad duo capita y doftrinam fcik- cct de dogmatibus ritibiifque , & Pontificis Romani po- , teftate & Monarchia revocentur commodei , in utroque earh rationem Baronius tenuit ^ ut omifTa quxftione de vo- luntate Domini , & vera antiquitate , omnia fine cxceptio- Qq 2 ne i^o8 EGCLESI^ ROMAN^ • ae defenderet, qnx Romx probari fciebat. In quo etfi fubtilem artan leu >tgu4*v quandam vaferimam adhibet ^ plerunque tamcn impiicatamanimi fuinotionemitapro- dit;? tit quifquis rudis &: coscus non eft, confilium ejus fubodoretur facile. De Scripturas ufu populo erepto , Im- gua ignota^, traditiooum etiam recentiorum authoritate ^ Tranilubibntiatione , Miffa , concomitantia , Sanctorumr- iuiagmum invocatione 3 cultu reliquiarum, purgatorid>; iadulgentiis:, fmiihbufque fequiorum Seculorum inven- / tis , Froteftantes inter 6c Pontificios controverfis , afferen* dis Gibeonitica fraude itaubiquelaboraty utcanse&ve- tieran.dx antiquitatis colore ea mvita hcct imbuereanni- tatur unice. IjLpmani Pontificis vero Monarchiam , SciU . lud infinitum imperium 5 ita allidue omnibus viribus eu-» 5tfiu/)<»f ctx-ctt/5fi)5; propugnat , ut merito Dodifs. Pithoeus» t^J pnori,bus infpeftistomisjudicaveritj non titulo ^/^;^^////;//! *sv^yjX%v^Bcdefkaftifarum,:, S^di potiiis de fote/law Pap£ infigniridebuif-f fp. Hmc fcihceteft, qu6dQmniaacfingula.3 quic inEc-. cicfia accidcrunt , Pontificis authoritate gefta elTe contei;!-^^: dit :.probatiffitnosquofqueauthores.3 ficubi SediRoma- nis\advef>l^um quidpiam fcripferunt» non fine ftomacho' rejieit : tlQatificimi Rpmanonmi fafta. quantumvis enor-^ nna>, ttuculeata 3 t^annica excufat ^ tuetur , laudaty Hildebrandum ,, illum generis humani furiam , Regum & trincipum poteftati 5 libertati, cervici dcnique inlidias • qusefitiijimasilruentemj &:Sathania^iUiusde f^Wflt uTii'^ ^fiCi^^: Pontiiicis ,.dodrinse elementa brevibus quafi apho-i Xj!^isy,qui Diftatuum nominc veniunt ^. Gomplexums£ amphs mirifque elogiis exornat> &: perfeaiilimi Papae> l ideam abfolvere pronuntiat : Bennonem 3 afiofque contra- diceates.3,auritos hcet 6c. oculatos teftes,, obelo fuocon- fi^Os exagitat damnatque : Concilia nonindi£taauthori-> ^tci.PQntificwm Pfeudo-Synodos 5, Imperatore^ 3 Reges ,, Erin- PERIODUS SEPTIMA. 305^ Principes, Papx fputa lingere dedignatos , IicereticGS, fchifmaticos , ty rannos appellat > novillima qiixque exem- pla promeritos, clamat: .eofdem res Ecclefiafticas attin- gentes maledictis incellit -, aufus etiam (ad A. d c c c l v. J| R.egesvcteresFrancprumcamobcaufam cum latrembusif» Sylvis coniparare : fidelc^ eorundem confiliarios ^jura Re- gia adverfus Romanam Curiam defenfitantes teterrimac hnerefcos Politicorum crimine arceffit : denique non aliud fere omnibusfme difcriminej^quamcoecamobedientiamy hz humile fervitium Vicario Chrifti in hifce terris exhiben- dum fuadet , commendat 5 &: exhibere abnuenteis ^Cam- pano fapercilio fuo :, (Campanus quippe fuit) ubique de- teftatur damnatque. Scilicet venaHtium erat Romani Pon- tificis mancipium, purpurse merccde conduftitium/ ad Papatum afpirans &: remis atque quadrigis contendens ipfe. de quo fic meritoGrotius cecmit: '* {^nnales docH nimium fervile Baronl .Suilegis j (^ Romx quale prohatur opm y Crcdm ne propera : multo vigilata lahore Pagina -, fid nutu Juh dominantis crat. ^^uchramcntumnoneji leve j purpura \ fridcm^ Tontifices verum non didicere fati: &C. Accedit ad hanc Ct^^^iaiv tv ^vyf^c^m^kw dfjpojhionem firi-- ftoris^ quaminScriptoribusinpnmis fpeftandam Diony- fius Hahcarnafleus monet ; modus etiam , quo fingula hasG BaroniuSj iWAAio)!' tw 'xlOTjSeCclj profecutus^eft^ prrepofte- rus paflim &: perverfus. Qiio pemnent vifiones , miracH- la 5 jSc putidiffimiE fabulse , quas ex recentioribus fcripto- ribus 3 Zonara , Vincentio , Nicephoro , Metaphrafte , Antonino 5- Cypomanno 5 Surio^ fimihbiifque fabularum. anihum hamaxariis , eorumque adeo fide itacollegit, ud ipfum inter &: illos , ahofque etiam aurearum Legenda- rum confarcinatores ^ veluti Jacobum deVoragine,^ Pe- Qq 3 truiu; jio ECCLESlJE ROMAN^ tmm de Natalibus &cc. noa aliud difcrimai appareat, , quam quodillifinearte, ruftice 6c pingui Minerva fabu- lati fiint> ipfeveromajorem cqlorumapparatum, quip- pe nec ingenio , nec arte rudis , adhibuit : horrenda con- vitia 5 qusE paflim vibravit in Proteftantes y quos etiam aJ y^. Dccc.una cimi Sergio Manifhxo^ hi^erefeon horren- damm patre, Diabolum Catechiftam habere criminaturj - ic ad A, Ai. c/ X V I II. una cum Bafilio Bongomihorum .auftore, Alexiilmp. jufTucremato, vivicomburio defti- nat : judiciorum temeritas. Veluti ciim five adverfa five laeta ^ qu^e Principibus , popuHs , privatis contigenmt , velobfervantics infigni ergaPapam, Ecclefiamve Roma- nam : vel contumehae injuri;:eve ^ quam iUi fdciffe vifi funt j accepta refert : parachronifmi manifeftij craflique ex igno- rantia Linguarum GrxciE Sr Hebraicac (^quarum ignarifli- mus tantimi non dvirT^ois ^i^al 6c iinpranfus paratus ad o- pus iflhoc acceflit} admifli pafllm errores: corruptumcr- roneumque Sc inconftans de authoribus veris falfifque ju- dicium : confignatifl[imx notx contemptus nefafii Regum & Principum , odiique adverfus plures concQpti inexpia- bihs. quorum omnium exempla irrefragabiha Viri doftif- fimi 3 Cafaubonus in Prolegumenis Exercitationibus pr^e- miflis 3 6c Exercitationibus ipfis , Mornseus in Myfterio Iniquitatis , Otto in Examine AnnaUum > Blondellus , Pa- ■PoHtificiorum yi^^s , Carolus 3 ahique deprompferunt. Ne dicam ^ fegni- deitfdemjii-ttX:, Opus tot malse fidci. compunftum notis , probarie- favTabfiT'' ^^^^ Pontificiis emunftiorum narium , GaUis inprimis. Certe Cardinahs &: ipfe Perronius /;^ Vofth.in Bayonim'^ fic eum perftringit : Bonus homo ("Baroniusj multis inlocis hifto- ria/H^ deceftus fuit^ magni in eo parachronijmi y in, infinitis lo- cis fallitury minime eft exacfus -^ ne in ipfo quidem ftylo, Nonnifi, lahoriofmn eftopus^ 6cc. In voce Roma fic de eodem cenfet: Uimismagna temforalis foteftas Papam epcofum reddit Vrincifihus Chri- PERIODUS SEFTIMAi jri Chyifiiams, "J^eque frudcifJtcr ficit Bctronm , quando tantopereiU lam difendere con^dtus eji, Doftiilimus Launojus Sorbouicus de codem cjufmodi in Epiftolis fert judicium : N-enw nejctt , tum Jedis Romam opportimUatum Afjertorem ejjc eupidifjimum , (^ uhuunc^ue (^ quomodocunque erogare , cjua ilUus amplttudwt , co?n^ m/)dis y honori infernjitmt^ Alibi : Baronit^s ntdU^n prxtcrmittit occaftonem a??iplijicand^ dignitatis Romam Rontijicis. Neque etiam propitium de eo judicium Godavii Epifcopi in Prxfatior ne hiftorix Ecclefiafticx extat. Denique edito undecimo tomo Annalium 5 quoHifpanoruminSiciliamjuribusde- rogare vifus eft , tantam eorundem offenfam invidiamque incurrit, utnon tantiim vacante poft Clementis VII I. mortem Sede , quam confcenfurum fe Baronius , &: cum eo alii fperabant^ infeftisHifpanorum Avil;^ inprimis& Afcanii Columnis Cardinalium artibus ftudiifque a Papa- tu exclufus fuerit : fed etiam eo rcs proceflerit , ut Ant- verpicE , ubi Annales eodem fere tempore recudebantur , undecimi tomieditio, Philippi juflu^ prohibita , & Ro- mx excufa exemplaria in terris Hifpanorum diftrahi veti- ta> duoque infuper hbrarii , quod contra ediftum ea ha* buiflfent , ad triremes damnati fuerint. pluribus rem ge* ftam narrante Thuano HtflorJih, c%y.^ i v. ubi etiamBa- ronii iracundum &: thrafoniCum ad literas ProRe^is Sici- lise refponfum ejufmodi narratur: Melitps ejl ^ mihi mMiy quam ut evacuetur gloria mea, Dlem meam laudem ne taci^ris , qu»- niam os peccatoris ^ c^ osdobji apcrtum ejl Jiiper n^e, quippecim hxc accufatio ^ nontam inme^meos Annaleis direch ftt^ quim ttdverfiu ipfum Tontificem , (^ Sancf^ Se/hs (Jlfaje/fat-em, qui eos %;idity ^cm^is Cardtnaltbuxexaminandos prctbuit, Petrusvidtty Fetrus approhavit : Huic petr^^ atque adeo rupi injixtis mimme &: apud eundem alter Cardiiialis Vifmus quoad ca- ftitatem etiam in florenti xvo cum J(f^ho'y quoad pau- pertatem inter divitias cum Davide , quoad liberalitatem • in egeftate cum Tohia y quoad folituduiem interiorem inter i occupationes aulx ^ cum Gregorio > quoad humilem de fe opinionem in conferta multitudine vututum exoellentifli- marum cum ?aulo\ quoadliberam vocem ergadominan- tes cum y^?^^;^;/^ ^^//^^ liberaliter iatis comparat. In qua- tuor , quos edidit , controverfiarum tomis, mole fine ner- vis 5 fic procedit , ut primo Ecclefias Romanx doftrinam, probationibus ex-Scriptura S. Conciliis , Decretis Pontifi- > cum, Patribus & ratione 3 petitis 5 afl^erere conetur j dein- d€objeftiones hsereticorum , quosvocat, folvere aggre- diatur. Prxfationetomiprimiadleftoremait ^ j^^^^^j/- dei controverfias co?nplecU , ut unum docirtnA corfm integrum ^ perfeBum , Juifque numeris ahfolutum exiflat, Quomodo fperat j fe hdreticos homines ^ ut eodem tomo perorat , adlumenfidei revocare , velfaltem impetum eorum c^ furorem frangere foffe^ iwfowfr^^t/ffr-QuodigiturexScripturis, principio nobifcum conmmu- ^'tTeltti^^^^^ difputare inftituit : quod non perinde mahgnus atque laudem non- Jefuitx alii , Valeutia inprimis , Vafquez , Becanus , Mal- fMiu wwtf»- donatus &c. meUore ut plurimum fide adverfariorum fuo- rum argumenta allegavit , & amantior, quam ilhj ve- ritatis, ficubi erravit , prudens fcienfque errare non vide- tur: quodj fecus ac novi Methodiftx aperto Martcnon per cuniculos , 8c tergiv^fando nobifcum egit : quod ad- V€rfus falfa errantium&: verorum haereticorum dogmata r.€ae &exveritate nonnuUa dixit: quod infamem^ilhim Mo- ,m'. UMt» PERIODUS SEPTIMA. 313 Molinifmo-Pelagianifmum perofus 3 de pra^deftinatione orthodoxe fatis differuit : quod in iis , qux prxter veri- tatem 3 conftabiliendis EcclefiiE Romanx dogmatis , attu- lit ,* capita illa doftrinx , in quibus a vero aberrant , difli- dent autinftabiles funt Pontificii , inunum compegitat- que concinnavit y multafque multorum fententias fumma Pontificum , Academiarumque Ponrificiarum approbatio- ne munitas comportavit 5 &: fententia fua conclufit , ut ad liquidum perduci pollit^qua m re partes contendentes con- veniant difcrepentque^ amplam certe laudem ille mere- tur: Sicut autem naucleris tria folent effe periculofa ^ ^'^piur.tver^ in fcopulum alliferint , i^i in dorfum arenarium inciderint , Yeprthenfi$He fi velificentur male : fic Bellarminus etiam vaftiffimamil-f'"!''''^'^*^ lam navigationem fiiam tribus incommodis illis obnoxiam reddidit. Etenim fcopulus , feu rupes &: petra firmifllma eft S.Scriptura, adquamquicunqueallidunt, utcumPoeta loquar , infringunt dentemfolido. Unus idemque fcopulus no- bis eft pharus ad falutem : iis vero ^ qui veritatem in men- dacio detinent, certiffimus ad mortem Caphareus. Ad huncvero fcopukimquam fxpe, quamgraviter, crafl^e, ofcitanterque Bellarminus aUifcrit, adeoque Romanam illam naviculam Petri 5 uti appellare folent , tabulato dis- jedlo, corruptoque 3 non fcapham ulla ex parte integram eflTe, oftenderit, tum res ipfaloquitur, tum viridoftif- iimi liquido demonftrarunt. Dorfm vero arenarium^in quod ejus navis incidit 3 innumera funt teftimonia a difputato- re eo addufta 3 puta Patrum teftimonia falso , mutile , perverfe citata : noftrorum difta & fcripta fubinde iniquio- re fide , qwam unquam fcriptum , diftum ^ cogitati^mive fuerit, propofita: hominummentedefipientiumjanimo in nos caufamque noftram infcnfiffimorum prolata non fe- cus teftimonia , quam fi foHa SibylUna , & Divina qua- dam vi otyfltrTipp^ eflent > quorum tamen pleraque forte Rr non 314 ECCLESIiE* ROMANiE non tam judicio certOj quam aliena fide ^ Collegarum fcilicet Scalumnoruma quorum alii hoc , alii aliud tefbi- monium ex varia lectione , quafi haftas amentatas commi- litoni (uti in CoUegiis Papatus folent) fubminiftrarunt j pofuit. Denique & veltficatto ipfa miniis profpera fuit. Na- vigii enim Chrifti pes , veUim &: fignum non aliud^ quam Sacra Scriptura eft. Atilleopus ixxxxm feientiam prope tnfini- Hm non modo variarum difeiflinarum dr linguarum , fed etiam tO" tm antio[uitatis yomnium htftoriarumi^temforumrequirere proe- fatus y de fide , de fcientia illa revelata 6c infufa Spiritus S. & Scripturx facris , verbum nullum facit. malo utique au- gurio fefeprodens, quod Scripturas pafliminfubfidium adhibens licet , fenfum tamen earum yvWt^v a Deo Spiritu S. & Scriptura ipfa demonftrare penfi non habiturus fit. Ple-. nisScripturiE foHus vehs ad Coelum > thronum glorixuf- que refta provehimur, fi Deum audimus. fin aHa ^ alios , circumducamur necefrum eft per finuofas ambages, do- nec ad Scripturas recurramus , aut in ambagibus illis fub- jnt^nftAni fidcntcs mifcrime pereamus. Alicubi etiam inconftantia: fii^ttHdo^rt- fua: y non ingratahcet nobis documenta dedit. velutici^im ^^^,^,^^^j^^^^^ ahbi pia, fa- na 3 orthodoxa , 6c priorbus e diametro repugnantia pror tulit. Huc pertinent ejus effata , qux utroque poUice pro- bamus: (^lib..6. de ^rati^^ voluntatem haminis efife liheram^ tn veUt (^mcquam feltuare ^ ahfque atmlio Dei (\ih.^, dejuftif. cap. 1 7. 5 I— 3 .} Frofter incertitudtnem pofrid jujlitia , (^ per riculum inanis glori^ tutiffimum ejfie 5 noflram fduciam cotlocart tn merito ^ fiducia Dei : ISlon ahfirdttm ejfe , fe quis dicat nobis imptttari chrifti juftitiam (^ merita cum mhisdmentur& appli- century ferindi acfet ms ^fe fatisfeciffemus : (lib. 3. de Poen. cap.4,) A Sfiritu S, ejfe lumen fidei j quo is intus drindomici' iio cordis nohis dicit ', Ita efe y nihil hafetes -, quibus verbis Spi- ritus S. teftimonium internum , quod alibi impie exagitat, afle. PERIODUS SEPTIMA. 315 aflcrit : (Ub. i . de verbo Dei cap. 11.) Scrifturis ficris nihil ^ netius^ nihUcertius, ut JiultijJimH^ fa , qiit fiden$ illis hahen^ dam negat, quas etiam efle notiiiimas , ccrtillimas , verif- fimas , iifdem , qiubus & nos uti folemus , argumentis fta- tim comprobat , conclufionem cedro dignam ej ufmodi in- ferens : Suare S. Scr-iptura regtda eji credendt certijpma cr tuttjjt' , ma : ( iib. 4. de Pontif. R. cap. 2. fs-ad Secundum > &: lib. 2 . cap. 3 .} Papampojfe in harefin tncidere , Aeficerea ^de , jtidica- ri abEcclcfta-y ejiis Sedem alto transfcrri pojfe fineviolatlone jtirts Dtvihi : ( lib. 2 . de R. Pont. cap. 2 .} Forte non ejfi dejttre Di- inno, Romantim Ponttficcm Vetro fitcccdere , c^^itiadcea fkcceffmie ne y^ qutdemtnS.Scrtptttra extet-y mox contcndens tatncn , m fucceirione ilia totam religionem &: fummam rei Chri- ftianx verti, liceteanonfitde fide, nec in Scripturis tc- ftimoniumconfignatum habeat: (Ub. i. de R. Pont. cap. 1 2 . fs. 5 . &: 48 .3 Claves non fili Petro datas effe -, potefialem Petri cum cxteris Apoflolis communicatam effe ; aqualcm ftttjfe Petrum cr Paulum-, dcjtium hujus c^illius jtis in Eptfcopatu R. ftuffe-, Patdi majora futfje ojnam Petri merita. Ex quibus fimihbufque gno- mis Bellarmmum Confeflrorem fidei Reformatx, &: fibi ipfi difcordem facere in proclivi foret. Inprimis autem er- srg^Regti ^ ga Reges & Principes poteftatefque fummas ceu alter Ma- Prtt^ctpes tn^ riana, animum infeniifllmum prodidit :, aftruens paillm{^^;^''^^Ji/'. imperiumPapx reftum, diredum & abfolutum invitas,i//f. ncgotia &: dominia Imperatorum &: Regum , quos clien- tes facitfapx, obftriftos ad pr;sftandum ilh homagium , &: abejus voluntate nutuqueita fufpenfos ^ ut exui impe- rio polfint , quoties ilh libet. In hbro piaculari ^ quem ti- tulo Matthd Torti adverfus M. Britannix Regis Jacobi A- pologiam pro juramento fidehtatis, cuititulumillefece- rat , Tripltci nodo triplex cuneus -, edidit , fic Clementem Hen- rici III. parricidam laudat: Vltus efl Deus chriflttm ftmm ^ dtm per alium ficratum virum , alioqui mtliti^ imperittm dr irter^ R r 2 mcnh ji6 ECCLESI^ ROMAN^ fnem\ Kegem eundem 7i07i Jine manifefto Dwin^ frovidentU mi' raculo interfecit, Aufus etiam poitea eft cum Jacobo Rege palam 6c aperta fronte congredi ^ &: tum triplicem ejus cu- neum , tum prxfationem Monitoriam , quo^ interim a Re- ge prodierat , multa argumentorum mole oppugnare, non veritus eum Juliano firnilem appellare > iple torquendis ScripturiSj quo ambitioni fervu-etj tamJulianoapudB. Cyrillum fijnilis, quamRexJacobus erat diffimilis. De poteftate etiam Pontificis m temporalibus^proinfidiato- ribus Principum , adverfus Barclajum librum fcripfit, quemnon foliimhujus liliusnisnia foricina confolliorem reddidit -, fed Suprema etiam Lutetix Curia , ceu feditio- fum fcriptum, fevero interdifto fubjecit. Utnon fmeo- mine Cardinalis hic Bellarmini nomen indeptus videatur , ctim ferah illa doftrina nonnifi Bella ^ arma ^ minas fpirave- rit. Denique itaPapatum ruentem Bellarminus fuftinere conatus eft, ita quiefcentibus ejus tantifper fatis, fufti- nuit, ut fcriptis tamen fuisSediRoman^e&Pontificijun ftiffimam etiam invidiam conflaverit ^ &:compert0 3 Ro- mam elTe ctSg^TrAJlcv incurabilem, quippeinerroreobftina- tam y adagio CaUiftrati apud Ariftophancm 5 quod '7^^^'^ 5CT05 KiiT^S Tnti^yin 5 podex lotionem vincat ^ fidem fecerit. Deferht ejtis C C X V 1 1 L N cquc tamcu Bellarmini ifth;rc Metho- Tolttnus ^^^^5 qua ille caufam cum caufa , rationes cum rationibus cotifugeyunt (infelici fucceflii hcet} contendit ^ ita aftutioribus in Pa- M 6c iidem qui fupra Walenburgii in fvaienbur^it , Methodo ^ugtifHnUnn feu Defenfiva chorago artis , uti puta- tur, Anthonio Fabro J.C.Sebufiano, Fabriani Codicis fuiinitio> protulerunt, comprehenfam ^'/^ ///r^ &: Zf^i? /?r^- /criptionis. Ecclefiam Romanam fcifcunt ilhinpoflTeflione eflle veritatis , utpote cui longa tcmporis ferie ita pr:Efcri- pferit, ut probandi onus ei non inciunbat amphiis , fed devolvi merito pofllt in humeros Proteftantium , qui pof- ^ feflfores antiquiores veritatis , in pofliflione fua turbare kborent 5 Ecclefise Romanse non rehfto aho , quam t^ci- piendi onere. Exceptionem autem efficacem efle , quod ita majores crididerint, atque plurium Seculorum flexu fluxiique ita docuerint ; quod fi qui negare animum indu- xerint, iis probandi onus fimifiter incumbere pcrtendunt. Sic nempe novi ilh homines calculum fubducunt , facihus eflfe placita femel defendere , quam rite probare : affir- Rr 3 man- rjrS fcCCLESI^ ROMANiE mantefque rem poffeflam imperare pofle, negantesfem- Jiter inftrui 5 docericupere debere: illos judicispartibus fufceptis hos hserefeos^ fchifmatis, facrilegii promptius accufare iis infidiofas quseftiones neftere pofTe : denique ,ad apologiam & demonftrationem doftrinx fux, utpote defendi, demonftrari nefcix , adigi hac ratione fc nun- ^uam poflfe. lidem Walenburgii poft CorneHum Janfe- nium aliam etiam novam rationem adhibucrunt convin- rendi, feu potiiis feducendi noftros, controverfia iisde rjocdtione^i it\xmijftone Miniflrorum fuorum mota > obtenden- tcs fcilicet j ex miflione , vocatione de ipfa prrsdicationc :^Mm ^ doftrina judicium ferendum efl^e. Sed &: Armandus Ri- chelius Cardinahs novam hic fmgularemque viam pr^ivit, jubens in Richeliana Methodo pofthuma , miflb examine do- ftrinae 5 utpote arduo &: molefto nimis^ de Ecclefia difpu- tationem omnem fufcipere», eamque inquirere nonexS. Scripturis , fed potiiis ex notis magis obviis , &: fere fen- . fus llmpliciorum ferientibus. cujufmodi inprimisirnt haud interrupta Pontificum fuccefllo , Ecclefix fplendor , ma- gnificentia , duptio. Tum pra^ipiebat ille controverfia- rum momenta Hbrare , fohciteque aftruere , quod capita, de quibus difceptatum haftenus eft , fundamentum fidei non contingant, adeoque falvo in iis difl^enfu RomanaSc Evangehca Ecclefia concihari facili negotio queant. Indc non Pontificiorum duntaxat , quibus ipfemet Petrus de Marca , Archiepifcopus Parifienfis , exaratis de Sacramen- to Euchariftioe diatribi«., patrocinari vifus eft , fed noflra- tum 3 etiam , Milleterii inprimis & Grotii , Cardinalis hujus confiUis caliidis obftetricantium , aUoriimque fcri- pta a/vgP^fltxTrxi exorta funt Neque alio Walenburgiorum, in omnes partes fe convcrtentium , & unum ex aliodo- lum confuentium jlibride Unitate & Schifmate Ecclefiar, c& nuper jetiam Auguftini Gibbonis de Burgo , Hiberiii , PERIODUS SEPTIMA. 319 de Luthero-Cdvinifmo ^ Schijmatico quidem , fed reconciliahiii y libelli 5 quibus momentum controverfiarum minuere & e- lcvare inligni fraude , a Viris Celeberrimis , Crocio & Coccejomapricocollocata, conatifunt, fpeftant. Subit famofilKmus ille Capucinorum, Valerianus Magnus y Mc-rairianm diolanenfis, qui edito de Catholicomm d^ Acatholtcorum Re-^'^'^^^ > gula credendt judicio y ad unam cxterasomnesScplurimas & gravilfimas qua:ftionem revocavit: -=^^fciliccty/>r^r- tior credendi regula, quis verus (^ infallibilts judex, Sfiritm S, ne es^ S. Scriptura fingulos fideles eum invocantes feorfim infiruens > m negle^iis Scripturis Romana Ecclefa y a SpntwS. in Conciliis Oecumenicis infaUihiliter edoBa y extra pericu/um erroris pofitAy toto^ue regeneratis fulgens f Illud affirmantes Bihliftarum nomi- ne , quafi probrofo , infignis fcilicet non Karricus fed Pha- rifa^us , traducit. In aeftu difputationis eo fe abripi paflus honio eft ^ ut fua vineta graviter coedenSj, quod res eft ^ fcri- heret, Primat-um ^ infalltbilitatem ROmam Pontificis exScfiptU' ris prohari non pojje ^ fedfbla traditione conftare. qiKxl Majefta- ti Pontificise violatx nefas interpretati Jefuitas Xty^fj^oi^ . efFecerunt, ut Valerianus in vincula raptus ,.ex iildem caufam dicere coaftus fuerit. Ne vero novos hofceMe- thodift:as recentiifimis artibusfuisScripturce Sacrxforum declinare, quod ftrenue tamen faciunt, viderentur, di- verfam etiam Methodum cx eadem Ignatianorum Socier tate Jacobus Mafenius fecutus , fcriptum , quod tum A-ju-,/,»;^,., , kxandro V 1 1. tum Proteftantibus totius Europx Prin- cipibus dedicavit , cuique titulum ejufmodi fecit : Medi^ WaConcordia Proteftuntium- cum Catholicis inuna Fide^ &exS, Scripturadefumpta-y edidit) in quo Confeflionem fidei Pon- tificisE, ex Tridentinorum fententia claris& explicatisj. uti ipfe loquitur , fed revera a fenfu germano in peregrinum &: pervcrfifflmum detortis, & obtorto collo raptis , Scri- pturx verbis contexerc conatus eft> pariim animofuore- 320 ECCLESI^ ROMAN^ putanS:, Scripturamnon tam inliteris^quaminfenfuge- nuino > ex Scripturarum ipfarum penetralibus deprom- ptO:, confiftere^ neque hiculliusvel hominis, velcoetus humani , hunc vel iUum fenfum ad confcientiam cujufli- bet hominis cum certa h\m^ 'TtnvfjLci]®*, non manifeftan- tiS:, authoritatem in cenfum numeriimque pervenire. Proin vinlis animi fidem nemini bono fecit. Demum Henricus Marcelitus, MarceUuis 3 Sylvse-Ducenfis , Lojolae itidem Sodahs O?^ fideramnes racific^ ^ c^ Camnes Benigna Recomiliatioms protu- litj in quibus fuppofitis iis ^ quse neutiquam dvt^ciyiiyicL ' funtj, Veroitii^ Nihulii & Walehburgiorumartibusjun- ftis ea reconcihationis media etiam Sapientiflimis Germa- nix Principibus obtrudere aufus eft , qux acceptantes BojjHifCoft- ftultiflimos reddere aptanata funt. Denique non itapri- domeujis Lpi' ^^^ Ifluftris iu GaUia Prrcful , Jacobus Benignus Bofliiet, jiop..s. Condomienfis in Aquitanica fecunda Epifcopus ^ in nu- pera Bxpofttione Dockin^ Catholic£ , Richelianae Methodo iw" fiftens 5 tum ex propriis Confeflionibus palam facere in- - ftituit 3 nos in fundamento fidei , & fingularibus etiam doftrinoe capitibus ad Romanse Ecclefias fenfum propiiis accedere^ tum labem multipHcem ab Ecclefia fua abfter- gere conatus / ejufmodi Ecclefise Romanae faciem pinxit, ut in amorem ejus credulos facil^ abreptum iri , plan^ confideret. SciHcetibieft PerguU pi^orum ^ 'verinil, omniafiBa, TJovi iiii ^ie- Et pudcrc cum fimilefque priftini erroris eo magis Uquet , thodtfta can- qu6 pkis lcnocinii ad eum tegendum adhibent 5 vidofqu^ f^olmtT ^^ ratione eo certiiis produnt^ quo artificiofiiispugnam fneritohixhsn- h.-^ViZ decUnautes , /?^ infirmitatem carmsverfii uti gravi- ter S. Cyprianus lih,ad Demetrium id in paganis reprehen* dit 3 cu?n terrenx, carnis imhecillitate contendunt, Ecquid vero novi iUi Methodiftse 5 Cadmxi fratres > fraudum archite- ai, qui fideifalvificse luminibus orbati , angulos ubique qu^- tur. PERIODUS SEPTIMA. 321 quxrunt 3 in quibus fe aliofque lucifugas ne doftrina & opcra eorum ad lucem coeleilis veritatis penetrans argui poHint 3 abfcondantjnoftrisillamconfiliorum&laborum. moliminiimque defperationem perplexitatemque cernen- tibus y 6c plus fatis intelligentibus ^ animi effe putant ? An ,non identidem animo noltro ob verfari cred unt Chrifti Sal- vatoris noftri cedro^ dignam fentcntiam , Mcthodiftas il- los c7i^(^>j]>iT^5 t5 diSv^ Tira inqmfitores hujus feciili tenebra- rLimquc fihos 5 fortiilime ferientem: Hoc illtid Dei judicmm e(l y qiiod lux ve'ait in mundum y c^' homincs magis tenehras , qukm lucem amarunt. Mala enim fuerunt illorum opera. Omnis emm cjui mala facit , lucem odit , ^ non venit ad luccm , ne arguantur ope- ra ejus. Sui autem veritatem facit , venit ad lucem , ut mani- fejia fiant opera ejus ^ quod in Deo faciafmt. Joh. lli. 19.20.21. C C X I X. E diverticulo ifthoc , in quod nova illa mo- ^(^^i- vi- limina Methodiftarum ^ Papx mangonum , a Bellarmini ^^dk^umjcem^ aliorum integriori fide de rehgione decernentium , vefti-<^»< p^t^^ giis deviorum , nos induxerunt , in tramitem reftum hifto- rix ut redeamus , poft Clemcntem VJ 1 1. 5c Leonem X I. ex Medicea Florentinorum domo oriundum , fcenicum ctiam viginti fex dierum Fapam , (qui arcui fuo trium- phah a Florentinis fuis infcnbi paftiis eft ifthxc verba : Di- gnus efi Leoin^uirtute i^gni accipcre lihrumy c^ folvere feptem jignacula ejus) Cardinahum Coftpgio per factiones mire fcif- fo, ciim Dominicus Thufcus Regienfis CardinahsHifpa- norum ftudiis Sc quadraginta quatuor fuftragiis e cella fua in S. Sixti Sacellum ad adorationem jam elevatus Sc a plu- ribus adoratus 5 Baranii vero clamonbus & ftudns obtur- batus deturbatiifque eflet ^ & Baronium denuo plures con- fufoclamore fruftra depopofciffent •, CamilhisBorgefius,J;^^i^^^^^^ qiii Pauh V. nomen aftiimpfit 5 a Gallica faftione , cui Al- ^w Paj^a eit- dobrandini &: Montakaniarbitrium detulerant , Papa ^l^"^^^^„^c^„. clus eft. Non fine jufto Dei judicio evenit , ut ^ixcTin-XdavisUonis Sf ' utriuf- jfi. e? Pauii itfmtf^tiie: Gotielavis y tum in' quo Leo X I. tumf in qtio r. a card. paultis V. eleffeus eft , per G;iFdinalem inprimis Perronumy ^/T''* />r«- ^^^, ejiis hiftoriam Diex i. Mart. &: xxv i i. April. A.m. p. c. V. & V i i i, ac X I X. Maii A. m. d. g. v i. litens confi- griavit j ((^u^sejus tit 6c CardinaHs Joufe literas fub iii^em primiE partis LegMionuin crnegomtiomm ejm videre eft} in^ vulgtis etiam emanarint. Inde enim ponitus liquere omni- bits coepit y non Sanfti Spiritus > fed earnis eonfilia in ele- ftiofi€ Pontificum dominari. dequoinferiusplura. Fau- lo jam Pontifice Confpiratio Anglicana pulveraria 5 & Henrici I V. pafricidiimi 5 qux fupra fufiiis , confiexa fci- pAuim D;W- lieet fcrie ferum , expofuimus , acclderunt. Paffus vero nn tttnin fe j-^^jjj q^ ji^ libf ofuni Romis , Bononiae $c N eapoli impref- tnr. fbrum infcf iptioriibus , fe falutari Vice-Deum , chripan^ Keif» Momrehafn mvicfijfmnm , (^ Pontifici^ Ommpotentij^ Con- ' Jervdteyem acerimiirny quin etiam fibi applicari didta Scri- ftufx , veluti J^fem* xxv i i. 8. Gens O" Etgnum , qmj r^m fir^ierit ilti i in gladto ^^ &in fme y ^ in pefte vifitaho (u- fer gentei^iilldm^ dtat Dor^ims : &:Dan.vii.i4. Dediteibo- Mfiti^ potejiatem (^ Regnur^i y ^ amnes fofuli ei fervient^ Fotef fas eJHS fotefias dterm > (^ Megnum ejus quod non corrumfetur :■ (quof ttm ilte lotus Regem Babylonioe fpeftans non male fofte quadravit 5 at hoc de Chrifto fonans nonnifi blafphe- me detof queri potuit} deniquc Efaj . xl i x. 2 3 . Bt ermt Re^ ges pMfitU tuiy ^ Reginx, mtrices tttie, Vroni in terram tncurva^ Hifforia di^i - ^^^^ f^ tibi , ^ pdvereM tunm lingent, d.tt PmiHm C C X X. Statitn iriitio Papatus fui ]?aulus Veneti^ li- *fll\f-^ff^^l'^^'^ %X7L^^^ eo quod Refpublica^ duni aum dehonis S^d^s tac^re^ ^ legeni fciviftet , qua Ecclefiafticis interdi- ^yL^^/Eui^^^^ ne quid fori&iniriiobiliumboriorumpofl^entac- Micis mJ c\uittrt, Legem earii , utpote Concilio &: Carionibus li- ^^iflTftt* ^^^^^^^^^^ ^^^^ Ecclefiafticas adverfantem abrogari Papa tt77$hr V^' R^niief Mt Veileti 3 ofteriderites pef Oratorerii mul- PERIODUS SEPTIMA. 323 tis verbis, nihil legefuacontralibertatem Ecclefiafticam decretum efle. nam legem ad fubditos folutse conditionis dire£tam efle , de quorum bonis fibi , neminem in tempo- ralibus prxter Deiim fuperiorem agnofcentibus , fecun- diim juraac leges fl:atuere liceat. Nihil Ecclefiafticis illa lege imperari aut injungi ^ non illis auferri rei donatie , aut in favorem eorum quomodocunque alicnata! pretium , fcd poflfeflionem rerum foli ^ ne traftu temporis fubditi ^ qui onera ordmaria & extraordinaria imperii fuftinent , bonis illis omninofpolienturj&impares tandem ad ea fuftinen- da , imperium infirmum & omni ope deftitutum deferant. Id ipfum ahos Reges Principefque in fuis ditionibus fem- per ftatuiflfe 5 nominatim Crefares Valentinianum , Va- lentem Sc Gratianum edita^jSf ab Hicronymo laudata Con- ftitutione > Carolum M. in Saxonia ^ Francorum Reges , Edutrdum III. in Anglia, CarolumV. inBelgio, &'C. PrxceflTerat Clemente VIII. Pontifice , jurifdiftio ab ii{' dem cxercita in Ecclefiafticos , Brixianum Monachum Auguftinianum,qui undecennem virginem ftupraflfe & oc- cidiflfe conviftus fuerat : Scipionem Saracenum hominem impudica vita infamem , &: Brandolinum Valdemarinum, fcelerum plurium compertum : nec non interdiftum , ne quis five religioni five facris addiftus ^ five Scholas , flve CoUegium , Sacras aedes , Xenodochia -, coenobia iii fux jurisdiftionis territorio , inconfulto & non confentiente Se- natu, :3edificaret. Qux diflimulata a Clemente, Paulus cum concoquere non pofl^et, ad tria tandem capitafua^ adverfus Venetos querimonias contraxit , videlicetdele- gCj qux novas Templorum & xdium ftrufturas fpefta- bat: delegealtera, qua bonorum immobilium acquifitio vetebatur : denique de jurifdiftione in Ecclefiafticos. Pro legibus igitur patriis , juribus /libertate puMica pugnabant Venetl Contra Pontifex jurifdiftionem Ecclefiafticam Sf 2 con- 324 ECCLESI^ ROMAN^ convelli ySc fiiam authoritatem infriiigi clamitabat. Ciim- que pro juribus {iiis Veneti ftrenue contenderent , Ponti- fex ad dirasconverfus, diploma ad Pn^fules Venetse di-/ tionis mifitv quo memoratas leges abrogavit , & nifi intra viginti quatuor dies a Republica abrogarentur , &: capti-^ VI traderentur ^ jam nunc Principem &c Senatum 5 qui nunc eft, &: demceps erit> Sc totam Venetam ditionem inter- difto feu anathemate fubjiciebat. Veneti Duce novo Leoa- hardo Donatoi^qui excommunicationemPapc€^r///^;>^j^/A me^ aera feriem vocavit} contra audentius ire , PatriarchiE Aquilejenli diploma in ditione fua promulgare volenti, exiUum prisfens interminari -, contraria ad fuos Prasfules mandata mittere 3 &: ubique facrum folennetempUsaper- xis peragi, coetiifque Ecclefiallicos celebrari more foUto jubere. Ita pauci Epifcopi diplomati detulerunt :, &facra more foUto perafta funt. Jefuitoe 6c novorum Or^inum fere cundti devoti Venetias reUquerunt 3 Donato Duce Jefuitis valedicente his verbis : Ite ^ 7iihilauferte 3 'aun(^tiamr redite. Jamque a verborum & dirarum jaftatione res ad bel- him incUnarevifaeftj Venetis triremes inftruentibus , & novas copias confcribentibus. iPontificis interim diploma & cenfuram ad continendbs in officio fubditos cenfuras fubjicere placuit.. Ubi Johannis Gerfonis CanceUarii Pa- rifienfis de clavium Ecclefia: ufu & abufu fententia pro fundamento fubftrata , multa ad caufam fuam tuendam Veneti fuperftruxerunt. Ante omnia Antonius Qiiirinus Senator populare fcriptum a Supremo Decem virorum ConfiU^o^ poftquama fexTheoIogis^ totidemquejuris- confultis approbatum fuit, fi-^bfcriptumj plenum Ciste- ra vehementis aftcftus , evulgavit , quo & legum contro- verfarum promulgationem novam defendit, &: nihil nifi ex neceflitate, & honefte jufteque a Senatu ea inrefa- ^Stum. contendit. Aliud eodem tempore contra PauU in- ter-. PERIODUS SEPTIMA. 325 terdiftum , fcriptum evulgatum eft , teftimoniis Petri An- tonii Ribettij Archidiaconi Vicarii Generalis, F. Pauli Veneti> Reipublicx Theologi, ex Servitarum Ordme, i\ Bernhardi Jordoni ^ Michaehs AngeU Bonicelli ^ F. M. Antonii CapelU Francifcanorum , F. Camilh Auguftmia- nijjF. Fulgentii itidem Scrvita: firmatum, quod noven- decim propofitionibus abfolvitur, quo &: cxemphs & ra- tionibus ac teftibus recentibus ex jure Canonico petitis Gonvincitur , Ecclefiafticos in ditione Veneta non teneri obfervareinterdictum, &: Principem poife ac debere citra peccatum ejus obfervationem prohibere.Sed iAprimis pun- ftum omnetuhrF. Pauhis Servita, in hac caufa nomina- tiihmus, & Reip. Theologus. quijudicium fuum fum- ma modcratione &: prudentia , Conftderationum nomine feor- fim fubjecit > quo originem primam &: feriem rei repetiit, & quid utrinque aut prxcipitanter , aut officiose a£lum geftiimquefit, exphcavit> leges, quae impugnabantur a Pontifice , tanquam rEquifluiias , a legitima poteftate la- tas defendit , jurisdiftiouem Principum in fubditos , atque adeo facrum ordinem ex Dei verbo per Beatilfimos Pe- trum& Pauhmifancitam aiTcruit , Patriimque teftimoniis confirmavit ; exemptiones clericorum beneficio Princi- pum concefTas probavit > hbertatem Ecclefiafticam am- phus difcuflit, ac-demum totam difputationem Leonis Pa- pse hac fententia , manere Fetri frivilcgium , uhictmque ex ipfius fertur Aquitate judidumy nec nimiam ejje feveritatem vel remif- fionem , uhi nihil erit ligatum vel folutum , nifiquodB,?etrm fol- verit vel ligaverit 5 conclufit. Sed & aho Authore anonymo, credito tamen eodem F. Paulo, prodiit hber, qui ofto capitibus eandem caufam mafcule egit. Duo quinetiam Gerfonis opufcula , cum prasfatione ejufdem , uti puta- batur, Pauh pubhcx luci data funt. Tumigitiu-Behar- minus , omiflis Confiderationibus , quibus F. Paulus nq^ Sf 3^ mcQj ^2S ECCLESIiE ROMAN^ men fuum proefcripferat , in authorem inonymum & o- pufcula ftylum ftringere coepit, graviter ante omnia cum Vcnciis expoftulans, quod contra Sy nodi Tridentinx ab iis receptx decretum , in ditionibus fuis libros de rebus fa- cris fme authoris nomine typis mandari patiantur. Ne- quealio potentiore , quam Concilii Tridentini , telo pu- gnatum , quippe qlio cunftse conftitutiones & decreta Pontificia, quibus fuprema illa poteftas afleritur , rata& firma habeantur. Bellarminus autem non contentus ofto propofitiones anonymi refutafTe , horrendis etiam ad fer- vanda Poatificum mterdifta exemplis cunftos hortatus eftj veluti Boleflai Polonice Regis 5 qui a Gregorio V 1 1. devotus fuorumcontemptum, rebelliones &diflenfiones in Regno pafliis , & ad extremum extra fe pofitus y vecors per filvasferinomorecumcanibuserrans, ciimrepentino cafu expiraflet , ab ipfis devoratus fit) deinde Ludovici Bavari Ca^faris, quijohannis xx i i. & Benediftixi i. fpretis cenfuris 5 tandem^ lapfante equo ^ fubita mortei non fafta poenitentia 3 nec a peccatis per confeffionem ex- piatus , correptus fuerit. Bellarmino refpondit Johanncs Marfilius Neapolitanus 3 ex Ordine Seraphico , &eidem errores innumeros ob oculos pofuit 3 . exempla quoque ele- vavit, oftendens fcihcet, Boleflaum non ob Pontificias eenfuras, fed ob fceleratam vitam mifefe periifle > &Lu- dovicum Csefarem non morte fubita , veriim veneno ab ini- micis propinato vitam finivifi^e ; aliis etiam duobus exem" plis incontrarium adduftis^ Johannis xii. & Bonifacii VIJL quorumanathematafpretanihil noxas attulerint; ad extremum fummum Pontificem nudum a donariis & privilegiis Principum , jure Pontificatus nullam habere Ui- cam poteftatem, nequefupremam, neque mediam, ne- que infimam , neque aftu , neque habitu 5 idque ex Na- varri etiam fententia a Bernhardo defcripta , conclufit, Scri* PBRIODUS SE^TIMA. 3^7 SGripfei-at idem Bellarmiriiis afdverfus Optifeilk Gcrioni^ cujlis eeu homiriis pii licet &: dofti , per teftipora talneft fciffurse in Scholis Gallise^jtibiPontifitia dignitas in arftufft CGgebatur ^ educati 3 6^: erroneas in i^ftu illo opiniones im- biberitis^ authoritaterri clevare iriprmis coriatus eft. Ne- que tarii^ri fic faftus finis fcnbcndi eft. Nam mox F. Paii-^ hlSy au^hor praefationis , Gerforiis Opufcuhs ptxmiilx y creditus, jam renudato aniriio, nomeri fuurii profeffus,- tuiii pr^fationis ilUus, tumGerfonisetiariideferifK)riem*i prohxa Sc accurata apologia fttfcepit , &: Cdridfe cum pn- triis fupra Papam emmentiam , ex riiente Gt^rfonis , loiide demonftravit. Sed 6c ejufjlem F. Pauti corifiderationes , quasiritaftas Bellarriiirius fiverat^ pecuUari libroadpaf- tes vocavit Joh. Antonius BoVius Novarierifis Ca-rmelita- rtus/ c^ntra quem longo ^cceque accurato fcripto F. Fiil- gentiiis Brixianus Servita > difputavit. Exceperunt dein- c6p$ duorum Cardirialium , Afcanii ColumriiE St Csefarfs Baforiii vat:kj quibus Cenfuras Poritificis- rion foliirri illi laudabanit 5 (ed etiarii Pontificerii 3 lit earurii executiorii ftrenufe infifteret, pknoafFeftu cohortabaritur. EtBaro^ fiius quiderii riuUa praimifia fahitatiorie ^ Ittpofe ageris curri devotis > ita diflerebat 3 Petri riiiniftetiurii dtfplejC fuiffei pafcere 8c occidere^ juxta iUud : Pafce oves fneas, .iMaBA ^ manduca. Hoc ultimum ]^m Pap^s iricumbere, €l^eoriiriiuniGare videUcet & riiaftafe. Neque difli mulabat , fc fuperaburidaturum gaudio, fi videre id fibi coiitigerit. Utrique v6to iUi Joh. MarfiUus refpondit. Poft obftina- furh ift amphfiimo orbis theaitro fupef tt rriaxime feria-Cer^ fariieri, plerique promifcua coede gregatirii & catervatiril e6ncurrere c6eperunt. Citatus interitn ad Inquifitioriis tri- bun^l Johannes MarfiUus ciim fe deferideret , rion foRirii EGckuae commirriiorie , fed omni etiam borit)^iTrii tarii mo- Mliutn; quam immobiliitm |>otfeffioiieo & facerdotiorurii fru- 52S E C C L E S I ^ R O M A N ^ fruftibus privatus eft. Sententiam ut legit, pro nulla&: invalida fe habere declaravit. Citatus etiam F. Paulus, . per literas ad Cardinales Inquiiitores datas comparuit,cau- lamque dixit. Demum Fulgentius longo fcripto non ad Inquifitores 3 fed ad Archiepifcopos ^ Lpifcopos &: Ordi- nes Religiofos du'ecto ^ proteftatus 5 pra^cipue lifcales mi- nas de privatione bonorum , qux nulla poflideat , rilit. Rebus exacerbatis nimium Pontifex pecuniis tum aliunde, , tum ex creatipne novorum CardmaHum coUeftis exerci- tum inftrui j ullit 5 imperatore difto Ranutio Parmenfmm Duce^ eique etiam Philippus Hifpanioe Rex, Hterisarti- ficiose fcriptis 3 fuppetias obtulit. A Rege contra Gallix :Henrico 1 V. miflLis Venetias Cardinalisjoufacompone- re flagrans diflidiummira folertiatentavit. Interceftit ta- men reconciliationi rionnihil feverajefuitarumexuniver- fa Venetorum ditione profcriptio, obfacinora, qux fu- fe ThuanusH///^r.//^. cxxxvii. commemorat, inter qua^ propius Venetos tangebant ifthxc^ qmd arcam imperu-^ familiarum per cor^fejjiones eos rimari , perjuajum haherent : quod- que pueros in Scholis , adolejcentes in Rep. fenjim ab ohfequio Superio- rum alienarent, Decretum igitur in Decem virorum confef- fu , ut fi re ad concordiam iriclinante aUquid pro tranquil- litate publicaremitterecogerentur, injefuitarumprofcri- ptione conftantiam fervarent 3 &: illorum reftitutionem omnino a pacis negotio- fepararent. Probationes de aliis criminibus contra eos confe£tae 5 ut haberet Senatus , quo fe de negata reftitutione Pontifici excufaret ^ fi eos , quos belli jam accenfi auftores , S>: porro novarum difienfionum incentores femper futuros timebat ^ intra vifcera habere -cogerentur. Vifisaftis &probationibusmenfeJunioA.M. D. c. VI I. decretum tandem conditum , quo Jefuitx exi- lio perpetuo mulftantur^ addito, ne pofthacpoffintre- ftitui^ ijifiex univerfiCollegiifententia, &-aaaprimiim ac PERIODUS SEPTIMA. 329 ac probationes in Decemvirorum confeffu coram Ducen- tis triginta recitentur , exclufis iis , qui Pontificiis parti- bus favere in occulto putantur.Interdidum fimul eft omnc cum iis commercium , 6c poenx graves ftatutx in quof- cunque , qui a quoquam ex illo fodalitio literas accepifle comperti f uerint. Tametfi vero tum pacis proxeneta Car- dinalis Joufa extremis viribus annixus fuerit 3 ut lcgem hanc reiigeret Senatus : &c Pontifex ipfe non refixa hac le- ge a confiliis pacis fe aheniflimum oftenderit , perftitit ta- men Venetis adamante fixa femel lata adverfus Jefuitas fententia : & Pontifici tandem CardmaUs Perronus effi- cacilTmiis rationibus perfuafit , ut Jefuitarum pofthabita reftitutione oblatas cseteras pacis conditiones amplecte- retur. Ita Jefuitis exulareSc plorare jufiis, pax Venetos 6c Pontificem inter 3 parario Regis GaUiarum nomine Car- dinalejoufa, coaUiit liis fer^ conditionibus j utVenetisli- hertas integra conjlaret circa ea , qu£ in controverfiam Papa voca- "vit : traderentur fine frotefiatione captivt : xi . KaL Maii Venetiis coram Frincipe (jr xxv. frimanis Senatorthus Joufa , adducio fe- cum Fraxineo , claufis valvis 5 voce prdconis interdi^um Pap£ re- vocaret i ^Senatumuniverfofc^ue fuhditos^ordtnes ^ c^ui in cen^ furam incurrerant , ahfolveret. Ita Pontifex Utem gravem adeo - conteftatus Venetis , cum pupiUx oculorum fuorum , Je- = fuitarum ignominia &: damno proefentiffimo , foro cellit,= caufaque cecidit , &: documentum mfuper pofteris fuis re- - Uquit , bruta jam haberi ab ipfis etiam ^ontificiis Potefta- - tibus fupremis Ponti-ficum fulmina , neque magis quam -^ inanis fund;s fonum eos , in quos vibrantur 3 territare. - Diffidio jam compofito a conjuratis, Rodolpho Vomo,sicaritm€M^ Michaele Vito Sacerdote , & Alexandro Parrafio, Jrfui-^"^'J;j^"^^ tis, Poflevino inprimis 5 coUudentibus > in caput F. Pau- r^«^tor«w li Servitx 5 cujus potiflimvim confiliis cordatis & pruden- ^^^[""^Jlf^^^^ tiffimis 3 Venetorum res , difficilimis hifce tcmponhusfJowati. Tt fte. 530 ECCLESI^ ROMAN^ fteterant triumpharantque 5 ficarii fubornati funt Johan- ne5 PauUi Florentinus &: PafchaHs Bitontius , qui eum ad Monafterium fuum pergentem invadentes ^ tribus gravif- fimis idtibus in facie 6c collo ferierunt , acmace uno m vul- nere reUfto. Neque tamen vulnera lethalia fuerunt 5 & patrocinium Servitx Senatus non conjuratis duntaxat^t percufibribus ^ qui eifugerant , exiUo perpetuo multatis , & prcemio quater miUe ducatorum ei , quiillos, ubicun- que nadlus fuerit 5 occiderit , promiflb > fed vitx etiam * ejus fecuritate in pofterum aflerta , ftrenue fufcepit. Pau- 16 prohxiiis diffidii illius hiftoriam ex Thuano , ahifque etiam repetendamduxi^utauthoritatis &: poteftatis Pon- tificias decrementum , Sc apud ipfos etiam Pontificios fta- tus priEfentiffima imminutio magis inde coUiquefceret. Nam ex eo quidem tempore Pontifices , fero fapientes h- ceta diris adverfus Reges5c Principes abftinuerunt, au- dientefque adeo fuerunt didto Nicolai Pontani 3 Veneto- rum Ducis , Donati prsedeceflbris , uu fcihcet Tontifices cen^ furis /eu anathematihft^ dehere injlar gladii vagindinclufi^nonte-' mere dijlringendi ^ ne dijcerent homines ejujmcdt telum contemnere. qui etiam Gregorio XIII. obnuntiare non dubitavit , 've-' rendum ejfe y ne Veneti ^ qui Grdci olim fuiffent , a Vafa irritati ^ \ J^atio in Gracia?n migrarent, lauh EfptM' C C X XI. EamiUarem maximeque charum Paulo fuif- €Ai Parijtefffi {q Ckudium Efpcncseum , Theologum Parifienfem , non luEccfefit"^' defunt , qui comaiemorent. Et tamen ille jam A. m. d. lxxi. jRomaftxfa- in vivi^ eflfe defiit. Sive igitur Pauhis juvenis adhuccum Tnrf^,^*"^' Efpenciro amicitiam cohiit y five cum defunfti fcriptis mi- nimc equidem contemnendis famiharitatem contraxit , eaque in dehciis habuit , non pariim ejus judicio Efpencsei fcripta exornari commendarique hquet. Juvabit igitur ex doftiffimo ejus in EpiftoliE ad Titum caput primum com- mentario nonnuUa huc fevocare.^ ex quibus , quse facics '^ ■■ - ■ , Ec- PERIODUS SEPTIMA. 331 Ecclefix Romanx ejus temporibus fueritj perfpici faci- liusqueat. Ubide ouj^^o^cef^ot Ecclefiafticorum ( <5/^r./?^^. »^. ^/S.e^r.} agit, lic ille turpem cleri Romani quaeftum traducit: Annon ouj^go^xgg^'* £/? clarijfima ^ qiiodtammultA fo- fitivo tantum jure pr^cepta veL prohikita , * eoujquc Itgant homines , donec pecunia fihi harum conflitutionum gratiam impctrent ? Ita ut Regina rerum pecunia divttibus licitum faciat , qucd pauperthus illi' citum efl , cjuia divitias , hocefl ^ fpmas mn habent, H£C emm ita demum procedunt , ft gratts ea quts facere intendat. £luod fi dolofi fpes refulferit nummi y /am quod prms erat interdicium , liher^e fit ac impune. Tam diverfia efi tn his relaxandis divitis atque pauperis con- ditto. Vix enim qutcquam prohibetur 5 quam ut ne qias gratis con- tra veniat , c^ quodvetatur y numerata fiatim pecuma ciifipenfiatur , quafi nullum fiit peccatum maius , quam nummts carere y ^%. Tur- pitis y quod Patrum ca?iomhus impofitam manifeflis c-r fiandalofis pec- catis difictplmam , in pecuniariam redemptionem difpenfiationis titu- ' lo toties iidem comnfutant y i^ quafiicontraquamtUiy oviumhila- nam ^ pecuniam y quam pcemtentiam o' falutem malint ^ Eccle^ fiafiici rigoris in inferendis pcenitentiis (jr fatisfaciwnihus immuni^ tatem pecunia venditant. ^uid quod liheros vulgo conceptos ^ ex dammto cottu , incefiifque hymen^is 5 contra Dei , Ecclefia , legum" que fiatuta editos y ejufdem pecunic^ vi legttimant , ad omnium fia^ tuum c^ dignitatum capacitatem idoneos reddunt y illegitimos ad pa* rem cum legitimis fiuccefftonem hahiles tnterirt^ -reddunt c^ admit- tunt? Etut y quodquidam ajunty A hove majori difcit arare minor, tJMinoresnon tantiimEpifcopi y fiedetiam Archidtaconi y eorimque male officiofit y ofiiciales c^ Vicarii y plerunque dum dtoeccfes d;' pa- roecias ohequitant , non tam facinorofos cr criminum reos poenis (^ correciionihus a vitiis deterrent , quam pecunia pr^fenti ^ numC'' rata , titulo procurationis , n^ dtcam y ■fictiti& jurifdictioms emun- gunt y ^ exugunt tam clericos quamlaicos. turpifftmum y quhdc^' hos Qum comHbinis > pellicibtis & meretricfilU cohahttare , iiberofi T t 2 qfte 532 ECCLESliE ROMAN^ que procreare fimnt i accefto aheiscerto cenju. haheat^ (ajunt) [l witt. AUegat deinceps "Taxam Camerdfcu CancellarU Apojlo- Ucd , libriim palam 8c publice LutetiiE impreffum &: vena- lem^ a quo ^ inquit, plm Jcelerum di/cas licet y cjuam inomni'^ bus ommumvitiormn Summtjiis (^' Summarits-, ^ plurimis qui- dem licentia , ommhus autem ahjolutio emfturientihns frofojita. Mi- rum ^ addit 5 hoc temfore , hoc Jchifmate non JuppreJJum tot tam- que Jcedorum y tamque horrendorum Jcelerum ojelut indicem adeo injamem^ ut nonputemin Germania^ Hehetia^ (^ uhicunquek RomanaSede defecium eji y opus projtare majore Jcandalo, Et adeo tamen non fupprimttur ah BccUJU RomanA Javitorthus , ut tanto- rum Jacinorum licentid ac immunitates in Jacultatihus Legatorum illinc huc venieniium , hona ex parte innoventtir atque confirmen' tur i advcrjus (JiDeo placet) quacunque Jatalia refittuendi, ac e* tta7n quojcunque Jpurios y Mamjeres y Bafiardos , ex illicito quocun^ que coitu , (^c, cum his , qui Je per adulterium polluerint , ut con- nuhere pojfint ^ perjuros y Jimoniacos , Jaljarios item j raptores , u- Jurarios ^ JchtJmaticos% hdtreticos , fed ad cor reverfos , non ahfoU vendi tantum , fed cr ^d ordines ^ honores ^ dignitates ^ henefi^ cia quAcunque ^ quotcunque 5 quaiiacunque , difpen/andi 3 homicidas quoque y fedcajitaies ^ Jeuinvoiuntarios. nam nec voiuntarios exce* pit Taxa ypreshytericidas , parricidas , matricidas , fratricidas ^ fo^ roricidas y uxoricidas yinfanticidas ^veneficos ^ incantatrices ^ con- cuhinarios , aduiteros ^ incejluofos 5 cum ajfinihtis aut confanguineis , denique contra nattiram , cum hrutis ^c, Haheat jam Roma pudo" rem , <^ tam nuiiius Jrontis crimimtm omne genus cataiogum prO' ftituere definat. Deinceps acri fermone perftringit Annatos > expeftativos gratias, refervationes in pedore , & infinita id genus ^ primum quidem Ecclefi;^ tam diu inaudita 3 nec a redivivis Petro &: Paulo intelligenda , &:c. Narrato infu- per Adriani VL propofito, PaulillLde reformanda Ec- clefia confilio ^ quod macuias , inquit , oflendens tantum , non mferensy quemadmodiim elufum fit , patcfaciti Concilii ter PERIODUS SEPTIMA. 535 ,. ter Tridentum indidi narrata hiftoria > queritur , adeo Pa- pam Patribus curix reformandas poteftatem non feciffe, ut etiam quaecunque de reformatione morum & difciplina ec- cleiiaftica inferionbus piaefcripfit , in his femper falvam S. A. authoritatem & elie & mteUigi Sejf ult. cm. 21 . decla- rarit. ut non miniis grate quam pie Pius idem magnam gra- tiam Patribus Tridentinis publica oratione Romas in fre- quentillimo Cardmalium Confeffu habuerit 5 quod inec- clefiaftica emendatione tantam authoritatis iUius rationem habuerint, tantaque in eum moderatione fintufi, utftis fe ipfe fuaque reformare voluifTet , longe in fe feverior fu- turus fuifiet. Monet autem graviter Pontificem ^ fultem deinceps reformandx ecclefise ferium ftudium fufcipiat. Ceyie videt ^ inquit 5 proptcr aliquot ejm pr^cejjorum /ua , non qud jfe/u Chriftijunt , qu^rentiun^ owj^^ojtggl^av ^ avaritiam (ut ex fcriptorihm et licet Sedi addictijftmis ^probarepojfumus^ in quem Jia- tum addu^a fit Si S. A. ^' tota chrijli Ecclejia y quam multa non multis ahhinc annis alrca facta fit difcejfto-^ metuendum, nemajor Jiat j ni aliquando tandem remedium adhiheat , fi tantis , c^uihus ohruitur Bcclefia , malis medendis allata mora fuerit , hoc futura damnofior y O[uolongior, £t tam diuturnorum motuum non alia cau- yi, quam c[u^d tot annis nihil immutatur y nihil emendatur , (jr cmnis reformandi Jpes inde ahrupta ^ fpecies ablata ^ cjuodrclicpuum 'BcckftA corpm reformatum veltnt , qttt (NB) tam multis' annortim centenarits urbem^ inquamerttm atcpue mixtumhahent imperium , defdrmattjftmam adhtic relio^uerunt, .Quid enimvelexcufirevelex' togitare verum attt veriftmile poffunt ^ quthtts non vel Rex vel Ca- Jkr^ n$n populus j non clerus ^ non generalis Synodtis y non tota de- niojue Bcclefia dicere potefi , Cur ita facis ? qtud^ inquam , pr^texe- re poffunt y quod eis Jibi fittjque reformandis moram vel remoram tandiu fecerit ? Bt fNSy tamenfub fole major malorum emnium li^ ^entia^ clamor ^ impurdtas ^ nedicaminfamia^impudentia? Ta- UsfoM ac tanta, ut nemo credat ^ nifi qui viderit y neget?temO) Tt 3 ntfi 3^4 ECCLESI^ ROMANJE •mji o[uinonviderit, Subjungit, pofle fe inde ab Hieronyma querimoniam 8c quidem perpetuam , texere. Satistamen habet produxiffe teftimonia rEtatis proximx, S. Bernhar- di fciiicet :, Baptiftx Montuani , ^''olaterrani , Adriani VI. Cardinalium Pauli 1 II. & eorum ipforum, qui Concihum Tridentinum inchoarunt. Negatque, Pontificem Pium V. GaUiam etiam deformem nimis refcrmare , nutantem con- tinere poffe , nifijuxta nomen fuum [ua primum piet ac repur- get 3 juxta cognomen ^ generofijfmu?n genus fuum , fuis primum^ quod efl in proverhio y medeatur , ^ taxas illas «^§ox,e§5ia^ nomi^ ne multis merito maledicHs multorum taxatas y reito^uamcjtie Came- ra Cancellari^que Jpoflolic^ nihtl minus quam Apoflolicam ^ cjuam Vaultnam aut Vetreiam negotiationem nundinattonemque , quafi quoddam Augi^ flahulumtandem vel repurget. Idem pra^fatio- ne graviflima ad Cardinalem CarolumLotharingum,0- peribus 5 qux fuperftes adhuc edidit , pra^fixa , non tam orat, quam tonat in Pontifices 5 Cardinales, Epifcopos, miffo prcedicandi ex Dei verbo munereproprio, aha omnia agentes. ^alesqu^fo ^ inquit, in iflis^ quihufcum mihi nego- tium efl y chrifli vices ^ quamimaginaria difipulorum ejm haredi^ ta^ aut fuccefflo , in eas modo res quas illi non poflfldehant , ne fom' 7iiahant quidem, involare ^ in lattfundia ^ aul^ ^caflra ^ fatrapias , palatia : quas vero resflc iidem curarunt , ut prope folas curafje vi- demtur , do^rinam , orationem ^ facra myfleria , tn ea iflos nonfHc- cedere , aut quafl non fuccefferint , eas nunquam neper fomnium^ qui- dem procurare ? Talis fcilicet fucceflio eft, a Pontificibus tantopcre jaftata ! Claudit vero : Bant ergo , ^ chrifli vica- rios e^ ^poflolicos fe ja^ent 5 qui fuas nunquam dicecefes invifunt , neque Cathedras infcendunt , ac nec infcendere quidem pojfunt , im-* manifflmi Eccleflarum hodie magis incuhatores 5 quam ovilium ex- cuhitores. H^sc ex Efpencseo Doftore Pontificio percelebri, quem Bellarminus r(?w. i,Indic. i. m^uclorihm RomanmBC' defl^ refertj quiqueinEpitaphioFarifus ixi marmore, in xde PERIODUS SEPTIMA. 335 jcde facra Cofmx ac Domiani, infculpto, vocatur Theo- logorum huJH^s Seculi princeps y(^ k Rege chriflianiffimo Francifio L Melodunum ^ Henrtco II. Bononiam y Francifco 1 1. Aureliam , Ca- Yolo 1 X. Pofliacum Reltgionis componenda ordtnand quique etiamPauloV. familians &: chariflimus fuif- fe fertur , occafione ifthac , extra locum reprxfentanda po- tius , quam omnino neghgenda duxi. C C X X 1 1. An vero Efpencaei hujus piis falutaribuf- ^^'*!''' ^- ^^' que confihis morem gefllfTe Paulum conftat ? Nihil ccxth^f,J^"Z7f manfitque Paulus ad- mortem ufque ita in negotio eo fufpenfus ^ ut quamvis Waddingo tefte, interior ejusfenfus in Dominicanorujn partes flexerit, certitamen quidpiam, alterutrius partis metu 5 pronuntiare non fuftinuerit. Ciimque eo mortuo non quieviflfent , fed magis etiam in Hifpania seftuaflfent Gre^9rtt X V. turbse , Grcgorius XV. die xx i v. Maii A. m. d. c. xx 1 1 . edi- ta buUa decretum Pauh amphavit haftenus, ne o[uiJo[uam etiam infiriptis ^ fermanihus privatis audeat ajferere ^ quodB, Vir^ go in peccato concefta fit , esceptis , quibus a Sede Jpojiolica fuerit hoc Jp€ciaUter indultum. Ita tamen^ ne novo hoc decreto opirdom itlorumyqui maculatam conceptionem afferunt y prajudicium i^fe' ra» PERIODXJS SEPTIMA. 537 ramr, Literis f1m1.1l adPhilippumlV.exaratis, rationem nondum decifx quaeftionis hanc Papa reddidit : quodmjf^ dum Aterm Sapienm Ecclefu tmti myftertt /pcnctraltapatefecerit, Sic igitur conceptionis maculatx allertorc^ , hactenus lo- quaciores cicadis , ad ix^juu^tay redafti , ^ in ranasSeri- phias commutati funt. Mox tamenxxii. JuUi Gregorius etiam Dommicanis osfubUturus, nova conftitutione per formam indulti , non aUis quam Dominicanis permilit, ut inter fe Auntaxat , ^ non inter alios cjr cum alUs , ^ in prtva- tis colloc^uiis poffmt dijjerere y c^ traffare de matcria conceptionis B. Vtrginis. quod in priore.decreto omnibus affirmativ^E fen- tentix tutoribus erat interdi£tum. Imitatus hic plane eft Gregorius ingenium iUius meretricis , quse dum amafio- rum fuorum uni arriiit ocuhs , alterius manum apprehen- dit prellitque utrique ut fatisfaceret. Demum Alexander ^ MexM quorum in Vt Hifpa. 338 ECCLESI^ ROMAN^ Hifpania maxime obdemandatumiisofficiuminqiiifitio' nis potentia ingens eft: -, five Francifcani , iifque hac quidem in caufa conjunftiflimi , Jefuitae , Regibus &: Prin- cipibiis univerfis^ Pontificiqueetiam ipfi non tamvene- rabilesquam formidabiles , decifione qualicunqueoiFen- fi Pontificiae pofthac afl^erendae &; fuffulciendx Monar- chi^ deeffent ^partefque , quas ftrenui adeo haftenus ege- runt, defererent. Hanc fcihcet ob caufam Aufonius Pra^- fiil *hic EcclefiiE fux tamdiu dormiYk , &: Gregorii feu Vi- gilantii ipfi Dormitantios > Alexandri Therfitas egerunt. Effcccruntque 5 hacfivefocordia, fiveaftutia, utimma- culatx conceptionis affertores Jefuitse longius progrefli , fequenti quarto poft BuUam Alexandri VII. editam die > puta d. XI I . Dec. A. m. d. c. lx i . Parifiis in CoUegio Claro- montano hanc thefin pro affertione Catholica venditave- rint: ^idmn potuitDeimater ele5fa^ ISIon tmtum flures cir^ cumjimtiasincarnationis probabilitermeruit y verum etiam mater^ nitatis executionem. Qiiam novitiam hserefm meritoaUifta- tim traduxerunt. mva tempc- C C X X I V. Eodcm Paulo Pontifice, confiHis de pro- fiai ndverfm pap;anda fidc uovis Romae cufis , turbarum MoXis jefuitis* jefuuis per Germaniam univerlam graviilima tempeltas cornpuit ^ & Ferdmaitdum pertiuaci bcllo triffinta annorum tanttim non confumpfit. jircbiducem V r • /• -i • • • • t • • • • • jiuflrm, ex' Jeluitas lcikcet 5 m generis humani perniciem nati 5 m gra- titat». tiam heri fui Pontificis 5 iterum poft Carolum V. contra • Ecclefias Reformatasbelloexperiridecreverunt^tentatu- ri aha via 5 an pridem cupitis potiri queant. Nafti autem furori fuo idoneum inftrumentum funt Ferdinandum, Au- ftriacx Archiducem , inde Regem Bohemise , &: poft Im- peratorem etiam , quem foHtis artibus fuis , &: religionis fuitfavor* calumnia confiliis fuis inneftere voluerunt. Initium face- Rodoiphiii. re aBohemiaplacuit. In ea regnante & imperante Rodol- 7^b^i!t' Pho II. A. u D. c. IX. Euangelici feu Qrdines fub Utr^que, re- PERIODUS SEPTIMA 3^9 rcclamantibus lieet Papa , faftione Hifpanica , & Confi- liariis nonnullis , Jefuitifmo infeftis , ob fidem , quam Hungans &c Auftriacis ad Matthiam fratrem dcfcifcenti- bus , eidern Rodolpho illibatam fervavcrant , plenam re- ligionis hbertatem , Majettaticis ab Imperatore eodem h- teris confirmatam > & ad eafdem obfcrvandas fucceflbribus etiam in Regno obftriftis^ adepti funt. Creati quoque , eodem Rodolpho confcntiente , funt Libertatis Rehgiofx tutores &c confervatores , compofita rite facra , denique in- tcr Ordincs ffih Ftraque d< fuhTm J^ecie 3 hoceft, Euange- hcos longe plures 3 &c Pontificios paucos y de mutua pa- ce amice foknniterque tranfaftum fuit. nequicquam refi- ftentibustnbusjefuitarum puUis, Popel de Lobkowitz , Regni Cancellario 5 Guilhelmo Slawata de ChUim , &: Ja- roflaodeMatinitzSmeczansky, adverfus quos fi turbare quandoque animum inducerent y proteftatio Ordmum fub Utraque edita 5 tabuhs Regni y Rodolpho concedente , illata > inter privilegia aftervata fuit 3 ea lege , ut und cum cxteris Regni privilegiis a Rodolphi fucceftbribus jura- mento folenni confirmentur. Atque tantamox Euangeii* cx rehgionis amor &c confefiio incrementa habuerunt j ut vix centefimus diverfarum partium inveniretur amphiis. Meditabatur idem Imperator 6c Rex Bohemix Rodol* Ehus fuperftes adhuc Ordinem pacis , pro confcientiarum h- ertate aurese torquis infigni condecorandum 5 ad cujus focietatem Reges &: Principes EuangeUcos 8c Pontificios etiam invitare conftituerat. CumqueimprolesfratrisMa- tthiae fimihter improhs 3 nec non Ferdinandi Archiducis cleriPontificiia nutu pendentis utriufque,ade6que hberta- tem eam poft raortem fuam concufi\iri , ingenium fufpeftu haberet j Ferdinandi fratrem Leopoldum,Epifcopum hcet Paflavii , at civihs animi fidem facientem , bonifque con- fihis obtemperauirum ,adoptarcfimul jamdeftinaverat. Vv 2 CCXXV.Cx- 340 ECCLESIiE ROMANiE Kfidoii^hm C C X X V. Caeterum ipfa haec halcyonia fequentium»; acie y^au^ 0iotuum quiu &: horrendae deinceps tempeftatis prsefaga. fuerunt. Concurrentibus enim A. m. d. c. xi. infeltis Ko- dolphi & Matthix fignis , hujus exercitus acie fuperior; tantum Rodolpho moerorem attuht y ut e y ivis ftatim ex- ji/4«iw/>- ceflerit. ItaMatthias fafces capeflens , de fucceiTore foli- (ejfor irnpro- citus 6c ipfc A. M. D. c. XV 1 1 . patruelcm fuum Ferdhiandum. ilXlvi^.-M Ordinibus paucis tempore meflis colleftis , &: tantiim non. fHxefforem invitis obtrulit. Gui in Moraviam fecedenti Jefuitse Olo- mutii arcum triumphalem erexerunt ^ iUique inter aUa or- namenta Infjgnia Auftriaca una cum aUigato cateniK hinc Bohemico Leone > inde Moravica Aquila, appinxerunt. Sequente etiam anno Molzheimii Alfatise prodiit ex re- cens fundata Jefuitarum Academia hbellws > in cujusde.- dicatione Sodales Leopoldum ^ AcademiiE fundatorem, ad igneum adverfus Euangehcos Zekim concitarunt exem- plo Fratris Ferdinandi > qui , inquiunt yum h^reticis in Bo^ hemia fuh mamtionis horam fro more juramentum fr^Jliterit^. priiis tamen in Sacrario Ecclejt^ depofuerit , nihilfe unquam hdre^ ticis in Ecclefii^ fraudem concejjurum, Rebiifque & experiundo conftitit,, FerdinandumEuangehcisore, Pap^ verocor- de juraflTe. Statim enim initio Regni ejus homines nefa? rii 5 confukores peflirai , id unum operam dederunt , ut k^ teras Majeftatis convellerent , kbertatifque adeo in rekgio- ne concefllones iUas,5 fi non data iide fanaas^, certe in- genti fiibditorum pretio redemptas , cunicuhs fubruerent , denique injuriasinjuriiscumulando patientiam Ordinum orJiffefRe- fatigarcnt. quitandem inconfukoimpetuabrepti, vita- Z7s'colJ-' ^^^ proteftationisjam A,m.d.c. ix, adverfus turbatores imrw^pom- pacis editis, Smeczanium&SIawatamfupradiftos, una ^Tcfmpf'' ^""^ Phikppo Fabricio >technarum omnium confcio, e fe- fiunt,' neftris arcispraecipitesdederunt> & mox d. xxi 1 1 . Maii, A. M. p. c. XVI 1 1. Jcfuitas , ceu malorum omnium Archite^ dos^. PERIODUS SEPTIMA: 34X £t:os 5 Regno profGripferimt. Id vero , vigore licet litera- rum Majeftatis attentatum, Casfar Ferdmandi & Heno- ticorum, feu Ligiftarum inftinftu^ injuriam loefasMaje- ftatis interpret^tus armis vindicare ftatim ftatuit. Neque fegniores Ordines deferhfionem parant , Moravis ft^tim Sc Silefiis, quod religionem communem peti cernerent , in Bohemorum partes concedentibus. Interim Matthias fato ^ Frideri- fun6lus , &. fpreto Ferdinando , in ejus locum Fridericus ^'^"' ^^f 'j^ Eledor Palatinus Rex Bohemi^^e eleftus eft. Atquctum^T^'^;,,/'^ demum mmfit alta mente refafltm ■ Judicium Taridis ^ Jfretxc^ue injuru form^, Mox enim Bohemia.Ferdinando &• Henoticis , Duce Ma.-/^^, hdiovt- ximihano Bavaro ,. vifti 5 Praga Metropohs capta , Rex^^** Bahemu novus pulfus 5 denique panico terrore perculli omnes ftmt.^'^^^^J^f* Fidem viftor continuandiE hbertatis Bohemis, Moravis & SilefiiSy ut facihiisuniverfos fubjugum mitteret, fan- fte promifit ^ fed mox penitus idem deltituit. Statim enim atrociflima infecuta perfecutio Euangehcs rehgioni pano^ lethriam attuht. C C X X V I. Juvabit autem novae & horrendx Bohe-A75,r//i mnhB' morum perfecutionis ^>}9ofeictF novam coenofcere. Neque^''^*'?*^''*' enim eodem, quo m Angha , Galha , BelgiOy niodorem^;^;;,;;,^,^;.^^ aggredi placuit ^ experientia fcihcet edoftis y.fortiores. tlksM^^^^^r^h* furgAtionesy fanguinis innocentis eftufiones- CainiticaSy vi-'^'*'^'"'^* vicomburia HuiritiGa& Hieronymiana > prxcipitationes in fodinas Cutenbergenfes ; ad hdrefeon morhos fellendos haBe- mi^ adhihita^y parum frofuijfe. Tentmdumeffejam^utrumcom' moda dioeta (fic loquebantur contemptim , ciim Ecclefiis J>aftores5 uxoribus maritos , parenteshberis,.honafingii- Y^ eriperent , .&: miferam vitam poftea fuperpondii loca, nullo juris procefl^u, fed per impios cruentofque mihtes Igohatis, longoque &tetro carcere maceratis vel adime- Vv 3. rentsv ^42 ECCLESI^ ROMAN^ rent , vel in exilitim 3 quod Dmam vocabant , expcllerent) curari pojfmt, Hdreticositaque non rnortihus aficiendos Qc[mhm fl- li tanc[uam rmrtyriis exultareni^ fed atits 'vits fatigand&s , (jr ad ohedientiam reducendos ejfe, Vroindecr odiofwn tllud ac durum m^ men mcjuifitionis ^ in mollius Reformattonis commutandum ejji, Hoc decretum in fecreto facroque Confilio Komse A. m. D. c. XVII. inter medios belli apparatus, mitum conclu- fumque effe 5 certis indiciis poit mnotuit , &: eventu ipfo comprobatum eft. Hifpanus certe nonnemo, clarumper flagitia nomen adeptus , Martinus de Huerda y palam gio- riariaudituseft, cum nuntium de viftis Bohemis Vien- nam advolaflet ^ authorem fe Gcefari fuifle ^ ut promifcuis adverfus hxreticos coedibus facviret 5 6c internecione uni- verfos deleret ; at refpondifle Cxfarem : Datam jam ejje per Bavarid Ducem Bohemis fidem : nec^ue tamen defuturos modos , cj^ui- hus harefis ^ rehellandi Ithido gentis effer^ rctundatur. Primo igi- tur omnium imbelles Anabaptiftas , nuUisinmundoprx- fidiis innixos profcripferunt : inde Euangelicos variis at- tibus aggreffi , fenfim eos tum nimiis exadtionibus , tum oppreflionibus , promiflis , minis 5 etiam tormentis , car- cere , partim ad apoftafiam , partim ad fugam &: exifla compulerunt: talique, fr Diis placet 5 dtocta^ univerfafn* Bohemiam^, Moraviam & Auftriam poftUminio Romano Pontifici fubjecerunt. non tam Diocletiani 5 Maxentii , Philippi Hifpani , Caroli I X. leoninas m.eras ^ quam Ju- liani apoftatse vulpinas cum leoninis mixtas artes imitati. Hiffioriam vir ddflbiflimus & integerimus , teftis dvro^yf^ ^ hiftorisE perfecutionum Bohemicarum author ^ cap, 45. 4^6. drc narravit. qui mtntocap, 107. his verbishoftibus, diceta fua Bohemiam reformantibus , infultavit : Bgregiam vero laudem (^ Jpalia ampla retulijlis, 0 animarum lenonesl Gri" gem Epicuraorum ejfecifiis , qui ollas fectantes ^ oh cucumeres & pepones 3 ^ porrum , ^ cotpas > Mg^jpti mancipia fkri fufiinuermt, Muin PERIODUS SEPTIMA. ^ 345 t^m Atheijmi fimine confevifiis corda homnum , plerijque )am nihd credenttbuSy d^ ne qtdd con/cientiam apio ^vejlro fipttam re^ morderet , omnem Dei cultum fublatum ^ cufjentibj^, Simitiuslo* c^uamur : eco^uid lucri , ut homines njos mentm adigatis ? An emm omnes ilLos , quosmvum vcjirum Cathohctjmum profitericoegiflisy veftrates ejje conjiditisf Eemovete ^ qu^Jo ^ ab akera parte aurum - ^ illecebras 3 ah altera gladios , eculeos c^ alia crudelttatis inflru- menta^ confcientiartimque ItbertMem reflttuite : quamfirib v£Jira fint amplexi', mox videbitis. Si igitur pfiudoamicus efl y qui alte- rius fortunam fiquitttr ^ nonammum-y Voscurtam (loltdieflts , ut vobts tantopere de iis , qui ajjentandi (olum gratia ^ aut coacit ve- firA vtciortx forttmam Jecjuunttir gratulamint, laflus Babylonicus fiimulat vos , ut quacunc^ue ratione alMH vel adacii ^ ad adoran- dam auream veftram flatuam pofuLi , ^ nationes , e^ linguA ve- flrum fonttm tibt£ ^ ctthara, fambucdi, nabltt') (^ omntuminflrU' mentorum CMttficorum audiant > Vos aufem vtno fcortationts im" briati 3 ficurius , e^ in majori fpeciantium ac plaude^ttitim nttmerOy iucundtus confiietas choreas ducere pojfetis. Sed bene efl , qtiod ad- *uentare fctmtts tempus , c^uo vocem Citharcedorum dr CAiuficorum^ in te^ oBabylon, cejfare factet Dominus. C C X X V 1 1. Nunquam majori in difcrimine pofitae yfncefs h.^e erant resEuang-elicorum, quam poftillamclademBohe- ^^'^'M^- morum. JeluxtiE enmi jam quali parta de univerla Qitr- tusmaximg. itiania^ imo omnibus Euangelicis , vi£loria infolenter triumpharunt ^ ac nil nifi coedes Proteftantium , hsereti- corum excidia fpirarunt. Aufiifque eft eorum ^limoniz ^ sdopiits daf' fervitio , cultu , omnibus externis infedus &: conduftus fla- A"»^ ^'^^' gitiofiffimus Grammaticus, Gafpar Schoppius ^ (five ut ''"'^' fe Italice appellari maluit, Scioppius) vibex & macula fuae gentis 5 ex Palatinatu quippe Superiore Neogora oriun- dus, ob fcelera Altorfi patrata ad apoftafiam prolapfus » f uriofus Alaftor , &: vivorum cerberus merito a Theodofio Berenico , (quod fibi nomen integerimum pedus , Ma- thias 544. "" E C C L E S I iE R O M A N ^ thias Berneggerus , qui Claflicum belli edita tuba paci$ dodiflime diicuflit 5 induerat} diftus , facri belli clafli- cum canere > Proteftantium omnium ferale excidium pro- mittere, ipfifqueadeoRegibus &TrincipibusEuangeli- cis QcUJfis pAg. 4. c^ 5 6.} reftim patibulumque minari y ipfe furcifer potiiis areilione collare, & fi quid pejus, pro- jneritus, quamcunque etiam fibi ex fanguinarii dogmatis diritate afferta , &: portentofis mendaciis , vel opimam E- pifcQpen, vel purpureum etiam galerum receperit. qua fpe adeo mifer defraudatus eft , ut extrema fenedta fcriptis Patavio , ubi pric Jefiiitarum , proditorem poft irritani proditionem flagrantiflimo &: internecino odio profequen- tium , metu delitefcebat 3 Leidam exaratis literis:, ad Euan- gelicos reditum obtulerit , reje6tus apoftata contemptuf- -Pauius Papa quc ob vanitatcm merito, Sed &: Pontifex ipfe Paulus , in- ex decmis valefccnte Ferdinandum inter Sc Fredericumbello, uni« rlwr^ Ve^' '^^^^^ P^ Italiam clero bis fex decimas , unas in monafte- gmmn hei- ria , collcgia , Ecclefias , Scc. alteras in perfonarum eccle- ^''"'•^''^"'^''^•fiafticarum reditus> in belli immimentis fumptus imperai. vit; atque eodem Italias exemplo reliquum etiamclerum in aiiis regionibus ad largiendum impiflit , ad facerimum- que ita bellum , claflico veluti cantato , conclamavit. Taiatinauis C C X X V 1 1 L Ex Bohcmia tranflatum bellum eft in. <^ «»^^f'/'« Palatinatum , quibrevi totus , deferto ie^navia , an fide ma- lamttas, ^a Qicam , amicorum communem caulam deltituentium m felice exitu ; Friderico , in Csefaris poteftatem redaftus, colla jugo Pontificis fubdere juffus eft. Excepit pafliva gentium populonimqtie defe6tio , & pauci exilium pati, quam veritatem fem.elagnitamabnegare maluerunt. Re- ^ormatis in ordinem redadtis perfecutio ad Lutheranose- tiam , feu otiofos calamitatum prxteritarum fpeftatores, feu Cajfareanorum etiam moliminum incautos, & fcdu- itos a cerebrofis &: implacabilibus , in Schola crucis non edo- V PERIODUS SEPTIMA. 345 cdoftiSjpublicique commodi moratoribus Theologis non- nullis , fatellites y penetravit. h\ eo fcilicet Cxlareano- rum confilia fteterant, ut Germania univerfa addomus Au~ ftriacae, Pontificis vero inprimis Romani obfequium redu- ceretur. Hinc ingens illud & pertinax tricennale bellum m- teftinum Germanicum >m quo plus fanguinis fufumiquam aquas Danubius , Rhenus &: Aibis volvit : hincmiferima florentiflimarum Provinciarum vaftitas. Intra unum certe Magdeburgum Tillius trigmta hominum miUia & am- plius obtruncata in Albim conjecit , iplamque urbem ve- tuftiflimam &: ampliflimam funditus evertit. Hoc primum trophxum fuit , quo reliqux civitates , prsefertim Norim- berga, Augufta, Ulma, Ratisbona ,, alixque admone- renrur, quidin fecreto de propaganda fideconiiliocon- clufum fit. Acceflit ad depopulationes promifcuas , in qui- FerdtHwdtts bus pari forte amici 6c inimici premebantur , edidum Cse- ^ f^^^f^^- lareum, dievi.Martu A.m.d.c.xxiv. promulgatum , al- t/ey/ay?/V^ re. tioris plane indaginis^ quo Proteftantibus , ut bbna Ec- /''*'• clefiaftica dignitatefque inde a facificatione Paflavienfi , annorum feptuaginta quinque intervalio medio occupa- tas, clero Pontificio reftituant , fevere injundum. Deni- que ita fortuna Pontificiis lenocinante , ficomnia gereban- tur, ut Proteftantiumomnium jugulum peti nemini am- plius ambiguum eflfet. Rebus ita inclinatis conclamatifque, coHcUmatis fufcitavit Deus ab Aquilone feliciflimumfortiflimiimque'*'^'^ ^^«>" libertatis Germanicce Vindicem , Guftavum Adolphum , ^^'i^^^j^^^, Suecorum Regem , qui, ceufulmenquoddamabultimo '''«^> GMpa- Septentrione , admirabili celeritate univerfam viftoriis fuis llTJjJyijt^f^ Germaniam peragravit , ac omnia Jefuitarum & homicida- //>. rum Papaliumconfiha, totannorumconatusmachinatio- nefque repente disjecit & irrita redditit. Duabus viftoriis, .„ . . ad Lipliam una, alteraadLutzenam, ita Henoticorum ^««/mfcc/tf- ferocia doniita eft , ut non modo Proteftantium partes fu- ^T f'^'"^'^ X pe- 34$ ECCLESI^ ROMAN^ periores evaderent,fed ipfi etiam Papiftae de fumnia rerum periclitarentur. Immenli operis utique eflet , cmnes recen- lere vidlorias , quas inviftum Dei robur ex eo tempore Euangelicis indulfit. Quem vero funeftiilimum ifthoc bel- lum exitum iiabuerit , inioco ;, quantum inftituti ratio exi- get 5 exponere haud fuperfedcbimus. L.inmuin C C X X I X. Non diflimulanda hic videtur terribilis vaihTeLn^ lanicna Volturcnenfis , invalle TeUna, Canis feuGrifo- tf«'l"^'l/%- nibus obnoxia , a Pontificiis adverfus Euangehcos d. i x. traui.htjioria x. &c. Julii A. M. D. c. XX. infandum in modum patrata. Li^- iemhits.. t;igav^at diu Provincia , quos penes ValHs jus &ddmi- oktin ftet. LiteadRhiEtosdelata^ dederuntilliRecupe-" ratoreSy quoscaufa&: rehgio Euangehcis aequiores fecit. In Recuperatorio judicio Pontificiiy coedis acturbarum conviftij carcere, exilio> tormentisj fecuri pro nierito multati funt. Ancipiti motu , plures mortis metu in pro- xima Mediolanenfis ditionis oppida profugerunt > ibique cum exulibus fc^pe congrefli , odio religionis , defperatio- nCy inopiaque adaudaciam acdenfi, m partes traxerunt Papanos, VaUis incolas , tandemque vi atque armis agen- dum, & facrorum novitatem inufitato etiam modo abo- lendam ftatuerunt. Suafor authorque confilii erat Jaco- bus RobufteUus, equeftris nobilitatis homo; compUces prceeipui Antonius Paravicinus :, Sondrienfis Archipresby- ter, JohannesGuizardus, Johannes & Francifcus Veno- ftoe, quificarios plerofque veneficiis , homicidiis 5 furtis, perjuriis infames >ex ditione Mediolanenfi , Veneta y Tri- dentina conduxerunt. Cum taU manu RobufteUus, qui fuper infitam naturx ferociam > damnationis memoria , & inftauratae reUgionis odio abripi fe pafllis eft , VaUemTc- linam fubitus irrupit, &: cunfta ferro, fanguine y igni mifcuit. Pufciamim CafteUum opportune fitum, fimul tranfitus Alpium miUte infedit > atqueinde expeditama- na PERIODUS SEPTIMA. ♦ 347 nu Tiraniim proceflit , ibiqiie Euangelicos plerofque iner- mes opprelHt > ciEteros ad mutandam religionem pavore coegiti Urbis Pr(€fe£tum , Rhceticse gentis &: Provincise procuratorem inclementer ad laqueum damnavit. Poft Ca- Tolus ScAzoBeftx feu beftia^centuriones, diverfos Pro- vincice aditus invadunt. Carolus Tilio oppidoimprovi- £0 impetu occupato in Templo Euangelicos interceptos inopinanter horribiliter trucidavit. Qiudam in campanile protugi fumo flammaque fuffocati funt. San6titas Tem- pli inviolatos non fervavit -, nec mifericordix locus uUus, quamvis fupplices palmas tenderent. Inde AntoniusPa- ravicmus Morbergum, Bertennum , Cafpanum^ Man- tellum 5 Tropanum , 6c proxima quxque loca partibus ad- junxit. Loetus his cladibus Robuftellus 5 tota Vallepoti- titus, adSondrium^ urbemprimariam, vivelterrorefu- bigendam ducit. Advenientem Pontificii prompti exci- piunt : Euangehci ceu alterum Bufiridem pertimefcunt merito. Statim igitur iis promifcue mortem diramacer- bamque inflixit ; implacabiU ferocia eorum bona diripuit, xdes diruit aut incendit , parentes occidit , liberos conju- ges feu cjecit, feu cladi imphcuit 5 matres ab extremo complexu hberorum avuh^as immaniter trucidavit. Sub adventum ejus nonnuUi, ut barbaram crudelitatem effli- gerent, inmontesfefeabdiderant. Obfcuritas latebrarum paucos texit : cxteri flebiles inopefque coefi funt. Ita Ro- buftellus in exigua adeo Provincia quingcntorum (inter quos ne Pontificiis quidem , qui a dirse immanitatis fce- lere abhorrentes in ejusfocietatemnon venerunt^ peper- cit) ftrage edita , VaUis Tehnx prxfeftus receptus , ad- vocatis tandem Mediolano Ibcri cohortibus patriam infu- per turpiffime prodidit, &: vindicum juftiflimorum hac quidem interramanus effligit. Sirabiemfxvitiamquela- •tnanum fpeftes , praeteritorumtempbrum omnium cru- *. ' X X 2 • de- 34.8 ECCLESIiE ROMAKiE delitatem lanienahsec plufquam tartarealongopoftfei!i* tervallo reliquit. Multi puivere tormentario ori intrufo accenfoque perierunt milere : infantes ex matrum uheri- bus.pendentes transfixi: corpora defunftorum exfepul- chris extradta, canibus&ferislaniandaexpofitafant. de- nique nulkim crudeUtatis efferatse genus Cyclopes hi, Hifpanicis &:J.efuiticis foUibus inflati, intentatum infe- ftiimque reUquerunt. In c^^forum cenfu fuerunt Bartho- lomxus MarUanus ^ J.oh, Baptifta MaUerii , Antuerpia- nus^. Belga^ (cujuscaputamputatum, venterapertus6c vifcera extraftafuntj Petrus Danzius 3 Eracifcus CaroU^ mxSy Antonius Baifus 5 verbi Divini pr;KCones 5 Bartholo- mseus ac Nicolaus Paravicini, juris utriufqueDoftoresj Andreas EnderUnus 3 Rhoetorum omnium nomineTiUi 5 6c Johannes a CapauUs Tirani Prxfefti. taceo plures prse- cipuse nobiUtatis 6c dignitatis viros , qui per Chrifti 6c E» vangeUi caufam parricidarum imrhanifiimorum piaculares viftim^e fafti funt. Celebrataqueinprimis eft foeminariun, quasadnecem latrones. dcpopofcerunt ^ miraconftantia^ ac inter eas Annse de Liba>qux AntoneUi Crotti de Schior Vicentini > ob reUgionem apud Volturenos exuUs , uxor , in monte comprehenfa, fiUolam bimeftrem in ulnis geftans* reUgionem mutare jufl^a, intrepjide id abnuit, & fiUolas: laftandx gremium aperiens , peftoreque denudato fic la- trones aUocuta eft : ylgite y corpm vohis ftfio y quod occidere po- tefiis; animam occidere non potefiis, hanc inmanustuas y chrifie Sojpitator :,co?nmendo. Necmora: FiUaminfinuaffixamha- bens, fclopeto occifa , &: quatuor in partes difltfta fuit. AMtr» ^ Perafto inauditiE atrocitatis fcelere non tantiim Uteris ad i»e«t//?cf ^//«Epifcopiim Curienfem exaratisde loeto fucceflu magno- 1^'^^lmr, B^^^- S^^^^^^^> i^^^\dunajanta refolutione y & una honoratain- traprefay. hoc eft , fan^am rejolutionem dr honor^cum facims iGUgnireixoa erubiterunt : fedetiam Rationes&motiva^^ Jtii PERIODUS SEPTIMA 34,9 pii Jui contrahareticos initi vulgare aufi , putidilllmis men- daciis & calumnus turpitudaiem detellabilis maleficii ob- velare conati funt. Qiun &: Romam milTus Pater Ignatuis Capucinus , tum Ixtum Pontifici Paulo ob excifos ferro flammaque haereticos nuntium laturus , tiun Curienfi Epi- fcopo VolturenamPontificia authoritate 6c operaconci- liaturus, Nonprobarifibi violentiam, tum Paulusfimu- lafl^e dicitur. Sedpaulo poft JacoboParibello, Paravici- no 5 Archiepifcopo Sondrienfi , Sacrificulo Cafponenfi non tam violentiam exprobrarit, quam violentiamfe in- fcio & inconfulto fufceptam. mimme eam dilTuafurus >^ dum in confcientiam fceleris admiflus efl^et. Refponde- runt Cyclopes , nontam fe confcientiamPontificisrefor- midafl^e, quam metu anxios , ne per Cardinales GaUis &r Venetis addidlos fecretum vulgaretur , feorfim negotium agitaflTe. Sed&Horatius Taurellus, Volturenus, Jefui- ta 3 ad Leopoldum Archiducem Auftriae mifliis , facram iftam carnificinam utiUtatis pubUcx ^ rehgionifque velo tegere conatus eft. Ne non Circxis Romx veneficiis ex- cantatos, nontam fubferarum figurahumanammentem^ quam fub humana fpecie tetras peftiferafque beUuas te- gentes, ad audendimiinexpiabile fcehis prorupiflfe ^ Ec- clefix Romanx hyperafpiftx caufl^ari poflint. CCXXX. Paulo V. die x. Oftobr. A. m. d. c. yi^wGrtgoruxr, mortuo 5 &: anno ejus emortuaU ejufmodi eteofticho : Mor- ^-'/"'^^- tVVs eji VlCe DeP^s y fignatoj Alexander Lodovifius , Car- dinaUs dc Archiepifcopus Bononienfis y qui Gregorii XV. nomen fumpfit , per viam adorationis , utiloquuntur , Pa- pa eleftus eft. Adhxfit ei foemina quinquagenaria , verfi- peUis 5 Sz negotiorum peritifllma 5 cujus confiUis virili- bus univerfum fere Papatum, effbeminatus ipfeadmini- ftravit. Statim atqueeleftus eft, conftitutionem de ffrmg,^'''^^'^ ^^ digendi Fapam ecucut, qua^ ut tacitis demceps fuiTragus^rW^r/t/rj Xx 3 Pa- 55<> ECCLESI^ ROMAN^ Papa eligatiir , ne innotefcere Principibus , cui eleftores ftiffragium pr^^buerint, pollit , fanxit. Arte tum Chryfo- poetica, tumTheopoeticaufus, adquaeftuofiffimum t5 ex.9€ot(^eiv (hceat Herodiani voce uti} Beificmdi artificmm fe converccns , per auream "^brefleaoitf^ feu <;Ammzatwnis (YCh- ce nova & barbara rem novam barbaram 6c impiam defi* gnare hbuit} fcalam in Coelum Pontificium intulit non u- num 5 fed plures setermtatis candidatos 5 haftenus quidem Beatos y fed non Srn^os -, at nunc demum Gregorii opera feu (^ }efuita$ faftos fcu dcclaratos Sm^tos\ puta Jefuitas quatuor ^ Igna- t^mtmr ^j^ji^ Loyolam 3 focietatis patrem , Francifcum Xaverium (^lndorum Apoftolum illum , cujus mendacia & nugas In- dis venditatas ex hiftoria Chrifti Perfice edita primus Lu- dovicus de Dieu produxit , ejufque poft indicio foedos la- Mfqtti in V^^^ Brochmannus Antofol.f. 2432. &c, deduxit} Aloifium z)/v(?r«m««- Gonzagam 3 &: Staniflaum Coskam ^ nec non Therefiam mmmrejert» Hifpanicam^ Carmelitarum difcalceatorum matrem 5 Phi- lippum NeriumjCongregationisOratoriiauthoremilfi- dorum Agricolam, Hifpanum itidem 5 AmbrofiumSon- fedonium, Senenfem, &Jacobum Saloniomum^ Vene- tum. Prodiitmoxe proelo Ribadeneirac Jefuitx TlosSan- Borumi ex Hifpanica in Latinam Linguam traduftus, in quo non tantiim Sanfti fixi , fed etiam Extravagantes , ac inter eos etiam novitia ifth^ec Numina novis Legendis ho- norantur. Parum etiam abfuit ^ quin Garnettus etiam ftra- minea quadam impoftura fi non ad SmSitatem , at certe ad Beatitudinem afcenderet. eam fcilicet commeritus , quod in gratiam Romani Molochi non tantiim filios &: filias , fed Regem &: Patriam per ignem fulphureum transmittere co- natus eft. Et Thafii quidem olim Deum Agefilaum ciim facerent, non infipide homonafutus retulit, fiDeosfa^ ciendi poteftatem habeant Thafii 3 priiis feipfos Deos face- rent, quam alios Deificarent. Idem Gregorio, idemahis Nu- PERIODUS SEPTIMA. 3^1 Numiniim novorumarchiteftis^qiiinobisEthnicse &Ju- daicx Apotheofeos editionem , audliorem fortaffe ahquo modo 3 fed neutiquam emaculatiorem vel emendatiorem, dederunt, merito regefferis. CCXXXL Sed forte non pbne apotheofi omni ca- ^'''''^'''•'''^'^'» ruitGregorius, belligeri m Mavortis, fiderati Numinis^f -Xw^c^ locum fuifeftus. Nam bella certe ciendi &: alendi hzudy^^^^m aJz plane indoftum fuiffe , hiftoria prodit. Teftis eft Caro-:^''^'" '* lus Carafa Comment, de Gemi. rejiaur.pag. 95 . 96. Gre^orium hunc non tantiim Ferdinando Cisfari ob exaftam Regno Bohxmix Fridericum Optimum impense gratulatum ef- fe^ fed eidem etiamin fubfidmm exercitus , &:pecunias, & legiones duas*^ unamequitum^ peditum ahcram ^ Pe- tro Aldobrandino Duce , fummififfe 5 &: Bibhothec^^e e- tiam Hcidelbergenlis nobihffimx y a Bavaris fpohatiE y fplendidiinmiim munus ceu facri lUius belh manubias a Bavaro oblatas ^ &c in Vaticani dehibro paulo poft ab Ur- bano Vlll. magno funiptu ornatiique fufpenfas, -dono accepiffe. Galhx etiam Regem Ludovicum X II I.ad hd-LuUvkum lum Proteftantibus inferendum accendere conatus eft tum ^J^ ^^•''';^"'- epiftola privataad eumfcriptaj qiia hortatus eum eft adcw "''''^'' imitationem decefforum fuorum , qm Fo7itificum cohortatio- nes nonjecm ac Dei jnjfa njenerati fmt : quamque his verbis claiifit : Sequere , cariffimefilt 5 orbis decus 5 coclefiia ju(fa , effun' de iram tuam ih gentes ^ qu£ Bommum non nouerunt , ut Aternit mijericordta thefauros compares Afajeftati tu£-y (^Epiftolam inte- gram Gramondus HtJior.Gall.Hh. ix. narrat} tum vulgata per totam Galham adverfus Euangehcos buUa , qua ad ex- cidium eorum fideles fuos impuht : tum denique miffo Monacho Hifpano Francifcanx fe£tx ^ Dominico Jefu- Maria^.quem Imperator cum fpohis ac manubiis prochi Pragenfis Romam miferat , cujufque precifaus vi£toriam illam acceptam tulerat. qui ceu AjoTTtTn^, Divus quidam Gce- §(tam 552 ECCLESIJE ROMANiE -Coelo delapfus a Rege & populo exceptus 3 non deftitit confcientiam ejus onerare mandato extremx fidelium in- ternccionis. Hnic ardens in Gallia perfecutio , & partim vi 5 partim deditione recuperatx urbes nonnullx , quas fe- curitatis gratia Euangelicis Henricus 1 V. conceflerat. Ad- Gem- verfus Genevenfes idem Gregorius hoftilia agitabat , mit venfes accen- £q ad Rcgcm Gallix nuutio , veniam impetraturo , ut Sa- '^' baudo eos armata manu invadere integrum eflet. Sed re- ^Veftetisoh pulfam a Rege tulit. Indignatusidem Papa eft Venetis , cmeffkm quod coadud~is a fe militibus Grxcis Templum , 8c in eo Gracts Tem- j.elio;ionis cxercitium permififlent .* eo nomine porCardi- tur. nales Molnium &: Ludoiimm graviter cum Vencto Lega- to expoftulans. Ciimque Legatus refpondiflfet , neceflita- te adados efleVenetos ad conducendume Grascia mili-' - tem^ quemefuaditione confcribiPapa vetueritj Cardi- nales fubjecerunt , fi adverfus infideles milite Romano uti vellent, integrumid fore. Qiiibus false idem Legatus re- geflit, omnes tfifiddes ejje ^ qui Reifuhlk^VenetA oh injujlas cau- Jas adverfarentur. Vermitti RomA , ut fieno dr avena temfla op^ flaantur, prdjlare utique ^ utea chriflianis ad cultum aperiantur, iH Hijpanm C C X X X I L Eodcm Gregorio Pontifice , circa A. ^mtlrHm^'' ^' ^*^* ^^^ ^ ^' Scvilise iu Hifpania ingens hominummul- mirgens, titudo a Papatu defecit. Et Deficientes fibi nomen lllumi^ natorum impofuerunt. Incertum erat , an Euangelicorum in caftra tranfiverint , an erronea &: fanatica dogmata fe£ta- ti fuerint. Prius tamen multis creditum eft. Conftatque non tum demum IUluminatos coepifle , fedfuperiorejam feculo 5 in Hifpania inprimis 5 caput protulilfe. Nam & Innichum , feu Ignatium Lojolam jam ante A. m. d. x l. ex Hifpania profugiffe, ne ab Inquifitione , tanquam de/A luminatorum hserefi fufpeftus comprehenderetur , Melchior Canus peculiari de Societate Jefu fcripto , teftatus eft. :Sed hoc inprimis tempore plurimi non ex vulgi duntaxat foe- PERIODUS SEPTIMA. 353 foece homines , fed illuftribus etiam & fplendidis profa- piis oriundi fefe partibus illorum adjunxerant. Jamque numerus illorum ad decem millia hommum excreverat. Et quo graviori ab Inquifitoribus crudeUtate in eos faevitum cft, hoc magis crebrefcere illidc radices agere coeperunt. Qiiamobrem perfecutione fuperfedere , 6c fpe venix ^d rpe vem^fa- gremium ecclefix aberrantes nivitare,propofiro tamen gra- '^"'» opprimi- viorumetiam fuppUciorum metu, fi qui animum adver- ^'''^" fus oblatam gratiam obfirmaturi effent y coa£ti funt. Blan- da ifthac vi ^ &c graviore metu fedufti^ paulatim ahi Pon- tificia pofthminio ficra amplexi fuut : aUi vero extera in loca concefterunt. C C X X X 1 1 1. Sede Pontificia obitu Gregorii vacan- cregoriode- tCy &c ingreflis jam conclave Cardinahbus , ingentes Ro->/^^^<' ^«w»* mx tuxhx fubortxfunt. Pluresperplateastrucidati, fuf-^'^^'^^^'^^ focati aquis , ftrangulati , naribus auribiifque truncati. Raptus, fpoha, ftupra graflabantur impune. Pars Car- dinahum in Mefllnum ^ pars in Borrhomxum inchnabat ^ sequis utrinquc fuffragus. RehitoutroqueGaUi, Veneti, Sabaudi Maphasum Barbarinum , Florentinum , quod Hifpanorum partibus miniis addiftus videretur, pra:fe- runt. Fervente negotio Sc Barbarinus ipfe , & cum eo vi- ginti quatuor Cardinales , phirefque etiam Epifcopi , Ab- bates, Equitesj SecretioriConclaviinchifi,lethahterde- cumbere coeperunt. Et decem jam Cardinales, aliique morte fubita abrepti 5 Conclavis veneno infefti fufpicio- nem prxbuerunt. Tandejm Barbarinus , prsevio omine exa- £/;^,v^^ ,^^, minis apum , MufiEum ejus involantium ^ Papa proclama- d.mB^rban. tur. qui nomen Urbani V 1 1 L afliimpfit 5 celebris tum Zmifiu ob funftiones varias , quas haftenus obivit , tum ob flo- rens ingenium , artificium poeticum , &c eruditionem mul- tiplicem, quamin ScholisJefuiticisfubHoratioThurfe- Jino Sc Fraacifco Boaxo plaHmiim auxit. Certe iinguas *'^^ Yy Grx- 354 ECCLESIiE ROMAN^ Gr^cae , fine pari Pontifice uUo , adeo peritus fuit , iit qtti sepafes Afis K^ttkn nuncupatus fuerit. Statim eleftus Papa tres tmp^idcHter f^atres ad altiora evehens , natu maximum CarokunEc- prttmojef. ^j^jQ^ Roman;s Generalem ; fecundum Thaddisum arcis S. Angeli priEfeftum > tertium Antonium SateUitum feu apparitorum fuorum ducem creavit. Neque id iztis ei fuit. Etiam Francifcum Barbarinum eFratreNepotem, adolefcentem adhuc in Cardmalium numerum cooptavit , cui pasdagogum Afcanium Filomarinum prseficere necef- fum habuit. Adeo animus privatis ftudiis corruptus diu latere non potuit. caneniuxtio. C C X X X I V- lu Divorum numerum Gregorius , uti ^'^ittfV/; hdtreticis ad fidei veritatem revocandis ^ ^ Romani Vontificis po-^ tejlati tuenda ex injlituto fe totum impenderit , religione fundaiMi vitam admirahili fan^itate traduEiam fanctijftrno pariter co^iclufe-^ rtt exitu 5 ac plurirnis fit miracuUs illuftratm, Poft Clementis VIII. &Pauli V. laudatis ftudiis, decretum prardecef- foris, wtinter Sanaosommno tranfcribatur, Ecclefi«& al- jutta' PERIODUS SEPTIMA. 355 altaria in ejus honorem sedificentur , & feftum ejufdem die XXXI. Julii celebretur > commemorans, ex procefli- bus &: a£tibus Cardinalium plufcula de Lojolce ortu , vita , fandlitate & miraculis repetit. Simili fere methodo Xa- verii, cujusinprimis miraculafusepri3edicantur, canoni- zatio concepta eft. Merito tamen in dubium alii , Ponti- ficii etiam , miracula utriufque tantopere ab Urbano ce- lebrata vocarunt. Quin& PetrusDezain oratione fua derera^^efu Igmtu Beatificattonepag. 5 2 . hoc folum iis miraculum tribuit , ^"fp MirscuU quod fecus quam ca:teri Ordines rehgiofi , non tantum'*^*^"* mendicent , orent , blandiantur , palpentur , fed etiam fe- liQHime emendicent y exorent , eblandiantur & expalpen- tur. Cum ?AtresJefmtdi ^ verba Dezx , a Sciopio etiam apo- ftata in Infamia Famiani/^^. 159. &c, citata, referam, commoda fua quarunt , idcm fihi propommt confilium cum eo , qiiod rharaoni Jofeph figgejfit y ut copiam frumenti in fuis horreiscoa- cervaret. Hoc MIRABILE ejl y ^digitus Dei ejl hic ^ qmd hoc tempore adeo per^vcrfo c^ avaro y ficut alii Religiofi experiuntur pauca emendicando , Jefuita norint & pojfint ahunde 5 quicc^uidiU lis neceffanum efi^ extorquere, Non enim fit fine miraculo ^ quoi ckm homines fint adeo parci cjr tenaces , non tamen pojjunt in ani- mum inducere , ut Jejuitis aliquid denegent , aut aliquam petitto- nem eorum reficiant, ^uod MI RA CVLVM (^Jefutticum^ conferri poteft cum eo , quod Bem operatm efi cum JEgyptiis in fa- vorempopuli fui , cum Judds mutuo dederunt , quicquid petierunt. quod TOTVM Dem voluit ipfos auferre. Idem omnim fit Je- fiUtarum refpeBu , ut totum auferant , quicquid petmit, quod ar- gumento efl , eos I)eo cura efje ^ (^ ah eo tenerimo affe^iu cos diligi : qu^ndo ^ qui adeo funt avari y tamenlihenter ^ cum animt loetitia ^atrihus iflis fuhminifirant , . quicquid ipfts ncceffarium efl. Ad- ^ ^^i^.^^ ^^, dam verba Sciopii , utpote Jefuitarum quandoque alumni, pci^t. inter Jefuitarum miracula novum linguarum donum , &: vindicatum fibi Patrum nomen , referentis 3 fubjunftafta- Y y 2 tim : 3i6 ECCLESI^ ROMAN^ tim: Hoc fiilket efi, quod Ignatio ^ Sociis ejm chrijltis fkerat follmtns: Roma vobis ero propitim. Tantienirnmiraculi gratiam Afofiolis ut impertiretur ^ ammum inducere non potuit, Sigila eos , mc[mty fequenturj Innominenieodaemoniaejicient, linr guis ioquentur novis 5 ferpentes toUent , & fi mortiferum quid biberint 5 non eisnocebit, Super segros manus im- ponent^ & bene habebunt. H^r»;?^ ejuidem fignorum nulltim A propitio Jefa Ignatio ^ fiociis ejus contigijfe ^ velexvitalgnatii afilio ac dficipulo ejus Kihadeneira diligenter confiripta apparet UIk 5 . cap. 13. uhi Ignatium ejufinodi miracults minime illufiratum fuif- fl agnofiit, Sednec Franctfcum Xaverium India , fi fuperis placet y Apo(lolum 3 linguis novis loopicndi gratia donatum fuiffe 5 ex ipfa, ejus confeffione ^ vel dicam ^ cj^uerela conflat, quA talis legitur lib. 3. Indtc, Bpifi, 5 . Si nos lingua m calleremus Japonicam , non dubito^ quinplurimi fierent Chriftiani. Eaxit Deus, ut eam brevi addifcamus , tum demujm aliquam rei Chriftia- nx navabimus operam. Nam nunc quidem inter ebs tan- quani mut:^ ftatuse verfamur. Tantum abfuit , ut fe idoneum a chrifio propitio Novi Tefiamenti mimjlrum fichm , ^ dono lin" guarum ea caufa affecium Pa/uli exemplo gloriari poffet : Gratias aga Deoy qui omnium verborum lingua loquor i Cor.^iv. 18, Jefiui-^ t£ nihtlominm doni linguarum fibinon omnino expertesvtdentury cum lingua duplici more ferpentum loopui fioleant y cpiando fiis an^ phiboliis fitve ^xciuivocationibpts ^mentalibus refervationibus utun- tur , &:c. Et paulo inferiiis : i^pofloli Patres eorum cenfibantuKj quos per Euangelium chrifio genuffent. quo nomine ne multaren- tur^ cavebant film fiis effe ornri^ viciuique c^indutui neceffaria quenquam pofiere non audebant y ^c. Tanto ^pofiolis fietit no^ . menPatris. .^idni ergo magniThaumaturgi , ^ plufcj^uamApO" fioltcorum miraculorum patrator,esJefuitn6ar- D. c. XXX. BuUa 5 in contemptum 5 uti putabatur, Jefuita-^*''''' ^*^''^^^*'^ rum, abolevit feftamjefuitiffarum^ feu muUerumJefui- tici ordinis ac nominis 5 qui in ItaUa & Belgio caput exe- rens jam radices agere coeperat. InnonnuUisItali^y itaBul- la loquitur y ^ Vltramontanis partibus cert£ mtdieres 5 Jefiitif *' ' /mtm nomine afftmpto y citra ullam Sedis Apojiolic^ approbationemy Yy 3 ah 358 ECCLESI^ ROM AN^ Ab atiquat amis m umm conimire folitd > vita religiofi prdtext» , f£0dtarem dr dijitn&um a c^terts hahitum ufurfarunt , sdtficia in CoHegiorum formm redegerunt , domos frohationum erexerunt , ii^ ei/me Superwrem y ac frdtenjACongregutionis fuaGeneralemyim dito Pr£pofit£ tuu/o i cr ^ttrihutis facultatthus hene vifis conflitueir runt , in tlliufc^ue manthurS paupertaiis y cafittatis (^ ohedienttA VO" ta ad inftar foLennium ejnittere , claufurao^ue legthus non adfiri^fd pro Ithitu divagari , ac Jpecie falutis antmarum promovend<& , alii.-^ que permulta fexus (^ ingemt imhecillitati , ^ modefiiA muliSri ^ ac virginali praferti?n pudori minim} conventcntia ^ (j;- c[ua virift" crarum Itterarum fiientia ^ rerumufuy vtt£Ojue innocmtia fpecfa" ttffimi , difficile admodum , (^ non nift magna ci^cumfpecftone ad- hthita aggrediuntur ^ attentare (jr exercere confueverunt. Se£lam igitur lUam , ceu arrogantem , contumacem , fi?td do^inA ad- verfam , ziz^anium dentquc in agro Dominico pulluL-.ntem , ac proin- de radtcittis extirpandam , de confilio Cardinalium ac hxreti- cx pravitatis, Inquifitorum , {c penitt^ fupprejfiffe , redegif fe in?zihiLumy Aternd abolitioni fuhjeciffe , ac acorpore fanciiffimA ecclefta. amptitaffe y fuh excommunicattonis pcena ^ declarat. An vero penitus orcum fubiverit novella illamulierum reli- gio, Jcfuitx faltem non ignorant. vaik TeUnct C C X X X V L Fcrvebat ob Vallem Telinam ab Hif- txigereGano^^2.v^o occupatam graviilima contentio Principum. Gallia- t emfatagtt. ^^^ jj^^^ ^ ^^^ ^^^ Sabaudo ad recuperandam eam in Ita- liam expeditionem parabat. EiPapaUrbanusobftitit,& per Barbarinum Legatum belli molem in Reformatos Galiix avertere molitus efl. Cum non fuccederet intercef- fio, eodemBarbarino inHifpaniam legato, Clero, qui Hifpano in Italia paret , imponi tributum petiit , fuam- que adverfus Gallum tota Italia pellendum operam , ipfo Gallix Legato coram , obtulit. Arce proin S. Angeli , aliif- que Romas locis munitis, ad occupandam vallem Telinam feaccingit, &: BuUam etiam edidit ^ qua omnibus Bafili- cam PERIODUS SEPTIMA. 359- cam S. Petri , & Ecclefiam B. Marias trans Tiberim devo- te Yifitantibus,*&:ibr Deumpro llix EccleficE exaltatione ab hoftium conanbus in Italia cumprimis, qua^ inquit, illihau religioms Jtudio jure opttmo gloriatur ^ defenfione, hx- refiumexnrpatione, Principum Chriftianorum vera pa- ce ac imminenriuminEuropanecefiitatumaverfioneora- verint^plenariam peccatorum indulgentiam elargitur. Nc- que fegniter Papoe mohminibus PaUus reftitit. CCXXXVII. Durante eo diilidio A. m. d. c. xxv. occajiom dif- vulgati funt adverfus Regem GaUias 6c Cardinalem Ri.M/'//'*/a^- chelium incertis authoribus hbeUi duo, fub his tituhs: cMhA^^'^- Adrmnuio ad Regem-, &cOHy/leria Polttua, Summa \ihr omm chetmm libei- eft, Rezem in Gallia hdreticis , extra Galliam Catholicis hellur//^"?'^''^''^"* movere. Batavis enim Ordtnibtis contra Regem Catholicum eumjAguUm Re- opitt4lari: Valatinumin feuda fuarefiituere tentare '. ReipuhltcdVe- v^'^^'*"^<:'*^' I J J J i Iqy aCHttUT. netorum ^Dttci SahaucttA contraGenuenfes^Valtelinosopem fer- re, Jmpia h&c ejfe hella , jurv Divino ^ naturalt contraria ^ quo- cunque colore vkumhrentur: Cafttga?idos proin virga ferrea Regcs €ailiay non fecus ac oltm Jofaphatus cajltgatus eji, SenatumVene- tum d^ Sahaudum hypocritas ejje 5 (^ procul fide catholica ret dun- taxat fu£ (ludere per amhttionem-^ qu£ una tpftsloco religionis ftt. Dehere Vhiltppum mutuas vices Ludovico ^ & ft tuehttur advcr- fus ipfum fuhditos rehelles , par pari relaturum, Richelium autho- rem effe matrtmonii K^nglicam 5 foedens cum Bxtavis innovati , ValtelinA tn excidtum Catholic^ fidei occupatA, Tura quarftiun- culae proponuntur &■ folvuntur. qiias inter hxetiam: T- trum ipfo fa5fo Rex Callia excommunicatus ftt introdu^one hjire^ feos in Provincias externas , uhi Catholica religto una vtgutt ah an- tiquo? Vtrum peffimi confultores eademcenfura teneantur? Vtrum fas ftt fuhdito in tyrannum fevire ? Num expediat pofita in eX' tremis Gallorum Repuhhca , eltgi virum prohttate ^ authoritate illujlrem, qut relimnis Prote^orem Je ferat f Solvuntur qu^e- ftiones in hanc lententiam : Regem Gallia ipjo facio excommu^ •56o UCCLESIjE ROMAN^ ' • nicatum ejfe^ cjim Deo hcllum movet , dum movet Catholicis > fi perfiveravertt y tpfius forttonem infirnum fore: Deinceps tum Pontificeai Summum graviterhortatur, ut gladioceuin membrum putidum utatur : tum Pontificios etiam Princi- pes advjerfus eundem concitat. propofito etiam exemplo Henrici I V. non aliam ob caufam, aDeocoedemultati, quam quod Principibus hcereticis , Brandenburgico 6c . Neoburgico opitulari conftituit. Conckidit : eandem ejfe gentis K^ufiriac£ (^ Dei caufam, q^ui (^ufiriaca genti ohfitterit y Deo tpfi ohfifiere. Conftabat jam, denuo cultros Scglaciios uheUitih iu juguUim Ludovici mox adigcudos ^ acui. Clerusproin citro GctiUcA' GaUicanus in Comitiis hbellos ad incudem revocatos da- . ^ mnavit , nmulque b tampelio Carnatenlium Epifcopo cen-, furx in Anonymum ftringend;^ negotium dedit. Compo- fuitis GaUice, &: Clero exhibuit. Summam cenfuriE ejus capitum Grammondus Hifior. Gallta lih, xv. recitat. Proba- tane vero in Comitiis Epifcoporum ^ an improbata Stam- pefii cenfura fuerit, gravis altercatio fuborta eft. Diverfa fcilicet Epifcoporum , quorum Regi ahi ^ aUi Pontifici favebant, ftudia emicuerant. Atqueid fatis conftat, in- dice eodem Grammondo, Cenfurani vehementer Ponti- fici difpUcuifle, eoquod Regum 6c Principum Majefta- ti quam Pontificix addiftior videretur. Qui proin etiam Clero GaUicano , perinde ac fi eam improbafl^et 5 folennes gratias egit. Hinc patet , itaGrammondus '^xeive^» S'^^^- to fervore Roma iurtfdi^iorpem in Reges fitam tueattir , ftquam ha- het. Cert^e Jummus Fohtifex Reges docet fito exemplo 5 utijura ipfi, oh cenfuramfia ttieri ino[twfiuno[tie deheant. Parlamentum contra cenfurse /iTlmcUmm^^^^'^^^^ favcus graviter iu Epifcopos pronuntiavit, &* a«ffr^p^r-approbationem Cenfurx inficiantes urbe abfiftere jubetj ^^^^^t^^ ''■multum refragante Clero, eo quod Parlamento nihUad- verfus fe ergo cjr correciivam, Skmmtis ergo Pontifex poteft h^reticos Principcs ptmire etiam pce^ 7HS temporalthti^*, proin non fofum eos excommunicare , fed (j Re- gno privare ^ eorumc^ue fuhditos ah ohedientia liherare. Papa depo- mt Imperatorem propter ipfitis inic^uitates , ^ dat Princtpihus cu^ r^res ^ quando adregendos fuhdttos inutiles fuerint. idqtie etiam fffe Comtlio y quia Papd (^ Chrifti unttm eft trihunal. Papa potefl depvnere Reges non folum propter h^reftn y atitfchifma^ aut aliud crimen tolerahile in populo yfed etiam propter infufflcientiam ; vel rfi non defendat ecclefiam. Poteft etiam Reges negligentes , vel oh di^as caufas poena mortis ad altorum correffionem dr exenrplum pu- mre. Ba pumertdi Ke^s mort^ etiam temporali poteftas contincttir in 3^2 ECCLESIiE ROMAN^ mmerc fajcendi oves Fetro commiffb. Pertinet enim ad fajlores ut^ nire oves fuas ea foena ^ qua ratio indtcat , illas ejfe puniendas. Si igitur fropter honum com^nune aliquando prudentia d^ r^cta ratio exigat y ut pcents temporalihm Vrinctpes inohedientes a0jciantur,por teji Jlmmus Ecclefi^ pafior eas foenas iis imponere. Nec emm Frin- cipesfint extra ovile EcclefiA. Aufiis infuper eft verba Apo- ftoli 2 Cor. X. 8. T>em nohis dedit poteflatem ad ^dificationem non ad deJlrucHonem -, deleta vocula non contrariutn in fenfum tofquere. Has fcilicet ferientes fententias adverfus Erin- svrhonaad- cipcs liber.ille loquitur. Vix prodiitliber, curp^inGallia 'tierjks tmi^ CoUe2;iuni. SorboniE acri cenfiu*a.authorem perftrino;it , & demctnlHni f> /-^ • i r - ii i • acris, iiipremx Curi:^ decreto carnincis manulibercomburitur, in-jefuitcts Di£ta quin etiam die y CoUegii Clarom.oatani Redtor, ^iMdeTodeT P^^<^^P^'iq^^^ ^x focietate Jefu inCoUegioeo Theologi , iHjiituta iH- ad j udicium citati ,- refpondere adiatcrrogata Senatus , & qHifttif, w^- jvidicii fui de Saatarelli dogmatibus copiam facere co^un- confaenmm tur. Ommum nommc r . Cotonus mterrogantibus refpon^ friferf, dit , & metu gravi , nedenuo folum vcrtere Societasco- geretur > tum Santarelli doftrinam verbis faltem improba- vit> tumfafTusetiameft, doftrinam eam Romas a Genc' rali Soci^tatis fuse, cseterifque fociis probari. quod ne- gare ^ cum Generalis Jefuitarum , Mutii Vitellefci appro- bationem prxfcriptam liber habuerit , integrum non fuit. Sed quare , fubj ecit Cotonus 3 imputahitur noh^ error Tranja/pi- nuSi cuinemo mJirumJuhJcripJitinGallia? Interroganti Sena-r tui, anneSummoPontifici jus fit iaReges ^ adeoutex- communicare >& ab eorum obfequio liberare fubditos pof- lit? iderri Cotonus in.hxc verba refpondit: K^hfy verha invidia l Bxcommunicari chrijlianijfimum Regem ? Ahfit omcn, ,^is credat primogenitum Bcclefia^Jiiturum aliopuando matris ho^ jlenk ^quamprotexitjemper cr protegit .? ^is excommunicandum ^ ♦ fui cmtima pugnat h^refiiin Regna Juo extirpand^? Qusefitus, an, dxYerfanx ergo a Generali Societads featentiam Galli PERIODUS SEPTIMA. 565 Jefuiti£ teneant, refpondit: ^i Roma degit Pr^pofitHS nofler Generdis vix ejita improhare pojfit yquodAoma prohat, Interro- gante Senatu : ^Smdfiejfetts Rom^ ? refpondit Cotonus idem: CMutaretur nohis cum Coelo animus , fenttremus ut Rom&, Anqui- fiti , ut fine ambagibus &: fubterfugio omni fuam de Ro- manse Sedis inRegespoteftatefententiamproferant,exi- gui temporis ad deliberlndum moram ciim petiiffent , tri- duo elaplo prxcipui e Societate ad Regem milli palam Santarelli dodtrinam atdicarunt, exhibito inftrumento pu- . blico in hxc verba concepto : Nos fuhfignattdeclaramus , San- tarellum ferferam de Regibus ^ eorum authoritate fcripfiffc , cjuam diffitemur dochinamy agnofcimus (^ profitemur ^ Regumimmedia.' tam effe aDco potefiatem y independenfque ipfis m effe in fuhditos „ cui fententi& ut ver^nofiroomnium Janguine fuhfcrihitur ^ fiopusy non fecus ac cenfuris , fi c^ua a Clero Gallicano aut Sorhona in ejufi modi Ithros edentur. Promittimus tnfuper fiauram nohts pofihac u^ nam ^ eandem fiiper ea quxfiione cum Sorhona , clero y c^Regni Gallici K_Academits fententiam K^ctum Lutetiam x v i . xJMartii M. D. c. XXV I . Sufcripferimt primore loco Cotonus^ &: quin*- decimalii, omm;um nomine. Ethicquidemjefuitisfuit ^{jli ey <7}!9ecro2 Lutetix j aUter longe , uti Cotonus ipfe fat fus eft, arbitraturi%5 fi Romae vixiflent. Nequeenimea- dem confeflbribus iUis confcientia Lutetix & Romx fuit. Qyanquarti beneficio novi linguarum doni, quod iisob- tigiffe fupra Scioppius dixerat , byflina verba fua inter- pretari pro lubitu, juxta e^ etiam, quxyJ.ccxiv. dixi- mus , in proclivi erat. Hsec tamen fide ipfius Grammon- di, Tholofani Parlamenti Prsefidis, Pontificiifque adeo partibus addi£tii[limi , relata , Jefuitarum verfutix , diver- fis fidibus eandem fidem ludentium, certifllmam fidem •* faciunt. C C X X X I X. Cseterum Cotonus toedio interroga- cotoms tjoir» toriaeillius aftionis, qua cum praecipuis ex focietate ex* '^?^')'^""'" rr ^ *^ ^ iUtsiimoritur, idZ 1 tra 36+ ECCLESIiE ROMAN^ Bj»fitm tra ordinem pulfatus fuerat , ftatim morbo correptus 3 fa*- q'^4fonesct!-^:j^ leeem implevit. Atquehicille Cotonuseft, quxHen- Hadrmu^ rici 1 V. apud quem nunquam non nagranti in gratia erat , luixtncA confcientise admotus , digna fcilicet Theologo curiofita- frofojita. ^^ ^ ^^^ Dodona^am quercum ^ fed atrum Ditis tripodem; excutiensj ex pueUis Pythoniffa:, Hadrianae Fraxineas, Gerbiniaco pago in Ambianis nati^y impuro ^ quo mi- . fera corripiebacur , fpirku fcillltari aufus eft" multa ^ quas ahunde cognofcere fpes non erat.. Inter aUas has etiam daemoni quceftiones movebat : quid Je fpiritus Jcire velit circa Regem^ oj^^iud de tempore ^ quo Cahini h^refis extiz^guetur ? quid^ circa Geneva plagianum ? quid circa GenevA conjervationem ? quA ratione converti Rex An^id y. Regina (^ Regnum maxirde ^ faci* k queant? Turcm y qua JuppUntart ratione ^ qua converti injide^ ks ? qutd circa hellum Regis cim Bifpanis cr hdrettcis ? an lingus fmt aDeo? quis evidentijftmus Scripturd locus ad prohandum fur* .gatorium d^ invocattonem San^orum ? quomodo ammalia in arcA No£ capi potuerint ? quifiliiBei filias hominum dilexertnt? pedi^ hujhe incejjerit Serpens ante Ada lapjum^ qui fmt feptem fpiritus ante thronum Bei ? quomodo infuU animalia jiccepermt ^ (jreo ho^ mines poji Adamum pervenerint ? uhi paradtjus terrejlris ? quota, pars conciderit Angelorum ? aUafque plures^quas ordine Thua- niis Hijlor.lih. cxxxii, recenfet. Qiiserendorum horum a- horumque indicem , manu propria Sc Latina hrigua exara- tum, in hbro exorcifmorum , ab amico commodato acce- pto^ cimiper incuriam Cotonus rehquiftet, atqueisper multorum manus vohtaffet , tandem Ronius Marchio ma- nu agnita^ Regi ipfi exhibuit. qui re in occulto minim& probata , Ronio , ut autographum retiheret > neque aUi ^ daret , enixe imperaverat. Evulgatum tamen.poft Rex in- doluit > quod provideret futurum ut apud bonos pruden- tefque multiim Cotoni ,cujus ipfe opera & induftria,ut fibi videbatur, in multis rebus ufus effet,exiftimationi ex ea oci cafione detraheretur. CCXL. Edi- PERIODUS SEPTIMA. 365 CCXL. Edidit-Urbanus duobus poft annis Kal. A-Vrhanus skI- pril.M. D.c.xxvii. repetitam Bullam Coenx Domini, to-^^*" ^'^^^ tidem verbis , quibus etiam Paulus V. fexto Id. April. A. ^JI^'''' ^^'"' M. D. c. X. eandem vulgavit. Titulus bullx eft : Bxcommuni- catio dr anathemattz^atio h^reticorum cu)ufcfmc[ue fe^U ^ eifque fa- ventiumy auxilmm aut confilium c^uocjuo modo pr^fiantmm ^ ac fchijmaticorum^ ^ vel Ithertatem ecclefiafiicam perturbantium , aut his 5 qu^ in tfia Bulla die Coen<& Domim legi foltta conttnentur 3 con- trovenienttum. Conflata eftexdiverforumPontificumcon-^/.v^ ^/^^ ^ ftitutionibus &bullis die CoenxDommi recitari & ^ro-^^^^^^^ones greflu temporis mutari, augeri folitis. quas Cherubmus ^'"''''^* 3tdiar.tom. i^.pag. 1^%. nota buUx Pauli V. prcefixa indige- tat. Confuetudmem antiquam Julius II. bulla tali Kal. Martii A. M. D. XI. edita allegat. •O^^^i/^r/^;^/ , inquit^ Ro- mani Vontifices pr^decefiores nofiri ^ ad rettnendam piirttatem reli- gionis.Cpjrfiiand^ C^ ipfius miitatcm^ ajiA in conjuncHonemejn- broru?n ad umtm caput ^ chrtflum videlicet , ejtifque Vicarium , ■ pri?tcipaliter confifitt , CT fancfam fdelium focietatem ab offenfion^ fervanda?n, arma jufiitU per minifierium Apofiolatt^ in prdfenti celehrttate exercere. Tum ex parte Omnipotentis Dei, Patris , Fi- iii cjr Spiritus S. authoritate Beatorum , Petri (^ Pauli, ac fua^^ zn:ithcm2itiiuhji^it omnes hareticos , Gazaros^ Patarenos ^ Pau- peres de Lugduno , Jrnaldfias 5 Speroni/fas , Paffagenos ^ Vicle- fifias feu Vfjitas ^ Vratricellos de opimone nuncupatos^ eb" (p^ofctm^ que alios h^retieos , &:c. Primus Paulus III. BuUa Ccenre Id April. A. M. D. XXXVI. edita 5 poft Fratricellos nominavit impiam ^ abominabilem Marthini Lutheri harefin^ per Leonem ?. P. X fuperiorthus annis damnatam ^ fequentes , ipfique Martino ^ quo minkspuniripoffit , qttomodolibet favetues. Gregorius x 1 11 . • fimilibulla, feptem articuli^auftiore, prid. Non. April A.M. D. Lxxxiii. edita, omiilis aliis exprimit Vffttas ^ Vi- ckvitas y LutherarwSy ZTvinglianos ^ CalvintfiaSy V^onottos ^ A- mbaptifias , Tjrinitarios ac omnes & fmgtibs hareticos &c. Ne- ^\ Zz 3 qua 366 ECCLESI^ ROMAN^ que aliter Paulus V. & Urbanus V 1 1 1. Excommunican- tur eadem buUa omnes ah ordimtiomhm feu mandatis RomanO' rum Pontificum ad univerfale futurum Comilium appeilantes -y nec non appeUantes k gravamine y feu futura executione literarum A^ pofloiicarum , etiam tn forma Brevis , ad <:urias Seculares 5 impe- dientes' executionemUperarum Apeftoltcarum , vel aliarum expedi" 4ionum y (^ aiias caufas a judtctbm ecclefiaflicis avocantes ^ feu cur- * . fum earum impedientes ^ aut Je ' in iiits tU judices tnterponentes > etiamfi Impenaii , Regali ^ Ducaii ^c. dtgmtate pri&fidgeant : ju- dices Suuiares trahentesperfona^ Ecdefinfltc^ ad*Jua trihunaiia 3 nec mn cpui flatuta , ordtnationes , confltttuiones pragmaticas , feu qua- • conjuetudines privilegiarias meritis Regum in- nixas ^ per Bullam non cenferi revocatas ; eximia c^Udtdam jura i» rebus ecclefiafiicis ejfe penes Reges Frarmd Scc. efficere tamen fa- ne non poterit , quin, ll quifquam alius , RexGallixin Bulla ex Pontificis Romani intentione perftringi intelli- gatur. quo jure> Divino, an Papali , non difputo. Di- ferte enim prxtextus Marcx diluunturyJ. 2 4. ubi BuUa qui^ bufcunque contrariis derogans , neg^tobjlare privi/egiayin- dulgentias , indulta , (^ literas K^pofiolicas generales y vel (pecialcs, diopuihm cujufcunque ordinis^ [latus ,. conditionis e^ prAermnenti^ fuerint y etiamfi Pontificali^ Imperiali , Regalufeu cpuavis ecclefiafii'- ca ck mundana dignitatepr^fulgeanty ettam per viamcontra^Uts AUt remunerationis-^c, concejfa. CCX,L-L SubfinemCXStobris A. M.D.c. xxviii. Rir- /?;f/)f//44r«- pella, Gallixemporium &: propugnaculum fortifiimum^ i^lZ^^dich' Euangelicorum afylum , ultra annurii a Rege Ludovico ert^f^t,^ * X 1 1 L adminiftrante Armando Pleffeo Richelio Cardiha- le , obfefla , fufis Anglorumauxiliariis copiis, a fociis etiam maligne deftituta jtantaque jam fame prelfa , ut pane car- nibiifque deficientibus , cute , , corio 5 radicibus 3 cadave- rum carnibus obfefii vefcerentur^ &c mater filiam^ foror fratris digitos derofos efnriakm dapem abfumeret 3 deni-- que fan\e invalefcente fola quindecim hominum millia ex- tinguerentur > fefe Regis arbitrio dcdere coa£ta , viftops jugum fubivit; magnoque, cui haftenus in mundoqui- dem, innitebantur^pr^EfidioEuangelicos, precaria dein- ceps libertate fruentes y deftituit. In Templo D. Marga- rethx j Rege Sc RicheHo prxfentibus , S. Ambrofii & Au* guftini hymno decantatOj Sufrenius Jefuita concionem ha- ^ buit, exphcans textumDavidis.: Perfequar immicos meos dr comprehendam illos > (^ nori revertar, dmec deficiettt, Incredibi- lem loetitiam ea viftoria attulit Urbano Pontifici , qui gra^ ^P • ECCLESI^ ROMANiE tulatus Regi inter alia fcripfit : Vox exultmonis ^'filutis in tx- hernaculis. Videat peccator cjr trrajcatur ^ & Synagoga Satkans con^ Vrhixm lafti tabefcat. Cui infolenti triumpho &: ^^x^^P^^^^^'^^ crimini tiamdecoH- iQfephus Hallus , Epifcopus Exonieniis Anehis, publi- Hdio objnr- co fcripto refpondit , lic mter aiia U rbanum graviter affa- gatwr, ^yg . jj^^i ^ Pontifex Vrbane , c^uod hrevi pro tremendo chrifli tri- hunali exaudtes fallidm. Pajiorem chrifitani gregis farum decent hd fangmne^ litera! tme ad armatnflis yrAco conckmes? tme ^ ut chriflianos Princtfe-s , ?%tmio quam plenos cruoris^ ad profliga- tionem fuorum clademque horrendam acriter irfliges ? ideone tihi credttdi claves ^ ut ferratas belli fortas ^ ehur?ieaffie Ditis inferni aperires ? Euge Petri umhra 3 nu?nqiiid hi ttht Malcht videntur , quihm dum aures frdcidere voluijli ^ levi errore in guttura incidi* diflt? aut numc[utd de o^uadrufedibus hifce in Gallia flahulantihti^ t diciu?n tthi frtdem ccelitn^ , occide (^ manduca^ Similem ejuf- dem Urbani gratulationern Bfeda occupata Ifabellse & ♦ , -Spinolx fa£tam paulo ante A. m. d. c. xxv. apud Johannem Jonftonum Rer.Britan. lih, 2 1 .f. 663'. legere eft. Neque ta- men vel fic Pontifex Regem ad excidium omnium in Re- gno Euangelicorum inflammans , deftinata apud ipfum perfecit. Sic enim D E U S cor Regis flexit , ut eos edifti Nannetenfis beneficio frui ulteriiis perihiferit. TMtificHm ^ C C X LI I. Non eadem Pdntifici in Habefllnorum^ jefiitartim feu ^thiopum Chriftiauorum , quse in Gallix- Regno , fiuMabljjt fqrtuna rifit. Jam pridem Regnum illud , olim florentif- waSedt jt(A fimum 5 at fuperiore Seculo Adelenfium beflis , poft etiam ^celatHs^^ Gailanorum vi atque feritateita.debilitatum 3 utvixho- die Habefliniam in ipfa Habeffinia invenias , Sedi Roma- n^ fubjicere Pontifices tentaverant. Etfubfinemquidfem ^ Concilii Florentini, A. m. cccc. xxxix. Rex Habefliniae Zera-Jacobus ad Eugenium I V. legationem miferat 3 nul- la re memorabili gefta^ quanquamdeeanefcioquidRo- mani gloriantur. Superiore iterum Seculo Francifcus Al- va- PERIODUS SEPTIMA. 369 varezius , Lufitanicse legationis in ^thiopia Sacerdos , U- teras a Rege ^thiopuni Davide Clementi V 1 1. A. m. d. XXXIII. obtuht , limulque reverentiam & obedientiam Regis nomine eiobtuUt. In fpem fic ereftus Papa eft ^ fo- re utdamna, quxjaminOccidente paflus eft, breviO- riens &: Meridies refarcirent. Manfit fpecies quxdam ami- citix diu. Nam &: Pauluslll. Johannis Bcrmudis Ro- mam mifli, ut auxiliapro Davide aliquoties vi£topete- ret , ordinationem a MetropoUta Marco adeoque fchifma- tico Priefule faftam , confirmare non dubitavit, Spes fic afFulfit, Rcgnum ecclefias Romanx fabjici pofle, anni- tentibus inprimis Ignatio Lojala , & Nonio Berreto , cui -a Julio III. Patriarchalis in ^Ethiopia dignitas confere- batur , quamvis eodem titulo jam ante a Pontifice Bermu- des ornatus fuerit. adjufto eidem Andrea Oviedo Epifco- po, quirem tum colloquiis facris 3 tum afperis etiam re- mediis tantaruut fruftra. Initio hujusSeculinovatentata xniffione P. Petrus Pays Jefuita eo remprovexit, utZe* dengekis Rex fcriptis ad Clementem V 1 1 1. & Philippum 1 1 1. Hifp^ania: atque Lufitanise Regem, amicitiam fuam obtulerit , nec non miUtes , opifices Sc Patres e Societatc Jefu^quifubjeftosfuoserudirent, petierit. quamobcau- fam a fuis nova hcec moUmina iniquo animo ferentibus oc- cifus eft. Ei poft Jacobum fuccedaneus Rex Sufncus , Ro- manis favens ^ coUoquiis cum Jefuitis pubUce inftitutis 5 eoufque procefiit 5 ut edifto in Romanorum favorem con- dito 5 poft turbas graves tum in Regno , tum ab Alexan- drinis motas , publice Alexandrini Patriarchx excuflb ju- go, Romanam reUgionem amplexus , declaraverit 3 fe Papx Romano , Petri fucceflbri 5 utpote qui nec in fide , nec inmoribus errarepoflit^ obedire veUcj fubditos^ut idem facerent^ adhortatus. Rebusitaexvotofluentibus, Urbano Pontifice , & nominante PhiUppo I V- ex Jefuita- Aaa rum 3;o ECCLESIiE ROMANifi rum ordine creatus eft ^thiopias Patriarcha , Alphon- fus Mendez, natione Lufitanus 3 Vircelebris, quifuctis ceremoniis Ulylliponas confecratus> menfeMajoA, m.b* c. X x-i V. Goam Indise appulit , ac inde in Habeliiniam ad Regem penetravit. qui mox in genua procumbens in ver- ba Summi Pontificis Urbanihoc modo juravit: 7S[ds SuU tm-Sdghedus , (Sufnei hoc nomen} Rex Regum JEthiopU , cre» dimns & cmfitemur , quodS. Petrus j Prmceps i^pojlolorum a chri" Jlo Bomino nofiro caput totim Bcclejia chrijiian£ conjiitutm fueritt cjr quod Principatus atque poteftasin toturn mundum.ipfi data JuC' rity durM illi dixit : Tu es Petrus ^ O" fuper hanc Petram ddifica" ho ecclefiam meam : cr daho tihi claves Ccelorum ; ^- alia vice 3 cum iUi dixit : Pa/ce oves meas. Similiter credimus r Papam Romanum le^ gitim} eleclumy verum fuccejforem S,PetriApoJtoli in regimineej^ Je : eumojtie eandem potejiatem 3 dignitatem (^ primatum totius ec» clejid Chrijltana tenere. Igitur S. Fetri Succeffon Vrhano VII L hw . jus mminis per Dei gratiam Pap£ ^ Domino nojlro ^ S^ JucceJJori'^ hus ejus in adminijlratione Hcclefu promittimus y ojferimus &jura* mus veram ohedientiam , c^ htmiliter perfonam atque imperium ne^ [Irum pedihus ejus fihjicimus. Stc Deus nos juvet 5 &Jan^a h^c '^Euangelia. Idem poft Regem Bafilides y futurus fucceffor^ fratres Reges , Pro-Reges atque Proceres omnes , nec non Clerici &:Monachipr26fentes jurarunt. Pronuntiatum fi* mul eft anathema in omnes juramenti hujus futuros im- memores , & fecuta funt edifta , nec[uis impoflerum Uiiijfam diceret , aut ullo ojfcio ecclefiafico fungeretur , fine licentia Patriar^* ch£ ', utque omnes facra Romana fequerentur 5 nec quifquam rcheU Ithus (Romano Pontifici bbfequium negantibus) receptum daret 5 qui fecus faxii ^ fupplicio afficeretur. Poft asdificata in Debfon Sedes Patriarchalis 3 &: diverfis in Regni locis pro Jefuitis^ quos fecum Patriarcha adduxerat, Refidentiae cxtrufta^ funt i introdudum quin etiam computum Ro- manum > baptizati ordinatique denuo , qui Jam ante bapti. PERIODUS SEPTIMA. 371 2;ati & ordinati Alexandrino ritu erant j inftitutum femi- narium fexaginta puerorum Habcflinorum & Lufitano- rum , comoedix agitatx Europxo more , in quibus etiam produfti Diaboli Habeffinos graviter terruerunt. Jamque etiam Romanus ille Patriarcha excommunicare leves ob caufas> fepulti, qui Alexandrinam religionemtenebant, in locis Romano ritu dedicatis, refodi &c foras projicij malefici infcio Regeincarcerescompingi j 8c nonnullie- tiam , miniftro (xvitix Ras-Seelaxo , occidi coeperunt. Unde turbis in Regno atrocibus fubortis , &c Rege ab iis ^ vriani tem- quiRomanisinfenli erant, impetito, Rex ipfe tandem , ^^^' "'/'•^"^^ luipicatus , quod res erat , peregrmo ie imperio lubjici , a uu^tHr^ Patriarcha & Jefuitis alienior redditus , primimi mvito Patriarcha veteres ceremonias indulfit^ tum religionem Alexandrinam reftituere , Romanam abolere certus , pro- fpera cum rebeUibus pugna (dolens tantum fanguinis jam ob Romanafacra profufum) Alcxandrinorum perfuafior ne , Regince &: fiUi precibus induftus , frequente Proce- rum Concilio de reftituenda rehgione Alexandrina de- cretum condidit j atque iUud nequicquam Patriarcha rin- gente, minante, & rebus deploratis ad preces fuppUces converfo , temperamentiimque fuadente, promulgari , ma- gno cum popuU , cleri inprimis , applaufu curavit. Mox templa Romanis adempta , &: poft mortem Sufnei , vifto Ras-.Seelaxo , Romanorum partium duce 3 Jefuitx bonis armifque quis inter bombardas pkires habebant , exuti , Fremonam ablegati , tandemque una cum Patriarcha , menfe Majo A. m.d.c. xxxiv. toto Regno, fruftraabln- * dis aUifqueauxiUa foUcitantes, expulfifunt. Etquirefi- dui erant in Regno , Epifcopus puta ApoUinaris AUneg- das, &: Patres nonnuUi , Hyacinthus Francjfcus , Ludo- vicus Cordeyra , aUi , variis cafibus jaftati , j^lerique etiam fufpendio fublati 5 & ipfi Jefuitarum fautores Habeffini Aaa 2 oc- 3n ECCLESIiE ROM ANJS QGcifi funt. Accepto rei prorfus improvifx iiuntio Papa perculfus, ratufque^odiomeroadvcrfusjefuitas &:natio- nem Lufitanicam ^ mutationem contigifTe^ aliam quercum excutere properus, fex Capucinos Gallos , qiios mitiores dc devotiores facilius receptum iri confidebat^in Habeffiniahi legavit 5 ex quibus duo a Cafris occifi ; duo in Habeffinia lapidati > duo metuentes fibi domum reverfi funt. Demum trcs alii Capucini fpe melioris fortunas fecuti , ciim in Suo- quenam veniflent 3 petente Negucfo (hoc Regibus Ha- beifmis nomen) a Bafia Suaquense Turcico capite plexi funt 5 tandemque etiam ultimusjefuitarumi Bernhardus Nogueyra fufpendio vitam finivit. Hunc exitum habuit Pontificia in Habefllnia Romanas Sedi &: dominationi fub- juganda prcEpoftera contentio & negotiatio omnis , cujus feriem*ex Balthafaris Tellezii ScGregorii Habeffini fcri- ptis diftifque NobiUffimus- &: Celeberr. Jobus Ludolfus , Linguse &: rerum Habeffinarum ad fl:uporem ufque do- dcus , Fautor nofl:er Summus, in Hifl:oria JEthiopica^quam amplo etiam commentario locupletatam anxie eruditus orbis expeftat, magno judicio parique fidecoUegit. hmtiis cat.i' C C X L 1 1 L N eque diffimilcm circa eadem fere tem- flrofkfmt cataftrophen Pontificia in Taponia etiam , & paulo tftfHbjugan- antem bma non tam Chriftiana falutari fide imbuenda,, ^'^ fTII^^^o. machinatio omnis Jm! '"* ^ ° fortita eft. In nuUum quidem vel Orientis vel Occidentis Regnum Chriftiana rehgio fehciori fucceflli introdufta , in nuUo crudehori denique perfecutione profligata eft. A. M. D. XLi I. primi ex Europa Lufitani in Japoniam delati funt. Francifcus Xaverius cum duobus fociis Cofmo Tur- riano , 8c Johanne Fernando ^ opitulante Angero Japonio, Lingux Lufitanicx non ignaro ^ & difcendas rehgionis ChriftianiE defiderio ardente , quique jam tum baptizatus Eauh a Sanfta fide nomen habuit 3 Euangehum (purum, an PERIODUS SEPTIMA. 373 an interpolatum heic non difputo; primi in eo Regno prse-^ dicarunt. Statim Rex edifta promulgavit , teftatus^pU- cere fibi Ciiriftianam religionem 3 & m ditiones fuas indu- ci cupere. Quatuor jam civitates , Congoxima y Firan- dum 3 Amongucium & Bungum Chriftianam fidem am- plexse erant. Poft Xaverii A. m. d. li i . in indiam reverfi di- fceflum fucceflx^runt ex eadem Societate plures 3 quipro- grefTu temporis magiiam Japonix partem ad Chriftiana facra traduxerunt , paifim templa Sc CoUegia extruxerunt. Converfi etiam funt tres Reges , Bungi , Arrymx &c Omu- rxj qui A. m. d. lxxxi i. procurante Alexandro Wahgnano, Jefuitarum Vifitatore generali , Romam mi|fi^egatis ^ u- biquc magnifice exceptis , &c fplendidis m^p^riblis mafta- tis 5 Gregorio XIII. obedientiam promiferunt. Scilicet Jefuit^E legatione ifthac , ex magnificefitia Ecclefi;^ Roma- nx rehgioni , qux fplendori Sc magnificentia: externa! pki- rimumdebet^ Pontifici inprimis apudjaponesauthorita- tem fidemque fe concihaturos , eximmm ordini fuo de- cus 8c famamindecomparaturos,deniqueingensindelu- crum reportaturos fperarunt ^ Maximam- enim partem munerum^ qux tum PontifeXj tum Hifpania: Rcx per Legatos Japonix Regibusilhs tranfmiferunt , Jefuirasfi- bi vindicafle, Varenius^^ Relig,Ja,fon. cap.6. teftatur. Id' quoque a Papa Gregorio &: Rege Hifpanix iidemimpe- trarunt, ut fine ipforum cohfenfu nemini vel Lufitano^ vel ahi etiam Chriftiano in Japonia fedem domicihiim- que figere hceret. Neque Gregorifis ahis quam Jefuitis po- teftatem in Japonia prrEdicandi conceflit. Sed extendit eandem mox Clemens V 1 1 1. ad Ordines mendicantes , fiquidem ita neceflitas poftulaverit ; ita tamen, ne fas fit nifi per Lufitaniam^atque inde Indiam &: civitatem Goamj, Japoniam , Chinam &: finitima Regna intrare. Demum Paulus V. etiam per aham viam 5 quam per Lufitaniam in Aaa 3 Ja- 37+ ECCLESI^ ROMAN^ Japonicas , aliafque proxime adjacentes infulas aditum conceilit.Itaque frequente Religioforum Jefuitarum cum- primis ^ CiEteris palmam facile prseripientium , in Japo- niam accurfu Chriftiana ibidem fides incrementa mdies TerfecHtio majota ccpit. Etjucundaquidemfuitprotafis^ grataepi- immaHis ?^- tafis > fcd miferabilis & ingratiflima cataftrophe. Vix e- {TrfZchrr nim profundiores radices religio Chriftiana egerat , cum fttamsdje- tadicitus extirparctur , ^ innumerorum Chriftianorum fujtu coHver- f^yiffjj^e profufo fanguinc fuffbcaretur. Exardefcens e- nim adverfus Chriftianos omnes primiim A.m, d. c. xxii. perlpcu tio , aliquot annos continuata eft apud eundem Va- renium , Rejero Gysberto Belga ad A. m. d. c. xx i x. ufque, at Caronio el^m ultra ejus hiftoriam lugubrem planc pro- ducente. Et primo quidem capite ple£ti &: cruci affigi coe- perunt. Ciimque hilari animo fupplicia ifthsec a Chriftia- nis tolerari perfecutores ccrnerent , ad truculcntiora 6c fx- viora in dies progreffi y alios palis alligatos lento exiguo- que igne cremarunt > ahos cratibus impofitos afl^arunt; teneras virgines &: uxores toto corpore nudas percompita traCtas ,impurorumque libidine palam corruptas ^ demum pr^Egrandibus ligneis cupis plenis ferpentibus impofue- runt , ferpentibus in pudendas partes irrepentibus incre- dibilicum earum dolore , donec veneni vis vel cruciatus intolerabiles mortem attulerunt 5 aUos ferventibus aquis ad necem ufquc uftularunt > alios fufpenderunt pedibus furfum elevatis, 6c patibulo alligatis , capite ita deorfum pendulo , ut umbihco tenus in foveam quandam corpus immitteretur^ quorum etiamnc fanguine fuftbcarentur , cutem capitis decuflfatim difcidcrunt , quo per fcifl^uras fanguis exftillando exitum inveniret ; alios (quod novifll- mum & deinceps ufitatifllmum Chriftianonim fuppli- cium fuit) diflTefto tantiim ventre ita fi,ifpenderunt , ut poft ineffabilem cruciatum nono demum vel decimo etiam die^ PERIODUS SEPTIMA. 575 die > ad extremiim ufquc cum ratione verba facientcs , Ipi- ritum Deo reddcrent. Quibus fuppliciorum horrendorum generibus multa Chriftianorum tum advenarum y tum Ja- ponum ad Chriftum convcrforum y millia , non multos m- tra annos , mifere extindla funt > hanc , fi a Bonziorum E}tu eanfa Sacerdotum adverfus Chriftianos ^^mulatione perpetua^''^^!^"^'- diiceireris 5 pr;ECipue , uti putatur^ ob cauiam, qi\oa tarumetnji- Hifpani ferociiis infolentiiifque fc gerentes dominationem ^'"'^ ^'^lap^. afFeftare , Sc Jefuitae concionibus tribunitiis fubditos ad Z»Vegi%h' feditionem &: rebeUionem adverfus Superiores minus fibi duce»dif. addiftos concitare , Regniimque ampliffimum aUenae h- bidinifubje£turivififunt. quod pofterius etiam ex Ahnei- dx epiftola Varenius probat. Nam quod de Belgarum ma- la lide Jefuita^ muflitare aufi funt, Jefuitico more idfe- cerunt, neque fide digno teftimomo ullo id comproba- runt. Nequetamen UrbanusPapa de re Chriftiana apud Japones inintegrum reftituenda prorfus fpem abjecit. Is quippe BuUa die xxii . Febr. A. m. d. c. xxxi i i. edita , ul- tra fuperiorum Pontificum decreta ^ miffionemadjapo- nicas Sc aUarum Indiarum OrientaUum Regiones , ad Re- ligiofos cujufcunque demum ordinis extendit, Scimpe- dientes miffioncm excommunicationis latas fen^entix vin- cylo innodavit. Sed fruftraiUe Romas decreta cudit, &: adverfus imparentes fuUnina conflavit , dum interea Sa- guntus periit , & funditus peflTum ivit. Ita enim perfecu- tio ingravefcens indies deinceps quoque arfit , ut jam A. M. D. c. XL, fanguinis Chriftiani in univerfa Japonia ne reU- quix quidemuUx repertasfint) &: Belgse commerciorum • duntaxat gratia , nuUaque ftabUi fede gaudentes , infu- lam eam non fine periculo , rigidifque adeo legibus & in- terdiftis conftrifti y frequentent, argumenta graviffimi judicii Divini adverfus tum impiam coecamque gentem^ tum coriunetiamconfiUa, qui fpeciofo religionis, forte noa 3 76 E C C L E S I ^ R O M A N ^ non bona etiam ubique fide,faltem prxvia vocatione legiti- ma nulla^traditx, obtentu fuis duntaxat commodis inhian- ^imiU pofiti-tes y nontamoves, quamoviumlanamquaefiverunt.Nec fctorumfa' in Siua feliciorcm res Jefuitarumfucceflum habuerc , ubi ^^^ ^" ' j[n aula Pekingenfi, apud Imperatorem VanUeum poten- tes, fua temeritate 5 & improvida Profelythifmi , feupo- tius PharifiEifmi propagatione , horribilem A. m.d.c.xv. perfecutionem Chriftianis fuis conciverunt. Bonziienim videntes ^ lucrum fuum a nova refigione imminui , &: ad peregrinos Sacerdotes tranfire , facra quin etiam fua uni- verfa vilefcere , non ante quieverunt , quam eos , tan- qn^mpn/ca religtoms everfores^ (^ AflrologtdL Sinenfis defiru^fo- resy in Nankingenfi MetropoH in carceres conjicerent. quos inter etiam fuit P. Alvaro Semedo ^ quitotamhanc tragoediam defcripfit. Vrbams ca- C C X L I V. Mire deinceps Deus Ecclefix Romanae *^^'J/-f^^f"labium confudit^ excitatis in ea diflidiis, 8c tantvimnon mania. /;off«- dcxtris cjus in fe iuviccm armatis, Et primoquidem po- ^^^^'^-^^^^■^ tentia Elifpani & Cxfaris , profperis in Germaaia fuccefllT fuseo^sGM- bus increfcens j ita jam Pontifici Urbano fufpefta efle coe*: lummftam- pit ^ ut Rcgi GalUx uou obfcurc favcus ^ eundemadmo- nuerit, nejlamm Germania proculcari fmat, Qiia admonitio- ne fponte currentem Gallum, adverfus Cxfarem & Hif- panos excitavit magis. Duravitque Urbani adverfus Hii- panos malivolentia , etiam pofl; inchnatam eorundem per ftupendos Suecorum Regis ^ Guftavi Adolphi , Herois in- comparabihs ^ qui nixus praspotenti Deimanu, exiguis primiim copiis, auxihis pene nulhs, Germaniam jugo Auftriaco-Hifpanico , orbem univerfum mctu hberavit ; progreflAis ^ fortunam. Tum enim infenfum erga Hifpa- nos animum prodens , Legato Hifpanico in pleno Cardi- nahum confeflAi dicere in os non dubitavit : Bifpamm fua Syrannide dr regnandi libidine epciffe ^ 4it boni Catholici deheant exuU PERIODUS SEPTIMA. 377 exultare in vicioriis hdireticorum, In Hifpania contra Jefuita jejnita Htr- quidam Duci Olivario a fecrctis contellionibus , abdicato p^*"<^edttoii'- genio Jefuitico 5 librum edidit de ptejiate Ponttficis , quo ulftemjy eum Komx fux affixurus , palamdocuit: Omnem potej}a-frf^i'^\ tem ^ oj^uam captis ecclefitz titulo in chrtflianum orbem fibi Papa njendicet ^ meram ufiurpatio7iem y intrufionem , 'violentiam ejje : non exiflente Fapa inalio (j^ fiorte etiammtfio^ nullaefl pri&rogativA fupra alios Epifiopos ,, nifi quantum ad dignitatem accidentakm y non ad fiuperioritatem iurifidtcltonis : Non habet tn Jua cjuacjue dioe- cefii 3 mtnorem quoad hocjurtjdtftionem epificopi , c^iiam habeat Papa in fiio Epificopatu S. Johamm Lateranenjis. Papa non efi fiiipra Con- ciltum , /ed contra : Proinde excommuntcatio BulU tn Ccena Domi- m adverjli^ £um» qui a Papa appellaverit ad Conciltum , efl injw fta , invaltda , intoleranda, Hifpanis ita a Pontifice dilliden- Hifianorum tibus 5 in eo confilia ftetiffe ferebantur , ut a Pontificibus ^^verfus i/r- auferrent collationem beneficiofum Ecclefiafticorumin il- ff^^^^^^^^fi' loRegno, ac ereftaibidem, quam vocant, dataria^eos argento , qiiod inde ha£tenus perceperant , multarent. C C X L V. Graves etiam paulo poft inteftmi motus ^n^^- Papatum concufterunt , occafione quxftionum de oecono->»//?.ix inttr mia gratia Divinse , Moliniftas inter &: Janfenium, ejuf- ^ ^'ftnt^'^ que afl^eclas, quorum utrique Papam Romanum agnofce- GMitfnHm- bant , vehementer agitatarum. CorneUus Janfenius , Epif- Pf''!'- ^'ft"^'* copus Iprenfis in Flandria 5 Vir doftillimus , &: S. Au^u-^''^^ ***trata. ftini cumprimis fcriptis , quxinuniverfumomniadecies, feorfuii vero Ubros de Gratia &:Libero arbitrio, tricies, Liberto Fromondo teftc 5 legit> innutritus , Hbrum fcri- pferat , titulo : K^ugufltmt^ -, fieu Do&rtna S, ^^ugujltni de hu- mananatura fanitate i dgritudine , medicina adverjns Pelagianos (^ Majfilienfes ; tribtis tomis comprehenfia. Prodiit liber , vere demorfos fapiens ungues, biennio poft mortem Authoris, A. M. D c. XL. procurantibus Fromondo 5 Caleno ^ 6c Regi- naldo Lamxo executoribus teftamenti ejus. In univerfum Bbb eo 37S ECCLESI^ ROMAN^ €o damnatur Theologia Scholaftica > quod in ea Epicu-* rjra , Platonica & Pelagiana dogmata contineantur. Acri inprimis cenfura perftrmgitur. Molino-Suarezii , Fonfe- cxy Leffii&c. de Scientia media opinio periculofillima omnium :, utpote quas hominem dvl^^movy adeoque Deum facit. Praeterea ex Auguftini fententia afTeritur , gratmm Dei operayi irrefiflihtliter ; ejfe eam farticularem ^ ettam ex inten- tione Dei antecedente 5 nullam ejje jufficientem ^ ntjicj.ud affu fecun^ do heatitudinem conjummat ^ chriftum pro folis ele6iis mortuum ef fe, Qiia in doftrina ita Reformatis fufFragari vifus eft y iit nomen ejus, Corneliusjanfenius^ nonnuUi invidiam au- thori conflaturi , peranagrammareddiderint: Calvinijen- fm inore. Primiimatque lucemhberafpexit^ inBeIgio& GaUia^ apud Sorbonam inprimis 3 ingentem applaufum meruit> habuitque. Loetati doftilfimiquique funt^ Au- guftini doftrinam, perHelenamillam Jefuitarum, alio- rumque Theologiam Scholafticam fepultam revivifcere^ Sed quo magis loetabantur illi 5 hoc infeftiores fedoftri- nx ei triftiorefque gerebantiUi) quifodalesfuos, Moli- nam, 'Suarezium&c. eoopere aperto Marteoppugnari^ & Pelagianifmi eriam notaafpergi, dolebantnonparum. Unde ftatim Auguftinusille Janfeniinontantiimapriva- tis fcriptoribus ^ Jefuitis , Dionyfio Petavio , Ifaco Ho- berto 5 Antonio Richardo , Francifco Annato , Petro de S.Jofeph^ Philippode SanftaTrinitate, Ripaldo^ Bri- facerio^ aliis oppugnatus acerimeeft> fedetiam, conni- tentibus iifdem , favore inprimis Francifci Barbarini Car- dinalis ufis ^ ab Urbano Pontifice , BuIIa prid. Non. Mart. A. M. D. c. XL I . edita , damnatus profcriptufque eft , hoc vi- delicet prsetextu 3 quodineopropofitiones nonnullxMi- chaelis Baii , a Pio v. A. m. d. lxv i i . damnatae & prohibi* tx y continearitur -, quodque fic contra ediftum GregQrii XIIL controverfixdeauxiliis gratiae refufcitentur. cau- tiim- PERIODUS SEPTIMA. 379 tumque fimul , fub gravifllmis ccnfuris ecclefiafticis & poe- nis fecularibus , ne quis impofterum de materia auxilio- rum Divinorum , fme exprefla & fpeciali licentia trada- ret, donec dmdin hac matena ajede AfojlGlica fumt ordinatum, Prohibiti quinetiam eadem bulla funt omnes libri , qui vel pro Janfenio , vel contra eum de hac materia fcripti efl^ent, vel impofterumfcribentur. Cumque cenfurxhuicPapali Belga: fenon fubmifuTent, nequeejus publicationemad- mitterele velle, priiis quam R.egis Hifpani;^ authoritas & confenfus accefl!erit , delarafl^ent 5 U rbanus denuo Bullam fuam A. M. D. c. xli v. repetiitconfirmavitque , pcrpetuum- que contradicentibus lilentium impofuit. JNeque tamen fic ad ep^/^uSicty feferedigi Janfenitas pafli funt. Enimvero ~:Janfenium defenderunt ftrenue iidem , qui fupra, Fro- mondus , ejus in cathcdra Lovanienfi fucceflbr , Cario Pa- rifienfis Theologus , Sorboniftx plerique , nec non Archie- ■pifcopus Mechlinienfis , Belgii Primas , una cum rehquis Epifcopis &: Generahbus Provincix , qui BuUam Papalem ,per dokim fub-& obreptionis extortam pertenderunt. qui proin ^que ac ipfe Belgii Gubernator ^ Francifcus de Mel- lo, induci non potuerunt, ut, quoda Papafeverejufli erant , buUam ejus executioni mandarent. Sed &: Innocen- tius X. Urbani fucceflbr , ciim buUam Urbani eludi pu- taret, fedecim Brevia niifit 5 nempe adMarchionemCa- ftri Rodrigi , Gubernatorem Belgii. Archiepifcopos Me- chhnienfem ^&: Cameracenfem , Epifcopos Belgii feptem , Univerfitatis Sorbonx Theologos , Magiftrum Guilhel- mum ab Angehs S. T. D. Lovanienfem ^ Leopoldum Guil- helmum, Archiducem Auftrix , &: Epifcopum Argenti- nenfenii quibus confirmata Urbani Bulla, injunftumfe- x^ib , ut illam tandem promulgarent &: exequerentur. Et aUcubi quidem , puta Antuerpix , Diiaci Namurci ,ahif- aHi denique non tamjanfenii, quam Auguftini caufam hic agi ^ & Janfenio damnato Au- guftinum ipfum damnari , palam editis in pubhcum Ubris afleruiflent^ denique Jacobus ArchiepifcopusMechUnien- fis, Belgii Primas 3 Antonius Trieft , Epifcopus Ganda- venfis 3 8c Vicarii Generales Sedis Epifcopahs Iprenfis ra- tiones, ob quas BuUam Pontificis promulgare non polTent, luci publicse expofuiflent^ induci fe Innocentius a Jefui- tis 3 & Epifcopis nonnuUis GaUiae , Jefuitarum inftinftu m partesvenientibus, (quanquam ^iActloi' hoc 7ra&@^ Inno- centii fuit) pafliis eft ^ ut Propofitiones quinque ex Janfe- nii Auguftino , uti putabatur , excerptx , Romae praefen- tibus &: aufcultantibus CardinaUbus nonnuUisJohannede Lugo, Caraftaj Spada,&:c. a Theologis tredecim , quos PERIODUS SEPTIMA. 3&1 inter Sforza Pallavicinus Jefuita primum locum obtinebat, ventilarentur. JulTiautem funtXheologi illi votafeufuf- fragia fua fcripto confignata fquis ab Epifcopo Montifpef- fuli Koma inGalliamallataj totidem verbis Montaltius pofl finem Epiftolarum Provincialium edidit} Pontifici offerre. Ex quibus fcripto &: voceTheologorum oblatis, Innocentius palam in hac ipfa caufa profeflus 3 Je non ejfe Theologum-y (teftatur enim Theologus Pontificius Ludovi- cus de S. Amour , Romam ab Epifcopis GaUix ad oran- dam Janfenitarum caufam miflus^ editi Diurnahs/^r. 3. cap, 12. rogatum Innocentium, ut ipfe cognofceretj ne quidem fcripta fibi oblata legere voluifle , &: refpondifl^e infuper : Non e(i mea profejjio -, Frdterquam quod [etiex fum, Bgo • nuno[uam fludm Theologu. Dixiflle aUi ajunt : lo non fono Theologo : Bgonon [um Theologtii) poft indtctas y utiBulla prid. Kal.Jun. A.M.D. c. Liii. abipfo edita habet, adBi- *vinum imphrandum auxilium , ?mdtorum chrijlianmim preces.^ tum puhlice tun^ privatim -, &c eafdem poftmodum ferventiiis iteratas 3 quin &: /olicite implorata S. Spiritus ajfflentia -, ad Dc- clarationem &: definitionem proccdens , Propofitionum quinque^ pro lubitu hoftium Janfenii formatarum , damna- tionem conflavit. C C X L V I. Operoe pretium fuerit ^ ex ipfa illa Inno- prop^faioMd centii BuUa fuhminante quinque propofitiones iUas famo- '/-'^^7 ^^^^- fas^& obnuntiatas iifdem Innocentii diras reprisfentari. Sic cZ!tio dam-' autem buUa CapitoUni hujus Jovis fonat & tonat : Primam »^«^- Tropofitionum: AUqua Dei prxcepta hominibus jufte volen- tibus &: conantibuSj fecundum pnrfentes 5 quas habent vires , funt impoflibiUa : deeft quoque iUis gratia , qua poflibiUa fiant: temerariam^ impiamy hlajphemam 5 anathe- mate damnatam y c^ h^reticam declaramus 5 ^ , uti talem , damna- mtis, Secundam: Interiori gratix in ftatu naturx lapfx nun- quam refiftitur^ hmticam declaramm^^^ utitdem, damna- B b b 3 mMs. 38^ ECCLESI^ ROMAN^ mm. tertiam : Ad merendum &: demerendiim in ftatu Na- turse lapfx non requiritur in homine libertas a neceffitate , fed fufficit libertas a coaftione ; h^reticam declaramtis , ^ , utitalem ^darmamus. SjiartAm'. Semipelagiani admittebant prxvenientis gratix interioris neceiiitacem ad (ingulos a- 6tus, etiam ad initmm fidei -, & in hoc erant harretici, quod vellent eam gratiam talem effe , cui pofiet humana vokuitas refiftere vel obtemperare^ faljam '(j hdreticamde- claramus y C^ ^ uti tale?n damna?nus. ^'mtam: Semipelagia- num eft 5 dicere Chriftum pro ommbus omnino hommi- bus mortuum efle, aut fanguinem fudiffe^ falfam, teme' rariam 3 fcandalofam , c^* intellecfam eo fenfu , ut chriftus pro fa- • lute djmtaxat pritdeftinatorum mortuus fit 5 impam ^ blajphemam , ^07itumeliofa7?i ^ divina petati derogantem ^ h^reticam declaramm^ C^ 5 uti talem damnamus, Neve de prsediftis propofitionibus aUter quifquam fentiat , doceat , prardicet ^ quam in de- claratione &: definitione illa continetur , fuh cenfuris dr po^nis xomra hareticos O' eorum fautores in jure exprejJJs 5 mandans , infuper omnibus Patriarchis ^ Archiepifcopis ^ Epifcopis , aUifque locorum ordinariis ^ nec non hxreticx pravitatis Inquifitoribus praecipit , ut contradicfores dr rebelles quofcun- que per cenfuras ^ poenas prddicfas ^ cAtcraque juris d^ fa^i re- media opportuna , invocato etiam ad hoc (^fi opiis fuerit^ auxilio hrachii Secularis 3 omnino coerceant ^ compefcant. Denique pro- teftatur Papa , non iiitendere fi per haitc deckrationem c^ dcfini^ tiGnem fuper prddiciis quinc^ue propofitionihus faciam ^ approhare nllatenus alias opiniones , ^u^ continentur in pr^dicfo lihro Corneln GaUiAEp'tfc9' CCXLVII. Qiiamprimum Bulla iUa xe^woboA©» pommmrcci':^^ GaUiam miffaeft, Ecclefix GaUicanx Epifcopi Lute- cemtiachir- tjx cougregati pUires prompti eam acceptarunt, proba- /^ l^^^l;^^^^ runtque. Scripfit enim eorum nomine Petrus deMarca, vmmm. nominatus tiim Archiepifcopus Tholofaaus ^ adlnnocen- '^ tium PERIODUS SEPTIMA 383 tium Epiftolam eiicharifticam , qua inter alia eum cum In- Bocentiol. contendenSi /r/^/, mquit, ille VeUgUmmh^re- fm dammvtt olm ad Epijcoporum Ajric£ rektionem : fic ad Gallo- rum Epijcoporum corfuttattonem hdrefm ex adverfo FeUgiam oppo- fittam^ Innocentius X. fua authoritate profcripfit, Belle fcilicet ! Pelagianx haerefi ex adverfo oppofita tuit doftrina S. Au- guftmi ^ S. Scripturx authoritate firmata. S. Auguftmiigi- tur doctrinamScriptura^authoritatefirmatam, ceuhxre- ticam Innocentius damnavit, profcripfitque. Dignapla- ne profcriptiolnnocentio^ profeflb, fe Theologumnon effe. Qiu dodrinam Pelagio ex adverfo oppofitam damna- vit, Pelagianus certe fueritoportet^ Addit Marca, ve- tuftx a:tatis Ecclefiam CathoUcam 3 fola Cathedr^ Petri au- thoritate (^communione fu/t am yTcld,^id.nx ha^refis damnatio- ni abfquecunftatione fubfcripfiffe. Eanos quoque, inquit, fententia ac fide inihuti ^ Romana Ecclefu pr^fentem ^quainSum-^ mo Vontifce Innocentio X, viget y authoritatem dehita ohfcrvantia colentes , Conjlitutionem Divim Numinis inflinciu a Beatitudine ve- Jlra conditam ^ nobijque traditam ah IlL Athencirum K^rchiepifco- po , Nuntio Apojlolico , ^ promulgandam curahimus in Ecclefns ac Dioecefihm nojlris , atqueillius execuiionem apud fideles populos ur- gebimus. Mafte animo Viri 1 Non Divina ulla , nonP/o- phetica 5 non Apoftolica authoritas ad fubfcribendum Bul- Ixvos fubegit. Exolevitenim illaapudRomanosnoviili- mis hifcetemporibuspenitus. Eique fuccedanea authori- tas Pontificia Innocentii , non Theologi 5 nedum Prophe- tXy Apoftoli, itaoculosvobisprazftrinxit, uteiexquer- cu fua oracula fundenti , etiam cum nulla ratione illa ro-^ boravit ^ fidem coeco afl^enfu habueritis ! Et tamen Epi- ftoliE huic praster Marcam , Virum cxtera doftiftimum ^ fubfcripferunt JuUus 5 CardinaUs Mazarinus , Archicpi- fcopi quinque, &:Epifcopivigintiquatuor, fuoquifque nomine > ita claudentes Epiftolam aftentationibus plenam : {or" 384 ECCLESI^ ROMANiE Vorro nos Imocentio X cum ore Tetrus locutus efi 3 ut Leoni /. accla^ nuvit martA Sjnodus , hanc Divinam lauream gratulati ^ facros inter Bcclefu faftos , c^uod olirn de Synodis OecumenKis fieri folitum^ Confiituttonem tfiam ab. eo editam luhentes ex antmo reponemus. Ne- ' que tamen in univerfum omnes GallicE Epifcopi fubfcri- pferunt. Inter fubfcriptos enim non comparent Archiepi- fcopus Senonenfis , qui jam ante fcripto , mnes errantesinviam falutis redtrent-, licet ^rchieptfeopi i^ E- ptfcopi GaUtAOperam (^ indujlriam ad executtonem confittuttonum e- gregio fiudio contulertnt ^ (^ Rex chrtfiianijftmus fiyigukri pietate auxtliarem dextramfirenuo ac conflantijfimo antmo porrexerit.Dein.- FormuUcm- ceps, rogatu, uti Bulla prcefert , Chriftianiflimi Regis j^.^^^J^^^r*^* certam formulam , cui Ecclefiaftici omnes fubfcriberent , «/«», '« f«- prxit y his verbis ab ipfo conceptam : Ego N. Confittutioni ^'^pl^jfj cle- pofiolic£ Innocentii X die xxx i . OHaii m. d. c. l ii i . cf confittutio- rnm fuum ni\^lexandrtVII. datA XV i. oMr, m. d. c. lvi. Smnmortim ^"^'^'^' Vontificum me fttbjicio y ^ quino^tte propofitiones ex CorneliiJ anfe- nii lihro , cui nomen AugufHnus ^ excerptas , ^ in fenfu ah eodem Authore intento 5 prout illas per dtcfa^ Conflituttones Sedes t^poflo- lica damnavit , fincero animo rejicio ac damno , e^ ita juro. Sic me Bet^ adjuvet ^ fan^a Dei Euangelia, CCXLIX. TantrE fciUcet molis erat , bullatis Sc^gntamjMH- plumbeis iUis declarationibus &: definitionibus , rejicere,/<^«'«'«''?'/''*'» damnare , profcribere , non CorneUum Janfenium utique^ '^pf„f,ficilZ fed S. Auguftinum 5 celeberrimum Hipponx PrxHilem , '^cimmtum Pelagianorum iUum maUeum fulmenque , ad cujus tanien fjl^^r- doftrinam , ceu normam , omnem iUam de gratix auxiUis mmt' Ccc di- 3^6 ECCLESliE ROMAN^ difputationem , jam ante Clemens VIII. pamm certe hic Jeluitis propitius y adftrinxit 3 rationibus addudus pluri- Dus , quas ejus verbis P. Giboeuf libro de Itbertate , & Ar- chiepifcopus Scnonenfis, Oclavius de Bellegarde , K^m gujlm.doc. pag.^.^.Ycccn{tnt. Islunc vero prout Romse ob- tment amuje ^ menflnu de Deo fides y fides potms temforumy e[uam Euangeliorum y ut B. Hilarii Itb. 2: ad Conji, verbis utar ^ ab Innoccntio in Auguftini potiflimiim caput coftas efle hafce diras , abunde Janfenii aflt^clx demonftrarunt. Sa- ne famofusille JefuitaAnnatus Janfenitas, cum profite- rentur, paratosfe demonftrare, c^mnc^ue Vrofofitiones ad fen- fi^rn Janfemi , eafdem ejfe ad fenfum etiam Augufiim , hbello , qui infcribitur^ Janfentanorum cavillt^cap. 3. faise ridet, afle- ritque ^ dejerendam fotiks Augufii?ii (e?itentiam ^ quam fententiam SummiPontificisy ciimid, quod defimtum eft, authorita- tem petat non tam a S. K^uguftini confenfu 5 c^uam a prdfidio fee- ciah Sptritm S. chrifti vicario , in Scripturis S. promiffo, hoc eft ,. a Pythagorico ayw ec})ct. Sed &: Ludovicus de Marche» itidem Jefuita, in Apologia pro Innocentii conftitutione , parte poftertore y totus eft in elevanda authoritate S. Augufti- ni 5 dum varios ejus errores recenfet y cum in Ecclefia efl!e irrejragabtlis authorttatis pernegat , denique pertendit , non omnem Auguftini de gratia Dei do£trinam ab Ecclefia Ca- thoUca admifl^am & approbatam efle. Deniquc in univerfa hac difputatione Jefuitarum hic Achilles fuit, omniexcC" ftime majorem ejfe Romani Pontificis } cathedra locjuentis authorita^ tem fallere (^ fallt nefeiam 3 mn modo in Concilio Generali y verum etiam extra illud. Chriftum non Auguftim y non ConciUiSy fedPC' tro ejufque Succefforibus denuntiajfe : Oravi pro te y ne deficeret fi- ^'"'^r^/Hii^ ^^^ ^^^' ^^ ^^ ^^t^f^h &fuper hanepetram adificah^ Ecclefiam meam. 'j»%IJ/C»^#^/'^^^^^^^ Scc. Atque ita tota illa Janfeniftas feu Au- ^e i«/;i///i//;- guftiiiianos (hoc potiusnomine feinfigniunt ilh)inter & ItrJ,'^'' Jefuitas controverfia tandem in infallibilem Pap^ etiam cx- PERIODUS SEPTIMA. 387 ^xtra Univeriale Concilium , five in fide five in fa£to quid- piam decernentis, authoritatem refolvehatur. Atque in eo impudentix numeros omnes Alexander implevit, quod definire aufus eft , Janfenium eum fenfum mtendtjje , m quo Innocentius Propofitiones illas damnavit : &: Innocentium mtendijje propofitiones eas damnare non aUo in fenfii , quam qui Janienii fuit. Ita XAgS^oyiri^Tjj uterque 3 & Innoccntius Janienii afTcrcntis^ &: Alexander Innocentii aflertionem damnantis, intentionem 5 feu interiorem animi fenlum compertum hahuit -, atque adeo toI tS ivGgdyTr^ , ea qud in homine fmt ^ intentionem proin hommis anmio abftrufim, non tantiim •zii TviCJuct t? iySgaVitf tJ h auT» , Sptritm homi^ nis^ qui in iffo ejl ^ (utiquidem S. Paulus i Cor. 1 1. ii.af- ferit} fed etiam Spiritus Papse , qui cxtra hominem eft , novit. Neque tantum Papa , quod oUm ipfi gnathones vendicarunt, omnejus Divinum > fcd jam etiam omne diftum, fa£tum, cogitatum humanum in fcrinio pefto- lis fiii claufiim habet. C C L. Tertia igirur hxc , fupra illas fcihcet , quas Tri- '^^rtm ^iefui^ dentinum Concihum ftabihvit, poft duas fupra memo- J^^^"^^-/^^^^' ratas de hcentia parricidah & a^quivocationibus , Jefuita- ^* ;'/»n^«/ rum novella, feu mavis , recoda , &: ex orco revocata^"^;''";^''* Pelagianorum &:Semipelagianorumveterum hxrefis, ex^/>r/*. plunbus ::eque ha:reticis alTertionibus conflata , quam il- li approbante& definiente Pontifice Romano, adeoque EcclefiaRomanaomni, qua Pontifici paret , Jefiutarum fraudibus mifere circumfcripta adverfus S. Augufthium j faniorefque antehac in Ecclefia Romana Theologos, Tho- miftas inprimis , perruptis pud^ris , Divinx veritatis , ca-* nx antiquitatis repaguhs ommbus , audafter & impune fuftinent, *Qi ^tcXuov '7ir^QX,i7ir%(]iS otcriSeifltf, majorem adimpie^ tatem proficientes m dies, dum /im^, dodrina eorum, LTp3n-P^^^ horribili laniena in Proteftantes tota^ infula fevie- 'tijice,pafra- Yunt, Paucorum menfium intervallo plulquam ducenta Xo!ltiUs^ hbminum millia , &:infolaUltonia, quarta &: miniis cul- eomfeidwe ta HibcrniiGe parte, centum quinquaginta quatuor millia mrratiu ^^^ mXx^ menfes rabies illa abfumpfit , ut nibil tormento- rum & mortiumreperiripotuerit, quod non furiales illse, beftia? commiferint , folo religionis odio , & quod Papse gratum fe officium internecione Proteftantium prseftitu- ros , vitamque iEternam abfque purgatcfrii flammis confe- cuturos, Monachorum fanguinolentorum perfuafione in- dufti crederent. rudibusomnis&: fidei &humanitatis fa- cile ad omne nefas propulfis. Ipfi certe Monachi 6c Sacer* dotes accuratum catalogum lanieni^e ^ Phelimo Oneal ^ Ec~ clefi^ CathoIiccE archiftratego > patrat:s , authenticam- que adeo publicorum a£torum confignationem ediderunt. Ibi videbis innumerabilem miferorum Chriftianorum mul- titiidinem, poftquam omnibus ad cutim ufque exuti &: fpoliati fuiftentbonis^trucidatamj plerofque ferro , mul- tos fufpendio, fubmerfione., vivicomburio , in TempliSj jedibus, aliifquelocis-i plurimosfpirantesadhucterrade-^- foflfos : aliquos a canibus dilaniatos ac difcerptos , lapidi^ busobrutos: alios ferventibus ahenismerfos, nonnullos carbonibus toftos, inteftina per pofticum extrafta , dif- feftos ventres , evoluta vifcera , confrafta funibus intor- tiscrania:, dorflim 5 brachia, crura^ femora comminuta vel abfcifla: alios toto corpore cruentatos^ ciim nil nifi vulnus eflent , in fuo fan^uine &: frigore eneftos : fufpen- fos capillitio: impuberes fecus parentum immolata cada- Vera , fletu , fame , jnopia extinftos , multis ex innocuo illo fexu jam intermortua matrum ubera , morfu potiiis i^uam ladendo , appetentibus. NuUa m Tigribus illis , non Hir^ PERIODUS SEPTIMA. 389, Hircanis, fed Hibernis, erga miferimos commiferatio ; led immilli porci, canes, aliaque Canibalibus Hibernis mitidra animalia, tandem deglutientes , quod reftabat, earnium , finem tantis miferiis impofuerunt. Ita occifi ^ ita fepultifunt. Multi ita ruptis omnibus artubus ^ utlocofe- (t movere non poflent 5 cumherbarumcircumcircapaftu, bruto cibo vitam in triduum miferime traxiflentj ab Hi- bernis fpeftatum & infultatum venientibus y ciim mortem beneficii loco precarentur y nec impetrarunt omnes , in lo- cum h«rbidum aUum , ut diutius inter acerrima tormenta precarium fpiritum traherent , ac oculos immanium bel- luarum gratiflimo fpeftaculo , aures horrendis clamoribus fatiarent 5 delati funt. Mancipia in Dominos omni telorum &: contumeharum generefcevierunt. Mifellse mulieres , de- pendentibus de cervice aut cingulo hberis , & , ad majorem ignominiam , canibus fimul ac fehbus appenfis y laqueo fuffbcatse funt. Multi , puteis fubtus glaciem adis , fub- merfi : ahi mucronibus in mare & flumina protrufi 3 ac fi qui ad httus aut ripam enatarent , ehfo cerebro , aut con- tis afiixi, denuo aquis immerfi funt. ^dium^ cafteho- rum , templorum vinnx , Ci^fdrum infcpuUis cadaveribus ftipatiEj cinii paucosterra tegeret, muki fub ftihicidiis , in foflis; hinc inde Sc plateis computrefcerent. Innoxia aetas, difleftiscarnibus, unco;, vehit in maceUo agnina , ftifpenfi funt. Mifernonncmonudocorpore, aflejrimipo- fitus 5 ab Hibernis ad fingulos hauftus ^jfinguhs vulneribus, fed non penitusinmortemadaclisjitapaflimdifiifllis, uc Gontinuum vulnus videretur. Qiiem deinde in fimetum projcftum 5 dolor , fames & injuria aeris extinxit , prohi- bitis omnibus , ne miferias tantas uUomodo levareaufint. Ahus adafto per pofteriora palo , ut altius infigeretur , ve-- lut per ludibrium circumfcarificatus , donec inter atroces convulfiones^ plaudentibus hoftibus , animam Redempto* Ccc 3 ri< J90 ECCLESI^ ROM AN^ ri fuo 3 fanfta viftima redderet. Pueri , parentum Catho* licorum charitatem asmulati , denfo agmme in agros egref- ii, ubiincoefumProteitantem (qualespaffim totis fparfi funt campis) mciderunt 5 ejus puderida virgis lorifque taa-^ diu flagellarunt, dontcruptis nervis, 6c carne difperfa^^ membrum a reliquo corpore diflblveretur , quod ipfiar- .reptum ^ fefto clamore , parentibus gratiffimum munus, obtulerunt. Silcemina ccefa, prono in terram ventre ja-. cuiflet, eamindorfum refupinatam, omnibus membris> iis maxime 5 quae natura occulta efl^e voluit, taxarunt. Con- clufi arftiffima intra xdcs Sc templa cuftodia , illis repen- te fucccnfis , lamentabiliter conflagrarunt. Inipfotemplo pater filiiifque in partes fedi , eorumque fegmina matris extremiim faucix capiti impa£ta funt. Nobiles virgines totam noftem capilhtio de arbore fufpenfi^ , ciim orta lu- ce ahquid in ilhs vitx refiduum deprehenderetur , proti- nus obtruncatse funt. Tres orphani , quorum parentes a la'- tronibus iUis coefi erant , ciim nudi , 6c frigore pcene ene- fti , in fornacem fe abdidiffent , ignibus immiffis , immife- ricorditer combufti funt. Uxor gravida cum hberisvitae confultura 3 ciim terror foetum ante tempus ex<:uffifl!etr> illo a latronum canibus devorato, ipfa cum caeteris ob- truncata fuit. Mukae nobiles difl^efta^ , foetus utero excuf- fi 3 6c ipfse vifceribus apertis , horrendiim fufpenfx. In" fantes haftis praefixi rebeihum,prceda ea gloriantium. Dua^ fihx toto corpore nudx , metii mortis , decrcpitum paren- tem iacertis fuis in paludem trahere adaftas ^ ubi &:ipf:K fubmerfae perierunt. Uxor jugulare maritum v fihus ma» trem coadi : ipfos , velut ukimam viftimam , latrones ma? ftarunt. Equorumcaudisaliialhgati, traftati^ excarnifi- catijfame enefti, miUe tormentis excruciati funt. Qiii- buscorpus hebetius &: obefum ,, evifcerati funt , ut exeo-p rum pinguedine lychniefficerentur. Vir pius , & zelo Dei fla- PERIODUS SEPTIMA. 391 flagrans, terra, folocapite prominente, defofTus , atque ita reliftus y donec corvi & vultures oculos vivo eruerent 3 ferxbeftiae reliquum abligurirent. Plurimi fpirantes fub- tus terram defolli , quos inter unus cratibus & faxis depref- fus y ciim diu lamentabiliter fruftra inclamaret ^ nec uxor pedibus capta eum eruere pofTet ^ faciem xgre nudavit , & ut finem immenfis doloribus imponeret 3 ftrophiolo fpi- ritum ei interclufit. Multorum plantae ad lentum ignem toftiE : alii fecuribus diffefti , funibus furfum deorfum per aquas raptati^ nonnulli fcmineces reliiti, velferro clau- fi y donec membris putrefcentibus 5 animam exhalarent : & infinita tormina ad pecuniam prodendam, quam , omni- busjamantefpoliati, nullam habebant , excogitata. OfTa & cadavera duduni in Domino defundtorum 5 tumuHs eru- ta, projefta viUllimis locis, pcr fimeta, aggeres^ fruti- ceta, campos fparfa 6c diflefta funt. Hxc omnia^ phira- que etiam ^ uti certis documentis ab ipfis etiam hoftibus infiindorum facinorum authonbus 5 fupeditatis, conftltj a Cathohcis videhcet patrata , tam profefto dira lunt , ut ab Orci emiflariis , extremre ncquitix dncmonibus , dirio- ra patrari non potuifTe , ambiguum neutiquam habeatur. CCLII. In Romani fcihcet Molochi honorem gra-j^ Pont,fuu tiamque immolata: hx viftimx , adeo non ingratum ci ni-^y-itiam tot dorem attulerunt, ut deleftatus etiam magnopere fi^ vi- J^^^^^J^^^^ fos fuerit. afTuetus pridem fanguineis &: ignitis ex rationa-/»;?/. Kum hominum corporibus 5 hoftiis. Conftatque etiam , TJrbanum eadem cccafione in turbido pifcaturum , per Nuntium fuum Rinuccinum variis artibus Regnum ipfum Hibernirs , a Proteftantium fanguine fic prefse purgatum defoecatumque afFeftafTe^ ufum praetextu juris intotum orbem, & omniaRegnahujusmundi> ipfifmet ringenti- bus Papiftis ^ & artes illas in detrim.entum coron^E vergen- tes deteftantibus. prout haec aliaque profixe in vindiciu Ca- thQlicorum Hibernix expofita legere efl. CCLIII. Ar- 392 ECCLESI^ ROMANiE ■Vrbanm pa- C C L 1 1 1. Arfit interea adhuc inteftino bello Germa- cis pratextu nia 5 tot jam extcris ctiam in ea infefta arma fua circumfe- mmiacml rentibus , ut farciendx denique inter Chriftianos pacis fpes fiHathHem ferc uulla afFulferit. Atque hic Urbanus Legatis m Hifpa- .^rsmtvet, j^[g^^ ^ Galliam 3 Germaniam miffis , urbanis equidem la- fteifque verbis pacemfuafit, animo interea, ne degene- raffe a genio Paparum putes , nil nifi bella volutans. Cx- fari enim ad continuandum illud ducenta millia coronato- rum praefentanea numeravit , &: poft unius anni decurfum , fiquidem itaneceffitaspoftulaverit, denuo centummillia -u Mai. g^Q^Qj^ q^^s Dounam 5 feu Dominam Olympiam Malda- mmff.rAt. cmnam , Fratrisejusdeiunch uxorem, rapatum rexille, conftans fama crat, abiisetiam, qui Romse exquifitam omniumnotitiamhabuerantj, tradita. Credideramiifque^ ^mxpi^ -i^&ohai 5 calidis ?nendactis Innocentii innocentiam a Marphoreis aut Pafquinisafpergionerarique, nifiAbbas Gualdus teflis , uti quidem de fe profitetur , dvToT^yiS & owjTv)Jto©« 5 fcripto Romx de vita ^ rehus geftis Donndi Olympi^ Maldachim ^ Ubello (qui mortuo ipfo inter Manufcripta e- jxis repertus , pubUcique juris in Laha faftus efl) plenam ^'^AllatT ^"^pli^^^^q^^e etiam ejus rei fidem feciffet. Narrat au- 'cmUocon:, tcm Gualdus ille^ (liceat multa paucis conftringere} ut wiia.u Olympia illa *a teneris unguiculis imperiofa , dominatio- nem PERIODUS SEPTIMA. 39^ nem ubique afFeaaverit: ut nupferit Innocentii fratri Pam- philio, eumqueanno conjugiicirciterdecimo, averfata, tota in amorem affinis Baptillx Pamphilii (poft Innocen- tii} rapta, ejufdemque inconclavi aUbique, lateri indi- vidua comes haeferit , gravi fufpicione inceftorum amo- rum apudomnes: ut fe totumejus confiUis fleftendum , regendum affinis commiferit: ut ex Hifpania adOlym- piam fcripferit , abfente &c inconfulta ea miniis profpere , quae ibigerebat, negotia, fibi ceu navi fme remo , fucce- dere: ut Olympia affini Cardinali recens creato fe foler- tius applicuerit , eumque iis dotibus ^ qux Pontificem or- nant , fimulandi &c diflimulandi artificio cumprimis , quod januam ad Papatum efle crebro ei inculcaverat :, imbuere conata fit: ut profecerit Cardinalis inartificiofimulandi & diflimulandi omnia 3 excepto amore erga Olympiam, quem ut tegeret 5 induci nunquam potuerit : ut infinuave- rit affinein Cardinalibus Hifpanis aeque ac GaUis , mira verfutia : ut poft mortem Urbani in commendando Affinc vigilantia& induftria incredibili ufa, id denique artibus fuis confecuta fit , ut nequicquam repugnante Cardinale Antonio Barbarino, prxter omnium expeftationem ad Pa- patum eveftus fuerit : ut poft eleftionem Affinis ad Olym- piam concurrerint frequentes , quotquot fortunis fuis con* fukum cupiverunt : ut Antonio Barbarini , quicum priva- tx ei fimultates interceflerant^ exitium mox acceleraverit : ut domicilium in Vaticano , proxime Pontificis conclave appetiverit , at difl\iadente Panzirolo , Pontificis i^des proprias incolens , fingularum dierurti approximante vef- peraad iHum inviferit , &:ad feram ufque noftem cum eo fubinde moram traxerit : ut filium Camilhim Pamphihum, rerum omnium ignariflimum , ad CardinaUs Patroni di- gnitatem provexerit , Sc eundem infirmitatis confcientia idignitate eafe abdicantem y una cum nova nupta de Rof- -^u p D d d 2 fa- 3^6 ECCLESIiE ROMAN:/^ iano, devotiim Pontificiis diris 3 ne dominationi (ux in- tercederet, aliafque ob caufas , Roma relegaverit : utne- gotia Pontificia cunda ad fe traxerit j fupplices Pontifi- ci fubduftos fola audiverit , reis poenas fupra meritum ir- roi^avent 5 munera & dignitates pro Ubitu diftribuerit , at-_ que iis aliffque modis mexhauftam pecuniarum voragi- nem brevi tempore coegerit : ut leges novas fixerit y vete- res Pontificum prxcedentium refixerit : ut Nepotem Mal- dachinum omnmm ftolidiflimum. , animo &c corpore de- formem , adolefcentem adhuc CardinaHtia purpura , invi- to Pontificcj donaverit: ut procurante Cardinale Panzi- rolo, Camillus Aftalli 5 juvenilixtateNeposablnnocen- tio Pamphihi nomine adoptatus 3 &:indignus Ucet, cum admiratione omnium ab eodem Cardinalis Patroni titulo Sc prxcipua dignitate auftus , fortunx Olympise imminu- tionem nonnullam attulerit 3 Pontificealtiiisadanimumi uti vidcbatur 3 revocante fequiora de fua cum Olympia famiUaritate ^ & ejufdem pkilquam viriH dominatione, ju- dicia tum Italorum , tum extcrorum 5 a quibus nummus aureus recens cufus 3 una parte Olympiam corona PapaU redimitam^ & clavesPetri manu prenfantem ; - altera ve- ro Pontificem cuni implexa , muUeri more coma 3 & ma- nu coUmi" tra£tantem reprarfentabat > (taceo tum ludum Scenicum 3 quem in contumeUam ejus rei in Innocentii Sc Olympise nuptias 3 Londini CromweUo coram Uifum ipfimet ItaU finxerant : tum Imperatoris Ferdinandi acre difterium , quo Innoccntii Nuntium Melzi contra Pacem cum Sueco initam murmurantem 3 excepit 3 his fere ver- bis : Papa verb non defunt otium ^ delicU , cui Olympia caput de- mulcet 3 ut fuaviter dormire pojftt^ ut deUnificis verbis Olym- pias fux perfuaferit 3 quo interdiu faUem 3 ob finiftras o- mnium interpretationes 3 domi fe contineret 3 & ab aditu Vaticaaifibitemperaret, concefla interim Ucentia no£hi 3 PERIODUS SEPTIMA. 397 quoties luberet, Pontificem adeundi, & quidlibet cum eo tranfigendi : ' ut mox Pontificis Nepos Camillus Ro- mam cum conjugfe revocatus in gratiam cum patruo redie- rit: ut poft mortem Panziroli , Olympia priftinse libertati reftituta , interdiu iterum adeundi Pontificem facultatem nafta , ingravefcente jam fenefta &: attrita valetudine Pa- px 5 licentiiis quam unquam alias , imperitans , fummam rerum ad fe denuo contraxerit , & colligendis undique pe- cuniis vigilantiflirae fordidiflimeque incubuerit : utpro- hibuerit Pontificem , ne pacem Gallum inter &: Hifpanum, cui univerfa Europse pax innitebatur , ullo modo promo- veret ^ certus {cilicet , futurum , vit belli denique pertoefi ultro pacem ipfi ferirent j- neve uUis Principum negotiis , ex quibus pecunix redigi non poflfent , fe immifceret , me- tu fcilicet 5 ne ofFenfus quifpiam quietam proficuamque dominationem fuam turbaret : ut , Pontifice ad mortem propinquante ^ contra£ta cum Barbarinis , quos Pontifi- cis ha£tenus odio flagrantes 5 & ab eodem fcu Olympia po- tiiis 5 ad incitas fere redaftos , eidem reconciliavit , 6c in priftinas pofl^efllones reftituit 5 afiinitate , munimenta qua:- liverit, quibuspoft mortcm Pontificis adverfus hoftium infidias tuto infifteret : ut Barbarinis ita feconciliatis , A- ftallium feu Pamphilium adoptivum , Cardinalem Patro- num , omni dignitate , fortunis omnibus provolutum , ad perniciem extremam pra:cipitaverit> non aliam ob caufam, quam quod fecreta Olympia^ &c Barbarinorum de Regno Neapolitano Pontifici fubjiciendo, ejufque ditioneinter fe diftribuenda, Hifpanis prodidilfe, indice Azzolino, purpuram indicio tah promerito ^ compertus fuifl^et : ut Pontificis valetudine conclamata , Glympia in aulam ac- cita 5 :;egrotanti indivulfa adftiterit y & circa leftum obdu- ftis velis abftrufa-, legatorum propofitiones audiverit , 6c & prorumpens fubindead eafdem refponderit , proPon- Ddd 3 ti- ^^o 398 E C CLESIJEROMAN^ tifice ciinfta geflerit, foediffimum quxftum intradecem dieruni intervallum media auri millione cbrrofa , exercue- rit: utdievii.Jan. A.M. D.c. LV. Pontiffci oculos clauferit Sc reliftos trium fere millionum thefauros expilaverit : ut poft in Cardinalium conclavi, inftituta etiam faftione vo- lante, ex Innocentii fere creaturis conflata ^ extremisvi- ribus 5 ut Papa fibi & Pamphiliis propitius prodiret , ne- quicquam laboraverit : ut denique ab Alexandro VII. Ro- ma (3rvietum relegata , ibique rationem adminiflrationis &c pecuniarum immenfarum nefarie coaftarum reddere juffa, peftilentia interim ItaUam univerfam corripiente, epidemia lue extinfta, hseredefque ejus Alexandro pla- cando millionem auri ejufdemvNepotibus erogare com- pulfi fuerint , eaque ratione , juxta Cardinalis Sforzse mp}moLVi pars facultatum per fimoniam inauditam abO- lympia colleftarum a Utrone ad Utronem tranfiverit. Hsec noneProteftantis cujufpiam, fed Itah , Romani , Abba- tis^ teftis oculati , auriti fide relata ^ fi vera funt (faha au- tem efl^e, nemo^ quantum fciam , contra Gualdumafl^e- rere , nedum probare fuftinuit 3 praeter famam paflivam , veritatem hiftorise inter afios etiam confirmante Francifco Carriere, Minorita Monacho , qui in Chronologia Pon- tificum narrat , populum Romanum , ciim Innocentium audiviflet per novendium agonizantem , cum acerbiflimis mortis doloribus confliftari , Divino judicio mortem adeo diram eiinfligi judicafle, eo quod in adminiftratione Pa- patusnimium Olympias indulferit ^ & indulgentia ea de- teriorem foeminam eam reddiderit} habuit feu pafla po- tiiis hoc etiam Seculo eft Roma redivivas Maroziam 3 Theodoram, Mathildem, Vannociam , Jufiam Farne- fiam 5 &: quicquid oUm Dominarum &: Meretricum Prin- cipaUum, Romxfuit. Et Innocentium tamen hunc ><;?<*«- ^QA.^rii^Qv Sixtus Guardinus Ferrarienfis amphflimi-s elo- PERIODUS SEPTIMA. 399 elogiis eff erre 3 Innnocentmm Magmm , Oraculum Seculi y Mu raculum totim mundi ^ CMortalium fortentum ^ coram Deo , co^ ram mundo Innocentem y referente Banckio Kom^e Triumph, fag, 298. infignire non dubitavit. C C L V 1 1. Qiiam fe gravem & iniquum Innocentius innecemio Tanfenitis prsebuerit , fupra narravimus 3 caufafq ue obiter f «^/"«A etiam mdigitavimus. r avor lcilicet erga J eluitas , qui im- dammndo- mediate a facerrima Sede illa pendent , ei obedientiam ''^'^ /^''"''' *^ coecam'vovent, ejus Metaphyficam 6c tranfcendentalem illam poteftatem V quo jure , quave injuria ^ acerime & quibufvis interdiftis 3 propugnant : odium vero infitum Eontificum erga Epifcopos meliores doftiorefque , qui authoritatem 5 quamfibi aChriftocollatam putant, ftu- diofilllme aflerunt , quales in GaUia &: Belgio non pauci a Janfeniiqui & ipfemet Epifcopus celebris fuerat, parti- bus fteterant, Innocentio addamnandas JanfeniiPropo- fitiones faces fubdiderant. Accefiit opportuna occafiov qua in definiendis etiam fidei articuHs iiifaUibilitatem fuam 5 etiam extra Concihum a Gallis Epifcopis , afiifque etiam alias oppugnatam^ ftabiUri pofle fperavit. Qiiod evcntus maxime probavit^quandofucceflx^rejusoccafio- ne Janfcnitici hujus certammis in GaUia infaUibiUtatem fuam definiri > &: ab ipfo Rege Chriftianiflimo agnofci pe- tiit. Hae fimilefque cailfx, quas inter rerum Divinarum ignorantia &: contemptus fupmus, fatalifque Roman;^ Ec- clefiiE, j^ifto Deijudicio^ fpiritu vertiginis perculfas, &: in pejusin dies proficientis maUgnitas , haud poftremum locum obtinent 5 apud Nocentium hunc eftecerunt , ut Coelumipfum ftultitiafua petere, Gratias Divinx gigan- teo conatu beUum indicere 5 & Pelagianam hxrefin , a tot praedeceflToribus fuis damnatam , in arce reponere verecun- * datus non fuerit. - C C L V 1 1 1. Neque Gratiam Divinam impugnare fa- W^^»» (^ 400 ECCLESI.E ROMANiE Fabiichi/iiy tis habuit. Etiam humanam in terris gratiam & pacemi Brtiu ^ Prt^ ^^xclzmm illud Dei immortaUs munus > turbare, impu- Zdvn^^l'pct' gnare modis omnibus annifus eft, dolens non pariim , quod cemGermt- Jefuitarum fuorum ^ in perniciem Germanise a tot annis in- le^/fjf"nl ft^^ ^^l^ Arachnes fubtiHter contexta confilia , infeHcem fuccefTum haberent. Teftis eft infana 6c ferociirima ejus adverfus Pacem WeftphaHcam , Monafterio-Ofnabrugen- fem, tandiu Europx totius votis ardentilHmis defidera- tam j difficilique , adeo negotio inter Principes diverfos, Pacificorum prudentiiimque virorum opera d. v i . Aug.^Sc XX IV. Oftobr. A. m. d. c. xlv i i i . conckifam , Proteftatio. Et primo quidem Pontificis nomine Fabius Chifius , E- pifcopus Neritonenfis , & eo tempore Apoftohcus in Ger- niania Nuntius , poft Papa , Alexandri VII. nomine fa- mofus, geminam Proteftationem , utramque Monafterii Weftphal orum , Sc alteram quidem d. x i v. alteram xxv i . Oftobr. A. M. D. c. XLV 1 1 1 . infolentiflimis amarulentiflimif- que verbis editam obtuht , profefllis inter aha , fefe omnem etiam fulvifiulum de fedihm excutere j qui commune quidquam ha- b^re pofjit njelcum minimo prajudicio S, Sedis -, c^ promptum fe ex" hibere pro illa Sede ad vitam ^' fanguinem profundendum, Sicut nempe ApoftoH praedicaturi pulverem pedum excutere adverfus eos , qui Chrifto obedire detreftarent , & in te- ftimonium de Chrifto etiam fanguinem fundere jufli funt : ita pro Papa fuo idem faftitandum Fabius cenfuit -, quafi tantundem eflet Papx Regnum & Regnum Dei^Chriftum & Papam prxdicare. quales tamen Fabios prasdicatores &: Martyres omnis prifca Apoftohca & vere Cathohca Ec- clefia ignoravit. Supervenit d.xxvi.Nov. ejufdem Anni ex ipfa Tarpeja arce in Pacem Fulmen plane horrendum , ac qualeab orbe condito nufquam terrarumauditumfue- rat 5 BuUa fcihcet ipfius Innocentii ferahs &: infaufta , cui titulus eft : SancHjfmt Domini N, D. Innocentii JDivina Vroviden- tia PERIODUS SEPTIMA. 401 tia Pap£ X. Declaratio Nullitatis K^rticulorum nufer£ pacis Germa- m£: Reltgtom Catholic£ y Sedi <^poJlolic£^ Ecclefiisy alitfyue Lo- cis piis ac perfonis ^ ^ jurihm Bcclefiafiicis qtiomodolihet pr^zjudi- cialium, Ibi Principibus Pontificiis,pacemjuftaconceino- iie eorum 5 quxnullovelDivino, vel humano jure legi- timo inhiberi poterant , redimentibus , crimini datum , quod Pace ea tnter alia hona ecclefafiica , aliacjue ah hdreticvs oc- cufata 3 illis ^ eormnque StKceforihtis tn ferfetutim addicttntur 5 Ha- retieis K^ugufiana^ uti 'vocant ^ confeffionis Itherum fuA h^refeos exercititm tn pkrifo^ue locis fermtttitur , ^ locorum pro ^dtficandts ad hunc effechm templis affignatio pcrmittittir -, ipfto^ue cum Catho- licis ad ptthlica mmtta CT officia , ac ad 7ionnulLos ^rchiepifcopa- tus ^ altafcjue dignitates (jr heneficia eccUftafiua ^ precumcpue prima- riarum Ferdinando in Imperatorem elecio a Sede K^pofiolica concef fartim partictpationem admittuntttr : A7vnat£'^ )ura Pallti ^ confir' mationes ^ CMenfes Papalesy ^ hujufmodt jura ac Refervationes ^ in honis eccleftafiicis dtct^ Confeffionis Augtfianjt excluduntur 3 Con- firmationes electionum , feu poflulattonum prdtenforum ^rchiepi- fcoporumy aut Pr^latorum ejufdcm Confejjtonis 3 potefiati Seculari Attrihttuntur -, plures K^rchtepifiopatt^ y Epifcopatt^ , monafieria , balliv£ 5 commendtz ^ canonicattu , ^ alta heneficia , (^ hona ec- clefiafiica , Prmcipihtd^s h^reticis , eorumqtte htgredihus , etiam fuhla- ta denominatione eccleftafiica ^ in feudum perpetuum fuh dignitatis Secularis titulo conceduntur 3 c07itra Pacem hujufnodi , ullumve ejtis articttlum ) nulla jtira Canonica vel civilia , communia , fpecialia , Conciliorum decreta , religiofirum ordimtm regulas ^ juramenta ojtt Co7tcordata cum Romanis Pontificihus , ullave alia fiatuta , ftve ec- clefiaflica , five politica ^ decreta , dtfpenfationes 5 ahfolutiones ^ aut alias exceptiones ^ audiri vel admitti dehere -, dtfionitur-y Numertis feptem Ele5torum Imperii ^ olim Apofloltca authoritate pr^finittis ^ ftne nofiro ^ Sedis prdfat£ hejteplacito attgetttr , c^ Electoratt^ ocia- vtu in favorem Caroli Ludovici , Comitts Palatini , ha>retici infli- tuitur 3 aliacpue muka y qu£ -pudet referre , orthodoxA religioni y Se- E e e dtciue 402 ECCLESI^ ROMANiE dmie fr^fats ac Romam, (j;' infcrionbm ecclcfns, c£terifc[He pra- mifis furrimofere frcmdicidia & dmmofa decermmtur. Qiubus omnibas cumpupillamoculi fui feriri3&: ventrem,cujus qu^^ritiHimus m liomana curia fenfus eit , tangi Papa exi- ftimafret, isde Apoflollcdi ptcfiatis flemtudifie , decreta illa & limilia ctrxmipfo jnrc nulU, invalida^ irrita -^irljufla -i damna- ta 5 reprohata ^ tnania ^ viribm cr ejfeciu vana orrmino fuiffe ^ ejfe j (^ in perpetuo fore -y neminemc^He adillorum , (jr cujufltbet eorumy etiamji juramento vallata fint y obfervantiam teneri : nec^ue ex iliis cuiquam aliquod ius y vel aciionem , aut titulu?n coloratum , vel caufam prdjcnbendt ^ etiamfi lo?igiJfmi dr immemorabilis temporis pofjejfw y etiam citra ulLam interpdlationem aut interruptionem , fub- fequatur , acquiftum fuijfe ^ necejfe ^ minufve ullo tempore acquiri 5 C^ competere pojje : nequeilla ullum Jlatum facere velfecijje: at- que perinde y aLc finon emandjjent , pro non extanttbus ^ non fa^ ciis perpetuo haberi debere ^ decernitac declarat. Nequefibi loefa Majeftas Pontificia fatisfacere uUo modo valens ^ fub- jicit : Bt nihilorninus ad abunda^itiorem cautelam ^ articulos pr^fa' tos 3 aliac^ue prdjudicialia ^ motu , fcientia ^ deliberatione ^ ^ pO" tefiatis plenitudine penitt4^$ damnamus ^ reprobampM , nullamtis ^ caf Jkmus y annullamus , viribufque i^ effeciuvactiamtis ; ^contrail- la 5 deG^ue eorum ntillitate coram Deo protejlamur. Piget reliqiia Bullce illius plumbex , nil nifi plumbeas iras , ob Pacem fcilicet culina: Pontificix commodisprsehabitanijfpiran- tis , profequi. Tantus dolor fuit fubduftorum ventri pin- guium aliquot patrimoniorum : adeo alte aqualiculo fua- viifiniiK fagince imprefla memoria hisrebat ! Eri}4i Hifpanicse faftionis prijicipes ^ &: cum iis Hifpani ei fummopere refiftere. Duabus his accef- fit tertia fadtio QSo[uadron voUnte^ volans (fcihcet 3 quam fa^tionem Spritus S. blafpheme appellare aufi funt ,} ex Pam- philii feu Innocentii creaturis , Olympia annitente > ^ Cardinale Imperiali ejufdem duce, coUefta, prx fe fc- rens, quodPapamnon velHifpanum, vel GaUum, fed digniffimum eUgere conftitutum habeant. Conftat tamen, voUntes illos Olympioe defideriis veUficari unice vokiifle. Cumque Cardinales Innocentio fanguine conjunftinuUi extiterint (AftaUius enim adoptione exciderat} aequum vifum, ut in faftione taU habeat nomen aUquod faftio PamphiUa, ne ab Innocentio lefti Cardinales vekit mer- cenarii miUtes huc atque iUue divagari, &: aUenis fignis nomen dare necefllim haberent. Has veras Faciionis volmtis eaufas fcriptaab ItaUs vulgata prodiderunt. Et junxerat fe primiim volans haec fadtio Barbarino , GaUiciS antefi- gnano. Sed Sacchetti 3 cui GaUi ftudebant , promovendi poft pkires 5 quibus in eUgendo eo lapidcm omnem fruftra moverant, hebdomadas, fpes omnis moxevanuit, Me- dicaeis , qui jam ante iUum exckiferant , vindiftam me- tuentibus* Confpirarunt tamen vota ad Pontificem Coro- GK GaUic^ & Mazarino gratiffimum eUgendum. Placuit fta- PERIODUS SEPTIMA. 405 ftatim Rapacciolus , Barbarinorum rebus infuper addiftif- fimus. Pvcftitcrunt Mediccei , &: cum iis Hifpani , c6 quod digniffimus Papatu licet^ ccculto favorenmiiiiminGaL li partes inclinarec. Rejefto fic Rapacciolo proponitur Card. Florenzola , Ordmis Dominicani Monachus. Ne- que ille Medicaeis difplicuerat. Sed obilitit Oiympise acris tergiverfatio , qux propter limultates privatas mvicem exercitas , ante Cardinaliiun in Conclave ingrelfum Pam- philios omnes feriis precibus , ne in eleftionem cjus , futu- ri fibi inimicifllmi 5 confentirent ^ obteftata fuerat. Neque ciim ex Conclavieifignificaretur , eleftum Florenzolam eflfe, fi acquiefceret illa, &z univerfae Pamphifiorumdo- mui benevolum aflFeaum fpondere 5 Trivultio Cardinale ctiam 5 qui ob morbum extra conclave degerat , pro eo multum intercedente > flefti uUo modo 5 inducique , ut quiefceretj potuit. Proponuntur igitur aUi , CecchinuSj Franciottus, Bragadinus, SctandemjannitenteSacchct- to^ Fabius Chifius, patria Senenfis y agminis volitantis quafi ocellus 5 isipfe, quem nuper adverfus Pacem Weft- phalicam Pontificis nomine fupra proteftatum diximus. Qiiia tamenad ejus, iitpoteab Hifpana fa£tione propo- fitus , eleftionem Galli venturi languidiiis credebantur 3 Sacchetti opera nimtius perniciflime in GaUiam ablegatus cft cumejufdem ad Mazarinum hteris eflScaciflimis , qui- bus ejusvirtutem, dotes 8c erga coronam GaUicam incre- dibilem aflfeftum graphice is depinxit. Interea^ dumre- fponfum ex GaUia expeftatur, tempiis inutiUter Sc inter mutuas fraudes , ctmiaUiaUisgnaviterimponerent, con- fumptum cxtraftumque eft. Eoque res devenit 5 utmulti non tam toedio , quamfcandalooftenderentur^ haudob- fcure ihnuentes , non fic gloriam Dei , nec ecclefias anxie eleftionem Pontificis defiderantis 5 qui^ri. Refponderunt, ' qui protela iUa confulto nexuerant^noodum iUuxiflfe diem^ Ece 3 quo^ 4o6 ECCLESm ROMAN^ quo Deus populo fuo de reftore profpicere deGrevit. II- luxit tamen niox candidus ille dies^ quando ex Gallia al- htxlitcrx, placere Chifium 5 & ob Sacclietti intercellio- nem , unice illum a Rege expeti , fignificarunt. Sic Me- dicseos inter&Barbarinum, Hifpanos,GalIos&:medios, inde a die xxvi 1 1 . Martii cum tranfadum eflet", tandem poft fcrutinium verfpertinum diei Martis, vi. nimirum Aprilis, negotiuma Cardinalibusapertiiistraftatum, 6c fibi invicem , tam fauftam eledionem Chifii gratulatifunt> ingruenteque nofte in cella Cliifii , qui jam fe in le£to com- pofuerat, convenerunt. Gatulationes excepit Chifius 3 pro- fufis lachrymis fubinde orans , utdigniorem^alium elige- rent. Solent nimirum nonnulli fpecie recufantium flagran- tifllme cupere. Pro fequentis diei , vii. Aprilis fcrutinio matutino jam vefpera prcecedente fuffi-agia certa pro Chi- fio prxparataerant; Medicxis ac Hifpanis vigmtiduo, Barbarino triginta novcm vota promittentibus. Pofteri diei VIII. Aprilis primo mane omnes ^ qui aderant , Car- dinales ad Chifii cellam coiverunt , tum facro in privato quodam facello fafto interfuerunt , ac demum Chifium more folito addelubrumSixtideduxerunt, utibiinfcru- tinio jam faftam ejus eleftionem communibus votis pu- blice comprobarent. In quo fcrutinio Hifpanorum vota^ ad numerum vigefimum & quintumcrevere, licet Medi- caeiviginti duo duntaxat promififlx:nt) & fua triginta no- vem Barbarinus contulit y atque ita concordibus fuffra- giis omniuni, fexaginta quatuor fcihcet , Fabius Chifius Pontifex Romanus ele£tus eft. Qui antequam publice (nam privatas gratulationes jam admiferat) dignitatem capeflferet , precum caufa ;, ab Altifllmo auxihum impetra- turus, aliquantum fecefllt. Veftitus poftmodumPontifi-, cali habitu Romanus Pontifex, ac vifibile caput ecclefiie^ fub nomine ALEXANDRIVII. (hcc enim; Fabio no- PERIODUS SEPTIMA. 407 nomen placuit, nefcioquoNuminevelomine} abomni- bus Cardmalibus falutatus & adoratus cft. C C L X I. Hanc Conclavis Alexandri VII. hiftoriam , ^jtviouafione Authoreltaio minimefufpcftoj filtem obprofuiidlmas/^^'?/^'^»^^ dt quas Alexandro in eadem hiftoria admeritur , laudcs , Ro- 'lf'^^11^ ^^*' mx Italice^ & ajchanne Schwarzkopfio , Sereniir. Au- guftiBrunfuicenliumDucis, Confdiario, ViroSummo, Larine , fufius proditam ^ delibatis fummis ejus capitibus, reprxfentare haudinconfultum omninoduxij uteleftio- nisPontificum paradigma ahquod leftorum oculis fiibji- cerem. Qiixrerehiclubet: An ita ehgentibus cenferi pof- fit SpiritusS.prxfedifl^e? Anverofimilefit, SpirituS.af- flari Cardinales in faftiones, 6c in illa confiha carnaha de inveniendo commodo fuis Secularibus defideriis Pontifi- ce? Numadillummodum DEUS O.M. Prophetas 5c Apoftolos (Apoftolus autem etiam Papa haberi vult) mi- ferit in mundum ? An non potiiis Deus fingulos Prophetas 6c Apoftolos fuos ab ipfo orbe condito immediate elegerit 6c miferit ? An , fi Papa eft vicarius Dei , ac proinde ra- tione ilhus muneris major omnibus Prophetis &: Apoftahs, uno excepto S. Petro 3 verifimile fit eum rite conftitui mo- do ahquo , qui longe inferior eft illo , quo elefti ohm fue- re Prophetae &: Apoftoh ? Aninejufmodi Pontificum ele- ftionibus quicquam apparcat ^ quo eleftionibus Princi- pum Secularium prxfcrri mereantur ? Imo an non eleftio- nes Principum Secularium prxferri ele£tionibus Pontifi- cum vel eo nomine mereantur^quod in illis falutis omnium promifcue fubditorum haberi ratio foleat : in his contra non omnium xque Principum , fed vel Regis Hifpanice , vel Regis Gallise (prout hcec vel illa faftio vincit) dunta- xat, vel prxcipue commoda fpeftantur? AnnonPonti- fices ita ele£ti vitio &: per fimoniam creati cenferi debeant ? An proindeuleseleftiones non fmt illegitim:^ Scipfoju- re ^o8 ECCLESI.E ROMANiE re nullx -, ipfique adco Pontifices Pfeudo-Pontifices ? Hoec fimiliaque extricent illi , quiPontifices ejufinodi a Cardi- nalibus ^ Carnalibus fcilicet ^ eleftos pro Vicariis Chriftij adeoque Vice-Deis venerantur. Jam olim quidem Baldi , Jurifconfulti veteris , de fententia (in 1. 2. C. fententiam refcindi non pofle} Papa non legitime eleftus , eft Biahoius in terris (jr apojlata: &:ideo nonhahet claves Cceli, fedinferni, Quis vero abhujufmodi, quxfo-, (fibi & Baldo ignofcat Roma 3 non mihi} diabolis 3 apoflatis , infcrni clavigeris , fa- nam incorruptimque Rehgionis Chriftianse dodtrinam fi- bi poUiceatur ? in dStont C C L X 1 1. Enimvero quid vel Cardinales 3 vel Secu- vonufim lares etiam Principes inPontificum eledionepotiffimvim VhJclrll fpeftent, experientia hquido teftatur. Ex quo enim Pon- mUs, qmd tificis chgendi jus ad folos Cardinales devohitum , eoriim- ^dent^^^l/m- ^^^^ Collegium in duas prsepotentes faftiones , Galhcam ru^rl & Hifpanicam fciflTum eft , non jarn conjeftu fortis , fed prsegrandi annua pecunia in ahquot Cardinahum aridas avidafque fauces conjefta, emptifquefuffragiis, hxcad Principum nutum ^ partibus ftudentium , Comitia pera- guntur. Tum quid utrique fpeftent , ipfi etiam Pontificii gravcs neutiquam difilmulant. Jam dudum enim Joh. Francifcus Lottinus 3 Epifcopus Volaterranus , iUe Mar» ceUi ILamicusfummus, inConfiho, qucd de Conclavi fcripfit, ficinterahacenfuit : Inro?2tifice^ inquit, eligejido diisfiudiis Vrincipes dr Pr^lati Bcclefiafiici ^ aliis Seculares dmuntur. Hi o[uidem c^uantumvis religionis Catholic£ fmt ftudiofffmi ^ ma- gis tamen propri& utilitatis refpeciu moventur. Idcirco Vontificem pkriajie malunt ^ quimimo tmido fit ^ follictto ^ quam prompto & vehcmenti 3 ut honis ecclefiafiicis 3 c[U£ in ipforum Junt dttiombus, tanto liherius utifruipoffint. ^ldfivelRexIranci^^ vel alius quis Frmceps Vontificem defiderent ^^ qui animo magno fit dr elato 3 non equidem ideo faciunt , quvd Sedis ^JpoflolicA dtgnitatem AuBam CU' PERIODUS SEPTIMA. 409 cupiant , fed ut eortm confiim ad res in Italta novandas utantur. Htjpaniarum- c^mdem Rex , aliique Frincipes , qtii^itiones /uas pa^ cifice pofjident , Italia ojuieti umce jludent ; ac propterea its , qui il- lujln pmfapia magnijqtie opibtis fubnixi inqtiieto fimt animo ^ minus favent, quodidem fine dubio Rex Franci£,y Ji tantum terrarum in Italia pojjideret , faBurus ejfet. ^oniam vero qtiietis in Italta con- • fervand^ prxciptmm momenttim in tali Papa efi pofitum , cpui htt- milis Jit condttionis y ac nuilis faciionibus addicius : feient iidem omnium hujus fartna, Cardinaiium favorem , qtiibus pojfunt ojficiis fibi conciiiare y eofc^ue obnoxios fibi facere. Qiiales veroinPon- tifice virtLites libi Cardinales expctant , ftatim idem expli- cat. Cum pittrcs fint ^ inquit, probitatis fivevirtutis partes ycx Tontifici futuro magis necejfari^ exijiimantur 5 c[U£ aiiorum ferviunt titiiitattbus (^ commodis. ut funt Beneficentia y Comitas feve Ajfa- biiitas y juflitia y ^ ftmiies. Parfemonia enim ^ temperantia ^ con- tinentia , ^ aiis. 3 qiubtts homo fec ipfeum regit 5 iaude quidem di- gnijpm^ fetmt virtutes , at muito magis in Principe e^ defederantur , qmbtis magnitudo ejus aitts quafe communicattir, In eandem fen- tentiam fcribit Anonymus , qui eleftionem Sixti V. narra- vit. ^ortim , inquit 3 a Cardtnaitbtis ratio habetur , virtutes ii- U feunt y qu£ aiteri profent y utjtflitiay ajfabiiitas ^ manfettetttdoj heneficentia -i faciiitas incommtmicanda feia cum aitis^digfzitate ^ fi- rniiefeque^ aiix. Cater£ enimvirtutes animique perfeeciio?tes , uttem- perantia , continentia , e^ qua fmtt hujus not£ ait£ ^ minus hic re- quiruntur. ^c proinde raro eiigi videntur , quibus muiti cr magni cognati vei propinqtii , ne feciitcet iiiis iocupietandis c^ evehendis be- 7teficenti& fontes aiiis ciaudantur, Et Cardinales Pontificem defeide- rant , non qui ipfbs amet tantiim y fed qui caufeas haheat ipfes aman- du Sanftitatemigiturin eligcndoeo, qui eleftus Sanciiffi- mus P/i/^r clueat 5 pietatem , rerum facrarum peritiam pen- fi non haberi , res ipfa loquitur , & filentio virtutibus illis involuto Authores hi prodiderunt. Satis fanftus, fatis pius, fatis doftus cenfetur , qui Pontificia facra profelTus , aliis ■ Fff uti- 4^16 ECCLESI^ ROMAN^ utilis commbdiifque , &c ufurpatx poteftati Romanx Se-- dis vel cohfcrvandx vcl provehenda: par haberi poffit. Et vero jarti pridcm Fonrificum plerique aut fuereindofti, aut caufidici :, autFoUtici: Thcologisad honorefhiUum gradus omnis tantiim non prxclufus fuit. Ferindeatque Curiam ipllim Romanam in legendis Epifcopis poftre- mam, vcl utpUirimum nuUamomnino peritix rerum fa- crarumcuram haberCj jamoUm Marfilius Fatavinus/^r/. 2 . f . 2 4. Defcnfir. fcripfit. J^dhus ^ inquit , de plenitudine fo- tejtatis cenceduntur majores Bcclefiit dtgnitntes ^ c^ qui ad has gn- hcrnandas Jn-ffjcientes futantur y caufidtci Jimt . Hos enimtanquaru utiles dt^^mficat Roma?ms Vonttfex 5 tit Ecclefid dejenjores ^ qui pro temporaiibns confervandis veiampiius ufurpandis contendere norunt^ facr^ vero TlocoiogiA do^iorihus tanquam inutiithus rejefiis. Neque pridem adeo in ipfli Itaha Faprfta celebris &: bonarum par- tium defertor, edita fub iido nomine Alphonfi de Var- gas Toletani:, ReJationeadRcgcsSc Principes Chriftia- TibSy hacdere graviter queftus^ Paiam eft, ipquit^ majo' Yein eorum partem ^ qui hodte vei maximis tn Ecciejia dignitatihus prdfunt. y c^ unfiijjimis Epifcopatthus atque faccrdotiis fruuntur , quantuiacunque jttris ac iegum notttia tin&os ad eos honores opefque pervenijje-, cstterum Hehraic} ^ CriXc} ^ Latineindo^iiffimos , tum Jdcrarum Hterarumnonmagis j quam Scythici aut^faponict fermo- ms tnteiiigentes efje. .Suamvts entm S. Pauius eurn , qui veiit ejfe E- pifcopusy Bociorem ejfe jtiheat ^ qui Jciiicet aut ah infantia facras li- teras didicertt 3 aut faittm in iege Dci dies ac m^les meditetur : tx- men eo res hodie rediit ^ ut qui fheoiogiA DoBox fit , vix nomen in- ter Epijcopatuum candidatos profteri audeat, jitxandu cH' C C L X I.I I. Miras tamen in Alexandro eftulfifle ani- 117^^Ctf«-^^ dotes, ejus encomiaftx plenis buccis dccantant. Ise- cLivis cjHs nim, qui Conclavis cjus hiftoriam fcripfit, occafionem ' fcihcet eifupparafitandi captans, augurium futuri Pon- tificis optimi ut faceret , fic eum commendat. Si nojlro , xn- *t»textt*m. PERIODUS SEPTIMA. ^jjt inquit, hoc feculo Vrincifem c^uis cerneret ^ qui nudum corj^s ri- gidiffmo veflivijjet cilicio ^ nemo nontum tmquamvita mtcgeri^ m^y exemplarts d^ Jknch fudiofum ^ jufpccret. At talis nojter ^^ cum habttu Fontificalt tndiieretur , repertus ejl, .Slui ett^ aL^i^ antmi ah affetithus terrents ^ mundamjo^ue divtttts alte7ti ^ ftgntfica* tiones haud duhiits J£pe jectt. Let^tus entm ejus , i?t quo ^ cum. Car- dinalts ejjet ^ dormire confueverat , nonmotlthus ac deiicaiis plumis flratus erat , cum fcmper durtffime qutctem ccepertt, St/igults qtfoqu^ fepttmanis bis jejunAndo ahfltnenttam fiiam ojiendtt ^ nec jam Pon^ ftfex ab tflo more tanttltum recedtt, Vnde mantfefiijfink apparet^ cjuam penttus abhorreat a terrents dettcits , mciis coclefithus tantkm dcdita. Res fane noflrt £vi Vrtncipthus rartffinie tjitata , ac protn- de in noftro tanto magis admiranda ^ extottenda , qui prefigato do^ mtnio fenfus , folurn Jptritum ftht tmperare patitur. ^ a r ra t dein- ceps^ eumPapamcreatimi, cumfolennipompaina^dem Petri portatus eflet :, utibi fuperaltari magno, in.medio Templi extrutto , ab omnibus Cardinalibus adorationis cultum publice reciperet, noluifle pra:cedentium l^apa- rum qiore in altaris medio coUocari ^ fed vehcmenter in- fl:itiflre> utinangulo quodam altaris relinqueretur , indi- gnum fe profefllis eoloco, quemcjeteriPontificestenuif- fent. Illic tandiu proftratum , imagir^emque criicifixi am- plexum , maxima cumanimidejeftione jacuifle, quandiu adorationis folennitas duravit. Qiiam fubmiflioaem &: iiio- deftiam fignum certiflimum Pontificis fingulari Dei mife- ricordia ac providentia concefli , ille interpretatur. Ubi vero relifto S.PetritemploadpropriumcubiculumPala- tiiVaticani delatus fuit, prius quam fe feflum jammo- leftis funftionibus quietidaret, arcam e cupreflb , plum- bo intus obduftam , ut illic poft mortem recondcretur , fibi condi , & fub lefto fuo reponi , quo fic morte,ob ocu- los ftatuta, adpietatis opera accenderetur magis, juflif- fej ,idem&authQr&: prodigus laudator eft. Scd&proxi- Fff 2 ma 412 ECCLESI^ ROM AN^ ma ab eleftione die eum O^ympiam ^ qu^ gratulatura ei novam dignitatem palatiui^ intrave^itj rejeftam facefTe- re juflifre^ eo quod palatiuiii J2ap;E a fceminarum pedi- bus calcari decorum non fit :, idem refert. Addunt alii ^ in- dignabundum Olympix eum objeciffe , Jktis diu jam Fonti- fices ilUm vidtjfe, Alia quoque fanititatis &: virtutis Alexan- dri Ttx.^yie/ct idem memorat. cujufmodifunt, quodcogna- tos fuosRomam venireinjuffu fuo prohibuerit , doce?isi\c' (^ita adulator '^^ix^eive^) fe jamcogmtos non habere ^ nec domir fu£ evehenda Jludere ^ pottoremque curam illam hahere ^ ^uomodo Bccleji^ reditus ufihus neccjfariis applicarentur : quod oblata po- ftridie creationis adiverfis Frincipibus aliifque munera, prompte magnoque animo refpuerit > inprimis vero O- lympiae leftum^ vari^acu pidhmi, (k unionibus contex- tum 3 quadraginta millium aureorum pretio aeftimatum , aftutum eidem remiferit > ((cilicet opimiorem proedam ex illius rapinis animo jam prxceperat devoraveratque , in- tegrum^uri millionem^Gualdotefte; eamque ad redden- dam rationem furtorum fuorum , inprimis arcae , in qua oftoginta millia aureorum , ab Innocentio , fucceffori tra- denda , repofita ipfemet Alexander adhuc Cardinalis vi- derit , reftitutionem compulerit : quod inter Principes dif- fidentes concordiam farcire, Sc aninias hxrtfi pereuntes ad gremium ecclefix reducere ^ in confiUum miffis ilico vitx probatae &: expertse prudentiae Cardinahbus , ftudue- rit : quod Venetis adverfus Turcas fuppetias ftatim tule- . rit : quod denique totus motibus fpiritualibus , medita- tionibus fanftiflimis , &: cogitationibus ad totius Ecclefix bonum coUineantibus , &c quidemnon perfunftorie , fed ferio Sc acriter deditus fit. An famili^ fuajplendorem (ita fub finem loquitur) auBum , nepotihufque fuis Cardinalatus aliafve dignitates largitura fit Jua Sanciitas 3 nondum liquet. Sed lique- re mox coepit. Amphoraenim coeperatinftituiy fedcur- ren- PERIODUS SEPTIMA. 413 rente rota nonnifi urceus exivit. Neque fic tamen adula- tor aliquid dixit , quod humanam fortem fuperet , vel Chrifto Vicario & Vice-Deo eximium fit. Omifit etiam nonnulla , qux jam tum conftare poterant 5 quorum alte- rum cum paucis Pontificibus commune 5 alterum fibi pro- prium habuit. Ac prius quidem 3 quod fiteris utcunque Epu pwu- imbutusfiib nommc Philo?mthi poemata edidit. Pofterius '«•''^''•>(jr vero, quod Mahometcm eo ipfo tempore Imperatoremj.v^^^'^^'^^^^^^ Turcicum quintogradu confanguinitatis , ex Alanc Mo- 7«^^^^'^«^«^ ruglio 5 communi ftirpe &: Atavo utriufque Parentis Pon- rlmaX^f- tificii &• Turcici ; peflimo utique omine contigit. uti qui- tigit. dem Paftorius in Henninge redivivo/^^. 159. demonftra- C C L X I V. Vix admotus gubernaculis eft Alexander, ?.ip,nuj <•>/ cum honori ejusinPedemontio per immiflbs Emiflarios, '''''''•' ^^'^^- igneos iUos turbarum mcentores nigris holhis, humanis «^v^^y-^^^^;,. coeforum lamentabiliter viftimis Iitatum eft. Priufquam ^^^- autem tragicum fane , luftiique &: miferiis plenum drama profequimur, pauldaltiiisremrepcterejuvabit. Intribus •Pedcmontiivallibus, Lucerna, Perofa&rS. Martinoindc a quingentis annis Euangelici , Waldenfium nomine , Ro- mana Ecclefia*, ceu Antichriftiana 6c Apoftatica deferta , fegreges coetus fecerant. De eorum origine , propagatio- ne &: perfecutione fupray?. c. civ. cv. plufcula diximus. Cruentiflimam omnium adverfus illos perfecutionem In- nocentius VIII. A. m. cccc. lxxxvi i.inftituit 5 niiflx) Le- gato fuo 5 Alberto de Capitaneis 5 delere &: exfcindere eos ' omni tormentorum genere connixus. Sed Waldenfes ca- ptis pro jufta fui adverfus latrones defenfione armis, li- bertatem a Philippo VII. Duce SabaudiiE , poftquam fal- fas ^ ineptas Monachorum jaftantium inter afia , Itheros Waldenfmm monflro/a ejfe forma y uno in fronte oculo , c^ quater- na nigrorum dentmm ferie , ajfe^u formidahtles > calumnias Fff 3 abun- 4-14 ECCLESI^ ROMAN^ untiHuatio abunde is perfpexit, impetrarunt. Mox A. m. d. xxxiv, ferfautioms denuo eorum 7rayoAe8ei«t7 Carolus & poftea Philibertus Em* ^^tmmo manuel moliti funt. adverfus quos natura locorum , &: iLCArcJo, anguiliis alpium,, animo invifto fortiffime fefe defenden- PktUcrto ^ ixpulerunt. donec A. iM. d. lxi. nova illis pax 6c libertas concefla eft. Qiix cum A. xM. d. lxv. denuo mmngi ccxpilTetj Proteftantes GermanicE Principes eorum cau- fam fufciperecoeperunt. Et Eleftor quidem Palatinus Fri- dericus 111. Puis., mifib ad Ducem Sabaudia^ Legato, infignem ad illum Epiflolam fcripfit , qua oftendit ^ crude- litatem Papa Ro^nani erga fideles (^ Reformatos y PrmctpiKjhriJiia' m c^ jujlo haud o[uao[uara tolerandaryi , neo^ue cornhufiiones c^" mAr- ijria legttima ejje fropagandtz religionis media. .Suin cogitet Dux -^ fihi alic^uando coram terrihili tnhunaLi Dei comparendum ^ ^effufi janguinis ratioTKm reddendam ejfe, Ahufus c^ ertores Ecclefia Ro^ man^ tam tetros (^ ahominahiles effe ^ ut jufiam caufam omnes , c^ui falvari cupiunt ^ haheant eos fugiendi. (^ quicunque eos propterex occidmit ^ perfec^uuntur ^ hofies effeipfius Dei ^ £tern^o[ue damnA'- tionis reos. Sedfurdo^ adverfariorum criminationibus pla- ne circumvento fabulam. neque a Papiftis quies ulla impe- pax acaroh ttari potuit , doucc A. M D. Lxxx. Carolus Emmanuel de- BmmameU nuo iis pacem 6c tranquillitatem conceffit. *Neque tamen tij em ^^«'•- j^^ ftabilis illafuit, quin fubinde atrocior perfecutio re- crudefceret; anno inprimis Seculi hujus vicefimo fecun- do 3 tricefimo focundo y qumquagefimo ; Sz cruentiffi- Vtoiata varie, me omuium quinquagefimo quinto , quando Andreas Ga- * rfa»/?.i/^(»<«-ftalduS:, qui kCatholica, Religionis adverft46 Reformatos Confer»] ^m^Yotwmm '^^torem Generalem ferebat , nomine Ducis Sabaudise , me-> ex vedemon- dia hicme 5 cum omnia gehi nivibiifque rig^uiflent , Refor- tt,tumU:,tt.^^^^^^ Lucerna , Lucernclla, S. Giovanni , La Torre, Pubbiana 6c Fenile , Campighone , Bricheras & S. Secon- do (hxc enim loca diu jam iUi infederant} peremptorio deqjreto intra triduum fub poena mortis ^ confifcationis bo. PERIODUS SEPTIMA. 415 bonorum omnium, nifi intraviginti dics Papiftx fierent» migrare juffit. Migrarunt cum uxoribus &: liberis ^ decre- pitis &c argrotis, mancis mutilifque, per afpera rupium nivibus &: glacie candidarum , ventis pluviifque infuper fiEvientibus > & mox ^ in migrantium deferta habitacula in- greffi latrones furefque grallati 3 cun£Va diripuerunt , di- rueruntj arbores frugiferas fifcciderunt, &:in horridam vaftamque foUtudinem omnia redegerunt. Expulfi contra Gaftaldum apud Ducem fuppHces quefti y nequicquam reftitutionem in integrum precati funt. Falfis enim crimi- nibus per fubornatos magis magifque oppreffi , & mox confiha de propaganda fide (^ extirpandis h^retim horribiliae- ventu ipfo patefafta funt. C C L X V. QLiippe nono poft eleftionem Alexandri , HorribiHs e». decimo feptimo fcihcet ApriUs die A. m.d.c. lv. exercitus '^'''''^-'"^"'«'^- ingens extoto Pedemontio, junftis fex Legionibus Gal- J,;^^ rc^/;/" licls Hibernifque conflatus, invaUes Angrogniom, Vil- ''»• laro 5 BobUo 5 aUaquc a Reformatis habitata loca , diro impetu penetranSj flammisferr6queomniamifcuit;,hor- ribilemque lanienam , vaniftimo reruni miniis civiUtcr ge- ftarum prxtextu , patravit , tanta crudeUtate , ut The- falonicenfis lUa a Theodofiopatrata 5 fi cum ea compare- tur, Uidus merus fuerit> qum aDiocletiani temporibus par , a Chriftianis in Chriftianos commifla ffi Hibernicam forte iUam exceperis; nuUa fuerit. Ex Samuele Morlan- do, qui AngUas Legatus aderat, paucis lanienam iUam fic Celeberrimus Hornius defcribit : Tiimqmm par crudeli^ ta^ a chrijtianis in chnflimos pMrata legitur, Tiam ut pauca tan- tum ex multis referam ^ capita Barhetis (^ita Reformatos in Pe- demontiovocant}/>r^r//S5 &ahenis exco&a devorarunt: Fce- minis dijfe^i incurvis filicihmventresumhilicotenus'^ aliis exfeffa uhera y qu£ igne frixa devorarunt, Naturalihm prAcifis ardentem candelam admoverunt 5 ungues candentihus forcipihus evulferunt , ^i6 ECCLESI^ ROMAN^ femimGrtua corpora caudis heftiarum alligata admortem per ajfera raftarunt. Leve hoc videhatur , prmpttare ah altijjimis ruphm , ubijcepe corpora Jemiviva arhonbvt^s implicata h^ferunt , nullo ob inaccejfa locorum auxilio , donec lenta morte , fame , vulnerihus , frigore animam inter mille tormenta exhalarent. Conciji ih minu- ta^ particulas , o* p^y campos , dijperja Ahjyrti injiar memhra. CMultis caro ojfetenm excija y c^ puh/entorum injlar contuja. Vuel- lis adaBa. per naturalia collo tetms long^ ^ acuminata pertica^ qtm impius miles y ut vexilla Jolent ^ humeris Juhlata y fpectaculo circumgejlabat. Johannem Pelanchion Villarienjem juvenem ^ cru- re fumbus alligato y totum per plateas Lucerna ajperimis conjlratas filicihus circumraptarunt . & , Ji qtiando ingentthus doloribus vi- cius mantis caputque elevare conaretttr , faxis contttjus fuit : tandem exfe^is viriltbus , ^ in fatices intrufis fpirittim ei interclufertmt ^ amputatoque capite injepultum truncum ad ripam Jitmnnis ahjece- runt. Infantes ex cunis raptos manibtis dilacerartmt 5 puell^s vivas haflis alligatas ad ignem affarunt 5 ^ excifis uberibtts degufiartmt. , Kfyilias manihus ad natur-alia alligatis Junihus Jiijpenderunt penji- les 3 immani c^ incredibili cruciatu. Atires , nares (jr alia corporis ahjcindere , ora pyrio pulvere implere ^ ^ eo incenjo capita confrin- gere , ptidenda orihus intrudere 3 ^ vivos excoriare , pellem c^tiadri- partitam feneflris Lucern^ pr^tendere ^ decollare 5 excerebrare , ^ cerebrum frixum devorare ^ corda pecforihus evellere ^ vivoscom- hnrere ^ concidere 3 ftiffocare aquis , faciem exfcindere , idvero vuL gare credebatur. Sed hoc dignum tantis Catholicis , quod Garciglia-- ntz in ftirnum Nuhucadnezaris injlar igne Jlammantijftmo canden- temundecim Waldenfes coniecerunt y adacfis miferis, ut unus alte- rum in ignem pr^cipitaret , donec ipfi latrones ultimum adjice- rent , o^c. Jactdt per omnes illas convalles y per afpera montium ru^ piumc^tie anfracltts immenfa flrages , ^lpina ruhuere nives. Fkte£ oppidorum ^ vi^ , cceforum (^ infepultorum confirat£ mem- hris : ioic refe6ium captn , illic crura ^ alihi fparfa exta , ^Jemipu^ ' tri- PERIODUS SEPTIMA. 417 tridi^ udaverihtis infe^aflumim ^ ipjeque aer (jr Sol ad tantam immanitatem inhorruit , ac in authores iram Dei de Coelo pronun^ tiavit. Quoe vero plufquam barbaricx 6c Cyclopica^ cru- . delitatis adverfus mifcros exercitiE , intima caufa fuit ? Re- cmfxZimri- bellio , inquient Caini &: Tubalcaini illi. Qiia porro in re ^*^^- rebellio ifthxc fita fuit ? Hacfcilicet, (^neque aliam ipfi- met crudelitatis architedi proferre poflunt} quod anti- quas fcdeSj, quas jam ultra mille & ccntumannoscolue- rantj ob religionis CIiriftianiE ex verbo Dei fcripto hau- ftiE adverfus Pontificias corruptelas profeirionem Iiberam , a Gaftaldoj vel Duce ipfo a Romano Pontificeejufque fatellitibus fedufto , deferere jufii , non prompte fatis de- feruerunt. Ha:c rebellio illa , hxc irarum fontica caufa fuit. Neve aliam quam religionis caufam aftam putet quif- quam , rapti funt ad fupplicia non ahi , quam qui conftan- terin religione avitaperftiterunt. Cisteris vero^ qui in- firmitate carnis fubafti Pontificia amplexi facra funt ^ im- manis illa crudelitas pepercit. C C L X V I. Neque tamen inulta plane nraiiferunt in- Vinmct de fernalium Furiarum iftha:c fcelera. Waldenfes enim , ciim ^b^ilZl^^jinf fe omnes internecioni deftinatos 5 bona 5 vitam ^ ipfam de- /'^-^/^'^ n«. nique animarum falutem extremo exitio devotam cerne- ^^"^^fi^f*^* .rent , ne pecorum inftar inulti perirent promifcue omnes», freti jurenaturx ipfius, quo defenfio adverfus latrones , aliofque nonfalutem, utidecebat, fed perniciem dunta- xat fpirantes 5 in extremx Sc inevitabilis neceflitatis cafu innoxia cenfetur merito 5 liberos ^ uxores , feque ipfos , quantum confcientia gentiumquejurafmerent, adverfus prxfentifllmum exitium correptis armis tueri, animo in mortemufque obfirmato^ ftaaierunt. Cumque fine Duce nilplebsaij^eat^ leftusDuxJofua GianaveU prifcisHe- roibus &c populi Divini judicibus comparandus, exigua manu contra integras acies a Marchione Pianezzio duiia- Ggg tas, ^i8 ECCLESI^ ROMANif: tas 5 incredibili felicitate &: fucceffu , ut prxfentifllmam opem Divinam nemo non agnoverit , pugnavit. Habuit- que magnorum moliminum focium Jahierum , cum quo ceu alteroJudaMaccabeo terrorem undique hoftibuscla- demque intulit >ulcifcens innocentiflimum , Divinam vin- diftam inclamantem fanguinem. Undecim proeHis toti- dem diverfis locis 5 (quxfuerunt Piampra, GarcigUana, San-Secondo, Briqueras, Lucerna, LaTorre, CrufoU Angrognia 5 Ofac 5 La Vafchere y La Torre} commiffis ^ Reiormati ut plurimum fuperiores vi£torefque ne/arie oc- ciforum propmquorum & fidei fuae confortum manibus parentarunt. imago quA' C C L X V I L Accurrcrunt primum ex Helvetia & dam faca ' ^j^gij^ Lcgati ^ paccm 5 fi fieri poflet :, affli£tis adeo re- buSj, concihaturi. Qiios inter Samuel Morlandus ex An- gha Legatus, in pubhca audientia, Regina ScDuce co- ram ^ ha:c in verba hbera fatis ^ fed neceflitate extorta 5 os refolvit : CMtfericordiam hifie faupertmis dr ejecfijjimis fiihditis irafertiri dignemini rogo. lUts nimirum , qui radtces Alpum ^ val- les quajdam in diti&7ie vefiraincokntes ^ Frotefiantiumreligionijua nomina dederunt. Audivit enim (^quod nemo Celjitudinis vejir^ Re- galls voluntate fa^um ejfi dixerit^ Olvarius Vrotector , miferrimos illos fartim a vejlris copiis crudeliter ejje occifos j partim vi expul- fos , domoque patna exturbatos , adeaque fine Im , fine te5io , ino~ pes 5 omnic^ue ope defiitutos , per ajperima loca atc^ue tnhofpita y mon' tejque nivihm coopertos , cum fuis conjugihtu ac Itheris vagari. ^id mim per hofce dies y quod gentu crudelitatis inaufum illis militihtiSy aut pr^teritum fuit ^ lumantia pajfim te6fa , ^ laceri artus , ^ cruenta humm \ Virgines pofi fiupra dijferto lapillis ac ruderihm »- teroy mifer} efjlarunt animas. Centenariinonnullijenesefiietaata- te ac morho clmici ^ inle5tulis comhufiil Infantum alii.faxis allifi y dii jugulati y quorum cerehrum ab interfe^orihus y immanitate pltfcjnamCyclopicaco^umacdevoratuml ^id plura? c[uancjuam 'vel *PERIODUS SEPTIMA. 4^19 w/ plurima hujujrmdi commemorAre pojfem , rdji horreret planc mimm, Si revivifcmt omnes omnium temforum Nerones (cjuodji- ne ulla Celfitudimsvejlr£ ojfenfione diUum veltm ^ quemadmodum 'dr nulla ejus culpa qmcquam factum effe credtmus^ puderet profe^ eos ; ut cpui nihilnon mite ac humanum Qad hac facinsra ft (pe^ai^ excogitaffe fe reperirent. Interim cxhorrefcunt K^ngelt l mortaks ohjiupcjcunt i Ipfum Coelum morientmm cUmorihm attonitum ejfi videtur , ipfdque terra ^ diffufo tot hominmn mnocmrum cruore en*- hejcerel NoU^ fumme Deus ^ nolivmdicfam Jumere tantis fceleri- hm ^ parricidiis dehitam * Tuus , Chrtfie ^ fanguis eluat hunc fhh- guineml Qiios aculeos oratio acrisin animisiVJatrisScFi- lii Ducis reliquerit 5 incertum. Una femperperpetuaque crudelitatis tantx excufatio erat : Taternam tantum dr lenem cnfiigationem de immorigeris dr rehellihus Juhdttis Jumptam fuiffe. Si paterna fuitcaftieatioiftharc^ cujufaiodihoftiliscafti- ^^ ^^gii^ gationis rormani animo patres mitelque iLu conceperunt ? ^,v , HehetU Miffi tandem ex Anglia , Belgio , Helvetia folenniter Le- ^'z^^^i^ «> gati , quibus fe Regis Galliarum nomine Legatus Servient ]urumm9K conjunxit, imaginem pacis 5 in qua inter aha fancitum fterumqne cft, utemiflarii furia: facefqueturbarumillarum, Pede- ^^'''"''"^* -montium purgent , procurarunt , in qua promifTa licet ^ulta fmt , exitu.tamen ipfo prxftita perpauca funt. ^Qiiin paulo poft novx iterum perfecutiones emerferunt , quan- do novo Gubernatore Bagnote exercitium Rehgionis con- tra Pacis nuperx tenorera hinc inde fuSlatum , Miniftri nonnulh ahique profcripti , & denuo immiflb exercitu innocentes oppreffi , xdes dirutx , ditiones mifere vaftatse, denuoque affliftiffimorum patientia mire fatigata eft , do- nec fufcepta iterum defenfione innocua , & exoticorum in- terceffione urgente, menfe Aprih A.m. d. c.lxiii. amne- ftia pofthminio lancita , &: quahfcunque pax impetrata eft. Qux tamennonita pridem rurfusinfringicoeptaeft, ciim Convallenfes ab infenfiffimo fibi clero fiftis crimini- . Ggg 2 bus 420 ECCLESIiE ROMAN^ bus onerati , gravem ofFenfam Regnatricis incurrerimt , & Miniftris propriis deftituti , aliunde ^ quod pafta indulfe- rant , eos accerfere prohibiti funt. Ita ftrenui illi confeffo- res Jefu Chrifti &: veri CaUinici, perpetuum quafi mife- rix theatrum prsebentes licet , kicernulis tamen feu phari in aUiflimis montibus , quam Deus per tor Secula , in ipfo coecitatis Romanx Pantheo 3 ringente tenebrarum Prin- cipe^ accenfam confervavit j inftar lucere nondum defie- runt> utquenunquam deficiente oleo gratise 6c fidei , lu- ceant ad lUuftrem ufque adventum Chrifti & bonis operi- bus fuis Patrem coeleftem glorificent , malevolofque ei lucrentur> invotis unice boniomnes habent. ^hxAfidri C C L X V 1 1 1. Non contentus autem ejufmodi Papa- bhIU , qn^ |.ys f^j pnmordiis Alexander 3 eodem anno , Suecos inter ikorutnFriH-^ Polonos ardcntc bcUo , n6vas, ceu alter Coecias , nur ctpumjarcien- bes cooflare annixus eft. Etenim Bulla feu circularibus li- etfdlTad^ ' t^cris die XX. Sept. m. d. c. lv. pacis inter CathoUcos Prin- verfui Prcte- cipcs procuraudi^e pr^etextUy fed revera uniendorum eo- dTcTjJfmh ^^^^ adverfus EuangeUcos , Ecclefiam Dei , infatiabiU ftu- Regenf accen- dio y ad Patriarchas , Archiepifcopos , Epifcopos , cleriim- tmclmllr- ^^^^ univerfuni fcriptismiflifque,irarumodioriimquead- faqHcidam verfus Proteftantes femina jacere denuo conftituit. Bul- ^^ACenT ^' ^^^ illam Babylonii faftus 5 hypocnfeos^ crudeUtatis ad- verfus Euangelicos, & biafphemiarum adverfus Deum ple- nam, ciim in manibus omnium non fit, reprsefentare to- tam 5 nec fme Gloflx ordinarix,, quo haud indigna forte eft 3 auftario quopiam a nonnemine fufius paulo , heic ve- ro contraftius admetiendo 3 Uibet. Ita autem Bulla tumet : Alexander Papa Septimus. Venerahiles Tratres^Dileclililn.SdU'' tem.(^ i^j[poflolicamBenediBionem, (Anqualem S. Petrus, an qualem Judas ipfe .quoque Apoitokis , habens , ficut Ale- xander , marfupium plenum denariis ?) B Summo Apoflok- tus fiiftigio , Orbem univerfam ^ mjlras VI VBHCET curas , cir- PERIODUS SEPTIMA. 421 tmumjpkientihu6 nohis ^ miferafane lu^iuque fkna fe offertRcif. Ghrijlianafactes, (Noviis fcilicet ille orbis terrarum Phaeton, aemulum hic fe Alexandri Magni geilit. Sicut enim illia PhiUppo, cum in BucephaU fui falligio orbem univerfum fohcite circumfpiceret , diftum boni ominis ergo fuit : Fi- liy CM^acedoniatenoncapit: fic Alexander hic , non jam Pon- tifex, fed harufpex, inBucephalo fuo, fiveMonteCa- vallo 5 infuhs &: htuo mfignis ^ non jam angulum , vel partem quampiam orbis , fed orhem univerfum , funs V I^ D E L I C E T curas , adeoque Coelum ^ montes, terras 3 maria circumfpexit. Sed forte ophthalmia laborabat 3 in Septentrione nives & nebulx aciem oculorum ejus pnx- ftrmgebant > verfus Orientem &: Auftrum fulgor Sohs , & asftus 3 &: arenarum maria eum excoecabant > & in Itaha Ut- mimbus ejus Waldenfes, non in Pedemontioduntaxat, verum etiam Venetiis &: in Calabria , atqueipfaurbeRor ma, officiebant. hcct ab bphthalmia hac fe hberaturus, collyrio Chriftiani fanguinis fubinde oculos fuos inunxe- rit. Itacircumfpicienti orbem univerfum 3 fuas videltcet cu- ras 5 fc obtuht mifcra luciuc^ue flena Reip, chriftian^ facies. in Hibernia fcihcet &: Pedemontio ^ ubi vere contempiari po- tuit, qux ejus ReUigio peperit fielerofa atque impia fach^ Sortem em?n Domini 3 atoj^iie ipfms hitredttatem ^ vcris ejeBis filiis alieni fitbi dtripitmt. (Sueciam icihcet &: Poloniam , fortem & hasreditatem Domini Papx 5 qui pridem ex hominum , R^gnorum pifcator fadtuseft^ partimjam- S IBI, Papa in focietatem faltem proedce non vocato , (hoc nefas ! ) dir ripuit y partim direpturus erat Carokis Guftavus , Alic- nus ille.) Gentes quas pro Fontificia /crocodohna , qux de- vorat 5 quos amat j charitate , in noflrum , hoc efl ^ verA fidei ftnum ( nam finus Papse qualifcunque ille vera fides eft) traducm ) (TpCT ignem Molocho facratas) arctijfimeque con^ Ggg 3 //^- 4.12 ECCLESI^ ROMAN^ fkBi volmjfemus ^periiKie ut nuper in Pedemontio compfc- ftebatur Sinmjks ille , fimia amplexu necans fimios} hunc ipfkmjinum dUaniare comntur -, c^ ruptismaris atque ultimis ter' * rarum claufiris in chrifli Gregem Q neque tamen Alexandcr Chriftus fuit} ejjimduntur, Male denic^ue concordes Catholici Vrinctpes ("Hifpanus &: Gallus , uterque jam , fecus quam Alexander V 1. Ferdiqando Aragonio Catholici titulum do- nans, definivit, Catholicusj/;^y? iffos feruntur ^ ^y qu^ o- tim extrema minatm eji Dem inimicts mjiris y atque tts ^ quiinjur- gunt adverjm nos (at Deus , Alexander , fuis inimicis , non •igitur tuisita minatus eft J y? /)>/2^ depafcuntur ^ ^ (ceuAn- tropophagi, 6c vekit ni Tragcedia Cyclopes, autThye- ftesj frofrio fanguine , c^uaji mujio inehrianiur. (^ belU fcilicet Alexandri fihi, Canibales , quibus hberaUter pro Ponti- ficia charitate , ex thefauro Ecclefia: ^ novus Eli , indulfit j Hac eadem cum pridem tacite nohifcum doleremm (^Monafterii nempe, ubidolens fanguinis 8chumanarum carniumve- lut interftitium quoddamfolenni juramento pangi, pro- teftatus eft contra Principes , eo quod fe invicem depafci, &: proprio fanguine vehit mufto inebriari definerent} vi" Jum eji ei , qui facit magna ^ incomprehenfihilia , cjuorum non ejl numerus , fnota tamen funt myfteria , notse artes , Deo noa probante , nedum authore , quibus in conclavi per faftio- num certamen ad fummum iUud , Apoftolatus videUcet, faftigium furrexit^/W/V^^^^r^/^^^^/^^e-f^invitantes, nonin- vitos fcribere debuit 5 trepidantes tamen metu , ne aUus in Campo Martio candidatus offam prxriperet ^ corvum- que hiantem deluderet } vocare nos ad Ecclefu guhernacula (Romae 5 patrimoniiPetri,Comitatus Avinionenfis. aUae -enim Nationes plerseque gubernacula iUa abnuunt , etfi qux admittunt, propter rationes ftatus non nihilindul- gcntj atque inclinare in nos onus immenfum , humertfque quam' vU firmijftmis formidandum, (quin igitur cUteUas depofuiftii exem- PERIODUS SEPTIMA. 425 exemplo Coeleftini y Felicis Amedei ?} Tejles autem moiro^ tis nojlri fmt puhlic^ Jupplicationes , o[uas uhi frimkm Jummo Fon- tificatui admoti fumm , umverfis indiximm > (^gratias afturis non Deo , fed lanionibus illis , qui Convallenfes eodem tem- pore jugularunt. Roma etiam feftis ignibus coUucente, cum Pedemontana jugulatio nuntiaretur.} tefes litera , c^uas ad charijfimos filtos , non folum Ferdinandum ^ Hungarid ^ Boemidt Regem lllufirem , ( non hic loiperatori debitus titulus eft. quam fremeres , Alexander ^ fi Te Beatijfimi , Sancfijfimi , titulo , etfi nuUo jure Tibi debito , viciffim Imperator de- fraudaret ?} ac in Romanorum Imperatorem ele^mn (^eleftum ciim dicis , approbatum vel coronatum tacite negas , Hil- debrandine, Tibi, Servo Servorum, jus approbandi &: coronandi Dominum tot in terris Dominorum , nefarie vendicans. Petrus fcilicet ^ paulo antequam cruci affige- retur^ ut jus hoc Apoftolicum ad Te tranfmitteret , Ne- ronem in crypta fubterranea coronavit ! Verum etiam ad u- trumque Regem (tituXo Serenijfimi 5 Potenttffimi ^ vel quocun- que alio , &: nominibus fuis mdignum utrumque , five quia Papse haftenusconjunftionemvirium adverfus Protcftan- tium fortunas &: vitam fuadenti difto audientes fegniter fuerunt 5 five quia ambiguus haefit utrum prxponeret ^ ms- tuens fcihcet , ne poftpofitus ei in barbam capillofque in- volaret} dedimus j ^ quas iterum ^ cum importunijfimum K^d- *verjarium (non Dei , fed Alexandri at quis ille ? Carokis Guftavus, SueciiK Rex , propter quem Tyria maria Ale- xander commovit , veritus , ne Polonis acie fuperior , h- bertatem Proteftantibus in eo Regno acquireret , & Papx in eodem nundinationibus nonnihil intercederet. qua: e- nim importunitas eft ^ fi hxc non eft ^^per inclyta Reip. damna^ toti EuropA funera ac vaftitatem infierre meditantem viderimus (1l\x vero Serpens Epidaurie ^ lyncea acie Tua Caroli Gu- ftavi meditamenta, praefrafte adeo rem afleverans vide- re 424 ECCLESIJE ROMAN^ repotuifti? At Paparum haec meditamenta fant 3 qui per Jeluitas, Francilcanos , ceu Junitzarosfuos,Chriftianos a tot retro annis > hanc folam ob caufam ^ quod credere non potuerunt , eos in fummo Apoftolatus faftigio confti- tutos jjus habere univerfum orbem , fuas ^vlMicet curas cir- cumfpiciendi 3 immaniter non per capita modo , veriim ftirpes, nationes ac populos, occiderunt , decollarunt, fufpenderunt 3 fubmerferuntj combufrerunt.ytorruerunt, coxerunt^ jugularunt , deyorarunt, defoderunt ^ difcer- pferuntj quadripartiti funt. nega Alexander, fi feciftii fi antete fecerunt aHii} magno cum ammi dolore Jcripfmms ^ uteos a mutuis dtjcordiis in nefarium hoftem converteremus (ici- licet 5 Alexandro pronubo ^ 6c monitore vel ad Sanftos, Sanftafque fuas fupphce y inveteratas iras fimultatefque prompte deponent illi. an Petri claves confraftse, Pauli gladius rubigine obduftus fuit.^ quod difcordes Cyclo- picos Regesad concordiam fulminibuSj&rtraditioneSa- than^Ej Alexander^ degenerHildebrandijMaUfacii^Ju- liij Pii, Sixti, PauU fucceflbr, redigere non es aufus?} ^ quas nunc mittimus , eos admonentes ^ ut dum hiemis interven- tu tantiffer hellorum imfetus refederit y ad facem con(lituendam omni conatu atque opera incumhant ; Q tantarum fciUcet virium admonitionem tuam fore fperafti , ut pax una nofte , fun- gi inftar 3 nata 3 in atrocia ftatim adverfus Proteftantem fanguinem bella coalefcat. fefellit 3 faUetque te 3 Aufonie Prxful, auguriumi} teftes Juper hdic omnia ^ unam diesnoBef que ohverfari animo folicitudinem , quoniam adtanta , ac tam acer-» ba mala /edanda , nulla nifiin commtmt concordia reliqua Jpes eft y hanc omniufn cordihus ac voluntattbus inftrendi, . (^maftare in Hi- bernia ^ Pedemontio 3 comedere -, at diurna nofturnaque foUcitudine tua cordibus & vokintatibus^ Ucet in confcien- tias dominatum exercens 3 concordiam inferere non po- t uifti} verum cmia n^n hoc humanA vires , aut terrena conftlia mo- Uri PERIODUS SEPtlMA. 425 Urifojfunt ; fhomo igitiir , Alexander, terreftris fuifti ^ quem nec hominem, necDeum, fed medium interutrunque, NiQc Deum, fpiritualem, omnia judicantem, judican- dum anemineiUi, quiinfmu Fidei tux dormivere , crc- diderunt ? ) fed illim dontim ejfe debet ^ fufer c^uem ejl dtfciflinA pacis noflrd (^cur Dei nomen omittis. quod bis duntaxat in BuUa oGCurrit? anquia magnificc quam clare loquipo*' tius habuifti? Si concordia Dei donum eft, quidnletiam vires humanasplus quamconcordiafuperans, Fides? Si fidcs Dei donum eft , cur poft- pro Pelagianis adverfus Jan- fenitas^ Auguftinianospronuntiafti? Cur harreticos com- buris, quicredere nonpoiliint^ Te in fummoApoftola- tus faftigio conftitutum?; c^ui mfert (firitum Vrincipum -^ at- que increpat mare cr obmutejcit, ^Quantum in Vohis efl ^ Venera- biles Fratres, fTenemterris venerari quenquam^ efFeren- tem Te fuperea, qux inCoclis funt?; ac dilecH filii^ non modo opera , ftudio ^ confilio 5 offlciis ^ authoritate veflra contendi- te fquafi fcihcet taUbus Romanusjupiterindigeret:, qui ' unus oninia poteft poUetque; 1/mW ^//^;;; moratione^ inla- chrymis ^ in jejuniis atc^ue eleemojjnis fcindite cordaveflra ^ arript- t^ thurthultim^ hoc eji y preces San^iorum^ ^ medit inter ignem ^ arftirum poptiltim conjijitte. ( at non tam prompte Venera- biles Fratres &: fiUi ^ aliis longe curis diftrafti diftriftique , hcec omnia facere potuerunt 5 quamprompte, unofciU- cet fpiritu , hsec effari &: efflare Alexander potuit ! Si hx- reticiTuis, Alexander, Fratribus &: fiUis Patriarchatus, Archiepifcopatus , Epifcopatus , Abbatias , Monafteria , CoUegia^ indulgentias, purgatorium , Miftas , Thaides , Lucretias , Olympias , verbo , ficum , vitem , oleum , fru- ges , aurum , argentum : fi Tibi fummum Apoftolatus fa- ftigium, Pontificiam charitatem , univerfum orbem 5 tuas videUcet curas , reUnquerent 5 nec iUis , nec tibi orandi , lachrymandi, jejunandi, eleemofynas dandi , cordafcin- Hhh den- ^26 ECCLESIiE ROMAN^ ' dendi , preces Sandtorum &c Sanaarum implorandi , vel animus, vel otium eflet unquam; neque nos de coetero credentcs quidvis, toto die occideretis , & velut oves ma- ctationis > exitio devoveretis ! Mirum infuper eft , non im- peraiTe potius Alexandrum Fratribus & Filiis , ut lumbos liios cnigant giadio , Sz hxreticos trucident. ciim hafte- nus fuetum iis fuerit , non ora?^do , fed pugnando > non lachjmis, fedenfibus jnon;W«?^//^, fed.coedibus> nonelee- mojymsy fedmcendiiSi non cordium fctffwne ^ fed vcntrmm diileftione} non cUmoribus y fedjuguIationibuS) non cali- coy fed fecefpita hominesin finumPapas traducere.) Vas^ qui fiatuti efits cujlodes Jiiper muros Jerufalem, noclu atc^tie inter- diu clamate , (ita enim eciam Baaiis flamines clamarunt vo- ce magna) atque efiote coelejiis ira , ac Btvin^ ttltionis flacamina. Bxinantte calicem ftiroris dr ruind , calicem , cjuo fotati (umtis , do- loris (^ trtbulationis meracijfim.d) nondum ita potati, quin jmmineat adhuc tempus iUud , quo Babylon magna veniet in memoriam ante Deum ^ ut det lUi cahceni vini indigna- rionis irxfux.) ISlobis quiffe , qutbus non prius tuto creditas oves fuas futavtt chrtfltis (imo pariim tuto creditx fuiffent oves Alexandris, fuetisnon pafcere^ fed jugulare^ cutimde- glubere, carnes devorare , off^ difpcrgcrc) nifi fo/lqtiamite- rum ac tertib de amoris magnitudine admoniti ftmnus tn Fetro^p^- riim memores admonitionis. Si enim Chriftum Alexandri amarent, ejusmembra non occidercnt) quihus folis fknfha- rium ingredi y <^ ante altare freces Deo refrdfentare concejfum eji , (Vobis^ Alexander, fohs? Non igitur Chriftus, verus Pontifex nofter 5 San£tuarium ingredi potuit. EtfiVobis fohs y cur ergo Fratres &: Fihos veftros ad orationes &: thu- ribulum, hoceft, preces Sanftorum adhortamini? Blaf- phemi eftis^ Alexander, & Chrifto vero Pontifici , qui imtis femel intravit Sanauarium 5 honorem facrilege ra- ptttritisi)^?^^/^ elabormdumy n^ irafcatur Domintis ^ ^dicat^ PERIODUS SEPTIMA. 429. quxfivi vinm, quiinterpeneret maceriam^ ^ fiaret ofp^fitus con^ tra me fro terra , ne iifjifarem eam j ^ non inveni , ^ ^ffi^^i' fa- fer eos mdignationem. (Hicne Vir Alexander, Virikngui- num ? Scilicet oppolitus contra Deum ^^ut y non ut Me- diator , fed ut hoftis > non ut placaret iratum , fcd ut ac- cenderet provocaretque iram , plenis phialis quandoque inipfum, eofque, quifignaturamejushabent^efiunden- dam. quando dcftruet eos Deus , qui terram deftruxerunt.) Hoc emm hahct Divina ultio , ut tum maxme t^itijjimus fit exo- rahilis , c^ ad lenitatem y clementiamque y iooc ejl y ad tngcnium fuum redeat , ( 6 te , Alexander y hsereticum infignem i Itanc Deus puniens damnatos, puniens fidelesin Chrifto^ ju- dicium&: juftitiamexercens, ab ingenio fuo deflexit ? Aa magis ipfi lenitas, clementia erga morigeros, quam ju- ftitia erga refraclarios , naturaUs eft ? Id fi verum eft , cur unigenito filio fuo non pepcrcit Pater ? Non magis Theo- logus es y Alexander y quam Innocentius prardeceffbr tuus. Fatere modo ing^nue , ficut ingenue & afla voce pariter faflus eft ille) cum in hrachiio forti, (^ manu valida giadium exertat, ut fertat, Stnt pedes vefiri fedes evangeliz^ntium pacem (conciliantium pacem inter hoftes Dei , ad fericndos,ju- gulandos , excruciandos diriflime y unitis fcflicet viribus , anriicosDei. hicinterioranimiveftrilenfuseft. quempro- didit etiam P. Ribaldus Jefuita, quando ita carnificem hx- reticos maftantem inftituit : £xiiio portato y rogis imfonito y Vontp Mergito y forcipthus coedtto , ferto feris : Bnfe feri y necato fame y ferraque fecato , Compede firinge pedes , fune iigato fenes : Offa reveiiito y crt^ra refringito y rumpito membra y Li&or y c^ in piures feindito pdrticulas, Jjii^rH; adittmadcrAtesreferatOy notatooiuc fihr^ts ^ Cerne pnifierius y d€Xteritifi[ue iatm. Hhh 2 Hi 428 ECCLESI^ ROMAN^ Hi pedes fimt Veftri , ciim pacem evangelizatis; ut conte- ratur arcus (^ fagitt^ , atc^ue imperet Deus ventis , & faciat trafi- quiliitatem 5 c[uam per Vos ajjecj^ui C6c cur non per Vos , Alexan- der:, foios, quibus folis concefilim intrare Sanftuarium ?J vehementer oftamus , Vobijque AfofloUcam henedicfionem (minixs nonpoteras. nunquam di6lurus tamen cum S,Vctro -, Au- rum ^' argentum non haheo : Surge (^ amhuk.) feramanter im- fertmur, Datum Rom^ apud Sanciam Mariam Majdrem f quot Marias igitur ^ Alexander habuifti ? Majorem ^ Minorem^ Medioxumam ? Nihil hi^c ad B. Mariam , Matrem Chri- fti \)fuh K^nnulo Vifcatons (cm non hamo aureo Ptfcatoris 5 quo. Regna &Opes5 e Summo Apoftolatus faftigio, peruni- verfum Orbem^ Tuas videUcet curas , pifcaris? SciHcet quia pifcati jam proTc aUi^ pridem ceperunt Romam , Latium^ ^miham 3 Flamineam, Regnum Neapohtanum, Sicihamj ac pr:Eterea omnem poteltatem in SpirituaUbus &EemporaUbus3 in Coelo &: in terra. quanquam naiTatusl nonnihil confrafta eft^ &:dilapfi funtfcom.bri in AngUa, Scotia, Hibernia, Dania^ JNorwegia, Suecia^ Germa- niajGaUiaj, Hungaria, Poloniaj Belgio. ubi Ucet*diu noftiique pifcari pergas ^, nihii 3 vel pariim pifcai-is tamen. nifi forte pifces Tibi fuerunthominesiUi, quos inPede- mojitio liamo transiixos dirum miferandiimque in modum difcerpfifti, aifafti, torruifti:, devorafti.) dtey^.Sept.u^-D: c. LV. Pontificatusnojlri K^nno Trimo, (Zekis enimteU inftar femori meo defixus 3 diu latere non potuit. Adefte^Fra- tres piliique 3 cernite zekim meum, quem primo ftatim Pontificatus Anno profero^ prolaturus in dies magis^ dum- modojinNepotumfahemmeorum gratiam, mukipUca- buntur Anni Pontificatus mei ! Ha^c meorum eft^ haec veftrorum quoque fit votorum Summa ! ) Non puto inte- riorem BuUae hujus fenfum (amat quippe ApoUo non Del- phicus duntaxat,fedRomanusetiamj animi fui knhm'- vol- Ale^ PERIODUS SEPTIMA. 42.9 volvere) GlofTain acu non tetigifle. Sicubitamen a lin^is illa excidit 3 meliora , quas optaflfemus utique ^ alii di- vinent. C C L X I X. Atnpla nihilominus ftatim ex Suecia fpo- ^* stteaa lia Alexander retulit. Anxius jnempe metu 3 ne Regna & ^xati^rtor- Principatus perderet , Reginam faltem &: Principem Sue- tat . chn^t- corum inclytam Chriftinamlucratus^ m fuum, hoceft^"''^'^ ^''?'' . ver;r fideifmum traduxit. llla enimM. d.c. liv. Regnum A»;».Jf«;» fimul atque rehgionem , pro qua Optimus Parens ad mor- ^'^jj^^/^^^^'^ tem ufque pugnaverat^ abdicavitjfucceflbremnaftaCa-n^wr!^'"^* rolum Guftavum , Guftavi Adolphi e Sorore Catharina Nepotem 3 Comitem Palatinum Rheni, Bavaria^ , 8cc. il- lum ipfum, quemBulla fua truculenter adeo Alexander impetiit. Profeftaex Regno Chriftina^ahaqueomniafi- niulans ^ per Daniam Hamburgum , atque inde Bruxellas concefllt 5 ibidemqucdie xxi v. Decembris anni difti Pon- tificiam Rehgionem amplexa^ adautumnumufqueanni fequentisM. D. c. lv. hxfit. Alexandro vero Papatumade- pto, Romam proficifci ftatuit. Bruxelhs proin defertis Oenipontem ad Ferdinandum Archiduccm migfavit. E6 miflTus ab Alexandro Lucas Holftenius, Hamburgenfis^ Protonotarius Apoftohcus, & Vaticani BibhothecariuS'3 Pontificium Regmx Breveobtuht. quoacceptodie iii. Nov.ibidemin principe TemploPontificiamrehgionem folenniterprofeflTaeft. IndeperTridentuminJtahampro- moto itinere, paffimmagnifice, inftitutisiKiejusgratiam celebribus hidis, (cujufmodiPefari fuit ludus Hercuhs, a Legato Pontificio 3 Cardinale Aloyfio Homodei ei re- prsefentatus) excepta, Lauretumdie vii i. Dec. venit. u- bi in Domo B. Virginis duas hora^ agens > privatim pec- cata confefla^ Marise imagini Coronam auream, hliatis floribus 5 pretiofis unionibus interftmftis ^ exornatam > nec non fceptrum aureum :, cujus manubrium & hhum tre- Hhh :^ cen- 4^30 ecclesi^ ROMAN^ centis fexaginta oflro preticfiflimis adamantibus , &C€n- tum ac jTexaginta rubinis ejufdem magnitudinis confitum fuit, Regia fcilicet Reginx Coeli munera obtulit. Cum- que Regia illa munera iua in thefaurum illata B. Virginis , (equenti carmine , * Hanc tihi ficrAvit Jpretam Regim Cordnam ^ In Coelo trihuas ut meliore fiui -y infcripta vidiflet, infulfum Poetam falserifit^&afej^r^- tam coronam Marix Virgini donatam negavit, Demum die XXI I r. Decembris magnificentiflima pompa adduda Romam intravit ^ & in S. Petri Templo peraftis facris , ad Palatium Pontificis perrexit. ubi ter incurvata , Alexan- dri throno infidentis pedes ofculata , &:pofl:abeodem A- lexandro amplexu falutata , fimulgaudium fuum, quod in gremium Ecclefix Romana: recepta efl!et , declaravit, fimul pro honore fibi habiro gratias egit. Refpondit Pa- pa : Converfimem Regina tantum opiis effe , ut prdfter eam gran" dim inCoelo fefiumeo die agitetur^ quam ipfainterra agitari vi- deat, Poftero die Papa Sacramentum confirmationiseidem impertitus, nomenei chrtjlinA CMari^ K^lexandra indidit. Proximo Solis RegaliPontificisconvivio exceptaeft» in quo Pontifex mtnfx fubUmiorifub medio Coelo feu Bal- dachinofuoj Regina humihori , fub partc extrema Coe- li (neque tota tamen Coclo Pontificio tefta) accubuerunt. orationem habente Jefuita Ofiva , quam fibere Regina , neque fine pudore OHvae perftrinxit. Fertur Alexander admodum Chriftinse inLiterasc^ Literatos amoreml3.udiffe. Hoc forteamore ftimulata Romam ad Regem Regum> Rcgibiifquc sequiparatos Literatos venit , ftabilemque cam fibi Literatorum fcihcet fedem optavit. An amorem ftncerum feriumfte Ueligion^ls F^mificia laudare merito Alexan- der potuerit , alii dijudicent. Admodum enim difficile , yel impoflibile etiam ei fuit, tot ir^nc^Ltas fmHs fui arti- CH- PERIODUS SXPTIMA. 431 culos de Apoftolatu Sc Hildebrandina potentia ejus,Trans- fubftantiatione 3 Purgatorio, Indulgentiis,Reliquiis,Ju- liificatione Papas & Cardinalium per merita operum y alia- que ejufmodijSapientiflimx 5 & TrjoaFa ^ cTrrazrtf ocula- tx Reginx perfuadere. Velenimtalianunquam, veldif- ficulter admodum credidit > credetve unquam. C C L X X. Quam pleni bonne fpei per initia Papatus Fjuflem ^- Alexandri omnes fuerint, fore fcilicet, ut temperct fibi ''^^^''•/^^'/ ab Ecclcfix bonis in Nepotes &c confanguineos profunden- '""^ ' dis^ fupra aflentatorum ejus non nemo prodidit. Facu- lam qumetiam bonx fpei nonnuUam acccndit ipfe Alexan- der, quando eleftus Papaconfanguineis, ne Romamve- nirent injufl^ufuo^feriointerdixit. Ferturetiamjuramen- to apud Crucifixi imaginem dcpofito feobligafle, quod nunquam Nepotes fuos Romir excepturus fit. Jamque Cardinalis Pallavicinusmejuslaudeseffiififlimus^ Hifto- rias Concilii Tridentini Galeatum *Prologuni prxfixcrat , quo Alexandri ceu Angcli d^Tr^ojzaTroXnTclii heroicum ifthoc neglefti Nepotifmi facinus tertium ufque in Coelum tu- lit. quem tamem , cum res alium longe eventum fortita ef- fet 5 non fine pudore &: impenfarum jaftura (plurima enim folia 5 jam imprefla 5 laudes has fiftitias ebuccinantia 3 fup- primi debuerunt) ccuabortivum foetum, rollere^&rcum nefcio quoEpilogoOperis, (quiipfe tamcn poft mortem Alexandri, faltem in Latina cditione Baptiftx Giattinio- miflTus etiam fuit ) commutare necefle habuit. Non diu cnim Romanorum credulirati Alexander illufit > quinimo vix exafto PontificatusannoNepotibusfuispaterncecha- ritatis finum ampliirime pandit. fimilis naufrago 3 qui merces fuas jaftare fe fimulans , funi eafdem alligavit , 6c manu funem trahendo fervavit. Sic omnino Alexander, vifus Nepotes & charitates fiias Roma arcere , &: a reti fuo pifcatorio procul amandare, non tantum clanculuni pri- PalhvkUii ^32 E CC L E S IJE R O M A N JE primo tontiniiis eos niuneribus maftavit 3 fed paulatim c- tiam ad honores fortunafque fummas provexit. Obftite- rat quidemjuramentum folenne. Caeterum Confeflbrius f7^/AW>-ejus Cardnialis idem Pallavicinus, ex eo Sodalium ordi- tmdefffbi' ^^ ^ qui uovo linguarum douo pra^diti callidis interpreta- ^**^' tionibus jurameniorumreligionem laxare didicerunt, fcru- pulum ingeniose ^ fed pariim pie , ci exemit. Cimi enim mterrogatus ab eo Alexander , ob prisftitum juramentum anxius nonnihil, de conceptis, quibus juravitv, verbis, refpondifletj juraffefeo quod Nepotes (^ proximos fues Rom^ exciperc 7mnc[uamvelit; authoreifuit, utnonRomx^ fed tendentes Komamin media via exciperet. Ita Sena ve- nientes bonis avibus proximos Ncpotulofque fuos m me- dia via loetus ovanfque cxcepit , & ex Pontifici;^ potefta- tis fux plenitudine FratnquidtmOMario in admimftratio- ne fumnise rerum , &: pecuniarum exquifitiffimo aucupio non miniis quam vel Urbanus V 1 1 1. Barbarinis fuis 5 vel Olympix Innocentius indulfit : Nepotes vero qutnque ^ unum ex Mario Fratre Flavium , duos ex fratre ante Papatum defunftoj J\uguftinum &; Sigifmundum ^ &: duos exSo- rore , qux Senx in matrimonio Nobilis Bichi vixerat , ita •unaos deUbutofque^ & dignitatibus fortunifque amphf- ftmis auftos reddidit^ utfimiUs Nepotifmi in Pontificia Sede exemplum perfeftius haftenus nulkmi extiterit. Et Flavium quidem 3 hominem perditiffimum Cardinalem Pa- tronum > Sigi/mundum feptendecim annos natum primo Ab- batem, acpoft etiam Cardinalem creavit : i^ugujlinumy futurum Chifianse famihse columen , cui Principis Borge- fii Neptim opulentiffimam Conjugem 5 dote centum mil- Hum ducatorum &: viginti infuper milhbus dupHonum lo- co margaritarum expenfis , denique fexaginta milhbus du- phonum in mamis ipfms Sponfi refignatis ^ impetravit, tantum non RegaUbiis opibus ex thefauris Ecclefise Hbe- ra- PERIODUS SEPTIMA. 433 ralifllme depromptis, madavit : denique exSororeNe- potes alterimi Cardinalem Ofimum creavit, alterum E- quitem Melitenfem ^ Sc navium Pontificiarum Generalem conftituit. Prxterea nec uxori Marii 3 D. Berenicx, ejiif- quefiliabus defuit, quibus fingulis eleemofynae titulo ex Petri patrimonio tria millia duplionum contulit. Taceo confangumeos remotiores , adquos non minus hofcePa- ctoli fluvios derivandos , munificentilfimiis ex alieno , eo- que facro peculio feu Pater, feu Qiiirinalis prxdo , pu- tavit. F2t hic tamen rapacillimus depeculator patrimonii S. Petri, &c theiaurorum Ecclefix is ipfe eftj, quipaulo ante Monafterii fevere adco contra Pacem Monafterien- fem proteftatus eft , prxcipiiam ob caufam , quod in ea abahenationem bonorum Ecclefix indulgeri putaret. Qiiam ipfam indulgentiam neceflltate extortam partes pa- cifcentes cauflati funt : cimi Alexander nuUa ncceflitate , fed avaritix folius acri ftimulo, contra juramenti etiam rehgionem, Sc cum oflinfione fumma omnium Ecclefix bona dilapidarit. C C L X X I. Sic ad fummum haud dubie gradum pro- n^ Pofttifi. ve£tus ab Alexandro Nepotifmus , ad animum mihi , ad ^''''* ^''ff^' apicem hunc Simonix Pontificice obftupefcenti , revoca- ^IJ^TpcLx- vit vcterem querelam Alvari Pelagii Johannis XXII. fr^divites Nefotulos ^ alios confangiuneos clericos nedum ad altas frdationes fromovent diti\flmas c^ alttjflmas : fid ttiam adflattm Cardinalatustnfcios totalitcr ^ indignos\ (jrcom- lii mit- 4^34 ECCLESI^ ROMAN^ mittunt eisjudtcare ^ regere totim mundum ^ qui regere nejciunt Jemetipjos, MAgtfiri ftmt ^ qui dtjcipuli non Juerunt. ^i pendchmt modo ad matrum ubera y Jedent ad Dei Vtcarii latera. Conjmgui^ neis auterr^ Secularthus procurant aut emunt , nedum canipos , ter- ras (^vineas ^ (^ fimplicem militiam^ fed etiam haronias (^ Co- mitatm^ MarchionatPt^s ^ ^ alios omnes mundt potentatus, Btta- les Fap/z confangutnei , c^ui ante ejus Tapatum Joli vagahantur per mtmdtm^ pedtta^^do , ntmc fiipati milittm agmimhtu incedtmt. ^ui ante cum mulieribi^s pkheiis , aut aliis fttis partthm contraxijjent ; pofi cum ComitiJJis aut CMarchioniJJis ^ aut Ducifjis contrahunt. .Sui ante forfn byrrho , aut alta vefie humili inducfi fuijjent , pofi fe- ricis auratis pdlio (^* aliis fucatis "uefiihtis ornati incedunt. Et qui ante hahitabant in domibus patrum fuorum aut mercatorum , aut agricolarum , atit artifictm y vel altas pauperum defpcciorum ^ pofi ' hahitantindomihus Regumi^ Imperatortim. Bt qui ante Papatum ftii confanguinei , nati in paupere domo ^ ttigurio rufiicam ^ vix milti c^ cihario pane rugientem ventrem faturare poterant ^ pofi fmilam (jr mel/a fafiidiunt. Cardinales qutdarn O' ^Hi Vrdati mul- ti y talta a Romants Pontificthtis miiltis exempla videntes y feqtmn- tur eos ftc gratanter in carnalthus htijtifmodt ^ quocunque ierint , non Chrifium Agntim. 0 quot nepotes ^ confanguineos Frdati pr^mit- ttmt (^'feqtiuntur adinferos ^ ei beneficia impetrantes ^ conferen^ tes ^ quorum ampliffima fiipendia recipient non militaturi in eis ^ nec debitum fernjittum in fuis heneficiis Domino impenjuri. Be cu* ra anmarttm non ctirantes , fed de hurfa 5 proventus heneficiorum luxuriose impendentes , attt in Jttis pompis , poffeffiones fthi velfuis ementes y c^ Ecc/efias dejraudantes. ' ,FrnmijciRo. C C L X X 1 1. Q.ieftus dc eodem Nepotifmi ftudio shemfigc^fa. jam olim etiam eft Francifcus Rothomagenfis , deRebus 'EcdtCixlib. i,cap.^. ubi fic Pontifices Nepoturientes per- ftririgit : J^ua carnis funt , fapiunt ^ (^ fecundum carnem am- hulant -t ac ecclefiafiica , ut temporalia ^ mn meritis ^ fed perjonis cmmittunt. Scilicetfi Juaque regere ^ ac quidvis ex negligentia age- PERIODUS SEPTIMA. +35 re y velut hareduario jure^ tanquam Heli filios, Tiefotes fimnt^ quod mdHm centum ahhinc anms detejiandum in modum , ^a- 'viffime in Ecdcfia , contra Ecclefiajiicum canonem , mtiCi«^{ tLu th ^e» gxx,A))C7i*y 'xl^o jLAyipovofjLiii o$eiA narrallet , his verbis pn^dicat : Siqnidem Seraphicus eraf Vir ille magnus ^ qui nihil nifi per amorem ^ in amore ^ ex amore^ ohamorem Dei agehat. Unde fkpetefatus ef ejus Confefkrius Mi* chael Faher y nihil eum fbrmidine pcenA , vel fpefklntis atern^ un- e^uam patravijfe , verum propter fmplicem c^ puriffimum amorem Dei 5 ah omni mercenaria confideratione expurgatum 5 ac -denic^ue ftc vixit y ut in fuis hhris docuit ^ ^ut ex Bpijlolarum fttkrum vo- lumine videre efl ^ nulli vitio ohnoxius , in virttuihus omnihus plane compofitus -, qmdqtte magis mirere ^ KE MINIMAM quidem IMPJBKFECTIONIS s^rOMVMy totam licet lii 3 ejm 438 ECCLESliE ROMAN^ ejusvkamA3 lPSA-,fivis, CO NCBPTlONB perfcra- teris , ammadvertere poffis -, quod vix in reliquis monaUbus re* fenas. Adeo Ccekjhhus F R ^ t^ E N T V S fuerat a Deo benedtcHo- nihfts , d^ adeo ip(e tracius a Deo currehat m odorem tmguentorum ejus y (jrqmfiluxfplendenscrcvitufquetnmertdiem. Qu32 Chri- fto Salvatori > qui folus fuit x6j^«e/«7^<^'@^ iwif kfjLct^i&ASv feparatus a puccatorthus i Patriarchis, i.^ropliciis6c Apoftoiis ita miqua iunt , ut graviHimam blalphefhiam Ipirent, Ejnfdem erga C C L X X V. Caufam tamen non ommno nullam Pon- Ecciejuim Ro fff^x habuit , ut Confeflorum huncce fuum in Poncificium r^^rS^tJ^yXS^i^^^-^lorum fiiorum Coelum mferret. Adeoenuiiis Ko- adverfHi Re- manx Scdi devotus miUtabat , ut hxreticos omnes ad Ro- flit^numrhu ^^i^i Pontificis obedicntiam redufturus fedudturufque putaretur. Et pluresfeduxilTe, ejusencomialles comme- morat^ ea fciUcet, uti Lib. 1 L p.GG, fcnbit, in conver- fione Cabalhana (unde Cahallii Kjipoflolus audit} methodo u- ' fus, ut , antecjuam hareticos ^ Mimflros maxime , difputatione Aggrederetur , cacoddmmes exorcifmis fatigaret , fubmiffa tamen pronuntiatione. isiam 5 h^reticos omnes ajebat Iranctfcus ^ eos ma^ xime ^ qui docent (^ prdidicant ^ aDiaholovel pofjfjos ^ velobfeffos -effe^atqueitaprimum in eos exorcifmorumfulmen contorcjuendum effe. Isovx, Miifionariorum Methodi infigne arcanumi Pulfo enim cacodaemone exiguus in convertendis hasreticis labor rehnquitur. Genevse prxcipue ad caulam Pontificis redu- cendas , &: focis potiiis quam aris fuis ibi reftituendis , Sa- lefius incubuit 5 dicere, uti Ith.W. /'^^. 98.99. habetur, fohtus 5 hac civitate domita non dubtum e(fe , quin Buropda ha- refis vehernenti deinceps concufftone (jr del^ilitate lahoraret : e(l enim fedes Sathana , ^^ qu£ harefin per univerfum orbem difpergit. Idque moxfex capitibus diducit, ex quibus concludit, everfa Geneva hasrefin diffipatum iri. Qiio vero pafto e- vertipoflit, confilia quxdam fraudulenta fuggerit. Qiio- modo etiam Itb. VII L pag. 370. idem remedia ultihflima , qui- PERIODUS SEPTIMA. 4.39 quibus Helvetiorum Reformatorum , aliorumque etiam non religio duntaxat , fed ftatus etiam labefaftari 5c con- cuti poliit, excogitaviffe narratur. Si fic^hisverbisejus judicmm defcribitur^ relmo^uarttur HelvetUy Ttgtmm^ Ba- Jileenfes > Bernenfis , alttque fcederati , iclemque de \^nglia cjr a- iiis regtonihus 5 nun(qmrn convertcntur , t?no vero Rcligionem fiiam Jiatuijungentes illam cum hoc Jlabilient ^ C^ o^uemadmodum ab af fuetis mnfitfajfio ^ it^ ctm antiquitate h&refis lUa tdtra qtddem non froficiet ^ fidc^uodmagnl eH momenti 3 tiltra ctiam non dcjicict , (^ erit in nohilijjimis illis Etm>p<£partthus Baralyfis tncurahilts, At vero quodnam rcmedium ? Sic ficum pcrpe?tdcbat Salefius, Et cjuidern remedta titiltfjtma cxcogitavit ^ fcd qu£ minime promulganda , Jpo- fiolicus apud Screnifiimtiin Duccm Nuntiiis eorum confictus facius efi. An Apofiolics Sedt propofita fttcrint •, ignoratttr, C^tcrum Sa- lefii manu propria fcrtpta adhuc extant y d^ utinam ad ca veilct ApofioUca Scdes attendere. Exhthehuntur autC7n , quotiefitmque vel. 4pus fuerit , vci ipfa fiihehit 5 neqiic enim omnia vuigo Hradenda fimt, Pcreant licet harc myfteria iniquitatis , quibus op- ponimus dulciiTima illa Fihi Dei , habentis clavim Davi- dis 5 quo aperiente nemo claudit , &: claudente nemo ape- rit, ad Angehim Philadelphienfis Ecclefix Apoc. III. 8. Ecce dedi coram te ofiium apertttm y (jr ncmo potcfi illttd ciatidcre, C C L XXVI. Alexandro Pontifice nova Jefuitarum jefHifamm dePontificis Romani infallibihtate , cxquah cum mhlli-^f^lfi'' /f"^^'^' bihtate Chrifti ^ etiam extra Concihum generale , in qux- 1 w/uZiL ftionibus non juris duntaxat ^ fed etiam fa^i y hxrsefis , f^^^f^P^ ^^ quas quarta iis fingularis eft, in hicem emerfit, arternis tene- S/ TluL bris dignifllma. Ab ill is nempe die x 1 1 . Dec. A. m. d. c. lx i . ^^* f^ci/egia Lutetiac CoUegio Claromontano affixx & propugnatx^^^''^^^,.,^^^^^ funtthcfes, quarumduas SecuiiXjeci, 19. 20. Conceptas iioLl^yih^ heic repetere haud pigebit. Prior ita habet: Hoc tan- dem fcctdo (^decimo) fihifrna Photit tnvalefccns Gracos ab ecclcfiA e&pite dtsjtmxit, Chrifium nosita caput agnojcirrtus, ut ipfiusregi- men-s • ^o ECCLESI^ ROMAN.E men , dum tn Ccclos ahiit ^prir/rdm Petro y deindefmcejforihus com^ mfentj drBANDEM, JifAM IPSE HABEBAT INFALLIBILITATEM concejjerit ^ c[uoties ex cathedrd loc^tiercntHr, Fofteribr vero ex priore dedudla fic fonat : Vdtur ergo in Ecclefm Romana controverfiarumfideijudex infathhilis^ EriAAl EXTRA CONCILIFM G EN E RA L E ,turn in qu^ftwnthus juris , tum FACTI. Vnde pojl Innocentii X. ^ y^lexandn VII. conftitutiones fide Di^vtna credi poteft, Ithrum y cuititulus eft ^ Auguftiiiusjanfenii^^ Imreticum ^ (^q^utnquc propofittones ex eo deccrptas ejje Janfenii , ^ infenfu Janfemi dam- natas. Ncque thefes iUas novitias Catholicarum titulo ven- ditatas , Parifiis duntaxat defenderunt^ fed per emiffarios etiam fuos easdem, fimilefque fpargere , & aperte hinc inde propugnare reHgioni non duxerunt. A {amonhHs C C L X X V I L Nou paruni equidem caftiores aures ^'^^'^ ^^'* portentofx illce aftertiones, occafione certaminis, quod hfeiiTitrE- cum Janfenitis circa Propofitiones ab Innocentio X. &: fifcopos mijfo Alcxandro VII. in fenfu etiam Janfenii damnatas ^ an fcili- ^mmiata. ^ec i\\'X iu Jaufcnii Auguftmo occurrant, & cum fenfu Janfenii conveniant 3 nec ne ? iis intercelfit , propalatx of- fenderunt. ftatim enim a fanioribus Theologis earum ad imiverfos Epifcopos GaUi^e obnuntiatio ficta eft, Hbello in orbem emilTo ^ cui titulus eft : 2lova h^refts Jefuitarum , defenja ptihlic} Pariftis- m Collegio Claromontano die x i i. Dec. M. D. c. Lxi. quo his fere verbis univerfx Ecclefix exortam novam hirrefm denuntiant : .^od igttur mtumfit univer/i Ecclefta : dies ^xi i. Decemhris Anni m. d. c. lxi. c[tu primum in lucem produxit monftrofam Jefuitarum opinionem y quam tot jam annis foverunt ', dteseji ^ qua illivelut affertionem Catholicam ptihltc} ftatuerunt : Papam quoties ex cathcdra looptdttir , eanAem hahcre infallihilitatem ^ quam hahtierit Jefus chrtftus, non foliim in qu^ftionihus JVRIS, fedetiam FACTI ^ cr FIDE D I- Vl2iji credipojje :, cjtnnoitiePropofitioneseJJeJanfenti. Affertio* nem PERIODUS SEPTIMA. 441 nem illam vocant errorem non Jimplkem ^ nec vulgarem h^re- fm y fed errorum maxmorum onginem , ^ G ENERALEM HjERESINy qu£ ma?n reltogwne?n evertiti eamque qua- tuorargumentis graviffimis confutant, inde fcilicet peti- tis , quod novitia illa hxrefis , ftatuens rem non revela- tam a Deo , nec Divino teflimonio comprobatam , qualis eit: 2iHm Vropofitiones quadam fmt reccnttoris horum temporum authoris? effe iidei Divmx objeftum, quia Papa diciti pro fidei fundamento fubflituat authoritatem humanam , adcoque fidem evertat: ex PapaDeum, cxverbo Papx verbum Divmum faciat : id quod non hxrcfin duntaxat , fcd horrendam impietatem 8c idololatrix fpeciem fapiat : quod plurimum Pontific!um infeUcia fafta &: confilia no- tafint: quod plures Pontifices infafto notorie errarint : quod denique pericuhim fit , ne GriEci, ahive hxretici Papx primatum negantes, nova hac affertione nimium irritati , Ecclefiam Romanam magis magisque ita faftidi- turi fint , ut c-onverfionis illorum fpes onmis deinceps eva- nefcat. CCLXXVIII. Neque tamen fic a coepto Jefuitx fe Ej^demhAr». dimoveri patiuntur. Quin Sorbonam ipfam in partes fuas ^^^nipeZ- *' pertrahere moUti etiam funt. Nam pofl unius anni , &: frans, tbtdem quod excurrit, intervallum , nimirum dic xix. Jan. A.j^^^f^^^* MD. c. LXiii. difputatio in magna Sorbona, propu- gnante M. Gabriele Drueto , Villanovano Britone, Theo- logias Baccakureo, habenda, affixa efl. Ejus fecunda theii dicebatur : chrijium S. Petrum , epifc^uefuccejforesfumma fupra ecclefiam authoritate donajfe, Tertia: Romanos K^ntiflites privilegta c^uihufdam ecclefiis y ficut EcclefiA GallicanA ^ impertivijje, Oftava: Concilia generalia adextirpandas hdrejesy Jchijmata^ dlia tncommoda tollenda admodum ejfe utilia , non tamen ahjilute neccjfaria. Hanc difputationem Suprema Curia Parifienfis^ merceAmt citatis & auditis Syndico Facultatis Theologicar:, M. Vin- ^^7a7^^* Kkk <:en-^ ^4.2 E C C L E S I^ R O M A-N^ centioMeurfiQ, Doftore ejufdemFacultatis inCoUegio Havarreno, Difputationis Froefide deftiuato, nec non. Drueto, Relpondefite defignato 5 haberi vetuit , fuppri- iiiendamque decrevit , fimuique omnibus Baccalaureis^ Licentiatis &c Dodoribus, aliifque univerfis interdixit, neams^ itaverbadecretidie xx i i.Jan.ejufdemannifa£ti fonant , fcrihere ^ Jtfflmcre 5 dtfptitare ^ docere vel exflkare aa^ de$t^ direcfe velmdirdte j inpubltctsfcholts ^ velullo dto loc-o^fimiles .7 Tropoftttones , aliafc[HC docirvm antic^UiZ ecclefu , Smciis Canontbus , decretis Conciliorurn Generalium 5 Eccleftd Galltcan^ LtbertattbuSy atque antiqt^is Facultatis.Theologic£ Parificnfis decretis contrarias ^ cum interminatione dehito modo m delincjuentes animadvertendpy Syndico Facultatis , Prsefidi ^ " Doftoribus fimul interdi- cens 3 ne fermittant , ut ejufmodipropofitiones ulli difputationi in- ferantur-y denique decernens , ut praefens fententia in Generali . Congregatione dif^^Tacultaits Theologica legatur in prxfentia du&^ rum Senatorum di&a. Curi^ 3 inferaturque decretum in K^5ia Jk- ciiltatis TheoiogtCA^ atqtie inde ad alias< Vrdverfitates mittatur, iqua.^orho- Paulopoft, annitcntibus Regibus Advocatis, Tateo&: sh^laVm Bignonio 5 Syndicus Facultatis Theologicis , una cum Taj^adeciam- fepteiii aliis Eacultatis ejufdcm Do£t:oribus Senioribus, //«/a^/Mf«r. ^^ ^^^^^^^ circa authoritatem Fap;^ declarationem Fa?. cultatis^. m Guria comparere juffi, die xxx. Maii A. M. D. c, Lx 1 1 1 . declarationem fuam , ex aftis Facultatis extraftam Curise obtulerunt. snmmntU' C C L X X I X. Sequcntibus autem capitibus Sorbo- cUratioms nx declaratio comprehenfa fuit. i.Facultatis doffrinam non efje i quodSummus Ponttfex altqtiam tntemporaitd Regts Chriftia* niffmi authoritatem habeat: imo obfiitiffe Facultatem etiam iis y qui indire5tamfaitem authoritatem iiiam ejfe ftatuerunt, 1 1, Do^ri^ nam Faeuitatis effcqtwd Rex Chrifttaniffimus nuiium omnino agnO" fcAt ncQ habeat in temporaiibus Superiorum prdter Deum , eamque Amqium d0^rinam effe^ aqua nunquam recejfurafit. 11 1: IXf^ etri- PERIODUS SEPTIMA. . 4.^3 BrinAm Facultatis ejfe ^ c^uodfuhditifidemc^ ohedientiam Regi chnJiiAnijfmo ita deheant ^ ut abiis fmllo fr^textudtjpe^ifari p&f- fmt, IV.Eandern Facultatem nonprohare , necjue unquamfrohfjfe frofofitiones uilas , chriftiamjfmi Regts authorttati , aut germa" msEccLefiA Galltcarhz Lthertatthus ^ (^receftts in Regno Canomhus contrartas: verhi gratia, quod Stmmus Pontifex defonere foffit Efijcofos adverjiis eofdem Canones, V. Boofrinam Facultatns non e]je , (jtiod Summiis Fontifex ftt fttfra Conciltum Oecumenicum. VL Facultatts dogma non ef]e, quodSummus Ponttfex, mllo accedente ^ EcclefiA confenfu , ftt infallthtlis, Qiix declaratio Sorbonx , Curix jiiilLi, aftis inferta ftatim, & exemplaria ejus ad omnes Dioecefes & Univerfitates publicas tranfmifTa funt , utillic comprehenfi articuli prxlegantur^ publicentur& in a£ta referantur. Hxc aliaque ex ipfo Parlamenti Pa- rifienfis ProtocoUo excerpta , & e Gallico in Latinum idio- ma a Thoma Stegero converfa , in vulgus emanarunt. '* C C L X X X. Dillidium mox gravius Sorbonam in*-^^;-^^^. ter ac Curiam Parifienfem, &: Jefuitas, in nervum eru- ?<•>;>.« ii/er pit ; libris de eo adverfam in partem conflictantibus , quo- ^^^'^*"*^»* A ^ , . T 1 tr ■ K ^ acCtiYiam nimpriorauthore Jacobo VernantioA. m. d. c. lxix. ter-Piir/y?^»/^a tia vice Lovanii editus 5 DeferpftonemFap^^ Cardtnalium &zQ.*^°y*" ' ^'^' alter Monafterii A. m. d. c. lxxi. excufus , ColkcfionemTmtrlve^fijt 'variorum Scriftortim y concernentium cenfuras Facttltatis Theologi-^'*^'*^'^^ '^">" c^ FariftenfiSy deHierarchia EccleftA^ fheologia CMorali com-Uen^n^re, ^^ pleftitur, vulgatum. Occafio dillidii geniina eft , 3,Mo'?^^^'^^»^h nachis , Jefuitis maxime , eorumque affechs &c compli- cibus fuppeditata. Prior verfabatur circa controverfiam , qua^ Paftoribus Curatis, feu Sacerdotibus ParochiaUbus cumMonachisalongojamtempore interceflerat. Mona- diis enim oUm in Ecclefia prsedicare, aut ecclefias curare mtegrum non fuit. Ad Epifcopos , Parochos &c Paftores apud ecclefiam refidentes omnis ea cura pertinuit. Paula- tim Epifcopis & Paftoribus minifterii fui curam neghgen- Kkk 2 ti- tt/m ^ ECCLESI^ ROMAN^ tibuSj Monachi ecclefiis obrepere, &in iisdem prirdi* candi miinus aifeftare coeperunt. Ciimque de eo Pailo- rumquerelse ingeminarentur , Bonifacius Vlll. condita Decretali , qu^ uiferta eft Clementinse Dudumy tit. defcful- turis , ut dirimeret lites inter Trddtds e^ Re^iores , feu Sacer- dotes c^ clericos Vdrochidium ecdejurum fer diverfas mundi Pro- vincias i cx una parte ^ dr Frddicatorum ^ CMinorum Ordtnum. fratres ex altera ^ fufcitatas fuper pr^dicattonibus fidelium populii:, faciendis , eorum confffionibus audtendis ^ foenitentiis tisdem tnjun- gendis ^ d^ tumulandis defunciorum corporibus , duor um liloriim • Ordinum Monachis amplam fatis dedit licentiam :, 6c odto- fum-i uti glolfa loquitur, /?rm7(^^/W;^ ^ quofreti omniailla in ecclefus &: locis eorum peragerent. Decretalem illani Benediftus XI. revocaverat. AtClemens V. fucceflbrin. ConciUo Viennenfi innovavit 5 &: Benedidi revocatoriam,,. Concilio urgente , antiquavit. Bonifacii & Clementis I^ecretalesJohannesXXlI. in Extravaganteyr^g'//^^^/^^, tit. ' de judiciis non foliim confirmavit, fed ad Auguftinianos . etiam &: Carmelitas privilegium illud extendit. Tandem: idemprivilegiumEaulus III. etiamjcfuitis indulfic. Per Gpncihum Tridentinum privilegium Monachis Sefs, XXIV. cap. 4,. de Reformat. ubifinguUex.popuload paro- chiam fuam amandantur > abrogatum^ Curati perten- derant. Cumque Mor\achi decretum iUud eUiderent, ipfi- quse Eontifices Curatis caput iUud aUegantibus con- tradicerentj evenit, nt curati nonnuUi ui Papas ipfius,.. ceu odiofi privilegii iUius & conditoris &t dcfenforis , au- thoritatem infurgerent. Etenim Curatus quidam inGal- lia^vGerfoni^ fermonem BuUiK AUexandriV. oppofitum, vernacukim in idioma GaUicum converfimi edidit. Sed* 6c Francifcus Bonichon 3 Presbyter Congregationis Ora- rorii Andegavenfis , Ubro de authoritate Epifcoporum edito, , aflerere vifus erat? Authoxitatem Curauirum efe juris Divini y . dque PERIODUS SEPTIMA. 445 ^c[uede authoritatcm Pap£ ^ Bfifcoporum, QiiiE res adeo Papx- gnachones ofFendit, ut Vernantius Papa: defenfionem libro A. M; D. c. LViii. Metis edito, aperte fufceptrit. Ciimque in dcfenfione illa Papx Monarciiiam fupra mo- dum extenderit, Cociliorum & Epifcoporum authoritati. palam detraxerit , fadhim eft , ut Facultas Theologica Ba- rjifienfis , annitentibus ParochiaUbus Civitatis Pidonum, in Vernantium, ejufque Propofitiones , ceu Pontificix authoritati nimium vehficantes , cenfuram pubhcam d. XXIV. Mart. A. m,d. c. lxiv. ftringeret, eamquepaulo poft folenniter confimaret. C C L X X X I. Inter Propofitiones porro Vernantii ^^' ^orUm a Sorbona obelo confixas fequentes erant : quod Fapa unius ^'oullt! pL fit emergentia circa fidem duhia infallihtlis veritatis eraculo tollere p^^^opofiio- ^ explanare-, nccconttnuo indiEiis adhoc ipfiim Conciliis ^ ^^'^^^- l^io^couHltt' , dicat. ad Alex. VII. quodPapafitverafideireguUy pag, 73. quhd Pap£ aliquid adfalutempertinens mandanti parendum fit , ita ut non inc^mratur in^ rationem ejus ^ quod facit^ aut ejus ^ quod ordinat, pag. 68. oiuod Bcclefu Roman£ oracula terminent infal- hhtliter omnes controverfias , qus, oriuntur in Ecclefia , ojiia Papa nonpotefterrare infuis judtcits , quando proponit in qualitatc vicarii Jefu chrifti dogma fidei 3 /// rectpiatur generaliter a tota ecclefia , qu£, non poffitfalli in eo recipiendo -y quia duplex fit fpecies infalltbi- litatis , una acliva , alterapajfiva -, quarum illa ad Papam , quando dogma altquodfidei in quaittAteVicarii Jefii chrtfii decidit , h(g.c ve- ro adEcclefiam , quando illa recipit ejus dcciftones 5 pertineat -, utra^ que authoritatem hahens a verho Dei^ qui non potefi nos fallere, pag. 14^}.. qtfodPentifexCM^ax. utpote authoritate cerfo Bivina.'. polLens y nec exfideUtm muhtitttdtne amplificetur , r^c ex paticitate - eortim minuatur, Dedic. ad Alex. quod D, N, Jefis chrifitts - S. Petro & ejus Succefforihus dederit omnem illam authoritatem ^ quamipfe recepita fuo Patre ad guhemandum fiinmgregem. pag.,- %%, &; 138. quod Papa fit depofitarius thefmrorum Jcientia &- • Kkk 3 Sa^ien* - 4+6 E G C L E S I JE R O M A N ^ Sapiehtiji Jcfu chrifti , &^ (horrefco referens) in ipfi omnes the^ fiuri faftentid (^ jcientiiz fint ahfeonditi, pag. Sz.Harumfi- miliiimque blasfphemiariim potiiis , quam aflertionum meritiflimacondemnatioa Sorbona fafta Papam &" Sorbo- niE, 6c Curice Parilienfi 3 partes-Sorbonx fiiicipienti , in- fenfum denuo reddidit. fummvitu C C L XX X I L Pofl:erior diflidii occafio ex novitix rhesiogia j^heolozi^CMoralis lefuitarum, ceu qmntie fineularis eorun- fHitarmn,ceu, dcm hcereleos non iimpucis , led ex multis compolitx, r*^''^^ '''*'!^^^' poxtcntofis dogmatibus nata efl:. Dequa., occafione fic fe em ^rejeos. ^^^.^^^^ ^ pauca hcic diflferenda fuerint , ut quo pa£to non in fidei duntaxat , Xed morum etiam vitxque dodtrina Ec- clcfia Romana in-pejusquotidie prxcipitaverit, liquido appareat. Qiiemadmodum Ecclefia Romana pietatis fan£tiratifque morum in Decalogo praefcript^E fpeciem me-ntita , ejufdem vim abneget , & legem Divinam.plum- beam.regulam.5 nafumqne cereum faciat, comparatione fingulorum Decalogi pnr ceptorum > 6c doftrinjK de Mori- biis Pontificia^, ahbi fufiusofl:enfumett. Sedidmagis e- tiam novitia illa Morafis & Cafuiftica Jefuitarum Theo- logia, aNavarro^Toleto^EmmanueleSa, Azorio, Dia- na Panormitano 3 Leflio, Sanchez, FiUiucio, Efcoba- rioj Mendoza, aUis prodita, demonftrat. Hoc unum fatagunto utpeccatapopuUelevarej fceleribus decuma- . namportamaperire, turpifllma qusequequxfitis frivohs & Sophifticis prcstextibus , vehitfuco Sccerufla quadam obdu5:a-6c palhata , incautis mentibus propinare hc inftil- lare, denique fcelera authoritate fidei docere queant. Ad- c6 quidem id verum eft, ut Papifta quidam Hallerius, in Bauniumlaxum Cafuiftam, memorante Montaltioin Epiftola Provinciah quarta 5 detorquere non dubitaverit verba illa Baptift^ de C hrifto : Ecce qtd tollit peccatamundt ? Caramuehs quoqite in Epiftolaad Dianam verba haiid ©- . ' quidem PERIODUS SEPTIMA. 447 quidem cedro digna , fed carbone notanda funt : Bgo tnge^ nium Dtanx veneror. Ejus indtifiria rmltas optnones evajijje pro^ kahtles ^ qtm ante rwn erant ^ invtdus fit , qtd non affirmet. Si jam fint probabtles 3 qua ante non erant , jam non peccant ^ qui * eas /equuntur ^ Itcet antcapeccavertnt, Ergoft ejufifiodi peccata ab orhe Itterarto Dtana fujlultt , meriio dtcttur AGNVS D EI , SJI SVSrVLir PECCA rA cMVND L Ealento Na- - varrus^^veteres Cafuifi<£glortamfiiam. Sunto leones^ dr a rigore Acfeverttate laudantor, Efio k^ G N VS tu , laudandus a hentgni^ tate. Scilicet illi le6nes fuerunt , Diana 6c iequaces lenones dicuntur merito. Qiiis non leftis auditifque talibus flu- pefcat totusi . - C C L X X X 1 1 L Lubet heic in fcenam producefe c«>/^r/f/- praecipua Theologix Morahs Jefuiticx capita , quse Je- ^^'*^;M«- fuitis Viri do£li in ipfo Papatu, quibus nondum plane conclamatus pudor efl ^ tanquam foeda "^^/^©t ob- jeftarunt, & utramque m Theologia illorum Moraii & Cafuiftica paginam faciunt. Principium ejus & fundamen- tum eft Vrohahilitas , de qua axiomata illorum tria funt, vehtidepnn'^' Frohabilem fcihcet opintonem omnfm ^ etiam falfam c^ legi 2)/. ^^^'^''^'^:» • vin^ contrariam a peccato coram Deo excufare : E duahus opinioni' bus probahtlibus minus prohahilem , ^ minus tutam ampleefi licere : Prohabilem optnionem efie 5 quA certttudinem non habens y vel gra- vi authoritate ^ qualts efl tmius viri doBi cr probi j velnon modtca ratione nitatur, Summa huc redit, opinionem unius viri doili authoritate, vcl ratione mbdica nixam confcientise & aftionum morahum regulam efle. Pofitoejufmodi fun^ damento nihil excogitari poteft , quod veri peccati ratio- nem habeat. Nunquam enim deerit eofpli ^k^yux-Mi ^ vel probabihs ratio , vel authoritas viri dofti & fcelerum a- - .-» mantis, qua certiflimo peccato ahquis refti color indu- - "• catur. Sternitque adeo Probabilitas hsec , illa tantopere JefuitisdamnataHelena, expeditiffinum ad Atheifmum ^ v^iam> •> ^^8 ECGLESIJS ROMAN^ viam, ut merito jarn olim Liidovicus Faber , Ludovfci X 1 1 1. Galliarum R.egis Prxceptor , rotam hanc Cafuifta- rumfcientiam nihilaimd eiTe, quam artem cum DcocaviU landi diclitaverit. DoemaiUud nefarmm dc Probabilitate ■ t^ mfihah cliu' excipit altcrum ^c Intcnuone ^ feu Methodo dirigend^ inte72tio^ gmUinun- j^is, Qiiam lu eoCafuiftarillicoUocant, ut in fuis quifque ^^*"*'** aftibus iicitum aliqucm finem intueatur. Aftus ipfos ajunt ab homimbus expeti : intentionem aDeo. Qui igitur re'- £tam intentionem habent , eos peccare pernegant. Doftri- nam eam, fcelerumfoetammatrem, Montaltius Epifto- la Provinciali Septima ex Jefuitarum plurium fcriptis pro- mit^ &: deteftabundus explicat. lllud porroin eadoftri- na pervertillimum eft-, quod Cafuiftx illi intentionem eam non adDeum & gloriam ejus, fed ad commodum , honorem &: concupifcentiam hominum dirigunt: quod- que officia fuapte natura mala, aut nullis circumftantiis cmendata , fola intentione , folo animi flcxu , qui in re- bus ipfis immutet mhil, bona fieri contendunt. Merito hic cum S, Auguftino contra Ak?idac. cap. 7. exclamamus! '^uod Jcelerati^tmtmi fdcinm y quod turpijfi^num flagitium ^ quoi impurifflmHm facrilegium non dtCAtur fieri Po/Je recie atque jufle , fi femel concejfirimm y in emnihm malis op^ihus hominum ideo non quid fiat , fed quare fiat , qudrendum , ut qudcunque propter hon<^ Arte mHtandt^^^l^ fi^^^ ^'^P^^^tintur ^ nec ipfkmala ejfc judtce^Hur ? Tcrtium defimtimes fuccedit Cafuifticx iUius dogma 3 Ars nimirum mutandi de^ ■:>virtHtum ^ finitiones ^irtutum <^ vitiorum. Qiia artefubtiUquxhbetpec- cata purgantur racile. Ita umonia iis non eft oblatio tem- poraUs pro fpirituali fimpUciter , fed modo , fitemporali tan^ ti 5 vel pluris afiimetur quam (pirituale^ (^ alteri^u cum altero pre* ^ritatiomhut^^^^ <^^^^^tctur. Qilartum dogmaeft de Cogitationihm honis, ^OH^, Negantpeccare hominem in quocunque opere, fi Deus gratiam bonariim cogitationiim , qua de Deo cogitare, peccatum agnofcere, eirefiftere, Sc filibitum fit- iUud evi- PERIODUS SEPTIMA. 449 evitarc poffit , iiDn fuppeditet. Id vero belle Epicuraeis , aliifque profligatis hominibus , a quorum mentibus fem- per Deusabeft, patrocmatur. Qiuntum non minus pro- (^ ^r/r/V/Vwf fanum dogma eft dc K^ttriuone. quam definiunt illi im-^^^^' '''«?''*' perfeftam contritionem 5 feu dolorem ob pcccatum, or- tum expoenarum metu, qui quamvis deftitutuscharita- te Deij 8cconjun£tus cum folo Sacramcnto abfolutionis , peccatorem juftificet. UndecoroUariumifthoc, faventi- * busjefuitis, Sirmondo^ Annato^ Pinterello, Moynio, aliis 5 Montaltius idem deducit : Ver totmi vttam fic peccatA elici , adeocjue contingere foffe , ut pikitem adififcatur , cj^ui nunquam Deum intotavitadtlexit. Pauca hxc Theologix hirjusMo- rahs &;CaluifticiEjefuitarumdogmata 5 fpeciminis & ve- luti •;rgo>^u^ctl@- loco 5 in medium afterre Ubuit. C C L X X X I V. Hinc igitur poftcrior illa , quam di- Guimemio^ xi 5 occafio diffidii nata eft. Etenim Amadeus Guimenius , ^«/w^f» mm Lomarenfis , perfonatus Jefuita ^, Opufculum Latino idio- *tJm^ksorh»' mate confcriptum edidit , quo probare fuftinuit, Theo- «<» ^^'«'^«- logiamillam Moralem Jefuitarum, quxque illide prda-fj^/^^"'^'*'' btlitatey intentione^ mutatione definitionum ^ (jrc fcifcunt^ce- leberrimorum , Ecclefix Doftorum authoritate neuti- quam deftitui , adeoque in numero fialforum , improhahi' lium y fcandalofiorum ^ erroneorum haberi non debere. Sorbo- na vero hbri impietate commota d. 1 1 1. Febr. A.m. d. c. lxv. dogma Probabihtatis nominatim y aUafque confimiles Pro- pofitiones^ in Opufculo Amedeicomprehenfas, tanquam fialfias 5 temerarids ^ lihertati ecclefii^ Gallicana 5 Yacultatihus Thea- logi^y Cr orthodoxis docUrthus contrartds , folenniter damnavit jugulavitque. C C L X X X V. Videri equidem Alexander ipfe vo- ^/«««'^'•V luit perniciociffimaiUa inTheologiam moralem indufta L^^^^^^'*.'^ ' dogmata penitus improbarc. Author enim eftVir doftiffi- mus , Pbntificia: Communionis , JuUus Clemens Scotus , . Lll in 450 EeCLESIiE ROMAN^ in Notis fuis adverfus Pallavicini Hiiloriam Concilii Tri- dentini vuigatis ^fag. 69. eum Patribus Dominicanis in eo- rum Generau Capitulo A. m. d. c. i,v 1 . Koma: celebrato , a Magiftro Ordmis illius Jphanne Baptifta Marino referri voluiiie 5 icxdcicBeaUjJtmum Patrem tot ndvarum opimonum hoc Seado in TheologiamCMoralem inducfarum y c^uihtds dijciflina £- njangeltca refihttur , ac confctentits cum gravi animarum periculo n illudttur y (^ femaximeveliea Theologistn Bccleftd hoc morhooc^ culto laborantis remeditm ofm faranex fevxriori& tuta Sari^iif ftmi PrMeftoris (^Thomae^ do^rina, c[tio HJEC CMORVM ET OPIls^roNVM L I.C BNT I A y qu£ in dies graffatttr y atmoxfcive-^^^fi catiterio cohtheretur. Attamen impietatem illam, qua rempif. difciflina Buangelica refolvitur 3 ^ confcienttis cum gravi anima' rum fericulo tlludiW 3 ex Cathedra S. Petri damnare non au » fus 3 toleravit utique , qui officii , quod fibi arrogavit , ra- tioile habita profcribere fevere debuit > adeoque impieta- tisejufdemmeritQreusperagitur. SciUcet Nepotifmo fuo Theologiam illam lenocinari cum animadvertiflfet , in fmu eam mox fovere coepit. Monitus enim a. Cardinali quo- piam 3 ne adeo efllifus efTet in Nepotes fuos divitiis ac Principatibus augendos, refpondit: Dominemi Cardinalis^ ' alios hahemtis Theologos (Cafuirtas Jcfuitas} g^/iJ^" nohis id fasefi fe conceduj^t dc docent. sorhomm C C L X X X V I. De eo quicquid fit , Alexander utra- Jb^efZn ^^^^^^y &priore&pofteriore, unius anni interv^allo di-^ [eHjmam fparata Sorbonse Parifier^is cenfura mirum in modum idemgraviter Qyx\\cQ,Ydi:t\xs cft. Nam Pace cum Rcge Gallix ob violatum ««« at. ^ CorfisLegatum ofFenfo , & armis- jam infiftente , ac ex- trema quseque iaterminante 5 interventu Principis Flo- rentini A. m. d. c. lxi v. hac fcilicet prsecipua lege ^ ut€or(is ejeBis Cardinalis chifius Lutetiam Partfiorum defrecatttm vemrety fancita^ Brevi ad Regem ChriiHaniffimum Romce apud S.^Petruin fub annulo Pifcatoris die v i .Aprilis A.m.d.c.lxv. da. PERIODUS SEPTIMA. 451 dato, & per Nuntium adeundem ablegatum, omniftu- dio obnixeqiie petiit, uti AUthontnte Regia prAiflo ejje vellct-, qnb Sorbona tlla condemmtto utrAOjue (^qua lcilicet &: Vcrnan- l\i Propofitiones de infallibilitate Papae, & Guimcniili- brum, accum eo tetra illa Theologicc Moralis dogmata confixerat} revocaretur. Subjungit Apoftolicum Breve: J:^od profecfo ^eramus de Jingulari pietate tua , c^ua Tropofitioms K^pojioltca Sedi tam adverfas dr injuriofas in Regno (^ Academia tua toleraremn poterit. Hicnempeintimus& quxfitifllmus dolor animum Pontificis ufllt , quod per Cenfiiras Sorbo- nx defiuo prastenfam infallibilitatem fuam tentari everf i- que 3 & intra unius anni fpatium duos libros ob afl^ertam Papa^ Monarchiam ad rigidam cenfuram vocari ccrneret. CCLXXXVIL Cseteriim dolor Papas , Ecclefiae Bnvi pmi' Pontificia^ capitis, confentientem mcmbrorum ^^^'^^^'^^^'^^^Xuuum heic non invenit. Neque cnim Rex Chriftianiflimus , "^Wl- su^rcmACw rus utique, quantumexMajeftatepeteretur, fiPapxau-*''^!^''?/^''''* thoritas infaUibilis dedarata foret, gratificandum Ponti- '^'^*'^' ficiis defideriis cenfuit. Providit quippe , fi infallibilis Pa- pa pronuntietur , futurum ^ ut , ceu InFallibiUs Judex , Reges pro lubitu excommunicarc 3 regnis & vita fpoliare, ^ regna auferre , donare aliis , denique abfoUitum^Monar^ chaam totius Orbis Romano-CathoUci inprimis 3 & in fa- cris & in CiviUbus fe iterum gerere, ita ut inMonarchi!i hac impleatur iUud : D/x/V, o'}^^^^ ^Ji; Dominabitur a mari ad mare , ^ Regni ejm finis non erit ; animum inducat : quandiu vero faUibiUs haberetur 3 poteftatem ejus tanquam frocno conftriftam intra modeftix canceUos coerceri, decreta ejus tanquam erronearejici, fuUiien excommunicationiscon- tra Reges (Henricum 1 1 L & I V.) tanquam brutum fper- fti, ipfiimque Papam ConciUo in doftrina , vita &:mori'- bus 3 manentibus raUiberrimis decretis 6c antiquiflimis re- gulisiftis: fapafalli, errare potejl , Comilio fuhjaGet'^ corri- -^ Lil 2 gen- ^5^ ECCLESI^ ROMANA gendum fubjici pofle. Statim igitur atque Rex Pontifi- cium Breve Parlamento examinandum obtulit , illud pro- lixo 5 efficaci :, multifque rationibus munito refponfo de- monftravit, Regemfine loefione jurium Coron£ ^ fu^que nuthoru tatii non fojfe ajjentiri pflukto Vontificis, Et cum Sententi^ Facul- iatis Theologicd in cenfims exprefik ejidem fint ^ qua Patrum (jr Conciltorum , S. Sedis ^ omnium Parlamentorum (^ Vniverfitatum Regni y tantum ahejje y ut condemnari ilU debeant , ut fotius FacuL tas deheat valide excitari ad perfeverandum in illis, Extatque Confilium Parlamentiintegruminlibro, o^oColleBio va- riorum firiptorum in Cenfiras Facultatis Theologica Parifienfis de Hierarchia Ecclefid dr Theologia Morali continetur. %)m c»nfi' C C L X X X V 1 1 1. In eo Confilio agnofcit Suprema l^iiil^^li^^fl^Cvixbi i Papam, utpote Epifcopum primum , eflecaput opfofttum ecclefias ; idque per Galliam , 6c in omnibus Scholis Facul- gravijfmnm, ^^^j^^ Tlicologicae fcmpcr receptum fuifle profitetur. Hanc \:^oxli^ 6c pr:srogativam diferte negat eo valere ^ ut Pa- pa infallibilis 3 8cCanonibusnonfubje£tusftatuatur. Gal- liam porro, nonobftante concordia, quam femper cum Romana fede coluerit ^ a Curise Romanx illegitimis ufur- pationibus fibi caviflefemper, omnemque EccIefiiEGal- licanae libertatem duobus his magnis principiis inniti , quod Pafa fuhjecfm fit decretis Conciliorum > e^ o[uod ejus authoritas non fit Monarchia , fed authoritate ecclefu inferior. Poft infallibili- tatem Papse pluribus exemplis oppugnat & convellit -, ve- luti Sixti V, cujus Biblia & BuIIam editionem eorumap- probantem Clemens VIII. fupprefl^erit > Pauli IV. Prse- deceflbrum fuorum fallibilitatem in pleno Confiftorio a- gnofcentis) K^drianiVLc^xim I V.Sententiarumlibrum, etiam in fecunda editione, ejus jamPontificis jufliipro- curata, afla vocefcripfit,pIuresRomanosPontificeshae- reticos fuifle 5 Gregorii XI. in Teftamento revocantis & de- teftantis ea , in quibus erravit > Johannis XIL negantis y ani- mas PERIODUS SEPTIMA. 453 mas mortuorum ante unionem cum Corporibus Coe^Io frui^ Bdmfaeii VIII. in Extravagante Vnam Sanfhm^ ceu articulum fidei definientis , quod Reges in temporalibus a Sede Romana dependeant) Inmcentti 11 1. qui Serm, 2. de confecrat» fatetur, fe propter peccatum , quod in fide committit, abEcclefia judicaripoflcj VafchalvsIL quiin- veftiturse privilegium , primo concedens , poft. fe errafl^e falfus in Concilio Lateranenfe veniam petiit > Honorii 1. Monotheletas > Vigtlii condemnationem trium Gapitulo- rum prohibentis 5 GeUfttt I. Leonis L &" Stricii agncfccntium , quod Concilio inferiores fint. Ex quibus Fontificum Ai- ftis faftifque hoc adextremum (jviiTii^criicL Curiae Afl!ef- fores formant : .Quando fenttntia funt oppofit£y oportet utalte^ YHtra pars erret. ^am vero tnter Vontifces veteres omnes fere agno- verunt fe fallihiles ^ Conciltis inferiores. Recentiores contra prxten- dunt y quod errare non pojjtnt , o* g'^^^ ^^^^ eccle/ia fumme ah illo- rum imperio dependeat. Oportet ergo ut alterutri errarint , ac proin ut infallihilitai nonfit infeparahilis pr^rogativa faprema. illorum di- gnitatis. Pontificum didis factifque Conftantienfis &: Ba- fileenfis Conciliorum 5 quorum eam in rem decreta tudn- tur , definitiones fubjiciunt ; diftinftionem Papx ut priva- XX & publici Doftoris , nec non pra^judicium obrcceptas InnocentiiX. Bullas Anti-Janfeniticas ^, difcutiunt> tan- demque concludunt Papam haud duhfe pr^occupatum ^ pep- me informatum Cenfurarum revocationem exegtffi. Effe multa ex ad- verfo y de quihu^ alti jufi^e €onquera?7tur , veluti quod fingulis an- nis KomA puhlicetur Bulla , difia in Ccena Domi?n 5 Summis Pote^ flatihm iniqua : quod nuper iterum typis imprcjfum fit Decretum In- quifitienis , quo condemnetur Senatusconfultum factum contra Jo- h/innem Caflellum, CCLXXXIX. Alexandri juflli A. m. d. c. lx i v. pro- 'fj^^' ^'^^'^.^ diit novus Index Librorum Prohibitorum , una cum ejuf- ^o^Hm Zu- ' dem eam in rem BuUa die v. Martii eiufdem anni edita. Vi- *''7^*'' ^^(f*^ Lll 3 ^^_w,.,.., 45* ^CCLESI^ ROMAN^ deire ibi inter alia eft Indicem Decretorum y qiise vel a Ma- giftro facri Paiatii, velab iplis Congrcgationibus Saoris 'P9nt'ificum , Xndicis &:-.S.Oificii emanarunt. Anniiadveriionem mere- ^%afJe%-^^'^ nonnullam, quod in folo Decreto ixvii. d. x. Jun. brosexpur' A. M. D. c. lvij I. condito a Sacri Indicis Congregatione \i- ^i^itts , ^^^ fequentes , Pontificii omnes , ne exceptis quidem ipib- rum Pontificum fummorum , Urbani V 1 1 1. &: Innocen- tiiX. Bullis, prohibiti profcriptique funt. /. K^nonymiOr fupiltiml quod.injinhiturA,S,C. Biffertano fro Francifi Snarez, de gratia dtgro offrejjo coikta per Ahfolutionem k Sacerdote fr^fmte impenfam , frAvia feccatorum exfofitione Bfiftolari, IL Magni Bullarii Romani Tomm quartus ^S, rontificum Vrhani VIIL (^Jn- nocenttt X, Confiitutiones comfieUenSi Dmec exfurgetur ab ad)ecfis, Exfurgari autem debet , ut fccfuitHr, k^uferatur Conftitutio 25. incifiens : SacrifanfU RomanA Ecciefm. KfAuferantur fr^terea /ex faginA a faginafgnata 289. ufjiie ad faginam ftgnatam 500. 1 1 1, Domti^ Safientid 5 quamfeftem fufjiUta fer aiiegoriam co- lumnis Fr.Lucas.a Monteforti:, OHari^ cuitorihus novtjjme ddifi- cavit. 1 V, Lihri omnes imfrefjt-i & qui inconfulta S, Congregatto- ne imfrimentur , tra^tantes controverftam de vera (jr non interrH" pa fucceftone fiiiorum S,Trancifciy ^ de vera forma cafutii ejuf dem, V. Eienclous iihrorum omntum frohihitorum ah A.iG^i^G.ufi que adA, 1655. ordine f^ifhahetico fer F, Thomam dei^ugufti- nis digeftu6 , ^c, VI. Eetri Picherelli Ofufc. Theoiog, Dijfert, de Miffky item de imaginiht^s , hahita ad fanum Germani coram Re^ gina matre, Affendtx ad Dijjert. de Mijja , (^ Maidonati Vrde^io » in ffal I i o. Dentque VI I. ' Vera e^ d/iucida exf&ftio prdfentis fta- tus totim Serafhkd F. F. Mtrtortim Reiigionis a S.^ magno Fran- itfco Vatriarcha iftciito y Ntmine Divi?w injfirmte fundata^ fer ^p^M^^^ 5^;^^///;'// ComhaJJon. Unde de mifera fcrvitute eorum , p^ft, "" ^^" qi-^i Pontifici Romano fubfunt , quin & lubrica forte Bul- krum &: Definitionum Papalium rn ipfo Papatu, judicium ferri poteft. CCXC. Scd PERIODUS SEPTIMA. ^ff G C X C. Sed & in alio decreto , quod numero lxxi i . Ejufdfm cen^ cft , d. X II . Tan. A. m. d. c. lx i . edito 2;raviHime Alexander ^Z^rr Vt"* m quoidam/;? Regna^^ Gaui£ perdtttonis jiuos ^ tn permctem am- man. GaiUh marum mfvttatthm Jiudentes , c^ Ecclefiajltcas fan&tones ac praxin^^*^*^ contemnentes mvehitur > queftus fcilicet , ad eam nuper vx- faniam cos pervenifTe , ut MiJJale Romanum Latino idioma- te tot Seculorum ufu in Ecclelia probato confcriptum , ad^ Callicam v/^lgarem linguam (^proh {cclus l ^ convertere , ficque converfum typisevulgare, &adcujufvis ordinis & fexus perfonas tranfmittere aufi fuerint, & ita Sacro-fan^i Ritus majejiatem Latinis voctbu6comprehenf4m(yitmajejlatemomnzvct rituum Romanorum & facrt myjlerii dignitatem in ignota ma- jori longe Ecclefise parti L^/i;^/.!^/^ , adeoque in -z/^rte ^ non inrebus confiftere inde conftet. quod magiam fapiatnec ne, judicet, quivolet} dejicere ^ proterere ^ ac facrorum my* Jleriorum dignitatem vulgo exponere temerario conatu tenta- verint. Eam novitatem ait Alexander fe ahhorrere & detejlari , CQM perpetui ecclefiA decoris . deformatricem , inobedienti&^ temeri- tatis 5 audaciA ^ Jhditionts^ fchtfmatis ^ aliorumcpue plurium malo- rumfacile produciricem. Deinceps contra librum eum fenten- tiam ferthis verbis: Mifjale pr^dictum Galltco idtomaPe a quo- cunc^ue conjcriptum^ vel inpojlerum alias quomodoltbet confertben* dum (^ evulgandum ; Motu proprio ^ ^ ex certa fcientia ac matu- ra deliherattone nojiris ^ pcrpetuo damnamus y reprobamus dr in- terdtcimus , ac pro dammto , reprohato ^ interdiSia haberi volU" mus y ejtijque impreftonem , lecitonem & retentionem univerfts (jr Jingulis utriufque fexus Chrijlt fidelibus^ cujufcunque gradus ^ ordi* nis , condittonis ^ dignitatis 5 honoris & pr^eeminentia ^ Itcet de ilHs fpecialis ej^ individua mentio foret , exijiat ^fuh poena excommuni" - cationis latd fententia , ipjo pireincurrendA , perpetuo prohibemuSo - tJMandtintcs 5 quod fiatim , cpuicune\ue illud hahuerint , vel in fu^ • turum cpuandocpue habehunt , realiter cjr cum ejfecfu exhibeant & tradttntlocorum ordinariis vel Inc^uifitoribuSs^ cj^ui nullainterpofita mo"" 456 ECCLESI^ ROMAN^ x.elHm pr«U' ^OTA exemfUrio, igne comhurmt ^ ^ comhurifmmt, En ferven- ttmtatear' tcm Alcxandri pro Latmitate fua^ zelum, qui eo ipfo fc ^*'^' ?^Arum IrenxielTej manifefte prodit! vaiiavicifii C C X C I. An Ecclefia Romana quoad mores faltemj ^juUicie- procedente tempore 5 6c poft Tridentmum inprimis Con- ment/sScet/ r r -^ l . • ,V ^ de Eccieftn cilmm melior , an deterior evalent , noc pbtillimunvtem- pontfficm /»pore, editis a Julio Clemente Scoto , Italo, Viro do- 1'iTte cmen- ftiflimo j A. M. D. c. lxiv. iu Pallavicini Hiftoriam Triden- '"^* tini Concilii Notis , difceptari in ipfa Ecclefia Romana cocoit. Dixerat Suave Polanus , Mundum recentem vitiis deteriorem elfe^ quam antiquum'. Ei Pallavicinus regef- fit, Comoedorum hoc efle proverbium^ &: vulgiquere- lam. Suavi patrocinatus Julius Clemens artic.^i, perten- dit y affertionem ifthanc repugnare tum Pelagio Papae , c. Irntern, d. 43 . dicenti : ^luia defecfus nojlri temporis y quihus non folum merita , fed corfora iffa hominum defecerunt y diflri^io^ nis illius non patitur manere cenfuram: tum Innocentiof. 10. de hdret. cujus initium : Vergentis in fenium Seculi corrupte- lamy Scc. Addit invalefcentis corrupiionis ^argumentum 3 quod antiquiores phirimi canones propter rigorem , quem ndehum pofteriorum animi vifi fmt haud abfque falutis difpendio ferre pofte ^ mutati &z aboHti fmt. Neque aham ob caufim Adrianum V L antiqiium Canonum Pocniten- tiahum ufum , a multis jam Secuhs infuetum revocare co- natum efle. Infirmitatem quinetiam horum temporum in- de arguit , quod in locum poenx pcccatis debita! fuccef- fernit indulgentiis 5 quas Pontifices Summi fuperiori &: hoc Seculo amphllimas conceflerunt. ^//i indtcant ^, qua- fi , inquit ^ tot leges multiplicat^ a pofleriorihus Pcntificihus 5 qu£ dr in dies mu/tiplicantur , ita ut Ponttficid BuiU hifce duohus Secu- Its conditA amplifima duo volumina conpciant -^ cum tamenvixH- num conficiant parvum BulU quatuordecim Secults conditdt ? An- mn tot Reformationrs decreta a Concilii Tridentini Patrthus pro- muL PERIODUS SEPTIMA. 457 mulgata Jummam in Bcclefiajam morum deformitatem indicant? Oblervaverat autem jamante^^r//^:. 16. leges Concilii Tri- dentini ad Rcformationem Ipeftantes ^ argiuire deforma- tam vehementiflime Chriftianam Rempiibhcam fuiflean- te Concihum Tndentinum , imo N U N QJJ A M M A- G 1 S deformatam : in qno , mquit 3 accufmtur Vontifices Sum- mi anteriores cuncii fofl MartinumV, in Concilio Conflanticnfiele- thtm A, 141 7. Novembr. 11. qm morum hujujmodi deformitates r fmnma in proprio nmnere incuria permiferunt y negotiis aliis a Pd' florali altenis cura inprimis difle?iti, CCXCll. Poft Concihum vero Tridentinum con- poftcmct- ccdit equidem Authoridem^ in plurimis Tridentinas lc- ^"'"' Tr/Vr^- ges ecclefiam rcformalTe, nec adcomanifefta confpiciin//.,m p*«///i- Eccleliafticis 5 acpotiilimum inanimarumPaftoribus, vi-*^'"''» ''''"'" tia , nominatim carnaha , ficut ante illud Concihum. Ad- !tZ^e\^id!^ dit tamen , reprehenfionem non magnopere meruifte Sua- ?«^'«* ^^f- Ycm 'y cimi dixit , pofl Concilium Tridentinum idem evenijfe , quod*^'ffJ^„l ante, Nam ut omittatur, ahquot , &:nonexigui ponde- ^^/"««/^^--^r ris Tridentini Concihi decreta non fervari , veluti de le- ftioneS. Scripturx, cujusloco alia, prircipue apud Re- gulares^ repofita fint^ deadmittcndisad facrosinprimis ordmes, Ecclefiafticafque dignitatcs^ demunere fuoex- ^ plcndo a conftitutis in Minoribus , de Conciliis Provin^ ciahbusacDioecefanis, de Difpenfationibus , &c. infirper obfcrvari a nonnuUis monet , poft Tridentinum Conci- hum defeftus ingentes 3 veluti i. Veneratio-nirEcclefiarum.in qua CathoIicispIuribuspra:ftentnon tantijmGrarcifchif- maticij veriim etiam Hebrari ac Turcx ipfirnet. Utmi- randum nonfit, fi Chnftus inde irritatus permittat potius in Temphs jam Chriftianorum loco fuo adorari Mahume- tem, ac honorem potiiis Diaboli propagari inhasrctico- riim fiinis. 2. Humilitatis chrifliana, Narn plurimos nlerca- ri etiam titulos 5 ut aliis fintpares vcl fliperior€S> velcos M m m fu- 458 ECCLESI^ ROMAN:.f: fupra conditionem fuam exigere^ quserere nonnuUa ob- fervantiiK ac venerationis fu;^ fignafibi exhiberi olimin- fueta y vel non debita , quce nill exhibeantur ^ acrker eos indignari, nec non indignationis argumenta pracbere 3 in cundbis motibus corporis faftum quendam prx fe ferre cx- teris odiofum^ prseferre fe aliis vel in nobilitate, vel in doftrina, vel in pietate ^ aut etiam in his omnibus. Idque etiammagisdetettabileelle> fifentiant, elle potiushumi- litSLtis fpeciem , Communitatem fuam cxteris omnibus an- teferre , ac re ipfa prxferre ; nihil non fibi deberi arbi- trenturs fupra alios honores , prxrogativas>privilegiafi- bi acquirere fatagant 3 fere toti fint in fuis & communita.- tis. fux laudibus extoUendis , ac interdum falfis 3 prxdi- cent>aliqua afe prxclare gefta , quandoque mentientes, vel exaggerantes -, humanam duntaxat gloriam in aftioni- bus carteroquin piis, ut in xdificandis ecclefiis , donanda fupplectile facra &cc, propofitam habeant 5 nedumin-iis,. qux circa proximorum falutem agunt. 3. Dkrum feftorum Ahfervatioms. Ciim enim illi fint iadifti prirfertim ad Dei ^ultum, plerofque dxmonem potius colere , indulgentes Veneriy gulse & ludis. 4. Simflicitatis chrifiam kChriiio coinmendat;^ Matth. cap. iq. non foliim in vcftitu & viftu, v.eriim in verbis etiam Sc fa&is. Atque defedlum eum ait a tion paucisadfcribi fekUcntix hoc Seculo propagatx dc Rejlriclione Mentaliy caufifque eautendi, additoetiam ju- ramento deea non adhibenda , juxta Sanchezium. Inde -fcikcet fieri , ut perraro ullus poflit efle tutus de uUius pro- •mifl;ione 3 aut certo credere pofllt , eum , qui nonnulla fcri- bit autedit, itainteriiis fentire. Apud aliquos induftam hinc eflfe opinionem, quod liceat publicum &: religiofum cultum exhibere idolo , eidem offtrre incenfum 3 flores 6cc. ijli fecrificantibiis miniftrare 5 dummodo crucem vel in manu geftaret, vel inter flores^ autfupra pedusrepofi- PERIODUS SEPTIMA. 459 tam qtiis haberet. Infelix hoc efle Seculum , quod illa fenrentiwi tot , Sz quofdam prsecipue , fortita fit affertores. Similiter quot , inquit , fmiulationes in vultu ;, geftu ^ aliif- que motibus corporis 3 itautfaepiflime, qui nonnuUis ar^ ndent prxfentibus, abfentespolleairrideant. Simplicita- ti porro calliditatem , fallacianij fmceritati adulationem fiicceffiiTe, ita ut complures mftar Gnathonisin omnibus plane ad quorundam Magnatum voluntatem feu volu- ptatem loquantur &c agant 5 quin etiam omnia eorum ge- fta, etiamminiisreaacommendent. Affinehuic efte hy- pocrifeos vitium, Sicut enim fub fpecie pietatis ha^refes ferme omnesin Ecclefiam indufta^ funt, ita quoque pra- vas multorum cupiditates eadem fpecie obtegi. 5 . Prnden^ iU chrtfliam : qux diftat y nunquam xternam falutem poft- habendam commodis quibuflibet temporaUbus. Ejus lo- cum fubiifle Politicam qu^nd3.m fa/Jam ^cEthnicam, diftan-* tem, dummodoquistemporalem, vel ftatus fuifelicita- tem aflequatur , nuUam juris Divini ^ imo nec naturalis ra- tionem habendam , ita ut illa fit omnium prorfus fuprema lex , quam ample£tantur inprimis illi (horum , inquit 3 NB, hoc Seculo maxime cenfetur major numerus , quam ut fic Luthera- norum , Cahiniftarum c^c.) qui a quibufdam Politici etiam poft ConciUum Tridentinum appeUantur, Atheifmo com- muniter infefti 5 five hic fit ille 3 qui eft infipientium , nul- lum plane Deum , feu nullam plane incorpoream agno- fcens fubftantiam > five fit ille , qui dicitur AriftoteUcus a quibufdam, admittens primam caufam faltemfinalem rerum 3 omni materia carentem , curis tamen rerum infe- riorum, feu Providentix expertem. Cui fententix con- nexam ait illam de animx rationalis mortalitate. qua hx- refi nulla fit perniciofior vel animabus noftris 5 vel bonis moribus. Quod, inquit, Seculum protulit totex omni genere fcriptores de Politicis , ficut noftrum ? Qiiofdam Mmm 2 ex 46o £ C C L E S 1 ^ R O M A N^ ex Ecclcfiafticis etiam majorifibi tribuere laudiait,fidi-. cantur vel exillimentur Magni Politici, aut in Politicis veriatiilimi 5 quam fiegregie probi &:doai. Et utinam,. inquitj nonhoc nomine EcclefialliciE Dignitates, etiam primarise compluribus deferantur ! 6. C-^^n/^//>. cujus de- feftum varie arguens, confiftere eum docet Tum iniioa erogandis paupenbus vere fuperfluis , &: qua: a tineis ^ muribus fxpe comeduntur. quod in Ecclefiafticis bcnefi- ciis fruentibusm.axime vituperandum monet , qui fiero- garent liberaliiis 5 non tot pauperes ac mendicos fore in^ urbibus, tot honeftas familias ad incitas redailas pudo- rem minorem pafiuras, nectot mexetricium qua^ftum fa- fturas 5 quibus noxiani dicit opinionem a recentioribus Theoiogis & Canoniftis probatam , qmd ecclefiajlict e foln charitate 3 non ex jufma ad (hperfluortm erogationem teneantur 5 . reprehenfa etiam eorum deteitabtli avaritia , qui in opcn- bus piis inproximorum fahitem non reapfequijeruntani- mas Deohicrari, verDeo acceptiores reddere, fed mar- fupiajibi 5 ac domefticam fuppelleftilem auftiorem red- dere -, nee non opera quxdam fpirituaha excogitant potif- fimiimj ut inde lucra fibi, vel fuis reportent-, atque in ipfamet Sacramentorum adminiftratione ^ vel in Rehquia- rum.propofitione, vel ejufmodi ahispecunix exhibitio- nemintendunt^ quinunquam fatis efle dicerent, quam- vis copiGfiirimosreditushaberent, excufantes fe, quoil- hs abundantiores forent, hoc amphorem numerum Ec- clefiafticorum feu Rehgioforum alendumeife : l^um in bel- hs inter Principes injuftis : "Tum in inimicitiis perpetuis nonraro inter prxcipuas in civitatibus famihas> necnon difcordiis domefticis : Tum in odiis complurium immorta- hbus 5 etiam inter Ecclefiafticos & Regulares , controver- fras farpe acerbiflimas cum ahis quasrentes , Pacis ofores , fcjriptis hbrifque nonraro fe invicem lacerarites. Ejufmo- di PERIODUS SEPTIMA. 46^ di aiitem diflenfiones inter Regna , faniilias, Ecclefiafti- cos , Religiofos etiani Romana^ Cunx vigere queritur , ut verendum fit, ne ficut Gentiles prifcis Ecclelix Scculis mutuam Chriftianorum charitatem attcndcntes , & admi- rantes exclamabant j, tefte Tertulliano Apolog. cap. 29. O quanttm Je diliguitt chrtfliaf^i 1 merito nunccumlachrymis exclamari queat a Catholicis j)iiffimis , 6c harum diifen- fionum confciis : Oqumttim fe oderunt chrifiimil Deinceps invehitur in homicidia , quae in aliqua Chriftiana regione plura 3 quam in Imperio Turcico patrari innuit : in detra- ftores famce adeo frequentes ^ ut nuUum vitium lit com- munius. Ubi Patres inprimis Societatis Jefu criminis ejus reos convincit teftimouio P. Mutii Vitellefci 5 in libro ad Vniv. Societ. qui prolata querimonia B. Francifci Borgix , Societatis ilhus Generahs , quodmulti ad Societatem vemant y, ut fiant dttiores y pauci^ ut fiant meltor^s-^ fubjungit : Nequdfi nohis , Vatres , Fratrefi[ue hlandtamur. Non pauct hoc in genere (^de t ra£tionis v itio} valido frmo indigent. Nomini parcunt ^ m- mia agunt Ithertate (jr licentia , nonfine gravi charitatis jtfiiti^que interdtim injuria > dtim ahena fcu dicia y feu facia ntmc amplifica- ta augent y modo ultro citroq^ue renuntiant , nunc in deteriorem par- tem accipimit'y ad mott^s animi , ato^ue confilia Deo rcfervata dijti- dicanda progrediimtttr -y haudfcio -i an diccndum fit , resneque gc- flas unqtiam , neque per fomntum quidem ohlatiU commintfcuntur (^jaciant. Equidcm mihi perfuadeo ^ co?tfulto ac dedtta opera non delinqtd , qtu fciam , quantus Dci timor tpfo adjuvante , in Socie- tate vigeat. Vcrum afifirmo inconfiidcrantiam , indiltgcntiam , iu- hricitatem hac in re maltm cffe bnge gravififimuryi > atque utinam interdum Divina Majcfias mhilo magis ^ qtiam leviter Iwdatur ^ ea- que perictdofiius , quo minus inde conficientia onerari alicui fortaffi videhitur. Ego vero , qtioniam exonerare meam [latui , mthique fcrftLideo^ i?mumera hir^ hona nohis intercludi ^ atque ex hoc fon- i t€ inprimis , c^ tmivers} derivari mala , quA aquijftrm Domini ju- Mmm 3 S- ^6z ECCLESI^ ROM AN^ dkid tolerxmus ^ ex intimis cordis meivifceribm obtejlor ^ Examen^^ quod vocmm , ParticuUre , accttrattim fer hofce diesin hoc vitium infiituant 5 quandoo^uidem LATIVS quam opus effet 3 tUud SER^ TEKB per Societatem DBPLO RAMFS OMNES^fkte- mtirque , vmenojk hujus atque EXCRABILIS flanta fibris evulfis , terrefirem quendam Varadtfum illam ftauram, Addir te- ftimonium ejufdem Societatis Generalis Aquavivx, cui ciun indicalTent Patres Congregationis Romanx, detra- £tionis ifthoc vitiumScloquendilibertatemitainSocieta- te ea crelcere ^ tit non panci videanttir id fme fcrtipdo facere ^ dr quidem in materiis dr rebt^ non levibm , fic ille reipondit : Ma- gno noftro dolore videmus ^ propofitionem hanc veramejje. Etab hac Societatepofthac manaffe ifthoc dctrahendi cacoethes ad alios , ac potiHimum Clauftrales , Author idem mox graviter quiritatur. Quin ^ Pallavicinum , qui Suavis de corruptione crefccnte Ecclefine affertionem inter Comoe- dorum Proverbia retuht , teftimonio etiam Urbani V 1 1 L &: Alexandri inprimis VIL affirmantis, per novas^pinio- ms hec Seculo in Theologiam moralem induBas difciptinam Euan- gelicam refolvi , CT conjcientiis ctm gravi animarum periculo illti- di j morumque ^ opinionum licentiam in dies grajjari convicit, Denique hcetconcedatur, minora vitiatumcontracafti- tatem , tum contra temperantiam patrari nunc in Eccie- fia 5 ab Ecclefiafticis inprimis , poft Concihum Tridenti- num quam ante ^ non minus tamen fpirituahbus vitiis , fu- perbice ^ avaritise 5 invidix , detraftioni , fufurrationi 5 do- lofse fimulationi ^ fidei datas violationi , malevolentise , hy- pocrifi 3 ahifque fimihbus deditos effe Cathohcorum ani- mos^moxfuseibidemcomprobat} totamque ea de re dif- fertationcm claudit S.Bernhardi in verba iila EfajiEcap, XXXVIII. Ecce in pace amaritudo mea a?narijftma , commen- tatione ^ o^vxferm. T^^^.in Cantic, cjufmodi extat : Amaraprius in nece Martyrum : Amarior pofi in confiich hdreticorum : Afnarif- fimainmortbmdomefiici>rum. CCXCIIL Si- PERIODUS SEPTIMA. 463 CCXCIII. Silentio prxtereundum non cd hujus Epifcopi cer- potiflimum temporis aiS^po^^)\ov ^ Epljcop^ fcilicct ^'^^^^^* *"^u'lZ7ii^' Epifcopi cnim nonnuili, quorum munus fuerat attende- 1 j»/. re gregi fuo, Sz pafcere ecclefiam Dei fanguine ejuspro- prio redemptam 5 in Germania cum primis , itrenue Ma- vorti litantes, novo etiam & infolito armorum fo^tore tantum non obvias enecantium genere y ad ferrum &: flam- mam omnia vocabant. Qtiorum in cenfu Chriftophorus Bernhardus a Galerr^ Monafterienfis Epifcopus , verus Se- cuU noftri Cyclops, qui inter arma adolevit > Sc confe- nuit , nominari cumprimis meretur. Non tantum enim urbem celebrem Monafterienfem Weftphahx armis fuis domitam fub jugum mifit, & poft in Bello Elungarico- Turcico, Irnperiahs Mihtiae Direftorem fegefllt: fede- tiam auro promifcue 3 modo Anghas , modo GaUiarum Regis 5 conduci fe ad ferenda infefta figna paflus 3 Tcts t^^o- .. deniquein eleftioneCoadjutoris A. -M. D. c. Lxvii. viftus fuftragiis fpretoque Eleftore Colo- nienfe ^ cui phira vota favebant , armis placitum fibi ob- trufit. Utnon huic miniis , quam cuiquam flamini ahi il- lud Pahngenii quadret: Ponttfices nunc helU juvant , /unt attera nuga, TantifqueindehciispuUum hunccc fuum Alexanderha* buit 5 iit Roma ipfi gladium facratum , coedis impune pa- trandae auftoramentum fubmiferit, virtutemqueejusmi- litarem non femel impensc coUaudaverit. C C X C I V. Poftukt heic occafio, ut de Ecclefix Ro- ^f^i^'^J-^ ma- ^ ^64 ECCLESI^ ROMAN^ rHmcammm matise Epifcoporum Bellatorum iniquitate nonnihil diffe- ttdverfns 'E-' j-amus. ut vel mdc conftet, plus recentiores Epifcoposa /^f£^/i?^ &: veteribus diiFerre 5 quamfimiapurpura mciuta ab homine , mus fanna afperfus a piftrini dcmino difFert. Qiiam fevere Chriftus Regnum fuum , cujus fe Miniftros profitentur Epifcopi, a Regnishujusmundi, qua^armis non raro parantur retinenturque ^ difparaverit , nonjam dicam. AbundeidcxMatth.xx. 25. xxvi. 5 2.Joh.vi 11. 36. I Cor. IV. 9. &vC. liquet. Canon certe ApoftoUcus Pau- linus Epifcopum ^Jjxt^ percujforem efle difcrte vetat. Scd & Canon ApoftoUcus alter 5 huic conformis ;, numero Lxxxi II. jam olim Ecclefiafticis mifitiam his verbis inter- dixit : ETri^DcoTr©^ , y\ Trg^o-SuT?/)©^ , r\ ^/^'jcov©- , qpaleicd. fvpXi^Ody ^ H^ lhi\oiLdp(^ kfxCpQTi^ XCLTIX^V^ PufJLOLi)tlcu ctg- ;^!to, >c. k^Tiy^tcu JtoiKWi') ytcL^captitSfa' Td ^ Bellatores Epifcopos feriri palam eft. Proxima etiam x- tas tantiim abeft , ut Epifcoporum mihtiam probaverit :, ut quadam etiam ctfteleJfJ *? ocvSoAjcvI^ etiam quamvis mihtiam, faltem , qualis eo tempore in ufu fuit 5 improbaverit. Pri- mus Gregorius Cappadox Arianus mihtari manu, pulfo Athanafio 5 Alexandrinam Sedem occupavit. Damafi &: *Urficinitragocdiam fupra narravimus. Sed iftha:c per tu- multum contigit. At quarto adhuc Seculo Ambrofius ora- tione contra Auxentium ; Non pila j inquit , qu^runt ferrea , non arma chrijlimilitts. CoaBm repignare non novi: fed dolor y fletus ^ orationes, UchryWd -fuerunt mthi arma ad^terfus^nfHites. . ' • Ta- PERIODUS SEPTIMA. 465 "TdiAemm funt mtmimentA Sacerdotk, K^liternec deheo^ nec fof fum refijlere, Sequente quinto Seculo Concilium Chalcedo- nenfe canone VII. decrevit , Bos j qui femel in clero taxati fuerint , five in Monaflerio deputati , jj.yi^t^ ^Qhi <^0LliiaLy 5 f/.m ^Cid cL^iOLv XQj^i^ch «§X^*=^ > neque ad mUitiam , neque ad honores Se- cuiares vemre debere, Eos vero , qut hoc aufi fuerint facere , ^ non ejus rei pcenitere maluerint , ut ad hoc idem revertantur 3 quod antc obtentu Dei fibi propofuermt 5 a7tathemattz,ari convemre, Se- culo Septimo circumferturvulgaris gnome Gregorii M. E- pifcopi Romani , (\wxlib. vi i. Epi^. i. ad Sahimanum con- tinetur. Si , inquiebat ille ^ in mortem Lon^hardorum me im^ mifcere voluijfem y hodie Longobardorftm gensnec Regem necBu- cem haheret. Sed quiatimeo Deum 3 inmortem ctijujquamhomtnis me mifcere formido. Vel igitur Gregorius eainre nontime- bat Deum , vel recentiores Pontifices &: Epifcopi Bellato- rcs Deum non timent. Invenitur equidem inter Epiftolas Gregoriialia , cujus fragmentum in r. 2. x. deimmunit. EccL extat, ex qua communiterCanoniftGEConcludunt, tem- pore neceflitatis ipfos etiam clericosnon excufari a cufto- dia civitatis. Sed quid cuftodire civitatem , ftareinexcu* biis 5 neceffitatis tempore , quod probi civis cujiiflibet of- iicium eft, commune habetcumeo, quod Epifcopi Bel- latores abaliquot inde Seculis fecerunt? Taceo, quod, notante Auguftino Barbofa add.c. 2. Modernus obferva- vit, nonloquitextum illumde Clericis, fed dehomini- bus Ecclefise , qui immunitate Ecclefix gaudebant. Sane eodem Seculb in Concilio Toletano iv. can.44. ftatutum eft, iU Clerici in qttacunqtte faBione arma vokntes fumere ^ amif fo ordinis fti gradu in CMonaflerio pcenitentia tradantur. Infignc €tiam verx ouTihoixctx^oLS SacerdotalisexcmpIumBeda Hi- flor.Eccl.lih.I Li. narratj Monachos videlicet eMonafte- xio Mancor magno numero feorfim ftantes , & adverfus Regem Edilfridum nonarmis corporalibus , fed jejuniis Nnji & ^66 ECCLESI^ ROMAN^ &: precibiis pugnantes. Oftavo adhuc S*eculo Zacharias; Papa Epiftola ad Epifcopum Moguntinum Bonifacium , de Sacerdotibus queritur ^ quod Deum ad iram provocan- tes majoracommittant facinora , dum proprm mmthus chri- ftianos at.o[ue faganos necant i &c. Epift. 3. ^alis ^ inquitji;/- ciona datur , ubi Sacerdotes una hora Dominica pertentant myjic- ria y & chriftianis Dominicumforrtgunt corpus fro Jiiarum amma' rum redcmfttone , ^ propter chrtftianos , qmbus hoc mmi(hay£ debuerant j aut faganos ^ quihtis Chriftum fr^dicare , fropriis Jk- crilegijque mamhusnecant, MiUtum porro & Sacerdotum of- iicia iic idem Zacharias Bptft. 7 . ad Pipinum Regem diftin- guit : rrincipes ^ Seculares homincs atc^ue hellatores convemt cu- TAm hahere ^- folicitudinem contra inimicorum ajlutiam -, atcjue Vrovincicz defenftonem. Pr^fdthus vero ^ Sacerdotthus atque Det fer- vis pertinet falutarihus conjiliis atque orationihus vacare , ut vohis oranttbus (^tllis hellantihus ^ Deo.prdijlante •^ Vrovincia falva per- fjiat. Caroli. M. :;etate crevit equidem nonpariimejufdem indulgentia 5c hberahtate poteftas Epifcoporum. Neque tamen Sacefdotibus bellare permiffum eil > quinpotius non obfcure id in Conciho Meldenfi A.d. ccc.xlv. habito canone 3 7 . interdicitu r his verbis : .SmcuncjJie ex ckro viden- tur ejje r arma militaria: non fumant .^^ nec armati incedant 5 fed profiJfJonis fu vocahulum religiofts morihtis , ^ rehgioft) hahttu pra- heant. .Suod (i contempferint , ta^tqttam facrorum canonum contem- ptores, ^ Bccleftafiia& authoritatis profianatores , proprii gradus amiffione midBentur , quta non pofiunt fitmul Deo c^ Seculo milita' r^. Inter Capitulaquoque Coroh&: Ludovjci Impp.Z/^, Vl. num. 61 . ejufmodi habetur conftitutio : St quisBptfcopm , Preshyter aut Diaconus vel fihdiaconus ad hellum procejferit ^ (^ arma hellica induttis fiuerit ad helligerandum , ah omni ojjicio depo- natur^ in tantum ^ utnec laicam communionem habeat. Qiiin & Leo iv.Papa homiLdecura Pafiorali Clericos fui temporis ita alloquitur : Ntilks vefirum arma fierat in fcdttione y quiaar- PERIODUS SEPTIMA. 467 mA "vejlra fpmtualta efje dehent. Qiianquam non temperavit fibi Leo, quo minusfaceretidjquodaliisprohibuit) di- micans ipfe fortiter adverfus Saracenos , fi vera funt , quae de ipfo Platina fcripfit. Nicolaus i. referente Gratiano c.Clertcum (>.dtJi,^o, Cum dtfcretifmty inquit, milttes fectiltk milttihus eccleft^ y non convenit mtlttthus Ecclefid militare feculo y per qttodad ejfhfionem fanguinis necefle fit pervenire. In Con- cilio quoque Triburienfi A. d.ccc. xcv. celebrato cap. ij. ejufmodidecretum extat: Semel tnclero deputati nec ad miU- tiam^ nec ad aliqtiam veniant dtgnitatem mundanam , uti tn Syn$' do Chalcedonenfi flatutum efl 3 ne tales fint , ftcut S, iftdorus loqui- ttir, ftmtles hippocentauris ^ qui nec equi nec homines , fed quaft hruta antmdta Ithertate ac defiderio fuo feruntur, Pro Clerico quinetiam in bello mortuo vetat Concilium idem vel in Matione velinoratione poflulari. Seculo demum Z)^f/>?/^ , quo tempbralis poteftatis incrementa Pontifices ceperuntj, a veterum Pontificum pietate etiam hic degeneratum Sabel- hcus Ennead. ix. Ith. 2 . queritur his verbis : //// (veteres Pon- tifices} fito fanguine Ponttfictim dectts auxerunt 3 hi aucium ccedi- hus c^ rapinis prophanarunt : donariis illt templa^ dttarunt , hi ff crtlegiis exuerunt ^ &c. Jaftaque alea bellandi libido ita pro- ceflitj ut A. M. Li 1 1. Leo ix. primus Romanorum Pontifi- cum contra Normannos in ApuHa &: Calabria Sicifiaque imperium aufpicantes exercitum nebulonum potius quam militum eduxerit 3 profligatum a Normannis occulto Deiju- dicio^ uti Hcrmannus Contraftus pie '^x-eive^^ quiatan- tum Sacerdotem fptrttualis pottus y quam pro cadtms rehus carnalis pugna decehat. Reprehenfumque inpruiiis eft a Petro Damia- ni Cardinale 0^^^^^//^./^. £///?. 9. ifthocLeonisfacinus, univerfaque cleri beUigerantis audacia feveris verbis pcr- ftriAa. Vita^ inquit, quamServatornofler geffitincarne, non minpis quam prddtcatio Euangeltca nohts efl propoftta tenenda iinca dtfctpltnA, Sicut ergo ipfe cttncia mundi furentis ohftacula non per Nnn 2 di' 468 ECCLESI^ ROMAN^ dijiriffi examinis ultionem ^ fed per invicUm fuperavit inconcuJf& fatientu CMajeftatem: ita.docetmmtdi rahiem fotiu^s aquanimtter ferre ^ quam vel arma corripere^ vel lcedenti leefiomhus rejponde^ re ^ prdfertim cum inter Regnum ^ Sacerdotium propria cujufoj^ue dijiinguantnr officia ^ ut^ Rex armis utatur Seculi ^ (^ Sacerdos ac- cmgatur gladio Jpiritus y o[ui eji verbum Dei^ &cc, Deiiiceps fa- ctiim Leonis cum peccato Davidis Sc Petri abnega-tione. GrpgorHvn. comparat. Mox Gregorius V I L in Didatibus fuis retu- %ijictn!' ^^^^ ^^^ Pontifici Romano Imperialia ornamenta ^ adeo(^ue gladium trartt dicLi- ctiam geflare liceat : 6c Bonifacius V 1 1 L definivit ^ tnBccle^ m. fia ejje dues gladios ^ unum proecclefia^i altertm abecclefta exercen- dum-y illumcpue htnc fubejje -, quin ^ Fetyo temporalem gladium Jkijfe, Qiioa igitur antehac invitio merito fuit, iddein^ ceps poftquam jurifdiftione temporali ^ & feudorum do- minio Principum fuperftitio & mcuria Pontificcs &: Epi- fcopos maftavitj^invirtutem & pietatem vertere coepit. Sacra inprimis feu cruciata militia in Coneilio Claromon- tano ab Urbano IL decreta^, Epifcopis Sacerdotibus & Monachis traftare arma aftiietis. Eoque ventum demen- tix 3 ut tefte chopf. lib. IL S. Volit, tit, i . num. 7. Epifcopi non- nuUi facra facientes fupra altare fufpenfum gladium, vi* ^^immim cV tx nccifqueindicem cuftodiantjucundum qum etiam fpe- JnfcfShi-^' ftaculum Ximenius 5 Archiepifcopus Toletanus , Gome-- poria. tio tefte y Hifpanis prsebuit , cernentibus Goncaldum Fer- nandum, cuitotviftorix -4^^^;^/Z)m> nomenpepererant, in abdito feceifu facris operantem, & orationibus vacan- tem ) Ximenium contra inter miUtes , lorica indutum ^ fe- rocientem. Digniflimus inprimis Uidibrio omnium habitus. eft PhiUppus BeUmacenfis Epifcopus , qui Auth. HeUnsh. in Chron, Rich. i. nec non Guilhelmo Neubrigenfi Ker.Anglici lib.V. 22. contra Richardi AngUx Regis exercitum A. m^ D. XGv U". infeftum miUtem duftans 5 acie captus eft; Qiien> aiim donari fxbi tanquam Blium Pontifex expetiiffet , Ri- • ' char- PERIODUS SEPTIMA. ,,469 cliardus Romam arma Epifcopi mifit ^ cimi lepida denun- tiacione : Vide ^ Beatifftme Pater y num hac Jtt tunica Filii tuil De Gallorum confuetudine fic joh. Tilius KcrumGdlicAth. 1 1. refert : ^iano^uam ScripturiZ Sacra armis toti ckro tnterdi- ■ cant 5 tamen K^niijlttes Pares Ga/ii^ pro dignitate Varttiyn temfora" ria tenentur Regthus minifirare , c^ eos fec^ii{ cum equitum ac mili' ttim juorum comitatu , (i quando Reges ipji in hellum procejferint :- • quod offcttmi a o[f4thuJdam aliis ^ qtd Pares non fitnt , Epifcopis dehe- hatftr, t^^ideo Gallta in his condttionihus rem rnilitarem ^flimavit magni. Eam vero confuetudinem Baronius ad A. d. ccc; . txxxv III. his verbis detefl:atur : Bxecrandum plane dtu tfiitif modt facinus ("ut Epifcopi armati adbella procederentj /;i?e?- kvit in Galliis 5 &:c. Sed eo deterius y quod tidem etiam ah ejus tem- poris fcriptorthus laudati reperitmtur nomine hellicA fortttudinis : cum tanqulm (^NB.^ facrortim canonttm vialatores , ^' inuneris Pa^- fiordlisacnomtms defertores detefiandi fuijfent. Tales igitur , Ba^ ronio ipfojudice ^ Pontificcs 6c Epifcopi Polemarchi om- nes fuerint. Saltem ex irs , quse attuhmus , ad hquidum perduci poteft, Pontifices&Epifcopos^ quipoftHilde- brandum bella gerere fibi fas piiimque du^cerunt , immane quantum a veris &• veteribus Epifcopis difterre , ncque grandis iftius nominis menfuram ullatenus implere. C C X C V. Liceat aiitem turpitudinem iftam Epifco- tcdefraftco-' porum TT^yiJCTa^ Erafmi etiam & Wicehi verbis ^ccAa g(ttCj)ct- ''«'« miUtan^ li^Si^ prodere. Sic autem Erafmus Dedicatione ad Franci- ^ll^flffrhil'^^ fcum Regem Paraphrafi in Marcum prxfixa , fcribit : T>U' rctfmi ^ Wt^ plex e[i gladit genti6 y duplexefi Regni gemts. Hahent ^ Sacerdo-'^^^'*^^^'^^^ t-es fimm ■gladium: hahent fimm Regnum. Vroc^ue diadematihus o* galeis hahent mitras ^pro fceptropedum , hahent loricam , halthetim : deniopue totarn panopliam , cpuam illis non tmo in loco (Irentius ilk hellator Vauhsdefcrihit. Reges Euangelici Paflores dicuntur. Sedi^ profani Reges Homero dicuntur Paflores populi. Idem agunt utrique , tametfi diverfa. efi fun^to y cjuemadmodum in fahuli^ iijdem alias Nnn 3 dit ^yo ECCLESm ROMAN^ aIiI partes agunt. ,Suod fi fuum utVK^ue gladium femfer haherent exveditum , hocejl , poteflate tradtta , fcu^ oportet ^ uterentur \non tottes i opinor -i Chrtflianiy c^uiojocamur potiiis ^ .c^uam fumid^s ^ in Jratrum vifcera gladtum imptum ftringeremt^s. Porro dum utri^te . f(0 munere neglecio ^ ojuodefl alienum , affeciant ^neutri fatis tuen' tu^r nec^ue dtgnitatem fimn , neque trano^ttillitatcm. ^uando Rex plm habet Regii£ C^lajefiatis ^ qudm cim in Judiciis fedens dtctat jm :, cohercettnjuriasy dtrimit Ittes ^ fublevat opprejjos : aut quum ■ in cenftltisfedens prajpicit Reip. commodis ? C^terum Bptfopus quan- do plus habet dtgnitatis fu£ y quam cum € fuggefo docet Euayrgeli^ cam rhtlofophiam? Ttim emm vere in folio fiw efl Rex Euangeli^ cus. ^am vero Neroni fmt indecerum in theatro certare aut cum phontfcis y (jr citharcedis i atu tncirco cumaurigis: tamindecorum efl Regi in humilihus ac fordtdis negotiis verfari , qtu pertinent ad privatos affeatus tpfius , c^ ofjiciunt tncolumitati Reip. ^rfum cpuam mdecorum efjet , fi philofophus cum pallio c^ harha fahulam Jaltaret an profcenio y autin harena falcem teneret ac rete , gladiatoriam canens cantionem ^ non te peto , pijcem peto , quid ?ne ftigis galle? tam indecorum ejl Eua?igeitcum regem heiligerari, aut nundtnari, ne quid dicam Jnhoneflius. ,^ur nunc invenitur Epifeopus ^ qtd fihi pulchritts ducit ^ trecentos equites haliflis ^ lanceis achomhardis inflrucios fecum ducere y quam piis (^ erudttis diaconis comitatum facros libros fecum circumferre r* ,^ur earum rerum oftentatione fihi magni videntur y quarum contemptu magni fuerunt iiii^ in quortim iocum feiccejjerunt f .^ur iiiis duicius fonant tt^b^c^^cor- mia , quam facra leciio ? Age , qtddftRex prodiademate (^ trahea fiht tmponat ?nitram cr infuiam : contra pro mitra (Jr tnfuia fihi dia- dema (^ trabeam femat Epifcopus , 7tm?ie portenti fimtie videhitur ? i^deo mdvent i?tverfa inftgnia , ctir non magis movet inverfa fun- ciio? 8cc. SedScGeorgius WiceliiiSjFerdinandil. Impe- j-atoris Confiliarius , in libello nomine vid Regia fcripto, fic inter alia loquitur : Magnopereprohamiu tfihoc difecrimenftcut Aifecrimen ponimm inter ^ocium(J^ terram. Yoteflas^ eccieftaflica de uJVi ^- PERIODUS SEPTIMA. 471 Co^lo efl y at politicade terrd. Vtramo^uevcro in uno eodemqu^ho" mine ^onjungi fojje^ dtffutent dii^ c^uifolent ohficere de gemino dffAri : Nonbcne conveniimt ^ necinunn fede morantur. Verum dtffutctur advtvum inveftgandd veritatis crgo : Vtrtm idem exiftere poffit Pajlor Jpiritttalts ^ & miles plus o^uam carnalis? i^c iurene gcflet altcra manu pedum Pontificale ^feu Epifiopale, ^ fi- mul altera enfem crucntHm,galcamthoracemqueLMartialcmf Ve- rum hac facra non aliter conflant l tanto dtjfctltus efl contra tra^tim fluminis niti , ^ cum fuo depugnartSeculo, Altoqut cjnm provoca^- ri potcrat ad Bcclefl£ principiay.quando tam Pontificcs qtikm Epi- fcopi tmi vacahant potcftati ecclcflaflicd , . in timore (^ trcmore Do- mtnum Juum audtcntes : VOS N0 2^SI C, ,^in (^ cum Bern- hardo qu^ri poterat : Sicne fecit Petrus ? Sicne Paulus ? Tar lia geftavit arma Linus? TalemZonam Clemens? 6c E- pilcopij Dionyfius, Ignatius, Auguftinus, Ambrofius, & infiniti horum fimiles ? Sedeftoalius^ &: alii hominum mores'5 & tempora periculofa npn inftant jam , fed extant. H^c Bernhardtis, Attamcn nihilo fegnius fatendum id , quod res cfl, Nimirum Ponttfices 5 Eptfiopos , Cardinalcs , Patriarchas primam emnitim ctiram ac opcram tmpcndere ^portere in co ^ qud folius Bci funt j mcmorcs mand&ti P aiilt ^ cpuando inquit : Dicite Archip- po : " Vidc miftiflerium , quod acccpifli tn Domino , ut illudimplcas, c^od mun-us proprie futm fl fmcere ohicrint vclhicnnium fenflm , crede mthi ^ 7iaufeahunt ad ficularta. Scmcl flatuant , potcflatcm ecckftaflicam i qua Epijcopt flint ^ ormino cxceUere , ^longe infc- norem effe potcftatem y qiia Principes funt, ^od cum ftt irrefra' gahtle atque immotum ^ tamen gaudent tantum adirc Prtneipcs y cr propcmodum pudet Epifcopos dtci, Imo illorum aula non fuflinct fa- ticntcr audire 3 ft quts roget , uhi Rev, Epiflopus flt : pr^cis} dicen- dum efl 5 uht rcperiam meum glorioftftmum Dominum ^ Princi- pcm. Sin fectis ^ ad fujpicionem malam protinus rapientur, Cujm retforjan caufaefl^ quodmalint efje reipfa Principes ^quam Epijco- 47* ECCLESIiE ROMAN^ ■pi -y '^ propenjiores Jint ad rrincipatum cjmm Bpifcopatnm. Si qm ' -tales extfiimt ^ ipfi confiitmmt femet Bptfiopi nomine ultra*modiim indignos. Sedhocpa&-ononfiubtcrftigitmttram've?tttiram.\i2.&:t- nus \\\i. ctntroveypa C G X C V I. Certatum hoc tempore potiilimiim in dejttrhwms ^q\^q\'^ Pontificia intcr Thcbloo;os acriter eil : An tlla attri- effiauia ]:tn. . ^ i ^ > i t fcnttasC3"je-tto ^ qu£ cQ7Utptttir ex metu gehcfin^ ^ excludens zwumtatem pec- femas mtr candt cum Jpe veni^ ad tnipetrandum gratiam m Saeramento pa" ^^^^^ ' mtenti^ , recpuirat infitiper alic^uem aclum dtlecUonis Dei ? Affere- bant id Janfenii fequaces ^ negaban^efuitx potiirimiim Sirmondus ^ Annatus ^ Pinterellus , Moynius , ahi -, ex quorum fcntentia Montaltius Epiftola Provinciah decima hoc porifma elicuit: Fertotamvitamficpeccataelici^adeoque contifigere pojfe ^ ut fialutem adipificattir , o^tii nuno^uam T>eum in vi- ta dtlexerit. Et Sirmondus quidem in hbello, quem vtrtti- tis defienfitonem infcriplit , Pontificiorum de neceffitate amo- ris Divini opinionesad calculos revocathis verbis: Btlt- gendi Bei prMpto homines ohltgari ajfirmat S. Th&mlts fiatim ab ufiu rationis. Htu tam cito^ Scotus fitngtdis Dominicis. fnde peti' tum ? Alii cum ttrget tentatio. Re^^e , fit no» alia efifet via ejfugien- ddt tentationis, Scotus po^ accepttm beneficitim, Xjrati cpuidem ani- mi ifiud indicitmi efi, ^Stfidaminmortis articulo. Nimis firtimefi. Ne cpuidem quoties recipittir Sacramentum alifiod ^ eam obltgatio- nem urgere exifiimem. Sujfictt ernm attritio cttm confiejfione , // com- tnode fieri pojfit. ^^lic^uo tempore teneri , cenjet Suarez». \^t quo ? Tuo judicio remittit : ipfeneficit. At qtiod ilte nefciuit ^ qutsfeiat.^ neficio. QLud vero in euripo hoc opinionum Sirmondus ipfe? Concludit , eum qui nullo Deum alFeftu dihgat , nec vo- luntatem fuamad ipfum convertat , dummodo eum non oderit , 8c coeteris mandatis obfequatur , legi Divinse fa- tisfacere. Itac^ue, verbaejusfunt, qu^ miranda efi i?z homines i^nttits Dei ^ non tam amorem fui prmpit ^ quhn oditim njetat, Ahbi impudentiffimum os eftutit , hoc Euangehcx legis #' ^ fu- PERIODUS SEPTIMA. 473 -fupra Judaicam prxcipuum efle privilcgium , quod nunc ab amandi Dei prxcepto Chnftiani immuncs iint. JEqm- tatiy inquit, cmfentaneum fuit y inlege gratia ^ ?{ovi Tefla- menti illud durum (^ dtffctle exercenddtad ohtrtiendam juftificatio- nem perfecia centritionis ^ id ejl ^ charttatU acii4^ frAcefttimrefoU vi : Ac^uum , inc^uam , fuit , inflitm facramenta , cjua charitatis defccium fppleant y nectam arduam ammi affeciionem requirerent : alioqut chrtfltani., quifiliifmty nihilo factltusVatris jui gratiant fihi reconctltarent ^ cjuam fudd^ ofui tantum fervierunt , (^ D»- niint fui mifencordiam impetrahant. C C X C V 1 1. Hxc fexta fingularis jefuitarum de at- V"'^'^'-«w tritionis efficacia ;, & nuUa diligcndi Deum in hac vita ad tttfomhlre' faUitem neceilltate, hxrefis eft, quam Montaltii potius/V^»g«/ar/^ Doftoris Pontificii, quam meis verbis deteftabor. Vah J'^*^' ita ille eadem Provinciali Epiftola exclamat y in apertum to^ iitis Euangelicx, legis excidium profana quidvis audendi licentia graf fatur, VioLatur magnum illttdniandatum , undelex pendet dr Vro- phetA : cor ipfum pietatis attentatnr : expulfo inde fpiritu vivificante ■inane pietatts fimulachrum relinquitur : pofiremo negatur ■^ ad fa^ Ititem neceffarium ejje , Dcum diltgere. .^id reflat amplius , nifiut non amandi Dei privilegium a chriflo hominihus allatum pr&dice^ tur, Hoc etiam veflri Qe{ukx^priedicarunt. Crefcere jam non po^ teflimpietas. Ad fummum peruenit l Nequetamen Alexander AUxdmhi Papa hxrefeos iftius irnpietatem muflare , nedum fulmi- ^''^'•' ' "if*- ne Papali ferire aufus eft. Qiiin jpotiiis eadem impietate r^^^/w/'^ fe alligavit , edita &: d. v 1 1 . Maii A. m. d. c. lxv i i . ad val- ''"/^^ '^^^^h vas Baffticse Petri -, & in acie Campi Florx , aliifque io- cis affixa, pubhcataque BuUa , qua ille(verba BuUaere- feram^ cupiens pacis vinculum inter fideles fervari , omnemo^ue fciffura fomitem extingui ^ atiditis votis Eminentijpmorum ^ Re- verendij^. D, D. Cardtnalium adverfus h^reticam pravitatem Gene- ralium Inquifttorum -, necnon D.D. Confultortm c^ ^alificato- rum Sac, Congregationis eflfdem Generalis Inquifetionis , in virtute Ooo fan-- 4,74 ECCLESI^ ROMAN^ ^ fanfU ohedkntm r & Jub fcena excommunicationis lat^ fententU Sanchz Sedi refervatA , altijo^ue foems ejufdem \Sancf£ Sedis arbttrio taxandtSi praecipit cuncUs & Jingults fideltbus qtmuno^ue grndu ac dignitMe etian>Epifcopaliy d^' mami^ imb ^ Cardmalttta fui' ^enttbti^ , utft detnceps de materta K^ttritionis prdfatdi Jcribent y vei itbros aut fcrtpttirits edent y 'vei docebunt ^ vei prfdtcabunt ^ atit aito o[uovts modo pcenitentes aut fclooiares ^co^terofue erudtent , non audeant aii.cujus TloeoiogicA cenjurdi , aiteriujve tnjuri^ , aut • conturaelU nota taxare aiterutram fententtam ^ Jive negantem ne-. * ceflitatem aUqualis dileaioiiis Dei in prisfata Attritione ex metu gehennx concepta ^ qu^ Joodie inter Schoiaflicos coryi-- munior videtur ;ftve ajferentem diftse dileftionis neceffitatem y donec ab Iom San5ia Sede fuerit aiiciuid loac in re defi?utum , 6cc... Sic Alexander iterum Therfitem fe gerit^ nefcio annon ' Ethnico quovis deterior , qui non tantum impiam illam fententiam negantem, hodie iciXiQztinter Schoiafttcos comrm-^ niorem (^peffimaenim quxque hodie 'm^^i^p^Ltu commtmiora: funt} du*is configere aufus non eft , fed in gratiam Jefui- tarum fuorum , Pallavicini inprimis , ocelh fui , negantem aiiquaiemnecejftatem dtieciionis T>ei in attrttione ex metu gehennx coyicepta , cenfurx , injuria^ , contumeUx nota taxare vetuit> donecaUquid aSanftaiUaSede (quce aUqualem neccffita- tem dileftionis Dei afferere &: dennire inpr.xfentiarum du- bitavit} hac in re defi^nitum fuerit. Qiiid fi igitur vel nun- quam San£ta iUa Sedes hac in re aUquid definiverit (^nam haftenus quidem definitione ceflatum eft} vel pro more fententiam deteriorem > negantem fcihcet y definiverit ^ an iic perpetim nefasfueritr cenfur^e^ injuri^e^contumeUx nota taxare eum , qui aUqualem dileftibnis Dci neceflita- tem negaverit ? Apage impietatem intolerandam ! Certe impunc non tulerit is , qui aUqualem dileftionis Papoe ne- eeflltatem in dubium vocaverit. Et aufus eft Papa cen- furiJe , contumeUae, injuria^ notam amovere ab eo^ qui 2X1T PERIOPUS SEPTIMA. 475 aliqualem dileftionis Dei neceflitatem non in dubium revocat ^ fed aperte negat ! Crimineab uno nofcite omnes .' CCXCVIII. Cygnea haec fcilicet cantio fuit Ale- ^iexmdn xandri , aliqualem diledtionis Dei necellitatem a cenfura 3 ^*^''^^' injuria, contumelia vindicantis. Nam qmnto & decimo ' poft editam beftialemillaniBullam die, nimirum xxii. Maii A. M. D. c.LXvii. fpiritumexhalavit^ 6cquamipfem terra fufpendit de neceilitate dileftionis Y)ci deiinitivam , coram tremendo tribunaU Dei tremebundus haud dubie perccpit. Mortc ejus propalata paHim ingens gaudium obortum. eft , & quam furiofa plebs adverfus Pontilicem vivum exercere vmdidamnon potuit, exercuit adverfus defun£ti Confanguineos , fratrem Marium & Cardinalem Chifmm, quorum palatia fme mora perfrafta &:conutu- lata turpitcr violavit. Novi Pontificis electio agitata iw cpnclavi eft per o£todecim dics ^ inde a xx 1 1 1 . Maii ad x. ufquejunii. Prodiitque tandem JuUus RofpigUofus , pa- -e^. V/«f /?*- tria Piftojenfis Florcntinus , Tituh S. Sixti Cardinahs Jciemfml\x. annum jam rttatis agens feptuagefmium fecundum , qui '^o»'i"<^ i^A Clementis I X. nomen fumpfit. Non aUa re infignis , quam f^j^J^^eTt'' quod in numeruniDivoruniBeatosBeatafque quofdam , A y?^/cf?/w nimirum Ludovicum Beltramc Hifpanum ex Dominica- "•'^^^"^^* norum ordine > Petrum de Alcantara Hifpanum , ex Fran- cifcanorum fe£ta , Sz Magdalenam di Paley Florentinam , retulit : Juda:os , exceptis paucis 5 Roma exegit , per re- liquas Pontificis ditiones difperfos : pro confervanda Can- dia pervigil excubavit : denique diflbluto Alphonfi Por- tugallix Regis & Coajugis Marix Francifcis Ifabelli^e Sabaudx matrimonio , nuptias inter eandem Sabaudam & Alphonfi Fratrem Pctrum Portugallix Infantcm & Re- gentem, ratas firmafque habuit. ^^^^ ^ ' C C X C I X. Sic Clemens duobus &: dimidio annis in mUtttsjitie- Papatu exaftis d. xxix.Nov. A. m. o.c. LXix.obiit.Die deci- '"''^ J^^cu- vJoo 2 ma;»/>. ^je ECCLESI^ ROMAN^ ma DeGembris ejufdem anni Cardinales Conclave ingrefii. in eo quatuor poene nrenfes integros commorati ^ & faftio-^ nibus quatuor , Barbarma, Chifia^ RofpigliofaScvolan- te^ quibusfeHifpanica& Gallicaimmifcuere, ad defpe- rationem ufque eligendi Pontificis novi ,4iftrafti , rejeilo. tandem Cardmale Vidone , pro quo ^ populo invifo Ucet ,. fa£tio Chiiia, Volaiis GaUica & Hifpaniea confentientes diu fruftra nitebantur^ & confpirantibus tribusfaftioni- bus Chifia^ Barbarina 8c RofpigUofa, quinquaginta 5c ofto fuffragiis ^mihus Altieri, Romanus, decrepitus fenex,. ©ftageiimum quippe setatis annum jam agens, Papatum adeptus eft. qui ftatim eleftus Clementis X. nomen fibi aptavit. Elephantinum hunece partumftatimatqueenixt Cardinales funt, populo omnem de Papanovofpemjam abjicienti , his verbis Cardinahs Maldachinus eleftioneni ex feneftra proclamavit : ^^Annuntio vohis gmdium magnum > Rapam habemm. Bminenujjlmm ^ Reverendtjftmus T>. JEmiltus^ S. R. B. rreshyter. Cardinalis ^lteierius elecius ejl in. Summurn Po?Ptificem , c[ui fihi nomen imfofuit Clemens X. mniatkMis Q Q Q^ Ncque tamcn Clemens ille Xty>(j^@* clemen- fateiiTes%o! '^^^ admoduiTi fc crga Ecclefiam Dei gefiit , quam per everfere ^^i^^- fubomatos & fatelhtes faos pervertcre non miniis, quani ^^'* Inclemeates omnes 3 laboravit. TeftisinprimiseftEccle- fia Hungarica, cujus immanis perfecutio una eum Cle- mente Pontifice fafto^ Jefuitismaximeannitentibus, x- flaiare coepit. de qua nonnihil diflerere haud abs refue- rit 5 ciim' fi ufpiam ahbi y hic certe fallacise eaufx regnenti 8cHungaricos motuS;, periculaquc a Turcis Hungari;^ 3^ Chriftiani orbis munimento vahdifllmo ^ imminentia^, per-^ duelhoni civium imputare Lojohtae aufi fuerint, qux inex- piabiU Vatinianoque erga Rehgionem EuangeKcam odia uni fohque , adeoque in fohdum imputanda foerant. Rem. ab ovo, quatenus quidem ad notitiam noftram pervenit > . 4$ (juKhnQUu recenfere conabimur. GC Cl, Di-- PERIODUS SEPTIMA. 477 CCCI. Dira adverfus Euangelicam religionem ^n-Bmngeiicain mitus profeffos decreta ^ fuafu Cleri , Ludovicus Hun- f^^^^g'*.^'^ *'*- garise Kex condiderat , q^uibus igni adjudicati funt , quot- JHh^^Regtim quot religionem Pontiiiciam dcleruillcnt > etiaminaudi- Ludovicoy. ti indefenfique, uti ex Ludovici II. Decretis A.m. d. xx i i i. art, 54. & A. M. D. XXV. art.ult, coUigitur. Sequente llatim anno m. d. xxvi.Ludovicus ab Epifcopis ad bellum Tur- eicum , non expeftatis Germanorum , quce m procmftit crant, auxiliaribus copiis , ineundum induftus , ScDivi- nam ob fanguinarium decrctum , attentatamque in con- fcientias tyrannidem , Nemefmexpertus , in Mohacficn- fibus campis a Turcis coefus , fine mafcula prole occubuit. Mox Regni ProceresaliiquidemJohannemdeZapolya, jehamej, Stcphani Scepufienfis Filium , Tranffylvani^e Vayoadam > ^^poiya e? ahi Ferdinandum I. Regem Pannonix elegerunt. Ferdi- ^hlferllt^^' nandus poft mortem Johannis folus Regno potitus , tum ra*ttHr, quinque Hungaria: Superioris Civitatibus Liberis , CafTo- vienfi 5 Bartphenfi ^ Eperiefienfi , Leuchovicnfi , &c Cr- binienfi3 oppidis item Sepufii tredecim ^ tum Hungarix inferioris , Civitatibus Pufbnienfi , Sopronienfi , &:c. ut de caeteris Regni Proceribus nihil dicam , hberum rchgionis exercitium conceflit. Ciim vero varii nihilominus ob reh- Pacificati&' gionis hbertatcm motus Hungariam diufatis excrcerent,^'''*""'/^'*:. demum Secuh hujus anno fexto Pacificationi Viennenfif,''/'^ ^*^^' Imperatorem Regemque Hungarise Rodolphum inter & Stephanum Bothskai Kis-Maria infertus articulus primus ita^habct: JSj^antum acl negctium reltgionis attinet , non ohflam tihus 5 pro tempore , friorihus cmftitutionihm fublicis , pd nec artu culo poftremo A. m. d. c. i v. deliheratum eft ^ ut juxta Sacr^ CAft- reA Regi^que Majejlatis priorem Refolutionem^ ad quam fi Regnr- coU in fua Replicatione referunt , nimirum quod omnes ^ Jin^ gulifatfis C^ Ordines intra amhitum folum exijientes , tam Ma- gnates Nohiles^ qukm Liheras Civitates c^ Oppida privilegiatajmt^ Ooa j vkt' 478 ECCLESI^ ROMAN^ mediaie ad Coranxm ffeHmtU , item in Confiniis c^uoque Regm^ CAiilites Htmgaros m jm reltgione ^ confejfione nujq^uam c^- ^iun- ■ quam turhabtt y necper altos turhari cr impedin finet , Verum omni- bm fr^diciis Statihm i^ Ordimhus liher reltgtonis tpfortm^ ufas ^ exerctttum permittetur, ahfo^te tamen pr^judtcto Catholic^ Roman^ reltgionis 'y (^ut Clertis ^ TempUy O" Eccle/t^ Catholicortm inta- 6ia cr illihata permaneant y atque ea, qu^ hoc dtflurhiortim tem- , ^y jtnf,p,f^^^ t^trinque occupata fuere ^ rur/um etfdcm .refttuantur. Poft MAtihiaJ Imperator &: Rex xVlatthias ita articulum hunc pubHco di- plomate interpretatus eft , ut verba illa ^ .ahfque tamen pra- Judicio Catholtc£ Roman^ religtonis , bona fide adjefta effe ^ hoc fcihcet fenfu , ut utraque pars in religione , f/W exercitio (^- Te^n- plis nonturhctur 5 declaraverit. A. m. d. c. v i 1 i . eadem libcr- tas non confirmata duntaxat , fed ad oppida etiam , villas rufticofque extenfa eft. Idem articukis tcmpore Corona- Terimm^ tionis Fcrdmandi 11. conditionibus Diplomatis Regii mm.G.art,2, infertus, ac deinceps non femel, putacon- nitente Gabriele Bethlenio A. m. d. c. xvi 1 1. art. 77. A. m. D. c.xxv. ^r^. 22. A. M. D.c, XXX. ^r/. 33.A.M. d. c. XXXV, art. . 29. A.M. D. c. xxxviii.^r^. i.cmd.6. renovatus eft. Sed &: A.M.D. c.XLVii. art,^, condit.4,. Imperator & RexFerdi- nandus II I. occafione pacis cum Georgio Rackozio, Tranflylvanix Principe initse , ficmentem fuam declara- vit : ^^^fiiones circa gra^vamina negotium reltgionis c^ occupatio- nis Templorum concernentes 5 tam qud inA.u.D.c. xxxv 1 1 1 .ft£ Majeftati exhihita funt ^ o[uam pofi fuhfecuta 3 in futura primitm celehranda Dtceta , propter Regni tranc^uilliorem permanftonem 5 U' ' nionemo[ue animorum 5 ut vel amicabili Dominorum Regntcolarum compofittone fopiantur y vel authoritate fu^ Majeftatis complanen- tur cum fatisfaciione Euangelicorum. ^fAc pro quihus ufos Templo- rum determinahitur ^ prove?ttus Parochiarum quodad eofdem per- tineat , nec ultra occupationes Temflortim fiant. Ba autem Templa , q^ud diflurhtDrum tempore utrinopie occupat^ fuerunt 5 flatim pofl per- niaia. PERIODUS SEPTIMA. 479 ^ermHtationem Diplomatumpr^dtohs Euangeltcts reflituantur yprouti etiam Catholicis. Gravamtna autem futuris quoque temvortbm in eodem negotto Reltgtoms emergentta ^ tam Cathoitcorum , quam E- vangeltcoi religioms ho?mnim : quam etiam a/ta Gravamtna Regni' colarum ^ tam EuangeUcorum cjuam Catholtcorttm , Jktmdum 17. Conditiones fisa CMajeJlas flngulis Bioetis plenarte compUnabtt ab- Cque injuria Euangelic&rum. Denique idem articulus per mo- nec tto^t uo- dernum quoque Imperatorem &: Hungarix Regem Leo- ^^^-^"'^'^J^^ poldum A. M. D. c. L V. tempore coronationis ^ &: quidem 'm " ' ' race non Hungarii tantiim , fedtotiusetiamlmpeni^r^. 1 1 . condtt. 6. confirmatus eft. Diplomatis Re^ii fexta con- ditio Ilis verbis concepta eft. ^od Reltgtonis negotium inter univerjes flattis ^ Ordines Hungari^ ^ milittbu^ Hungaris 3 pro- pter Regnt tranquilltorem permanjionem ^juxta Conflittttionem Vien- nenjem > ^ articulos ante coronattonem edttos ^ maneat liberum > ilUfum cr illtbatum.^ ita videltcet y ut Reltgionis exercitium tam Barontbus^ Magnatihtt^ ^ Nebiltbus ^ quam liberis etiam civitati^ bt^s 5 univerftfque StatHous c^ Ordinibm Regni Hungart£ , nec non Opptdis c^ villts 5 illud fponte ac Itber} acceptare volentibt^ ^ tibique Itberum relinoj-uatur 5 netcpiifqiiam cujufcuno^ue flatus ^ conditionis extftens ^ in Ubero ejufdem uju ae exercitto Religionis a Serenitate fia cr aitis qutbufvts Domtnis terreflribr^s , ^VOVl S MOBOy atit SJVOVIS PRJETEXrV tmpedtattir. Concliiditurau- tem liis verbis : ISlositaqueprdidi^a univerjbrum Siatuttm ^ Or- dtnum tnclytt Regni Hungari^ c^ partium eiftbjecJarttm inffantia , benigne admijji j pro benigna animi noflri propenftone ^ ipfifquebe- nigne gratificandi voluntate , prAinfertos VNIVEKSO S artictt- bs ^ ac omnia ^ ftngtda in tis contenta^ rata , grata ^ acceptk habentes , eifdem noflrum confenfum benevolum pariter c^ affenflim prabuirmis , ac illos , ^ qudvis in iis contenta acceptavimus ^ pro^ mtttentcs dr aj/ecurantes Stattis ^ Ordines verbo nofiro ^ qtiod pr^- mtffa omnia^ tam nos ipfl^ quam Regiminis noflri tempere obfer- imus 5 qu^am per altos fideles fubditos noflros , cujufcunque condi-. jf$o ECCLESI^ ROMAN^ mms & (latus exiflant» obfervari faciemus ^ uti vigore hujus no^ Jlri dtpbmatis acceptamus ^ afprobAmus 5 ratificamus , confirmamus atque fremitHmus. In cujus fidem c^ tefiimarnum literas has ma" m proprta Juhfcnpfimus ^^ figilli noflri trnpre(fione mumrifecimus, In arce Regia Pofomenfi dte xxv. Junii A. m. d, c. lv. nAUrum reif- C C C 1 1. Expreffiffima hcEC liberi in Hungaria Reli- iioms exerci- ^[^^[^ exercitii decreta quo minus HavAx Sc Sacrofanfta /rrTA.^/r^ nianerent , efficereClcrusPontificiuSa Epifcopi 6c Jefui- pa^ftm, Geor i^^ inprimis j Regnorum evertendorum architedti ^ potue- ^ rTradZ^l'"'^^^^' Neque id ampUiis diffimular^^Clerus iple potuit. Epifcopui , li- jSTam fub noviffimx perfecutionis initia A.m d. c. lxx i . pro- ^^ff^'''^^]*diit Viennx Claffico facri belliSciopianohauddiffimilis l^at. libellus ^ llc infcriptus : Veritas toti mundo declarata , argumen- to triplici oflmdens 3 Sac. C^f Regiamo^ue Majefiatem non obligari t9lerarein Hungaria Lutheranam ^ Calvinianam fe^tam. ^Suam CatholicA Reltgionis z.elo condnnavit G. B. E. V, P. S. S. C R. M. C.C. feu^ utiiEnigma facile rerum hominumque gnari extrica- runt, Georgius Barzon , Bpi/copus (^titularis} Varadienfis ^ Prcs- hyter Societatis , Sacr^ CdfareA Rfgidcj^ue CM^aiefiatis Confiltarius. Tradationi praemifit S. Auguftmi in illud Pfal. 5 7. Admhi- lum devenient tano[uam ao[ua decurrens 'y verbaifthiTc: Nonnos t£rreant y FratreSy quidam fluvii ^, c^uidicuntur torrentes. Decur- ritaqua , ad tempus perftrepit , mox cefjahit. Diu flare non pofjunt. Multd hdrefes )am emortUA funt ^ cucurrerunt in rivis fltis , quan- tum potuerunt > decurrerunt 5 ftcuti funt rivi , vix eorum memO' ria reperitur. Ita non tam zelo pro CathoHca religione ^ feu aris, quam pro focis fuis commotus , animum fuum cer- ta fpe implevit , fore fcilicet brevi , ut Jefuitarum artibus EuangeUca reHgio ex toto Hungariae Regno ehminata plorare cogatur,Quos vero ille tot Regiis edidis promiffif- que omni exceptione majoribus , concuticndis , arietes ad- movit ? Triplcx fcihcet argumentum ceu ^s triplex circa peftus male munitum , quod ad incudem obiter vocatum Authoris pejfidiam prodet. CCCIIL Prt^ PERIODUS SEPTIMA. +81 C C C 1 1 1. Frimum igitur argumentum a tribus Pacifi- Tripitx ejuf cationis Viennenfis conditionibus , fub quibus liberum re- '^''« '":r«- ligionis exercitium paftum eft , Barzonius ille ^rccQdt.^ZTs^^vo^-a- ConcelTum fcilicet , illud efle , frmo abjque pr^judkio Ca- ^«''•- tholicd Romand f qudi cum fit impophtlis ^ pro non adjecia hahenda fit : fecundo , Mt Clerm , •Templa ^ EccLefu Catholicorurn Roma-' norum intacia o' libera permaneant -^ ■cjiucondittovtolataah itsfity quifib Bethlento cjr Raiozio Templa hominej^ue Pontificios vtola- rint: tertio ut occupata dtfiurhiorum illorum tempore refiituantur \ ojiod nunquam Buangeltct prxfiitertnt. Cujus argumenti vani- tatem vel inde agnofcere licet , quod , fi conditio impof- fibilis pro non adjefta habetur , non iccirco padtum &: pro- miHio nutat, fed conditioceu inutilis, falvo pafto, re- fcindi debet: quod conditionem illam , utlthertas conceda- tur ahfque prmdtcio CatholicA Reltgionis, Imperator Matthias i ftatim ita interpretatuseft, ut aperte negaverit , adever- |. tendam libertatem reljgionis trahendam efle : quod non obftantibus iis , qux fub Bethlenio & Rackozio afta funt , -deinceps etiam Regiis Pacificationibus 6<: diplomatis rc- ligionis hbertas confirmaca 6c obfignata eft : qu6d,fiqui I a clero Pontificio graviter irritati, defenfionis &: vindiftiE ' modum antehac excefferunt , innocentes id luerc non de- buerint/ cum noxa fequatur caput : quod deniquepafta reftitutio eorurai, quae dtfiurhiortm tempore occupata funt 3 non ad reftitutionem Templorum pridem poffefforum , fed eo- rum , qux ad Regem forfitah Hungarix pertincntia a Ste- phano Botzkajooccupatafunt, obftrinxerit. Nequeplus candoris vel fohditatis habet y?r/^W«w argumentum , inde petitum 5 cpuod articuli , c^uihus Ithertas religionis promittitur , non fint conditi confenfu i^ unanmi voto Statuum quatuor Regni ^ puta Pr^latorum^ Baronum y Magnatum (^Nohiltum, utpote adquos antiquo jttre pertinuerit y Rege confentiente (^.. confir?yi,/;Lnte , leges condere. Contradisifife enim Prdatos omnes ^ Barones , Magnat.es Ppp ^ ^i ^CCLESI^ ROMAN^ ^ NtSiks Pontfficios. cUm igttm njiokntum nullum durahik ftt y nrticnios tUos abolendo,s meriio ejje, Qiiod argumentum ad ium^ mam Regum Hungarise , Iraperatorum &: Regum Rodol- phi 1 1. Matthise , Ferdinandi I L III. & Leopoldi , quo% rum confenfu , authoritate 6c fidejuramento obftricto j, ar- ticuli confirmati receptique funt^ ignominiam pertinet. Qiiafi vel nonxque illis, aclnfulato huicTitulari, hoc ell Scenico Epifcopo , Hungari:^ jura cognita fuerint > vel adverfus eadem jura ea in re pra^varicati fuermt. De coetero conftat fatis , quemadmodum negotium hoc in Pa- cificarione faltem Lintzenfi A. m.i>. c.xlv. conclufa^ & Georgio Rakozio exhibita y geftum fuerit. Ex primo Or- dinis Ecclefiaftici ftatu contradixerat omnino Archiepi- fcopus Strigonienfis 5 Georgius Lippai , eique Seculares nonnuUiy Ladiflaus Csakus, Francifcus Revai , 6c Fran- cifcus Balaffus aftipulati funt. At contradicenti fortiffime Comes Faulm Palfy. Curise Regix Judex , coeterique non Euangehci duntaxat , kd Pontificii etiam Proceres teclamarunt. Deinceps poft graviliimas cum Clerocon- tentiones, Status Euangehci in eo effe coeperunt , utper Georgium Barna ad Regem tota caufa devolveretur. Tum igitur Archiepifcopus , eique adhserentes nonnulli aUi , Euangdicortrm Statuum fupplicationem ad Regem im- pediverunt anteverteruntque ejufmodi refponfo : Ne for- tijjimum hoc antemurak chrijiiani orhis cum uni^uerfali rmm in manus Turcarum perveniret ^ facikque univer/am Nationem dek- ri contingeret , ad ea evitanda primum in A. m. d. c. vi. Pacifica'' timis Viennenfis \^rticuk\. Ithertatemreligionis convedi oportuit -, qu£ quidem concejjio priks tantum Statihus ^ Ordinihus , oppidis item privikgiatis ^ militibus fa^a.in A. m. d. c. v 1 1 1 . ad viUas quoqm ^ oppida extenfafuit. Porro e^dem concejfones inA, m. d. c. XVI i i . ampliatAyfoJimodumveroA.u.'D.c.y.%\i.art.G. Dipkmati Re^ gio injert£ fuefum i acdeinceps cjuihufuis ferc Comitiis additoai^- ti' PERIODtJS SEPTIMA. 4S3 tkulo confirmau. ^ibus mn agmfcunt CAtholki fefe contravenif y?5 aut occafwnem turhand^ c^inetts facif^ue fuhlicAexhihntffe.ne-' c^ue concefi^nes frnelfachs extinguere ntut aholere conatos ; cpin fotiiis KfArticults frdfertim Pactficatioms Viennenfts , c^Uii funda" mentum efl ac rohur totius fiatus admijf^ reltgtonts ^ pr^dtcits arPi" culis 3 atc^ue adce fr^feruis Diplomatts Regti art. i . ffe accomodare fiuduerunt. Sic Uiploma tradatus Lintzenfis a Statibus Re- gni univerfis 5 cum folenni hac claufi.ila > Contradiciionihus Cleri y aliortimque Secularium non ohflantihus , imd iijdem in per* petuum nullum 'vigorem hahentihus ^ confentiente Rege , rati- habitum, articulifque Anni m. d. c. xlvii. infertum eft. Qiiod fi Titularis ille in manifefta luce adhuc dum cxcu- tit 5 Pacificationis Viennenfis ab liniverfis Statibus Eccle- fiafticis & Politicis fubfcriptx , claufulam , qurE fic fonat : Nos itac^ue fuhfcrifti nunc invicem concordati nomine omniumSta^ tuum ^Ordtnum inclyti Regni Htmgarid^ Partium fthiannexa'- Yum^ lihere d^ Jpontanee ^ animoque hene Aeliherato Jpondemus ^ promittimus ^recipimus ^ &cc. expendat , & perfidias fux te- la amentata agnofcat. Tertium argumentum manifeftam Authoris ejufdem fraudem propalat. Inde enim petitum cft, quod. fiomnim tolerandi Bttangeliciin Uungaria effent ^ Cal- vinifix, tolerandi ferent ^ quatenus Confeftonem Helveticam-y Lu- therard verb , quatenus Augtfianam profitentur. x^tcjui^ Calvi*' nifias ah Helvetica , ^' Lutherams ah Augufiana Confefione defei^ vijfe, Et Calvinifias quidem ah Helvetica , c^uia ciim hdc cap. x l . profiteatur , fe comprehenja fymholis ac fententiisquatuor frimarurn (^ prizfianttfiimarum Symdorum , cekhratarum Nic^x, Confianti*- mpoii^ Ephefi ^ Chalcedone .^ corde (imero credere ; ilUtontrit pertendant Pr4mb , higamum clericum ejfe pojje , cjuodNicdnam Sy- nodum vetuijfe ^ Jfifiiniantts Novell. 123. e. i.ii.i^.(^K^m- hroftiis Epi/i. 8 2 . teflenttir ; Sectmdb , Epijcopum iRomarmm mnefje Principem omnium Patrianhartm, cjnodrpfiim tnmen CmcHium ^^ cmum Canme 3 9 . ex ArahicO per Ptfanum converfo , hcc non Chit- Ppp 2 ce- ^84 ECCLESI^ ROMANiE cedonenfis Concilii Patres Act 3 . in rektione Concilii , definiverint: Tertih negmt Sacerdotern inBuchariJlia offerrccorpus Chrijii 5 qtwd i^fum cjuooiue Canone i6. Conciitt Nicmt difnitum fit : Suarta Ordtionesfro mortuis Canone 65 . ArahicofrohatAS ^rejtciant : ^lutn- to Efijcopi Romani in Conctltis fr^ftdentiam in Concilio Bphefino ta- men exemflo confrmatAm imfrobent : Sexto denique CMonacha^ ttim Comtlii chakedonenfts Acti^, Can. iG.Jlahtlttum damnent. Sed &: Lutheranos defecifle ab Augiiftana Confcffione, inde Gomprobat ^, o^iibdifft t^iVr^fatione lihri Concordi^ eam, va-- rtatarri fojteriorem rejiciant ; contra invariatam autem profiteantur y Primo^contra artictilim 10. chrifumin Cosna Domtni nonefje (uh fpeciehtis panis. ^vim: Secundo corttraArt. 2i. CMiJfam abolen^ dam ejjey Tertio contra ari. i. Bpifcopos controverftarum^ 7wn e([e Judices. Long;^ funt ambages ^ injuri^r vero fraudefque lori- giiTimx: Taceo> quod Diplomata , quibus liberumreli- gionis exercitium Euangelicis -in Hungaria conceditur > Helveticx &; Auguftan;? Confefllonis ne uno quideui api- cc meminerint ^ nedum Euangelico.s ad alterutram reftrin- xerint. Qiia vero fide fcriplit Barzonius y .-Helveticam Confeflionem c^y^.xi.comprehcnfa fymbolis aefententiis quatuor primarum & pri^eftantillimarum Synodorum, fim- ^pliciter fcilicet & in univerfLmi recepifle ^ ciim tamen ver- ba cqnfefliQnisi non de quibuflibet Synodorumillarum fen- .te^tiis , fed de iis duutaxat , (]}\xde incarnationis Domini no^ Jiri Jeju-Chrijiimyfierio loquuntiir^iidpronunti^LYCtit, Qiiid vero ad myfterium illud fententia^ ex Conciliis a Barzo- j^io eitat^e? ItanotoriiE fraudis coram toto orbeillereus eft. Qiud.quod fimiU etiam fraude non ex veris &: yyyiaiois , fed fuppofltiis , Arabicis inprimis Concilii Njcxni , nec a Gelafio> nec a Juftello^ neca Petro deMarca, nec a quoquam Antiquitatum Ecclefiafticarum: perito agnitis , fed 4 M4chitis &: Neftorianis ^ uti Doftifl:', Beveregius An- m, inConciL Canones pag. 2 1 z. probat > confiftis canonibus, fen- PERIODUS SEPTIMA 485; fententiarum fuarum quifquilias collegit : quod infuper Novellam 123. citat^ qux Concilii Nicacni ne qUidem me- minit, Imperatori JulHniano affingers, quod ex glofia nefcio qua arripuit : atque etiam Canonibus Concilii E- phefini fupponit id , quod de Concilio Pontificius forte impoftor aliquis fcripfit ? Par ratio eorum eft , qux Lu- theranis objicit, utpotequi invariatse Confeflloniadhce- rentes, vel Art, 10. pcrjpeaes nuda accidentia defignari: vel ^/^ nomine facrificium incruentum venire : vel Epi- fcopis in Confeffione infaUibile 6c fupremum controverfia- rum potius, quamminifterialejudiciumtribui, conftan^ ter meritoque.haftenus negarunt. Annon igitur in re feria gravifque momenti publici impoftoris notam perfonatus lile Epifcopus meruerit, peritirerum judicent- . C C CI V. Sicut vero- Barzonius ille Hungaricarum ^^*^' Pfintffi- Ecclefiarum privilegia teftatifiima in apertaluce , futiliffi- ^"^J^^'^^^^^^ • mis ratiuncuhs 5 perfidia: cleri horrendx certiflimistefti- 'b»;^,'^^/^*- bus, oppugnare non dubitavit : ita nunquam non Clerus- "^''';^^]^'^^'^ ' in Hungaria Pontificius eo confilia fuaapudPrincipes coe^ tera optimosdirexit, ut Tranfaftiones univerfr verbis fpe- ciofx, re inanes , imo fubdolis deprehenderentur. Ete- nim nunquam fere pa£tis potentiores fteterunt. Hinc adeo Pacis A. M.D.c. vi.conditiones, Botskajo urgente , initx mox ita violatx impune fraflrarque funt^ut A. m. d. c.xv i i i. Bethlenius magno iabore eafdem redintegrare necefliim habuerit. Redintegratas denuo ita Pontificius clerus lar ceflivit infinitis modis temeravitque, ut A. m. d. c. xlvi i. Georgius Rakotzius, Tranflylvania: Princeps, ingenti labore reftituere , nonagiiita Templis , qua: vi erepta fue- rant, recuperatis, coaftus fuerit. Qiiantoigitur fangui- ne Hungaris Euangelica libertas conftiterit, judicabunt, quibus res geftir obiter compertiE funt. Veriim neque fic * alma pax &: libertas Ecclefix in tuto navigavit. DenucK Ppp 3 quip^- 486 ECCLESI^ UOMAN^ }Def}!i9 Eoie- quipipc evcrfis , qux Pacificatio reddiderat , Templis, /^ f^^^zf"^'^ anerrx perfecutiones ubiqiie per Terreftres Doniinos,quos D^m/W; />.fr- adverl us publica pacta coniurgentes coerceri par erat^ fecntimem graffari coeperunL Comes Franeifcus Nadafti, Divindi pattmt4r. ^^^^ vindi6tx virgulam paffiis , in Comitatu Caftriferrei , Sopronienfi, Nitrenfi, ferro flammaquecunftamifcere: alter P!iulus Efterhazuis ^ a Pontifice Romano nuptias vcum germani filiainceftas indulgente^ ad perfequendos Euangclicos voto obftriftus , in Comitatibus Vefprimien- fi 5 Pofonienfi , nec non diftriftu lacus Torto, adverfus E- vangelicos carceribus , profcriptionibus diris , fuppliciis fxvire. Tefteshodieque funtEccIefiiEoIimflorentiffirttcE^ Gapenfis , Szencienfis , Cheitenfis \ Chepregienfis , rqux multorum fidelium in ipfis Templi penetralibus intern^- cionem, aliorum ex turri prarcipitationem perpeffa eft} innumerxque aline. Secuti Archiepifcopi &:Epifcopi, in fuis quique ditionibus , in infula prarfertim Challokotz 5 in cocteris etiam locis Barones Nobilefque ad fummaiti crudelitatem nil faccre reliquL civitaM mox C C C V. Immuncs tamen hadenus Regias 3 liberxque ^^'''^/^'.?''« Civftates 5 a folo Rege dependentes 5 manferaBt. Inventa tamen eafdem infeftandi ratio eft , quando occafione quo- rundam Procerum Pontificiorum 5 Nadafti , Serini , Fran- gipaniy aliorum 5 Francifco Rackotzio adhaerentium 5 quorum privata ftudiaeo protervix delapfa funt, latar- mis Regiam Majeftatem impetere non dubitaverint , A. m. D. c. ixx. miles Auftriacus in Hungariam introdu£his , vi- #T'eV/7/?«^«w^ticia ubique fere arma circumtulit. Tum enim Archie- r^w/)/*f. ^tf-pifcopi, Epifcopi&rjefuitae, inturbido pifcaturi, mili- i^ileplji^^ ^^^^ illiusoperaubique fere Templa occuparCj verbi Di- bu^, »nM- vini Miniftros alios expellere , alios in carceres compinge- dnntur, ^^ ^ ^j-^^ trucidare : plebel^ vi &: mul£lis ad ampleftendas Cerimonias Pontificias cogere , Nobilibus aliifqtie Euan- ge- PERIODUS SEPTIMA. 487 gelicis milites obtrudere , tributa imponere , atque his pluribufque violentix contra jus &: fas attentatse modis , fraftos partibus fuis adjungere aufi , Euangelicx Religio- nis in Regno ifthoc myo^gSeicty mohti funt. Mihtari bra- chio fuccinfti ^ Georgius Betzeni , Archiepifcopus Colo- thenfis, Jaurinoj Comarinoy Owarinojuniverfaquere- gione circumjacente : Leopoldus a Colonitfch, Epifco- pus Nepftadienfis , infernalis furia , Pofonio : Johannes Pangratz ^ Epifcopus Vacienfis , Tirnavia : ahi Patakino , . Rivahno, Tokajo, Berentzino, Modino, Tolyaino, Tarzahno , Lizkaino ^ Bopfmo ^ Uriguarino , Berexazi- no^ Chremnitio , Neofoho, Eperiefino > Regiomon- to, &:c. imoextotiusfereHungarisefuperiorisScinferio-' ris omnibus fere oppidis & vilhs verbi Divini Miniftros , ahis fupphcio mortis afteftis , ahis carcerum fqualore ma- ceratis , alus in- triftilhmum exihum abaftis , exegerunt. Adverfus Benizenfes 5 Pakovienfes, &:Jurahikenfesdiris modis fevitum , &C poft occifos phirimos , nofmuUos etiam. • ad Temph valvas fufpenfos , civitates ipfx ignimcenfxj tantum non folo adxquatsc funt. Ecclefise Reformat;^ Ee- chenfis Paftor Johannes Baki , una cum vidua Laurentii Surii y Ecckfix quondam Comarienfis Miniftri , ille vi- vicomburio , hsec gladio Comarini vitam finierunt. Taceo innumeros hinc inde, Caflbvise inprimis&: Pofonii, ex omni hominum ftatu , aetate 3 fexu , indivta caufii , diver- fifquefatis, adnoviffimafupphcia raptos, exihovemul- tatos, quos inter Comes etiam Stephanus Cotskai, in- clytorum Hungarix vindicum nobihffima propago , ^ gente Sc mente inclytus, Claudiopoh in exiho mortcm oppetut. • C C C V I. Ne vero juris quodam prxtextu crudeHtas , TrihutiiU Po- & cahdiffima caUidiflimaque evertendac rehrionis confi--^'"!!'*^'''; lia deftituerentur j Pofoniiextraordinarium tribunal, ju-,fx,»£«jj,^e^ di. 4?8 ECCLESIJE ROMANiS -ikosMrg>u. dicibus conftans Partim Ecclefiafticis , partim Politicis, -fes pUres Pontificiis 6c juratis Euangelii hoftibus omnibus , erigere, evtr.it, ^tquepo ad dicendam objedliE miro aftu pcrduellionis cau- fam^ fpeSbatillimos quolque citare placuit. Initium fa- dtum eftabovibus, Politicis Magnatibus , aliifque,quos faciiiiis perverti poffe y perluafum hoftes habuere. Qiii in- nocentice fux confilivadimoniumprompteobiverunt, iU U pierique contra juraRegni^ "etiam non auditi, convi- . 6ti 5 in carceres abrepti ^ arreftis detenti , impenfis graviili- mis exiiaufti , ad mutandam denique rehgignem ^ fiberta- te promifla, invitati pelle£tique funt. Qiiorum adverfus apoftafiarri pectora fatis munita deprehenderunt , iis prce- textu fideUtatis obligandar 5 oblati funt libelli (reverfio- nalcs di£ti; quibus fi.ibfignatis proteftionem Paftorum fuo- rum ejurarent^ promitterentque , -non impedituros fe, quo miriiis lacrificuli Templa occupare & Pontificia iis facra inferre poflent , donec fcilicet accedente illuminatio- ne Spiritus 'S. &: ipfi a facrificulis meliora edo£ti , abdica- ta hiierefi fua, Pontificias cerimonias ample£terentur. Ita Magnates , Nobiles , plebeii coram Phalaridis tauro illo comparentes innumeri 3 pars in carceribus , aliifque modis vita orbati, pars horrendum inmodum exagitati divexa- tique 3 pars denique carnis imbecillitate fubafti , fidei in graviffima illatempeftatenaufragium pafll, quam Chri- fto& Etuangelio €jus fidem debuerunt, reclamante con- fcientia, fregerunt. vafieribm C C C V 1 1. Scd gravior & flagrantior vis incubuit Ec- ci'ioqm eodem clefiarum Paftoribus , in quorum , in irruptione ftantium, KeneldiLiu^'^^^^^^ cardinem verti incolumitatistotEcclefiarum, per- qHoqt4e tribu^ fecutorcs nou ignoravcrant. Qiii proin rebellium , invefti- wVi /v/^rg^ridorum praetextu^judiciorum extraordinariorum faciil- wicofiflmta', tatem nuUo negotio impetrarunt. Tria igitur ejufmodi ju- dicia conftituere placuit 5 unum Tirnavi;:e 5 cui fe Pofo- nien- . I PERIODUS SEPTIMA. 489 nienfes : duo Pofonii , quibu5 fe reliqui per Hungariam Miniftri fifterent. Nequetamen primo ftatim coetucun- ftos citaree re vifum, fed paucos duntaxat , eofqueAu- guftani€ Confellioni addiftos 3 ut ex paucorum luccefru , quid de reliquis fpei aff^ulgeat , periculum facere integrum foret. Giimque firmum ratiimque habuerint^ rebellionis objeftcX calumnia religionem univerfam abolere^ mortis metu libellos fubfignandos obtrudcre extremis viribu^ ^^' lcnpT!!!*^' nati funt. Summalibellorum capita erant: ut cJ^//;^//?n£- ^«^»«'"''^/"- vangelici utrtufo^ne Confejjtonis , Schoiamm Reciores , cantorcs ^ftu- "^tUtHnfHh' diofi ^ aditm (L) i^ut mimferium omne five eccicfiafticum -i fi- jcubemts,t>H- ve fchdafticum y ad €vitandum fententias iudictaies ^^ fihi profter*^^^^^"''^'^^' ohjeoium reheiitonis crimen immiJientes , propria fuhfriptione figii' exiUum fp»- iornunita penitus ahdicent ^ neque partcm uiixm jiveciam five pa- ^'^"^^^^y ^'quam nmm per criminis ulhus confcientia vi6ti hbellos obtuliflent , • in^ m»gariam ftantc Fifco Re^io 5 Nicolao Mailath y ad univerfalem r«wM/«//?rfl omnium rehquorumper totamHungariam, etiamtnbu'- «•«w, tariam, Ecclefix Sciiolxque Miniftrorum , quorundam etiam ante ex Ecclefiis fuis exturbatorum ; nec non can- torum , ftudioforum ^ ccdituorum , in menfem Februarium Anni fequentis m.d. c. lxxiv. procelfumeft. Citatori;:e h- terx Georgii Szelepzeni:, Archiepifcopi Strigonienfis , ceii vicariam Regis in HungariiK Regno poteftatem , defun- fto pridem Regni Palatmo , Ordmibus invitis obtmenris> c»»«/'//*M;. manu fubfcriptx^ ligilloque munitse fuerant. Citati alii rejroybrn- q^idem > in tributanis maxime Regni partibus, a Supe- rioribus fuis comparere diferte prohibiti funt: aliiadver- fariorum fraudes foepius experti 3 atque etiamnum fubo- doratij nondumforteitapericlitantibusecclefiis fuis^fu- aiiiparent, ga occultationeque faluti fux confuluerunt : alii Deo & gr^vrbH< ra Q2i\\{:z confifi , non obftante iudicuformapIanefufpe£t:a^ dMiii, utpote quae non ta»m convincendis puniendiique maligne intentati criminis reis 3 quam evertendx tot Eccleliarum libertati ^ aucupandoque tot violentiis praetextui infervie- bat> PERIODUS SEPTIMA. 491 bat, Pofoniicoramjudiceinfenriirimo, juratiflim6que fe (iftere ftatuerunt , partim quod fub fiditio prxtextu cau- fam Dci Sc Chrifti verti penitius cognovillent , quamab univeriis deferi Deo contumeliofum rebantur merito 3 par- tim quodmftansa facrificulis jamjam fubrepere paratis, graviliimum Eccleiiarum penculumideftlagitafrets par- tim uttotimundo conftaretdeinnoccntiaFaftorum, qui capitali criminearcelliti, (i non comparuilfent, gravem haud dubie patrati fufpicionem mcurnfient j partim quod obedientiam Magiftratui teftificandam cenfuiflenti par- tim denique quod coniiliis , precibus ^ obteftationibus Eccleiiarum, prudentioriimque judiciis fe ad comparen- dumurgeri mtellexifTent. Memoratu haudindignumeft, quod procedente ea citadone Georgius Getfeni:, abauliE famiharibus interrogatus , quid fibi tot Paftorum , de quo- rum innocentia conftet omnibus, citatio vellet ? refpon- dit : Ftimculttm Emngdicts Hungaris texuimm , c^uem ft collo eo» rum implicare fotenmm 3 nuno^mm fe deinceps in pedes eorundem religto eriget. Si njcroidnon ejjecerimus^ nohis ^ ttonvohis ^ inu" tilem molejiiam facejfiverimus, . CCCX. Comparueruntigitur fecunda citatione i^-y^umerui hac non exieuo numeroPaftores, aliiqucEcclefiarum&:'''^/""''''- bcholarum Mmiitri^ ultra ducentos quinquaginta, quo-^«<. mtfij^it^ rum plerique Auguftanx Confeflioni , quinquaginta fe- '^'^- ptem veroReformata^addifti fuerunt. Singulorum illo- ^,7;,;,;V/^. rum aftiones , diverfa fata , exitiifque defcribere, infti-^'«'/^^''^^*- tutse traftationis brevitas haud patitur. Summatamenca-^^^^^^*^;^^ pita , quando res eft omnis pofteritatis memoria longe di- f^/^/M. gnillima, obiterut deUbemj ante omnia ad tribunal feu 'Excelfam-^ utivocabant, ^'^^^^«jprovocatisextantonume- ro fex tantiim , (ex quorum ore reUquos omnes , atque eos etiam, quorum ipfi nomina ignoraverant , &rplerof^ que etiam adeo locis diflltos , ut fe invicem pauci nove- Qjqq z rint. 4^92 ECCLESIiE ROMAN^ rint, judicare ftatuerant) per Regium Hfcum aftioejuf- modi intentatur , quod jaltcet foflfojito Dei homimmque tmo- re totum HungarU Statum Romam-Catholtcum , i^fumque adeo- Regem idololatria infimulare y contra B. Virginem C^fartam y San- fhs demortuos , eorumque ^ chrijli imaginespra concionihm adfO'- tulum hahitis gravtjftme dehacchari , Venerahtle Sacramentum con- culcare jceleratis rehellihus , Sua CMaieJiatis hojithm ^ confenfu , ofe (^ commeatu fitccurrere ^ earum adventu gaudere y Turcis ad occu- fandum BungariA Regnum viam aperire non reformidajfent , cri- mimfque adeo Ufa Bivindi. (^ human^ .CMajefiatis caftttfque ^ ho- norum omnium amittendortm reosfe fecijfent. Hic reorum quif- que pro fe pertendere, utaccufatio, quoadea, quxre- ligioni Euangelicx in reliquo orbe Chriftiano rcGeptse conimunianon funtj homines notet , crimina argumenta probet, teftibus.coniirmet. Palam enim ex accufationis plerifque capitibus fierijnontamrebeUionem^eujuscau-. Accufatomm f^ citati fmt > fpeftari , quam rehgionem peti. Longum fir(^Zy*^ vero eflet Aftoris 6c judicum adverfus reos fe defendentes mafcule, in obtrudeadis procuratoribus,, ferendisprxju-^ diciis 5 dechnando legitimis probationis onre , fuadendo per fubornatos Forgatfium, ahofque ante latam fenten- tiam , ad evitandum fupplicium , quod effligituri nun- quamfint, fubfcriptione hbelbrum > & fpontanei exiUi ^. traditionifque Bafihcarum eleftione, ftrophas pertexere» perMeliknis Ccrte fifto immauis criminis perdueHionis adverfus Re- 7lT l^'^'*^'*^'Z^^ 5 prxtextucaufam Chrifti & Euangelii ejus oppugna- pagHmtihm^^^ cfTe >, argumenta planc (pg/^oi^/jca^arguuntivekitiquod ^gnmemis. jam ante fine uUo rebeUionis pr^^textu phires Ecclefiis fuis moti funt : quod ne unius quidem Paftoris comparentis rebeUio idoneo five tefte unieo five teftimonio probari po- tuit: quodPaftorumEuangeUcorum, fiquidem rebellio- ,.. nis complices. fuifTent 3 vitseJudicesPontificiinonmagis uticjue quam Magnatibus Pontificiis parcituri , neque r.ei fGe- PERIODUS SEPTIMA. 493 fGelus adeo horrendiim Regi Regnoque perniciofifllmum, exilio vel muneris abdiGatione fpontanea luituri fuerint : quod Pontifieii faniorcs in Hungaria, nominatim etiam Forgatfius PriE fes Judicii, Sc Zitzius ejufdem AfleflTor, innocenti:s eorumquoadrebellionem teltimonium perhi- buerunt , non aUud quam cotitumaciam in fubfignandis libelhs iifdem exprobrantes , & folam hanccarcerumve- xationiimque caufam allegantes : quod Rex Hungariam univerfam ad unitatem fidei reducere , 6c hoerefeos pefl:em extirpare fl:atucrit: quod jamante Barzoniuseditolibel- lo cleri Hungarici propofitum aperuerit , priufquam in Minifl?ris ullam rebelhonis noxam , vel ejufdem fpeciem invenire hofl:es potuere : quod Judices Delegati omnes Pontificii, partiumftudio dufti, Romanoque Pontifici fingulariter obrioxii fuerunt. Qtii enim aderant Pohtici , Pontificii erantomnes^. cleri prxfentismancipia v&apocarcb^ ja, ne hifcere quidem adverfus Purpuratos ^ufi. Forga- thfius certe Rima-Szombathenfibus 3 pro Pafl:oribus fuis intercedentibus 3 fic refpondit : No/ite, perDeum, niemole- fiare 5 g^/zM ^ fic me Dchs adjuvet , ne ipje quidem fecurus fum. Si' *vel hifam , rehellem me dicent , ^ in> carcerem abriptent, Igitur honi Pafiores fuhjcrihant , c^' vias fuas abeant, Eccleliafl^ici vero erant Arcfiiepifcopus Szlepzenius^nec non Epifcopi Hun- garice praecipui , qui Romano Pontifici „ irque ac ahi Epi- fcopi, juxta Pontificale Romanum Pii V. fic inter aha Conceptis verbis jurarunt : H^reticos etiam y omnefque rehelles Fontificiy extreme me perfecuturum , acmfeftaturum^juro. De- nique non rebelhonem , fedr^hgionem crimini a Judici- bus ilhsdatam eflTe , e!ariflimo indicio efl: , quod coniiho- rum omnium principium 8r finisnon fuit nififubfcriptio libellorum , quibus fe tradituros ecclefias , vel exulaturos reciperent. Qiiibus aliifque etiam argumentis pr.Tgnan- tiffimis fretuslIlufl:risPra":potentium UnitaruminBelgio dqq j Pro^ 494 ECCLESL^ ROMAN^ l^rovinciarum ad Aulam Cxfaream Legatus, Gerhardus Llammcl Bruininx, libello Earundem Provuiciarum no- mine C;rfareiE Majeftaii A. m.d.c. lxxv. oblato ^ inter alia demonllravit , Pojomcnfis 'judtciiVrocejJum mn Rebellionis y Jed ..Reltgioms Enangeltcdperfeq^uendd caufa injtitutitmfutjfe , atc^ue juh-et ohreptiomhm oftimum fallt Frincifem -, Non^ convtcios , verum . tmocentes e(fe Pr^dtcantes EuangeLtcos , quotquot A, m. d. c. lxx l v. ad furgandam tuendamque innocentium citattom parendo , m Pofo* nienft pidicto comparuerunt ^ m proinde tniqtujjime ad Reverjaltum Jubjcrtpttonem Pr^dtcantes urgeri. Neque aliani obcaufam in Comitiis Sopronieniibus axxviii. Maji adxxiii.Dee. A. M. D. c- lxxxi. celebratis Judicia illa Extraordinaria ad- verfus Euangelicarum Ecclefiarum Mmiftros inde ab A Mv D. c. Lxx. Tn*navine Sc Pofonii celebrata , a Statibus Regni revocata^ libellique etiim , quos Meverjwnales nuncup^-' pant 3 in iifdem judiciis extorti , in perpetuum aboiiti • funt. jccufafi h- C C C XI. Adverfus innocentes Paftores & inauditos njcfff^es d,i- etiam plerofqus polt libellos dm fatis , mira minarum pro- miirioniimque (nam fubfcripturis in exilium fmgulis a Co^ lonitzio exHungaricaCameraquinquagintafioreni, via- tici loco promilii funt ,} mixtura ^ fruftra obtrufos 3 fe- ralis iententia mortis diro carmine d. iv. Aprilis A. m d. c« Lxxiv. 6c triduo poft eadem adverfus Reftores Scholarum lata 5 &: a damnatis omnibus imperterrito loetoque animo, paratis haftenus propter Chriftum vita fortunifque omni- bus exui y excepta eft. Atque utinam , qui tanto animi prxfentiftimi robore fententiam mortis exceperunt , omnes temporis moraa Judicibus deinduftria euminfinem de- lefta, conftantiam fuam frangi 5 feque ^ metii mortis pau- latim praccordia fubeunte , ad Judicum nutum inflefti , paili nonfuiffent! Gloriofiiis certe de hoftibus fuis trium- phaflent omnes. Sed en Judicum confiliis iuis de everten- da mKaniur PERIODUS SEPTIMA. 495 da religioneunineinfiftentium rcchnas! Poft fcntentiam mortis latam Regius Procurator ab Archiepifcopo iJcIe' gato Judice demum fubmonitus, abExcella Sedeunpe- tratj ut damnatos ad tempus executionis uique carceri- bus mancipare Uceat. Cumque neque hoc terrore damnati C^ '« Hf^^rs moverentur quicquam 3 in hbcram laxamque cuftodiam , JJ*/////*^^ ex quanon invitis Jiidicibusquifque, dummodo Chrifti damenfMr, I caufam prodere anmius eftet , fugam capeflere poterat, i traditi, ineadem omnes, (exceptis Papenfi, Fileckien- fi , Vefprimienfi , Levenfique Paftoribus Praefidiariis Re- formatis , ad terrendos coeteros die v. Maii, adeoque quinta demum a damnatione hebdomada y ferro apud do- [ mum LeopoldiColonitziivinftis, &:in arcem Pofonien- fem abdudlis} ofto hebdomadas integras exegerant. Quo var,isartihm . temporis intcrvallo exquifitillimas quafque artes denuo ^^MJ^"-/: f ' Judices ipu, mprmiis Archiepilcopus Dzeepzemus^ &Ciorumpeiiech. immanis iUa Tigris Colonitfchius 5 pervertendis Sc ad fub- fcriptionem libellorum , quam folam redimend^e vitce , & pretii etiam impetrandi conditionem prsefigebant, fubi- gendis explicuerant. Modo exUbera cuftodia excedere, fugam arnpere jufti: modo verbenbusad fanguincmuf- que, ipfius etiam Colonitfchii manu , coefi : modo no- - vis inquifitionibus vexati : modo tnremium propofito metu ad facienda defiderata invitati funt. Forti animo ten- - tationes omnes fuperarunt haftenus. Ad extremum die XXV. Maii Fratres Auguftanos a Reformatis fepararij &: iUosquidemad autam Archiepifcopalemfevocariplacuit* ^ Hoc demum artificio nonnihil perfecutores efficiunt.Nam ^^ ^J«^«^T- feparatis ita Auguftanis ab Archiepifcopo, Golbnitfchio ^^ /m/r/ittx & Hoff^kif chero > nuUum non ad labefaftandam eorum "'" ^'"''"' * conftantiam lapidem moventibus , optio tandem datur vel fubfcribendi , five ad abdicationem muneris fponta-- neam > five ad exUium , five ad ampleftenda Pontificia fa- cra ^. ^96 ECCLESI^ ROMANiE cra 5 libellis > vel carceres fubeundi. Subfcriptionem eli- gunt nonpauci, carnis infirmitate vifti : carceres reliqui iiumero quadraginta fex , una cum duobus Reformatis , qui eventum ipeculaturi fe Auguftanis mifcuerant. lUi ffliqmincay- imguli cuui mcrcede quinquaginta florenorum dimifli : hi i^ereiVArios in carccrcs ablegati > mde polt horas ahquot protrafti , & '''■^'''^^'^'''^'•circa tertiamejusdieij ahinavibusin Danubio, ahicur- ribus impofiti, ex urbe fuburbiifque in diverfa Regni for- tahtia vedi , novendecim 5 quibus Reformatus unus ac- ceflit 3 Comarinum : o£lo Sarwarinum : o£to Berenthfchi- num: o£todecim, quibus itidem Reformatus unus accef- Xit 3 Leopoldopohn deportati , ferro conflirifti omnes , & foediflimis carceribus mclufi funt. Et poftremis quidem ^oftodecim additus hftor una cum reftibus , proxime pati- bulum incampofufpendiumminatus, nihil terrore iithoc apud obfirmatos, 6cpro Ciirifto mortem quamvi^ oppe- Reformati, xcxc paratos , promovit. Qui Pofonii fupererant Refor- dHobu^.exce. rnati, feparatorum a fe Fratrum ahorum quidem incon- ^ftllfcnft^to- ftantiam fummo cum dolore, ahorum vero conftantiam nemco^aH' pari cum loetitia fpe£tantes , feDeodevovebanttotos, ea- tera ^'*'^^^^> ^^^ gratia prxclarum agonem ad uhimum fpiritumuf- quecertaturi. Vocatis igitur ad eandem Archiepifcopi au- lam Thomx Palfy , Epifcopi Nitrienfis , Regise Aulx CanceUarii , Epiitola pra:legitur , cujus fumma erat , Ma- jeftatu Regidi dc ¥r./f>dtcmtihm contumacihm , eo quod Tofonii con^ njenticuU cekhrent , (^ forte etiam jdcramenta adminiftrent , at- que adverfus tot Bfifcoforum monita pr^fra&um ohflinatumque ani^ mum frodant 3 (en decreti caufas !} ultimam fententiam ejfe , ut ..in njaridfortalitia diflrihuti mortificcntur. Tum Archiepifcopus fimulata de Colonitfchii ^ quem rufi militis convitio afper- gere folebat, crudehtate 6c fanguinariis , quse continue advef fus Paftores agitet , confihis , querimonia eofdem demulcens j itcrum iterumque fublcrip tionem fuadet , ceu^ re- PERrODUS SEPTIMA. 497 Tcmedium imiciim y quo non tam fuo , quam efFerato Co- lonitfchii animo fatisfieri , ejiifque tyrannica libido repri- xni pollit. Sed obfurduerant pridem ad Sirciies hafce ca- ftiilimiE fervorum Chrifti aures. Denuo igitur iifdem , qui Xupra 5 in Archiepifcopi aulacoadis , Colonitfchius , Hoft- knxherus , Lapfankius , una cum Archiepifcopo dirilftma quaequc intermmati, interaha Regice Majeftatiftarefen- tentiam immotam, atqueafenunc Ejusnominepromul- gari , ne Ub:mm Religtonis EuaKgelicx e>cefcitium in Regno Hunga' rix ampluis exerceatur , afterunt. Excipientibus Paftoribus , Jc non intelligere , o^uemadmodmi Rex nondum -a facramento jura- •menti , c^uod Regni Statibus prd:Jltterit y filutus ^ fintentiam qufi modi per Miniftros fuos promulgare voluerit , iracundi, nonhic locum ejfe difputandi , regerunt. Sine mora Miniftris quadra- '.''. '^'^^''' ginta Scuni, Reformatis omnibus (rehqui enim fedecim '" ""''''i^''> ex numero univerfo quinquaginta feptem, Pofoniicom- parentium, partimjam in carceres detrufi erant, partim fe mature antelatam fententiam, non fubfcriptis hbelhs uUis , fe fubducentes ad Ecclefias fuas , defenfi a terrcftri- -bus dominis , redierant , duobus duntaxat ex omni Refor- matorum choro , Paftore uno , & Ludimagiftro altero 5 a terreftri fuo Domino , Judicii Affeflbre ad muneris fui ab- dicationem fcduftis ;} in vincula raptis obnuntiatum , ad triremes illis eundum , ubifenes etiam addifcere linguam Italicam de^ beant , futuriimqtte fit , ut lac etiam maternum illis amarefcat -, A r- chiepifcopo ipfo animam fuam Diabohs difcerpendam de- vovente , fi ulli, etiam rehgionis mutationem pofthac pro- mifliiro, unquam liberatio inde obtigerit. Exeotempo- renon amphiis fubfcriptio hbellorum, fed mutatio YtXi- ^f^*' ^*'^^ gionis unice urgebatur. Et ex carcere produ6ti eodem die [Zffw*HuH. viginti, curribus teftis impofiti, profequentibusfuriofisf^nVf ;»»»/- militibus , aho deportati funt > Sarwarinum feptem j Ka- *l\'VfJ'^'^*' j)uwarinum totidcm, Eberhardinum caftellum fex. ubi ""^' Rrr ca- 498 ECCLESI^ ROMAN^ catenis onerofiflimis conftrifti , in carcerefque teterrimos. conjeftij omneludibriorum &:calamitatumgenus, inter elFcratos in extremam rabiem hoftcs, Jefuitas cumprimis certatim affluentes ^ Sc ad apoftafiam captivos folicitantes „ forti animo intef preces affiduas , hymnofque ceu loetum Pxana, tolerarunt. Reliquiviginti^cunuselapfa hebdo- made eodem carcere Pofonienle foluti ^ curribus , miUtum infolentiHimorum catervis ftipati , & vertniientis honettio- ribus 5 ahifque > qnx refidua fecum ferebant y Golonitfchii juflfu ftipati^ LeopoldopoUn avedi , atqueibiincarceres iterum obfcuros profundiftimofqueabjeai funt. rex.ttiohr- C C C X I L Ita in diverforum locorum diriftlma capti-^ rendafra- yitatc infaudumln modum vexati cruciatique , documen- %Zitn'r^' ^^^"^ dederunt^ quid expe£tari a Romanis illis Draconi- bus 3 (Pontificium clerum inteUigo} ficubi iis fux fatis vi- res placent , debeat. Pauca recenferi haud abs re fuerit.. Qiii Pofonio Berenthjchmm a{port:iti ^ atque ibi bini atque binifubjugo, bouminftarj conftriftij inarcemdedufti, & carcereejufdemabfconditifuerant j quatuor Reforma- ti, (atqueintereosunus prxcipux dignitatis & authori- tatis} & Auguftanus unus tam flriftis compedibus , veftes ferreos &: quadrangulos acuminatos , tranfverfim utrofque pedes lancinantes , habentibus conftrifti funt , ut neque incedere , nequcab attritu earum y ferro tranfverfim inter utrofque pedes immiffo > calceos omnemque veftem pedi-- bus fuperinduftam corrodente , pedes defendere poflent. Carcer ipfe ^ in quem abtrufi fuerant , tenebricofus , ex- crementis foedifllme fcatens y extrema fuppKcia paflliris deftinatus, qui peranguftum foramen fubiri nifia geni- bus palmifque innixis non poterat > infeftorum inftiper tanta copia refertus erat ^ ut eorum mor fibus 5 ahifque in- commodis infeftati 3 noftes plerafque infomnes captivi du* cere coafti fueriat, Ciimque Pra^feftus ipfe Arcis Colonit- fchio PERIODUS SEPTIMA. 499 fchio flgnificaret , captivos ob debilitatem corporum to- lerandis malisiftisimpares efle, refpondit ille: Farumre- ferre ^ tumultimque forte in agro toto repertum iri , in quo mijertii tllis confecii fcpcltantur, Prolubiti inliiper lub poenacentum & ampliiis baculorum , nec non Turcicorum verberum captivi funt , ne de fua captiVitate quicquam cuiquam communicent. Jefuita nefcio quo urgente, ngidillima hye- me 5 captivi hgna in ufum prxfidii ailata , in fuperioris ar- cis aream deportare , &: aquam ex profundillimo puteo ex- ^ haurire coaiti funt. C^A;^^r/>//^;i^addu£tiviginti, Refgrma- tus unus &: Auguftani novendecirn , poftquam eodem cum Turcis carcere claufi, compertoque, a Reformato con- fefllDre magnanimo non pariim rehquos confirmari 5 ita fe- parati fiint^ utReformatus Turcicis compedibiis iUiga- tus, areUquorum confortio divulfus, in Cwicere peculia- ri, eoqucfoedifilmofolus delitefcere quinque menfes in- tegros coaftus fucnt : reliqui vero exceptis duobus, omnes, Sclavonicx gentis 5 toedio fqualoris carcerum vexationiim- que vicii , fubfcriptionem de abdicandis fponte muneribus fuis , fruftra obtulerunt. Pra:fe£to enim apud Colonitzium intercedente , ut ea conditionc liberentur , refponfum eft, fero nimis , finito jam grati^ tcmportr lihellos ojferri. Ncque alta jam conditione liberari cos pofje ^ quam fi rcligioite /olcnniter eiura- ta^ Pontificia facra amplcc^iercntur, Sic male confulti, poft quatuor fere menfium patientiam , horribiliapoftafia^ju- rantes inverbainfolentifllma nov:E fidei noviflimisHun- garia^ Cathohcis prarfcriptx 5 carcerum moleftias , mor- tifquemetum redemerunt , & impietatis fuce plusquam Bileamicae mercedem , alii quinquaginta 5 aUi pauciores florenos , prout dignitas vel meritum perfonx poftlilare vi- fum eft, retulerunt. Sed paulo poft^ vifa Leopoldopo- li reliquorum conftantia , confcientias furiis ita agitati funt, uteorum nonnulli diei nativitatis fux maledixerint. Qiu Rrr 2 ve- 500 ECCLESIvE ROTvfANiE vero Comarini fupererant tresconfeflroresconftantiillmi, ad fordidiflimos quofque labores , quibus Turcas &: Ziga- ros caprivosihi adftrmgi mos eft,. ab ortu Soiisadocca- fum ufqucj. nullo^ftusofrigoris,. hiemis, c^ftatis difcri- mine> exantlandos coafti ^ Deo.illibatam fidemconftan- Eherbardi- tcr fervarunt. In carcere Bbcrhardmo Archiepifcopus jam ««'«> oftogenarius propriis manibus,, malleorum fubfidio, ita captivos contudit > ut membra etiam Ronnullorum luxiita ofhcjodefungiampliiisnequiverint: eofdem convivis fuis iUudendos , exagirandos expofuit , tandemque in eorum . confpedtu ad labores fordidiftimos relegavit*, &c fe ahifque prccfentibus, rifu contumehifque. omne genus eos profe* queniibuso 'Xd fangmnem ufque defudare fubegit. Hor- rendum cum primis in modum divexati funt ii,. quiZf^t ^ Leopoidc-poldopoti in czrccnhus du-ifTimis attinebantur , numerotriT ^^iwrfp^^i^^- gintz novem, Auguftani feptendecim , &: Keformati vi-r ^ gmti duo. ex quorura cenfu Auguftani tres &: Reforma- tus unus (refipiliens tamen ihco) unius &: altefius diei ine^ dia^ laboribuSj compedibus frafti defecerunt, Rehquos Jefuita Nicolaus Keho, quo homiae monftrum crudehus vix Sol viditj his verbis fahitavit : Ego ratione tum officii y ttm ffecidis manddti vos 'uifito ^ fimulo[ue vobis demntio , gra,^ .] 'viifma vohis ^. nift jujfa feceritis 5. imminere. Pane nigerimo mili-^ tari ^aqua^y ferreis compedibus vincii 5 omnihufc^ue miferiis fuhje^. cli 3 vitjtm morte trjfiorem tolerabitis, Tah Euangeho con- vertere miferosprimo impetu fatagerat. Quosubiadob* nuntiationem ejufmodi iijiperterritps videt^fme mora com* pedibus praefens fcnes juvenefqu?^ Jirmos-iafirmofque juxta conftringi Turcicomore, curat, Deinnocentiafua proteftantibus refpondit : Eqmdem duplkis rehellwnis ecclefa^ Jiicji adverfm Bcclefiam, ^ ?olmc£ adverfm Regem ^ crimina la- boraUs. Smd fi maxime politic^e rehelles non effetis y uti credo i | plures vefm de rehelliQm ne cogitajfe quidern : tanm ob rehellia^ .| . . ^ nemh I PERIODUS SEPTIMA;: ^oi. nem ecclejiajlicam omne gems paenarum commermflis, Laborcs plus quam ferviles &:nunquam5 fubmde ne diebus qui- dem Dominicis interruptos, obfcoeniflima quxque loca. intdnfiffimo ceftu expurgandi , carceres aggercfque effb- diendi, fortalitii aream , uligine madidam , lapidibus^c arenis obdueendi ,aggeres circa muros congerendi , nivcs denfas ventilabris avehendi ,. profligatiiiimorum dcnique mancipiorum occupationibus fuetis defimgendi , ita exa- ftores furibimdi milites, mercede ad fxviendum condu- £ti, fummo ggypJtajck Kellionejperpetuisverberibus^ad-» hibitis etiam haftis , fclopetis ^ &: reftibus aqua madefa- ftis, induratis^ & in nodos coUigatis 5 conculcationc per. pedes , capillorum evulfione y ahifque diriflimis fxvitix modis exafperarunt , ut fimile quid vix ulla hiftoriarum - monumentaadverfusviUffimamundi xct^ctjiuct^ patratum commemorent. Ciim carcer efFodiendus eifet , his verbis haud poftremus inter Paftores , Virprxcipuaauthoritate fyeftabihs 5 apud Jefuitas prasfentes operis proteftabatur : Coram Beo , Angelis- ^ hominihus froteflamur ^ quod crudeliiis: hnge nobifcum agatis^ c[uam olim cum Apojlolis crudelijftmi perjecu- tores egerunt, Apojloli enim fuerunt in carcere : Jed carcerem ftht^ effoderenunquam coacii funt. Nos Apaflolorum difcipult non folum in carcere fumii^ , Jed etiam inaudito exemplo carcerem nohis ejfo- dere cogimur, Sjj^amohrem ut vos ^ ceuatithorescrudelitatistant^, inexcuJcLhtles reddamus , en primtis egoclavuminfgam, Rifupro-^ fufo hxc Jefuitx excipientes , refponderunt : Lahorahitls ergo tanto alacrius 5 quia caufas impuifiva^s tam graves hahetis. La- bores iftos durillimos &pcene intolerabiles fubeuntibus^ panis nigri exiguumdemenfum, tertioquoque die,.ubi optimeeumiisaftumeft, hbumquaaior hbrarum pra^bi-- tum eft> noftu vero in carcere degenttbus nunquam aqux tanta copia facla ^ ut fitim ex diurnis.iaboribus contra- ftam ievarc pc^ent. Interdidtuminfupexoinnibus, neii,^ Rrr :j ia-* ^oi EeCLESI^ ROMAN^ * interdiu extra carcercm occupatis y vel in carcere etiam a- gjitantibus, five clam, five palam vel minimus cibus po- tiifque offerretunQiiod interdidum violantes ex QVfjLivx^uA^ , a:ftu quodam , tum vir coepas mifero offerens 3 una Gum accipiente, infliftis verbenbus pluribu5 graviilimifque , tum muliercula carnis & panis nonnihil gy mpoSat porri- gens, a Jefuitis deprehenfa, coUum maniifque numelhs * • meretricum inclufa, & pubhce per compita, intenfiffi- mo frigore circumducta , nefas expiarunt. Veftimenta Sc calceamenta femel attrita non reparabantur a quoquam , ita ut nudis pedes , fcminudifque rehquum corpus , in confpeftu omnium mandatis laboribus defungendum fue- rit. In carceribus anguftiffimis , pluviis nivibiifque per- viis 5 inter homines maleficos ob capitaha dehfta captos, malediftis continuis facro cuitu defungentibus obftrepcn- tes 5 non raro f um ferpentibus &c bufonibus conflidtan- dum fuerat: a rehquis vero infeftis identidem , quiesfo- mnufque turbati. Etiam in carceribus verbera horrenda iftufque inflifti non raro , ob caufas leviflimas, Captivus enim , Vir egregius doftiflimiifque , ex carcere ad amicum de calamitatibus fuis nonnihil fcripfiffe compertus , hanc> prxfente &di£tantejefuita Kehione, poenam fubiit , ut in terram projeftus, a novem militibus percutientibus, bacuhs fpiffis & nodofis ita cocfus , & Prxfefti calcibus horribihter ita impetitus conculcatiifque fuerit , ut pro mortuo fublatus , ac mox refpirans in novum carccrem fo- lus 5 & enfe ftrifto cuftoditus , fine ulla corporis fangui- ne foedati dilaniatique cura , conjeftus fuerit. rtoientiHin C C C X 1 1 1. Innumerse certe concatenatrcque cala- ^aiZdtum ^itates fuerunt , quas captivi , incredibili robore ex alto PAuacet Na- inftrufti 5 fortilTimc fuftinuerunt ; quarumque apud po- mvntsMtbf ftcritatem fides propemodum laborabit. Singulas vero cvim profequi , inftitutas brevitatis ratione cohibitis non PERIODUS SEPTIMA. 505 liceat: omittere tamen id unum adhiic ^ quod impietatis , nifi falfor, &c crudelitatis numeros omnes implet , non pofTumus. Cum nec authoritate fua ^ ncc fuafionum illece- bris uUis^ nec promifTorum melle:, nec commmationum cruciatuiimque omnium felle id hoftes impetrare a con- fefToribus conftantillimis poffent^ utvel fponte muneri-^ bus fiiis abirent y vel exiUum deligerent , vel rehgionem mutarent ^ aham quercum excutiendam rati , captivos ad Templa aliaveloca, quibus Panaceum Numen veloftt- rebatur a lacrificulis , vel adorandum oftentabatur , vio- lenter pertraxerunt. Vidifles ibi contentionem furiofam impelientium cogentiiimque , 8c ex adverfo certamina Confeflbrum f^ex^ ouptcti^^ ad fingumem ufqiie reluftan- tium! Singuhs fere diebus Solis, feftis , &: jejuniorum temporibus ^ KeUio per armatos miUtes, veluti procliuni inituros , captivos feu extra carceres laborantes feu in car- ceribus deUtefcentesadoriri folitus, in Templi aream com- pellere conatus eft. Reftitantes omnibus viribus , ex car- ccribus raptatos bipennium & fclopetorum iftibus plagif- que horrendis, tantoquandoque impetu, utunoimpul- fu ad fecundam ufque 5 quce atrii carceris erat , januam jaftarentur, protrufoseo redegerunt,uthumumproftra- ti terrx fe affigerent. Mox igitur capiUis ereftos ftantef- que fclopetorum ftimuUs lateri dorfoque infixis , compun- gebant 5 propeUebant ^ raptabant iterum , ita ut totum ift- hoc Temphmi verfustragicumiternonahud^quamcon- tinua quxdam cadentium 5 a^gre furgentium ^ ac denuo in terram propulforum miferabihs jaftatio & provolutio fuerit. Demum feralium iftorum raptuum pertocfi, con- filioinitocaptiviconfentiunt, fedeincepsjufTos, nonex- pe£tata amplius jaftatione , Templum intraturos ^ con- ciones audituros , preces pias ad Deuni fufuros , ea tamerr lcgc^ut mortempotiiTSpra^fcntiflimam fubire , quam vel mi- 504 E C<^ L E S I M R O M A N iE minimam partem cultus illiciti obire malint. Ita atrium Templi ingrefli , blafphemas Jefuitarum conciones au- ^diun.t^ &: hoftibus adakare ufque eos trahere, -atque ad cultum Dei Maozim cogere moHeritibus, &c tantumnon ejus rei caufa in atrio Templibellumcum iis gerentibus, adeo fortiter, mortemetiam oppetere parati , refiftunt^ ut violenta hoftium molimina umverfa irrita ceciderint. In feftolgnatiij utxrafus tragicos plures,^ quiinnumera- to funt,5 recenfereomittam, fummo manecaptivi adla- bores fordidos expulfi , inftanteMifta, interruptis labori- bus Templumadire jubentur. Obfirmant illi animumeo potiflimiim die , quo fe ad vetitum cultum adaftum iri majori contentione, metuebant merito ; Temphimquefe ingrefluros fimphciter negant. Obloquitur KeUio : Bane hom Pajiores^ vim metuitu f Atc^ui ckm d£?mmum haheatis , hikt mn alio modo y exfclli iliud dehet, Accerfuntur mihtes , qui propere aUos bacuhs feriunt , aUos fclopetis urgent^ ahos ftriftis enfibus , bipennibus ahos propellunt , &: inftrumen- ta ejufmodi indorfis obnitentium frangunt, tandemque fefli, &crudehtatis fub dio, infpedtante hominummul- titudine ingenti*^ patrati pertoefi , abfiftentes ulteriori fe- rocia., Jefuitas deftituunt. TumKellio, in furorem con- verfus , duos venerandos fencs corripi jubet , qui a facrifi- culofubornatoverberibusplagifque contufi, & femimor- tui 5 nuUis ad refiftendum vinbus refiduis, unus ad atrium Temph, altervero ad altare ufque rapti,, pedibus bacu- lifque promifcux niultitudinis calcandi proterendique objiciuntur. quibumi, dum Mifla celebrabatur ^ jacen- tes, &: poeneexanimes-5 finitaMiflaa rchquis captivis in carcerem deportati , nunquam pofthac valetudinem recu- perarunt, continuifque artuum doloribus frafti , piasani- mas, alter Neapoh, Curia^ Rhetorum alter, Deo Re- 4emptQrifuoreddiderunt. Prxterea, ne unquam arifa fjE- vien- PERIODUS SEPTIM A, 505 viendi deeffet 3 facrificuli cum Sacramento ad a:grosper- gentes 3 ea plerunque loca , quibus laboribus fuis mfudan- tes captivi deprehenderentur , tranfibant. Atque tuni ite- rumadverfuseoscultumPanaceoNumini negantes brutis verberibus , imo ardentibus quandoque etiam facibus (x^ vitum, nequeceflatum anteeftj quambipennes, enfe^, fclopeti confrafti ) &c captivi , ceu animalia madariora de- ftinata , in terram proftrati , cernuique , in languinc fuo volutati miferc funtj facrificio incruento, quod KelJio- ni unus fanguine madens nunriari p'etiit , in cruentum con- verfo V & Pilatis illis facrificia fua innocentum fanguine permifcentibus , cruentantibiifque. Sic fmgulos, quibus ad laborandum protrafti funt , dies fupremos fibi iUuxifle rati^ reditum in carceres pro beneficio ingenti deputabant > neque precarium inter tot mala fpiritum traxerant > nifi in infirmitate illorum Divina potentia perfici, 8c velut trium- phare coram toto mundo geftiviflTct. C C C X I V. Qiiis vero taUa fando audivit unquam ? ^/?'*'''« Aj'/- Caret exemplis diritatis immanitatifque tanta^omnis ^^-^cZilLlfht tro antiquitas , in qua perfecutores etiam fa:viHimos, veri ^'«'^//j/^^^/ie etiam Deiprorfus expertes, flao;itiolx ejufmodicrudeli-''*^"^'!^ tatis pudumet. Et puduit tandem ixvitix iplum etiam f^tivh prajn- KeUionem , poftquam eius crudeUtas calamitate innocen- '^> ^^''/^^w ^ r ' n r • 10 ^ txtorqmntts, tum utcunque latiataeft, atque fi non vmdictam prrsfen- tem Dei, atinfamiam certe apudhomines, quibuspau- latim facinora hoec innotuerant , extimefcere coepit. Tum enim ad ftropham ^TCciDi^yiix, Jefuitica dignam fe conver- tens , tot malefaftis fimulata quxdam beneficia mifcuit. Nam &:amicos quofdam captivorum aUquando admifit , tc munera nonnuUa iUis confecrata adminiftravit in fpe-" ciem j at peflima reverafide, partem majorem miUtibus aUifquc diripiendam reUnquens , utipoftea captiviscom- pertum eft. Utigitur apudexteros fucum quendam cru- Sff de- ^o& ECCLESI^ ROMAN^ delitati fuse obdiiceret , a captivis die xv. Febr. A. m. d. g. Lxxv. confeffionem beneficiorum illorum propria fingulo- rum manu fignatam petiit. Suboluit fatis captivis ^ quo tentatio illa tenderet. Neque tamen poft longam gravem- que. Gum Jefuita difceptationem , re mature deliberata ,. teftimonumi ejufmodi dcnegandum pleriquc faltem duxe- runt, veriti fcilicet 5 neiarelicita repulfam ferens fxvi^ ret atrociiis , ciim atrociter adeo fxvierit haftenus adver- fus detredlantes obfequium in rebus illicitis. Apochas igi- tur manu propria fignatas exhibent^ quibus teftantur,. grato^s fe agnofiere , quod R, P. Kellio ■fecunioUm k Cuis fuhmijjam admimjlraiKrit : quandoque etiam cihosabenevolis juppeditMos difi pe7ifaverit , denique adventantes propinquos fuhinde ad colloquiafuA admifrit. circumftantiis temporis perfonarumque additis, Acceptisejufmodi dinftioitis apochis iaiinu gaudens im- poftor^ non tantimi eas pro kibitu interpolavit , fedfta- tim etiam divulgavit y fimul fidem detraftaturus famse > quas ejus barbaram crudeUtatem ^ &: fervorum Chrifti hor^ rendas calamitates in mundo propalaverat : fimul gratix &: commiferationis apud Regem &: bonos omnes fontem vaferima ifthac technaobftrii£turus. Certe vix fafta ipfi apocharum ejufmodi copiaeft, cimi ad priftinam crude- htatem reverfus> atrociiis, quam uaquam antehac^ mi- feros afBigere perrexit. DamHatiom- C C C X Y. Ncc dum tameu perfecutionis adverfus y Fajiomm , tot Ecclefiarum Paftores , imo in eorum perfonis adverfus crJe^hjfiml uuivcrfam EcclefiamHungarise.Euangelicam, irftus de- adtriremes, tumuit. quiuimo effferbuit m dies magis. Ciim enim hoftes- parum adhuc apud conftantiffimos Chrifti Confefibres diverfis cruciaruum calamitatumque generibus fe profe* cifl^e fentirentj jam eos seternis triremium Hifpanicarum ^ quarum toties terrore miferos percuterant^ carceribus man-^ cipare ftatuunt. Tantaque Clerum Hungaricum impro- bi- PERIODUS SEPTIMA. 507 bitas & audacia transverfum abripuit , ut horrendam illam ad triremes damnationem deportationemque non tantiim Rege mlcio, fedcontra mandatum etiam Regium fufce- perint. Etenmi captivorum Patroni jam a Clementiflimo Rege mandatum ad Colonitzium obtinuerant , quo is ca- ptivos dimitterejuflTus eft. Mandatum ifthoc Thomas Pal- ty, Epifcopus Nitrienfis, Cancellarius Regni , Judicii Pofonienfis Afleflbr y Colonitzio exhibere jufliis , ita adul- teravitj utintergo ejus adfcnptis vcrbis, ut orare (fcili* cet intriremibus difcant}infinuaverit, mentem Regis ef- fe, utad triremes eaptivi ablegentur. cum tamen omnia & fingula mandati illius Regii verba nonnifi gratiam h- berationemque Ipiraverint. Colonitzius qui non femel an- tchac Pofonii Paftoribus in faciem dixerat : Fos multum Re- gis vejlra clementU corrfiditis, fed nihil 'vohis ea froderit, Si enim *vel decies ckmentijfima de vohis mandata exhihmrit , ego centies tadem mutaho j accepto mandato Regio 5 non dimillionem ^ fed ablegationem ad triremes eo contineri pertendebat. Cumque eo ipfo tempore cohortes ahquot in Hungaria Auftriaque confcriptx , in fubfidium Regis HifpaniiE ad- verfus Melhnenfes mittendce , in procinftu itineris ftetif- fent , occafione ea ufus , die xv 1 1 1 . Martii A. m. d. c. lxxv. triginta fex (duo enim ob infirmitatem ex vexationibus contraftam redditi inhabiles ad iter , rehfti funt} ex me- diis laboribusfub vefperam abreptos , &peroccuhumfo- ramen quoddam Arcis Leopoldopohtanse eduftos , mih- tise Auftriacae duftori Neapohn deportandos , ibique cer- to pretio vendendos , atque in triremium fervitutem redi- gendos tradidit. Ita ftipati cohortibus equitum quadrin- gentorum circiter , totidemque peditum 3 curribus impo- fiti, per avia&ambages praeter urbes& oppidaHunga- rix 5 Moraviam verfus , circumvefti , Sotviennse tandem cum captivis quinque Berentfchino allatis in amplexus Sff 2 mu- 50» ECCLESr^ ROMAN^ inutuos lanientabiliter ruentes , tot miferias patienterto- leratas fibi gratulantes , &c ad conftantiam invi£tam invi- cem animantesj conjunguntur. Reliquum iter pedites, compedibus gravifllmis utroque fmgulipede onufti^in^ ter furiofos milites , perpetuisverberibuSjenfmm&fclo» petorum iftibus eos, fmenctatis, virium, viarumculta- rum incultarumque &:afperarumdifcrimineullo5adpro- movendum iter impellentes , malediftifque contmuis eos obriientes lancinantefque , Scobviorum quorumque hor- rendis ludibriis exponentes , adoram ufque Maris Adria- tici emetiuntur. Tanta fuit afperitasitineris^tantamife- rabile ifthoc agmen cingentium & abigentium crudelitaSj ut captivi hiantia pedum nudatorum vulnera circumfe- rentes , ubique veftigia fanguine fuo cruentaverint. Ut pedes exulceratos &c intumeicentes Tergefti curare ipfi ut-- cunque poflent, coafti funt ipfi faxorumSc cultellorum adminiculo fuos invicem compedes perfringere, quodfi- ne cruentis vulneribus , Sc diftraftis carnium fruftulis fie- ri non potuit. Depr^edatio ibidem miferorum , qui non- nifi laceras veftes ^, & forte abfconditas pecuniolas , rsgre haftenus a ruina defenfas habebant^ adeo exquifita fuitj ut truculentiflimi milites fcrutandis partibus , quas natura ertibefcit y non pepercerint. Demum naturce Sc gentis il- lius tJTnamentis , capillis barbifque &: myftacibus violenter privati, fGediflimequc tonfi , trifte atque lachrymabile fpeftaculum prxbuerunt 5 adeo doformatisillis^.utfein- vicem nifi exlingua novaquevelut confuetudine nofcere ampliiis non poflent. Accefllt dira fames , a:gre impe- trantibus ;miferis , quantumadtrahendumpreGariumfpi- rituniy nedumad iter adco exercitum, totque malitum plus^ quam Scythica Sc barbarica ferocitate adverfus juve- nes fenefve , firmos 6c infirmos graflantium , vexationi- bu^infeftimi conficiendum, fatis eifet. Singulorumdie^ rum.i PERIODUS SEPTIMA 509 rum ftipendium tres terunciierant. fubinde etiam nihil o- mnino datum. Noftu pecorum inftar in ftabula aliaquc loca fordida coaftis, vix quietem uUam ob cruciantia pe- dum 3 totiiifquc corporis vulnera capefTere licuit. Duo nonpoflremi, pietate&doftrinainfignes^ tot vexationi^ bus illis confedti in itinere mortui , &: canum inftar , femi- nudi infcpultique 5 abjedlifiint. Prior fenex ciimpergerc ampliiis nonpoflet, incudisinftar, horrendis verberibus coefus &c contulus, moribundus a captivis duobus iter cum eo continuantibus , &: altera manu ferrum , altera a:grum fuftinentibus , utrinqne a latere fuffultus , &: a lapfu ali- quandiu prohibitus^ in prxcipiti loco , neutro auxiliato^ rum fuftmere valente , in terram prolapfiis expiravit. At ter plauftro injeftus , Sc mortuus ex eodem fme mora abi- jcftus eft. Acceflerat poene tertius , vir fpeftatifllmus, & captivorum princeps, qui afello impofitus, cimi ob tardiorem ejus greflaim fubfequi reliquos hon valeret , pla- gis adeo prxgnantibus maftatus eft , ut ex confraftisna- ribus copiofiflimo fanguine profufo , toto corpore ma- dens ;, pariuB a mortuo abfuerit. Acceflit ad crudelitatis cumulum, quod captivi iidem jumentis ob defatigatio- nem nimiam progredi non valentibus^impofiti, }umen*" toruni loco coefi , & fic ad propellenda jumcnta adafti funt. Sex itidem fratres malis his prorfus enervati frafti- que, in carcere TheatinoreHftifunt j ex quorum nume- ro quatuor piasanimasineodemexhalarunt; duoreliqui poft diram famem ^ aliaque mala^ tolerata , fub ipfum li- berationis tempus NeapoUn deportati funt. Qiiis vero ta*- lia y &- pkira etiam non miniis atrocia fando 'C^Tyrrmdomm 3 Felopumve y ^ durimilesVfyJJly Ternferet l lachrymis? CC C X V I. Antea vero quam triremium prxfeftis Tentntioms- manciparentur, tentationem novam , ad incitasjam ferc "''««^^wpi»*- Sff 3 rcr 510 ECCLESI^ ROMANi^ fnithUnsmcftrcddiQ:!, fubeimt. Duftor copiarum, cui a Colonitzio denf yforttter commcndati fuerant , fignificaverat , Regem Cokmtz^io de ca^ ^cujja» .piruis Jlatuendt quidlthet flemm arbitrium concejjijje. Hunc vero cofiarmn colonello fubgravi omtttendorum homrum fortunarumc^ue omnium foena inju7ixtjfe ^ utinea locaeos deducat y £X quibmnul' lus unquam liberari , nedum in Bunganam redire fojftt. Hac au^ tem mala uno modo evitari fojje ^ fi nomina /ua miltti^ Hijfa7ii- C(Z dare vellent, Hoc demum modo miferos , tot jam exantla- tis calamitatibus , penitus extingui , 6c asterna oblivione fepeliri , vel certe majori .vi ad Papatum cogi poffe , Co- lonitzius, ex cujus pracfcripto cunfta gerebantur, arbi- tratus eft. Sed captivi tot malis obruti licet , &majoribus jtipX obruendi 3 cordate refponderunt , in militiamejuf- modi i utpote a munere & vocatione , quin 6c virium fua- rura facultate prorfus alienam , nec ullo modo futuram Regi fuo vel utilem vel honorificam , fe confentire neu- tiquam poffe. Captivi vefiri , inquiebant , Jumus, Statuendi ^de rwbis cjuidvis plenavobis poteftasejl. Statuite pro lubitu. Mili- tidi vejir^ nomen dabimm nullt. Sic repugnantes excipiunt verbera , correptufque unus ex robuftioribus militaribus veftibus invitus induitur. qui mox eafdem exuens , ab ipfo Capitaneo calcibus feritur , pedibus truditur, fuftibus pulfatur, militibiifque exquifitiirimis modis divexandus objicitur. In ftabulum vero relegati omnestridui integri fpatio cibi potiifve ufura omni privantur , & tantiim non inedia enecantur. Theatx primum coloneUus m confpe- £tum eorum prodiens interrogat : Vultis ejfe catholici ? Da- hiturfc optio vobis eligendi flatum Jeu ecclefiajiicum y feu fecula- rem^ feumilitarcm. Tacentibus omnibus , verberum metu, pergit : Nondum meliores ergo eftis ? Vropediem triremes vos •, quid fit Jides Catholica^ docehunt. Tumjuvenis, parcens feniori- bus, rehquorum loco refpondit, & fymbolo Athanafia- no aliegato , qux fit fides Catholica , explicavit. Rifu ex- ce- PERIODUS SEPTIMA ^ir ceptus a Jefuita aftante ^ denuo interrogatus eft : ^id ve^ ro de Papa fentitis ? R.efpondit idem : De eo fapius mentem no- firam expltcavimt^. nihtl inpr/cjenttarum addittin , c^uia ferro pe- dibtts conftrtchrum linguarn ettam confriciam ejje oportcL Prop ul- r ttHtto eo- fi igitur ampliiis , die v 1 1 . Maii Neapoli ex numero qua- »"«"' «^ '"''*" draginta &: unius , refidui triginta (nam duo in itinere*"'^' mortui coelcftem patriam cum immmentibus horribilibus triremibus commutarunt, fexobinfirmitateniTheatxre- lifti fuerant, trescommoditateoblataa Caprocottam in- ter & Capuam aufugerant} femimortui, utpote quorum^ vix ofTacutis ampUus fuftmebat , appeUunt, ubifequen- ti die pretio quinquaginta fcutatorum in fingulorum ca- pitaerogato, ad triremes vendunturj mox denuo tonfi palatia Officiahum Maritimorum , bini atque bini catenis Gonftrifti fubeunt, &hbro captivorum, feu Mortis po- tiuscertisin corpore, capite potillimum notis compun^ £ti, neque exprefta, uti ahasfieri folet, captivitatistri- remium caufa , infcribuntur , in variafque triremes diftri- buuntur. Ciimque tardius venditionis pretium folveretur, . Germanicx mihtiae Duces die xx. Juhi fanguinolentum confihum iniverant captivorum fimul omnumi repeten- dorum ^, &: lclopetis configendorum. Repetierantque & confixerant mifere , nifi aPro-Rege Neapohtano, Petro Alvarezio prohibiti, nemeditatum fcelus exequerentur , fuiffent. Nihilhicde horrendis , quas in triremibus per^'^-»^^"'* *!'.'•- novem menies mtegros , graviores etiam us , quas l urcae , -^thiopes;, Mauri bello capti> Decnonmaleficinotorii, legitime convifti, 8ccapitedamnatiin iifdem triremibus fubire folent i fortiflimo & conftantiflimo animofuftinue- runt, calamitatibus & miferiis 5 quibus frafti quatuor fub ipfo triremium jugo expirarunt : nihil de Divinis, qui- bus feafl^ci fenferuntconfolationibus: nihil de Evergeta- rum nonnuUorum > quos inter unus ^ cujusnomeninCce- lo ■^Tt ' E G C E E S I ^ R O M A N M lo fcriptum^ chartis hifceillinere fupcrfedemus, priiicf- pem locum obtinebat > charitate erga captivos incredibiU^* ^ex iifdem ^y\y[\ deniquc de Divina vere , &: miraculo proxima eo- r^afioy ^' rundem ex fovea leonum , fornace Babylonica , &:utero ceti per incomparabilem Heroem ^ Michaelem de Ruyter, alterum Belgii inviftum Pericien , feu maiumus dicere ^ Gedeonem , vindicatorum , Uberatione dicam. Taha enira fmgula h;rc funt 5 ut paucis dici nequeant > dignillimae- tiam :, quarfpiilioriqucndamvolumineconfignatai adfe- ram pofteritatem , perfecutionis inauditse , & patientise plus quam adamantinsE exen^pla cumfacro horrorequo- dam admiraturam , tranfmittantun Mtprh reii' C C C X V I L Atquc hsec feries eft affliftionum , hic ^^''J^^" f';*^ ev Pofonio Berentzi- ti.tHcafce- num^ Cornarinum, Eberhardinum , Leopoldin ^ actan- inbusSiirVfiir, ^Q^^ Neapohnad infames triremes deportatorum. Neque TerlefHCs' ^^^^ mitioribus fatis reUqui viginti , tredecim fciUcet Re- Bmcaris iH- fomiati ^ & Au^uftaui fcptem , in carceribus Sarwar , Ka- ""^lZrZn!' puwar , Tergefti Iftrix , & Buccaris Dalmatix nefanda & plufquam Scytiiica crudehtate prefli , & nonnuUi etiam fi- ve morte mgica corporaU , five fpirituaU etiam , pertri- fte naufragium fidei , oppreffi , urgebantur. Et Pofonien- fi qnidem carcere extrafti , poftquam imperatam a Colo- nitzio fubfcriptionem abnuerunt > conftringendi ftatim re- ftibus 3 ipfomet Colonitzio numerata pecunia eas compa- rante, edufti, & pars Sarwarinum , pars Kapuwarinum rapti 3 ibidemque Turcicis compcdibus conftrifti , in car- ceres ftercoreos, foricibus, ranis^ bufonibus ^ ferpenti- bus fcatentes 5 detrufi, fameifiti^frigore, laboribusdu- riffimis , indigniffimis , fordidifllmis ^ -contumeUifque ne- fariis ita difcruciati funt^ ut & fuperiorum &: horum con- feftbrum affliftiones ab uno eodemque Phalaride diftatas efle Jiquido cognofci potuerit. Indc d. i JuUi A.m.d.c.lxxv. ^ , pro- PERIODUS SEPTIMA. ^ij produfti triremiiimque , dummodo emptores inveniri po- tuillent, (nam& Veneti, &novus Pro-Rex Neapolita- nus, <:ui pra:decej[rorisemptiodifplicuit5Compellati,.di- fcrte negarunt, fetot jam miferiis confeftos &: forte in- nocentes mercari velle} fervituti deftinati , poftqua^qua- tuor mille , adeoque pro fmgulis ducentos florenos-, ca le- ge oblatos, ut libellis fubfcnberent , refpuiflent > dudore Gabriele Kover^ Golonitziani furoris fatellite , campana- rum, quocunque veniflTent , pulfu, ceuDxmoniaci^uti latrones illiproclamaverant, excepti , ludibrioque habiti j Tergeftum, in litore Maris Adriatici fitum , addu£ti, at- que ibi primoharis & ftabulis inclufi funt. Ibipropteru- nius fugam , coeteris infciis arreptam , innumeris plagis excarnificantur 5 barbifque & myftacibus , quin &c pihs omnibus violenter, non fine menti Ixftone , evulfis^ pri- vantur cunfti > & fugitivus ex fuga reduiS:i.TS ,cum exqui- fitis quxftionibus&tormentisfubditus, ut reliquos fugx confcios fuiflie confiteretur, induci non potuilleti ipfo- rum fratrum captivorum verberibus itaobjicitur, utcar- nificum inftar fmgulis diebus bis fratrem fuum, paflionum haftenus confortem, percutere, multarum atrociiimquc, plagarum renuentibus infli6tarum metu, coafti fuerint. Non fatis crat harpyis iftis , miferos turpiter fpoliare omni- bus, &feminudos, unicolongiori indufioetelacrafllfll- ma prxparato teftos , relinquere. Etiam alios conim<:au- fa expilandi libido eos incefllt. Pa£tum enim cum capti- vis iniverant , quo quinque illorum mille & centum ; quin- decim vero mille quingcntorum Imperialium lytro foluto fe liberaturos receperant. Mittitur captivorum uniis Vien- nam, comitibus nonnuUis, qui pro liberandis juxta pa- £tum captivis quinque lytron , mille & centum Imperia- liam ab amicis impetrat , folvitque. Nequetamen nifiu- nus iile, quimiflTus, abamicisutnonTergeftum, fcdin Ttt Hun- pj^ ECGLESm RQMAN^ Hungariam reverteretur , monitus eft> non tam volenti- bus hoftibus, quam confulentibus amicis,liberatur. Re- liqiu etiam foluto pretio in carcere plorant. Miflus etiam captivorum alius eft Venetias , qui opera Viri Clarillimi, & decaptivismeritiffimiNicolai Zaffii m^Kxx.cteiW5 di- dimidiam lytri partem acquirit , eamque fpe certa refiduae partis moxab amicis impetrandx , Duciofixrt. Ipfequi- dem miftus^ at folus liberatur> reliqui vero in carcere^, perinde acfinihxlomnino folutum effet, attinentur, di- riufque etiam exercentur. Tergefto menfe Oftobri anni ejufdem , militibus Croatis cindli , per prxrupta faxa , nu- dis pedibus, diuno£tuque inter continuaa tergo&late- ribus verbera &: iftus, non. tam erefti ambulantes, quam humi proftrati;, manibus pedibiifque reptantes , Bucca- rim 3 Dalmatiae caftellum > ad mare Adriaticum fitum ^ in- de jugo triremium Melitenfuim mox fubjiciendi , aveliun- - tur , ibique Andrese Gpdermanno , homini truculenti(Il% mo omnuim , mancipati > incarcerem fordidiilimiun , ut- pote qui non tam carcer erat , quam contigui carceris cloa- ca 5 ftercoribus humanis inde a quinquaginta annis nun- quam expurgatis y ex, quibus etiam panem injedtum ^ Sc foetore eorum jam infe&um toUere, Sc comedere coafti fimt, refertaycompinguntur. Tam foedrs cuftodise tradi- ti 5 fine mora tredecim numellis ferreis , quibus ob latitu- dinem mentum furfum fublatum inclinare prohibebantur^,^, per catenas duriffimas , quibus vel onerati currus in pr^ci- pitio fuftentari poterant , ordine conftri£bi >&: miferis mo- dis coUigati > reliqiii vero cippis ligneis , Scmanieis fer- reis fnpini coarftati, &c per triginta novem diesintegros in miferabili hoc ftatu detenti funt. Atque ita concatenati ,, horribile fpeaaculumy. nonnunquam extra carcerem edu- fti 5 ludibrioque protcrvorum quorumque expofiti funt. occafionem fic captantibus nonnuUis , Monachis inprimis, apo^ PERIODUS SEPTIMA. 515 apoftafiam , ob mala tum prarfentia , tum imminentia fua- dendi. Neque omnino irntx Ibafiones ceciderant. Nam decem numero, feptem Auguftani 6c cres Reformati per- fuafi 5 totque inauditis calamitatibus fraflii die xx n . Dec. nomina libellis dederunt , & liberatione nihilominus pro- craftinata , fequentis infuper anni , menfis Februarii die XIX. triftiflimum fidei naufragium pafli , vinculis equi- ^emcorporis fefe exfolverunt , at gravioribus longe ani- mx intncarunt. Ex fuperftitum conftantillimorum nume- ^«w/m j^an ro , duo 5 feptimo decembris , hora odava eadem , con- ^''cj^triperfi- -fummato mihtise & patientise fuxcurfu, pie in Domino ^,7mXJ > obdormiverunt , 6c a captivis reliquis , efFoffo propriis eo- Tum manibus inlitore maris fepulchro, &: decantato ad tumulum Pfalmi lxxxvi 1 1. threno,humati funt.Die xi 1 1. JFebr. A.M. D.c.LXXVi.fuperftites fex denuo m priusillud fordidifllmum & obfcurriflimnm ergaftulum , ex quo , ofa prxfentifllm^ mortis periculum flongioribus fcflicet mi- ieriis eos macerare placuit} aliquandiu reJaxati fuerant, detrufi funt:, tantacum fxvitia, ut captivorum fuperfti- tum unus , morti proximus , fohs fufpiriis , cum ne ver- bum quidem proloqui ampliiis poflTet , ex imo peftore ge- mebundam animam trahens , violentis hdorum manibus •correptus, perdiftortos gradus faxa&hgna, anguftum- que carceris foramen ita raptatus fuerit , ut ex nudo mo- riturientiscorporecutis&carnis frufta, copiofo cum fan- ^uine , detrita lapidibus hxferint. qui paulo poft in car- «cre foetidifHmo pie defunftus , omni fepultura caruit. Re- parsadextre- liquis qiiinque in cloaca illa denuo uti prius , compeditis , ^^^jfe, & cum intolerabiU foetore, infeftis, fame, fiti certanti- «r/ , bus, obnuntiaturrigide, fore ut in fterquiHniis iftis mife- re ita concatenaticomputrefcant , nifi tandem apofl:atarum €xemplo EuangeUcam reUgionemejurent. Refpondenti- hviS confeflroribuSjfeproChfiftoUbenterfubituros, quic- Ttt 2 quid 5i6 EGCLESI^ ROMAN^ quid impofituin fuerit, panis haftenus ufitatus commit- tatur in panem ex milio &: furfure codum , eiimque mo- dicum, quem a, puerulis pex angufl-um earcerisforamea. injedumj. pedibus manibiifque proreptantes , denuo ex ftercoribus aliifque immunditiis toUere neceflum habue- runt. Additum parumper aqux y fed turbidrE 3 quando^ que etiamnihil. ita ut panem duriflimum, quo comedi poflTet , urina fuamacerare coa£ti fuerint. In. ftatu.ifthoc, continuifque tenebris 5 manferunt dies oftoginta , ita in- terea toto corpore corrupti , ut jam vix loqui ^ vel loquenr tes invicemintelligcre potuerint : fanguis 6c aqua continuo ex ore eorum > nihil etiam comedentium vel bibentium > quodque ampliii(S claudere non poterant > copiose pror fluxerit 3 gingiviE Sc- fauces putredinem totx contraxerint-> dentes non. fentientihus cum fputo exciderint , denique os maxillare & hnguas vitiofis humoribus tantiim non con- fumptse fuerint. Proteftantibus contrainauditam tyranni- dem captivis, quantum fari poterant , de fuainnocentia & Chrifti caufa , Viee-Ercefe£tus Stanko refpondit : Ja- cetis equidem in umhm mortis , , doleique ego. vicem veflram, Sed vtl trivitus hM facio ,, quia fuh foem cafitis > u4 facerem , a, Goder- manno mihi • injun^um •eft : huic vero fkh eadem capitis foena man^^ ^vkmaJMm <^^tum aColcnitzioefl ^ut hisfotipmitmmodi^vosexcruciet. Dum mrti i$i,era-Ycxo m mcdio omnis munditiei.profunde demerfi , mi- ^^** fereque concatenati , . in fanguine ftio , fputo &" fimo vokt- tabantur, non amphils.fe inhanc vel illam parteminch- nare, vel capita extoUere valentes 5 atque ita mortis hora non procul abefle vifaxft : nuntium liberationis , intercef- fione III. Legati Belgici impetratse allatum eft. quodtan- tiim npn agonizantibus pariim profuturum credebatur. Ex carcere nihilominus , compedihus & numelhs fokiti, a fanguine inquinamentifque purgati, a miktibus , ciim ob i^firmitateni incedere non poflTent , in honeftius domid- - ^^ ;* kum» PEKIODUS SEPTIMA. fi,; Kum deportantur , leftifque puris linteaminibus ftratis impofiti , Sofpitatori fuo , cadavera potiiis quam homi- nes die ii. Maii m. d. clxxvi. traduntur. Ciimque poft quindecim dicrum-inediam , cibi ofterrentur , obexulce- ratas fauces vefciiis, nifi ingeftis leniter, nonpoterantj jufculi velvini guttis injeftis ita.fauces urentibus, ut X' gerime cibum potumque admiferint. Exquifitiilimaacer- biflimaque medicina illis a Medicis Eontificiis Johanne Nonno Anconitano, & FrancifcoRinaldi^ qui propria etiammanu, jurejurandointerpofito, teftati funt, ua/a* kefaclatos^ "umhm dejlttutos ^ ohfalfis acrefqiie humeres m fvetU diftrno carcere ex capite defcendentes ^ caloremc^ue internum conf- cientes , in ore , palato , Imgua , faucihm exulceratos liheratos fe invenijje^ utmorituros potius quam convalituros crediderint-, ad- hibita, quatuor per Dei gratiam, ftigmata fua^ etiam a menoafme horrorevifa^ inexilio circumferentes , con- valuerant: quintus^vxro die xxlv. Maii Venetiis^b- de- ploratam valetudinem , mortaUtatis legem implevit. C C C X V I II. Fruftra vero inauditam , omnique di- ^^'«ww ex* ritateimmaniorem tyrannidem fuam coram mundo utcun- 'aalTTyrna- que tegi poffe y Colonitzius , & furoris ejufdem.fufcepto- vtaedttt,qH9 res pelTimi Jefuitas > fperarunt. Eercrcbuit mature fatisin Zltiirfrec univerfo orbe5,& architedis fuis non apud Euangelicos«^r^/,Xy?^' duntaxat, fed ipfos etiam mehoris notx Eontificiosinfa-J"" ''*''' ''^^^- miam incredibilem conciliavit. Hanc vero infamii^ notam ofremomm ut abftergerent 5 fimulque cornicum oculos configeTrent^^/^V''^'"'' ferocifiimi omnium tyranni iUi, Tyrnavix imprimi cu-^,JJJ'^^I - rant HbeUum famofum, cuminfcriptioneejufmodi:. Suc^^^lf'' tinBus dr verax Judicialis Bxtra^iu^ 3 quo clanffme demonflratur^ Fajlores Hmtgaridt Acatholicos non oh reltgtonem , fed ob rehellionern depojitos Regnociue eje&os-y ftngulofo[ue.eos iudictaliter convi^os ^ jw Jieque damnatos efje j Belegato Regio Judicio Pofonienfi accenJUs ^ (^ ffr eiufd^m Secretarium y qui ratione officii rehtis omnihfis tnt£rfutt, , Ttt 3 « omniar-- 5 18 E C C L E S I M R O M A N JE ommaque calamo fideliter tradidit^ cmfignatus. Erat equidem in Judicio Pofonienfi Secretanus RegiseTabulxJohannes Labfantzky, Forte etiam foetui huic edendo obltetricatus eft. Sed Jefuitas ;, Kellionem inprimis,- cjus authores fuif- fe, verifnnile prorfus eft. Larvam moxfcripto illidetra- xit captivorum unus, qui ad triremes duftus fuga faluti fuse confukiir, cdit^ funda Davidis contra Goliathum^ qiia tri- ginta craflimoruni mendaciorum reum perfonatum illum Labfantzky, folidiflim^ peregit. Excepitpaul6poft<^- fologia Mintfirorum EuangeUcorum Hungari^^ adtnnocentimifuam orhi Chrifiiano dcclarandsm , ojfofita Judicio Trihunalis Vofomen- ^Jis i a c^uo fcrdudlionis crimine contra Regiam Mdf^ftatem iniquif fime accufatt (^ condemnati y mn-fmdo toto Regno frofcrifti junt ^ fedexemplo apetate ^manfuetudine chrifiiana prorfits alienOy mor gnam partem ad triremes Hijpamcas damnati. Oper^ pretitim autem fuerit, perfonati illius Labzanky argumenta , qui- bus Paftorcs rcbellionis legitime convidtos damnatofque eflfe, probarefuflinuit^ adincudemrevocare, eademquc x)pera Paftorum innocentiam ad liquidum perducere. Et primo quidem occafionem rebellandi fumpfifl^e Paftores ar- guitinde, quod ftipendia a Rackozio in ejufdemditio- iie , Saros-Patakienfi maxime , fibi fubtra<9:a animo xge- rimo tulerint^ imo Paftorum nonnemo, compofitione a Zerinio Rakozii Socero tentata dixerit: Hodie Rakoziusk- tus fmm 'viciesmille acinacihus vinxit, Refponderunt Paftores fuse ad ifthoc e73c>\jfjtta. Summa huc redit : Cautumx:um fuerit Regio diplomate, ne proventus reales adScholas 8c Parochias Euangelicorum , ab antiqua fundatione per Patronos Euangelicos fafta , pertinentes a quoquam oc- cupari pofllt , Francifcum Rakozium apoftatam, una cum matre violenter illos occupaflc > ea occafione Rakozianos inter 6c Proceres Euarigelicos fubortam controverfiam ef- fe> quam cimi Rex componere necpotuerit, necvolue- PERTODUS SEPTIMA: fiy rit, ZeriniusRakoziiSoceraiithoritate fua, jiixta teno- rem articulorum Pofonienfium , interpofita, fopiverit. Porro Paftores injuria afFeftos 3 jure fuo controverfiam mo- viffe nonRegi, contra quemfiat rebcllio, fed Rakozio^ raptori : tiirbas eo nomine moviffe nullas , Patronis Euan- gelicis jura eorum defendentibus : poft tranfactionem ni- hil unquam cum ZeriniovelNadaftio^ Euangehi perfe- cutoribus acerimis 5 commerciiiis fuifle: Paftorumillum mnneminem fuiffe nemk^m : fi cnim nonnemo fuiffct , nomen ejus editurum fuifle perfonatum illum haud dubie, non parcentem aUas nominibus : denique id omne pertinuifl^e ad Paftores Hungariac noa omnes, fed paucos, &c qui- dem ad tales , qui pridem ante citationem violenter expul- fi fint y nemine eorum Pofonium citato ^ vel ibi comparen- te unquam. Sic defperatiE caufx indicium initio ftatim tur- piflime Extra£tum iUum prodidifl^e , liquet. SecH?ido alle- - gat perfonatus Hteras hieroglyphieaii Stephani Wittnye- dy, NadaftiiSecretariieo tempore defunfti^ eafquege- minas , priores ad Ambrofium Kozerum , pofteriores ad NicoIaumBethlenexarataSy &aminiftro Rebellis cujuf- dam^ Paftoris Hungarici filio, prctio raille Imperialium condufto, QxTranflylvaniaallatas, quarum tenor fuerit, fe Paftores in utraqueHungariaadmovendosauditorum ad conciendam rebellionem animos rire prarparaffe. Atque in his literisPofonienfesjudices judicii fui proram pup-- pimque collocaverant. Tametfi vero Judices illi lite- rarum iUarum yvmioTt^^ fimpliciter credi (^uoda judice jufto alienifllmum eftj prxceperant : adulterinas tamen fuifre^non Paftores duntaxat Pofonii coram tribunali com- parentes , fiifpicati funt merito y fed poftea etiam plane pleneque compertum eft , poftquam Nicolaus Bethlen in Tranftylvania Sedis- Siculicalis Uduarhelyenfis fupremus Gapitaneus, ad quem pofteriores fcript^e ferebantur , fu- per^ 520 E G G L E S I iE R O M A N J£ perftes adhuc, easpenitius excuffit , &:-fuppofititias effe^ irrefragibilibus argumentis, publico fcripto afTeruit. Sed fuerint etiam literse illx 5 vere a Witnyedio fcriptae. Itane vero aduniu6, Scquidem jam tum demortui teftis tefti- monium, tot homines Pofonii comparentes , qiiorum nc unus quidem in tcftimonio illo nomm* fuo expreflbs fuit , rebellionis criminearcefli", nedumcondemnari potuerunt? Atquitum Divina lcx unius teftis teftimoniumDeut.xix. i^.diferte rejicit, duonimque vel trium teftium osexi- git : tiim civilis ctiam hominis mortui allegationem , adeo- queteftimoniumadverfus viventem ratum haberi , 2,^Parf, tit, 23. vetat. Tertm crimina horrenda Paftorum , velut quod fuerint incendiarii , coedium patratores , ftercora fua Pontificiorum infantibus devoranda *dederint , Sacerdo- tcs Turcisvendiderint, iifdem munimenta praccipua tra- dereconati fuerint:, aliique nefanda , perfonatus allegat. Sed Diabolicis mendaciis innocentium famamabeo pro- fciflam elTe, fatisconftat. Aliud enim cerie ^ Cicerone fa- pienter obfervante , efl rmledicere , alindaccufire. nedum con- demnare. CMalediSio nihil hahet fropoflti , frdter contumeliam. K^ccufitio vero crimm defiderat ^ rem ut definiat ^ hominem ut m- tet 5 argumento frdhet , tefte conflrnpet. Tu vero^ perfonate , accufator fratrum , quos homines notafti 5 quo argumen- to probafti, qtio tefte confirmafti ? Quin potiiis centum- cubitalia, a Diabolo in inferno cufa efle , qxiseprotulifti, mendacia, accufati pertendunt. Siaccufafl^efufficit^quis innocens erit ? Suarto fugiflfe Paftores , alios in TranflTyl- vaniam^ in Xurciam aUos , ciim Coppius in Superiore Hungaria acie cum rebeUibus confligens , fuperior evafit , perfonatusait, atque inde rebelles fuifle infcrt. Egregia, fi quaalia^prolatio! RebeUis igitur David , quifurorem fanguinarii SauHs evitaturus ad Regem Achis aufugit : re- bellis ipleChriftus (abfit difto blafphemia) qui audiens cap- I PERIODUS SEPTaMA^ 521 captivitatemjohannis, exJudarainGaliixamfugit, fue- rit. Tot Apoftolos 5 Sanftofque Patres omitto. Siquiigi- tur Paftorum fugerunt, non id fceleris coiifcientia, fed perfecutorum immanitate adadti fecerunt , ante omnem quippe citationem , 6c contra omniajura , fedibus fuis ex- turbati , bonis privati , folum vertere coa£ti majorem apud ethnicos , quam apud profefTos Chriftianos catholicos hu- • manitatem experti. An vero iUi , adverfus quos ferro liam- maque fxvitumeft ^expeftarecitationem, hoc eft, oves fugatx &c diflipati^e, lupurum citantium judicium ultro fubire debuerunt? Aliietiam^necitationiparerentjapo- teftate legitima prohibiri funt : alios veftigia nimis proh dolorifan^uinolenraterruerunt. Sed fuenr levis caufa fu- gientium : quid vero id omne faciet adverfus eos , qui non fugerunt 5 fed comparuerunt , non aUam ob caufam , quam quia comparuerunt , crudeliter opprefll ^ Sed Achilles per- fonati eft , quod ror Paftores UbeUis fubfcribentes ultro re- beUionis crimen confeili fuerint. Atqui ut prsejudicium nonnullum imo[meticu/ofi illi y qui metu nimio fubafti nc- mina fuahbeUis fubfignarunt, bonic caufic creavermt j at at reos fuiflle eofdem rebeUionis 5 neutiquam confequitur. Neque enim aUis arg-umentis vel teftimoniis rebeUionis rei pera^ti funt , quam quibus eos etiam , qui ad finem ufque conftantes permanferunt , ejufdem criminis convincere ho- ftes tentaverant. Ci^im vero invaUda prorfus hxc fuifl^e , ha- ftenus oftenfum fit , invaUda quoque iUa fuifle , confici- tur merito. Non igitur rebeUes fuerunt LibeUatici iUi, feu, utivocantur, ReverfionaUftx , fed meticulofi > ex- terno hominum perfecutorum , non interno confcientisc ob crimenobjeftumaccufantis, terrore perculfi ; tam le- ves plerique, utnecdumauditiscontrafe accufationibus ex prsefcriptocleri quidvis fubfcripferint •, inprimis cum fubicribentibus etiam merces , pr^Efcntanex pecunia: pa- Vvv ' ra- ^tt ECCLESI^ ROMAN^ ratx fiierint. Accedit, quod venenatae formulse libelli,. , quam Extraftus recitat , quenquam comparentium fub- fcripfifle^ fcelefte perfonatusin apertalucementiriauiusi eft. Omnes equidem libellatici quodammodoadverlariis criminandi anfam dederunt. Etformulxlibelloruminpri- . ma citatione oblatorum duriores fane fuerunt. At in po-- ' fteriori citatione formulx inferta plerunque a fubfcriben- tibus funt verba: o^mmvu non Jimm reheltiofa complicitatu: no-: his confcii, Qua denique confcientia faltem Reformatis in Hungaria Paftoribus libellaticos ejufmodi perfonatus ob- jecit ? In tanto enim libellaticorum ducentorum triginta fex 5 quos ille allegat , numero , non ultra duos Reforma- tos reperire eft, qui five in priore , five in pofteriore ter- mino citationis 5 munus fuum fe abdicaturos fubfcripfe- rint. Conftantioribus quinetiam Auguftanis inconftante^. jure pritjudicare non potuerimt. Si qui enim inconftan- tium adverfus conftantes tcftimonium perhibuiflent y m Tudicio hauddubie allegatum, iifdemqueobjeftumfuif- fet. Ciim igitur jam fupra idoneis argumehtis Paftorum. innocentiam comprobaverimus 3 atque etiamnum perfo;* uatus ille adverfus innocentiam eandem imbeUibus calu- mniarum potius> exputeoabyffi extracfarim, quampro- bationum telis pugnaverit : Paftores eofdem non perduel- ^ lionis ulhus meritOy fedpuro puto religionis odio^ noii; aliam fcilicetobcaufam^ quam quia exemplo DiviAm- . brofii, Mediolanenfis Epifcopi , ficutilleBafilicas furio- fo Auxentio, fic hi Ecclefias > Bafilicas fuas , ob folius- Dei timorem^furiofiffimoColonitziotradererecufaruntj atrociffimam tempefl^tem ifthanc fubivifle y concludimusi \ cpnciHditur^ C C C X I X, Lougiiis , fatcor, Hungaricie perfeciK. ] ^utZl^HHnl ^ionis hiftorijE , faltitarium documentoruni feracifllmse 5 & ^«r/V*. patientix conftanticeque , fi quando fimihs tempeftas fi- 4eles Dei fervos premet > (c][uid enim inveteratis odiis , & cxe- PERIODUS SEPTIMA: ^25 crefcente in dies hoftium Ecclefix faevitia, mitius nobis promittere aufimus ?) acerimum ftimulum infixurce per- texendx, xftus quidamcalamumhuncceprovexit^quod ihterefle pofteritatis , nc triftes memorabilefque imprimis €Jufmodi ecclefix cafus ignoret , dubitaverim omnino nul- • lus. In viam ut revertamur , eodem Clemente Pontifice , in ipfo Papatu veritas circa B. Virginis Marix &imagi- iium cultum nonnihilerumperevifa, atmoxinherbaite- , rum fuitocata eft. C C C X X. Etenim quoad B. Mariae cultum , Lova- ^^^^'>^^ '^ vanii quarta viceedita funt Monka fdlutariaB^V.CMarU 4^/4/^ J- cultores fuos indijcretos. Juxtaleges Ecclefix PontificirEpri- ''/^'^^;^»^, «^ mum A. M. D. c. txxi 1 1. prodierant munita facultate & ap- ^■'^', '^tlrum\ probatione Cenforis Ordinarii , J. Gillemans, S. ^\v^o\.ctrcacHitum L.Ecclefix Cathedrahs Gandavenfis Canonici & Archi- f:^^''<^^*'^ presbyteri. Cumque in manus cecidifl^nt quorundam^ qui, verba Authoris rcferam , Monita illa velnon intelligeraes , vel mlentes inteUigere , in fravmn fenfum , im)> ^ h^reticum , fror- fm contra mentem Authoris ^ animum coMi funt torquer^ , atc[ue ita vulgo fuffecla 6^' exofa reddere , pro illorum defenfione fub- fidiariis copiis & approbationibus utendum ratus , quartse editioni praefixit approbationem P. de Walenburg , Epi- fcopi Myfienfis , & Suftiaganei Colonienfis ; PauhAuffe- mii Vicarii in Spirituahbus , Generahs ejufdem Archidioe- cefis> Francifci Francken, S.TheoLD.&adSS.Apofto- ios Decani > Henrici Patricii , SS. Theol. D. & Prof. Co- lonienfisi &JohannisPolch, PaftorisadS.Cunibertum. Tametfi vero in Monitis ilhs non omnem prorfus illegiti^ mum fuicultumB. Virgo, qux inducitur , Mariaprohi- bet: improbattamen, rejicitque S.Scriptura^teftimoniis^ perpetuis unice freta, plurimos colendae 0eo7zJx.^ modos> qui partim ohm a Mariolatris prsefcripti , partim hodie- qrue in praxipubhca paflim receptifunt. ita ut tum vete- Vvv 2 res 52,4 ECCLESI^ ROMAN^ res illos novofqne Mariolatras , quos indifcretos Jm cultores Maria vocat > partim praxin ipfam Lcclelise Pontifieise oblique feriri &: perftringi , manifeftum fit. Utquemoni- tis nonnullis huc tranflatis fidem faciam ^ teftatur monet- que Maria ^ Se y quos anutores vult y imitatores cupere : Non omni Jpiritui credendum y necfacile rectfienda^ omnes c^ quafvis hi- floriu/nculits , quA de fuis apparitiombus 5 aut revelationihm , aut heneficiis c^ pnvilegm promifcue circumferuntur : Nemini confr dendum y fe cultores fuos extnferno ad pamtentiam revocare ^ aut fropter aridas alio[uas devotiuncula^ in judicio defendere : neminem cultum ftbi exhibentem , fi chantatem ?ion habeat , pradefnnatum ejfe : Non ejfe privilegium ullum peccatori impoenitenti concefjum , ut Aternum non patiatur incendium 5 opuantumvis fe colere prdfum- pferit 5 nec quicquam tales adjuturas formulas cjr precatiunculas , aut figna c^ injirumenta pietatis y o[U£ gejiaverit , nec confraternita- tes ^ Sodaiitates i qmhusnomen dederit: Cavendum effe alac^ueo Diaboli ^ quifuh prditextu facilis externa pietatis fecuritatem pecca- torihus fiiadet , ut poenitentiam differant , prafitmentes de Divina mifericordia , (^fua intercejftone illis non defutura : Non compati vel collachrymari Je illis ^ qui a Fiiio fuo damnantur : Bacuium ejfc tirundinum y putantium y quod pietas externa fuficiat : Laudem ^ qu£ fibi , ut ftbi defertur y vanam efje : Se ante pedes Agni mitte' re coronam fuam y ^confervam noflram effe: Nolie fe quidquam Beo /i^btrahere y vel cum illo dividere: Nonfe ita colendam, ae fi nonfiiJficeretT>eus: jlSluilo alio, quam Deo nosindigere y c^in ipjo habere omnia: Non dejperandum ei^ qui Je non habeat y fed confidendum ejfe chrijio : JS{on ita fe colendam 5 ac ftnondaretur fi- ne fe aditus ad Deum per Chriflum : Non fe coiendam , qua(i Deam ■ fubalternam : Non fe Mediatricem vei Advocatam ejfe eo fenfu , quo Fiiius efl Mediator cjr K^dvocatus : Cavendtim , ne per hyperho' len veizelum immoderatum quidquam fihitrihuatur 5 quod foii DeOy vel Chriflo dehetur : Non ejfe fe omnipotentem y Saivatricem y Cor- redemptriccm. i^ tribunali Divino ad fuum appellari mnpoffe: Nok PERIODUS SEPTIMA. 525 Nolle fe exceffiva encomia,^ velvanas aduUtiones : Dicendumnon ejje j quod chrifius Jit 'Judex Jeverus ^ Maria mater mijertcordia : Accedendum cumjiducia adthronumgratix ^ nec trepidandum ; tre- pdantes tamenje ad illum ducturam : Non plus temporis aut precum fihi y quam Deo tmpendendum : Sibi ^ ceu medto ad Deum , non Ji- ni , non nimium inharendum : Cum homines Jua mancipia nonfmt , ahjlinendum efje fervtlihus tttutis C/' figms tnamhus ^ aultcts fuh- mtfftonihus : Se c^ fanctos cultu dutt^ ^ ftve ditc^ttonis ^ Jocietatis ^ fotum Deum cuttu tatri^ c&tendum: ISlonrecte fe dittgi ^ f Jlatua fux, pretiojls vejiihus & monitibus futgeant ^ chrifus vero inpaupe-* rthus futs egeat: Tion fihi ptacere y quod Jptendeant tuminarihus imagines Ju^ 'y dum jtixta tttas Jquatcnt receptacuta corports chrijti: Nuttam (latuis vet imagimhus Jlits virtutem inejfe : Non exiftiman' dum y fe fujcam aut nigram -, atit o^titco^uam momenti in cotoref- tum ejfe : Non atiam fe ejje hic ^ atiam ihi \ attam tn Monteferra- to y atiamin Monte-acuto : Non contendendum ejfe pro hac vet itta fgura^ hoc vet itto loco: Circadotes (^ pr^rogattvas fuas conten- dendum non ejje : Beatum ejfe y qui cum Apofloto fe mhtt judicatfci- re , qttam Jejum chri(tum , ^ tmnc crucijixum, Qiiamvis vero limplices adeo ftoliclique non fiimus 5 quin fiftulam dulce canentem agnofcamus ultro ; Hypothefes hafce &: ^^JtJicLS ^^cLSy quivolet, conferatUcet cum iis, qux B. Virgmi MaricE attribuerunt Scriptores veteres &: recentiores , in- primis Pelbartide Temefwar, Bernardini de Senis , & de Buftis, Jacobi de Voragine^ Ccsfarii, Antonini, Alani de Rupe^ Salazares, PozXy Cofteri, Mendoza:, alii: cum praxi inprimis Papatus 5 in cultu B* Virginis Mari^ totius reUgionisChriftiancTarcemcollocantis. NuUocer- tenegotio, qui id tentaverit^ Papatum ectv^^lifxeepij^ov ^ adeoque oiii'5'«'fitS?cei>('Si' deprehenderit. Oppugnatus equi- dem libellus eft tum ab Epifcopo Rhodenfi , Ludovico Abelly^ tum a Jefuita Johanne Craffeto. Neque t^men ei deienfores & hyperafpiftx defuerunt. quos .inter E- Vvv 3 pi- .5^5 ECCLESI^ ROMAN^ pifcopus Tornacenfis editis literis Paftoralibus eminet. ;mc mn vtm- C C C X X L Scd & circa cultum imaginum doftorum ratwnem t- jjj^ Papatu difcordia glifcere coepit. Exjefuitarum offici- .mcigmum , ^^^ prodierat liber Mamiburgii, adverfus Iconoclaftas y quo imaginum cultum ab antiquitate ejufdem commendare o- perose fuftinuit-, pro more gravillime vsx detreftatores cul- tus illius inveftus. Ei fe Pontiiicius Doftor haud incelebris oppofuit, edito adverfariofcripto, in quo pailim Maim- burgium caftigans , folide efficaciterque probat , tribus primis Seculis in Eccleiiis & Profeuchis nuUas omnino i- magines expoiitas , nedum cultas effe ^ quarto Seculo a plurimis adhuc Ecclefiis imagines abfuiffe 3 initioquinti non ad cultum , fed ad ornamentum & memoriam Marty- rum erigi hincinde easccepiffej cultum vero earundem feriiis in Ecclefiam irrepfifle , ac demum in Conciho fepti- mo ftabiUtum efle.De Caroli M. hbris adverfus ConciUum Nicsenum fecundum , & Concilio Francofurtenfi ita ad- verfus Maimburgium eundem Author doftiflirnus difpu- tat, ut hbros illos juffu , authoritate, confeniu, quinSc opera coUocata Caroli M. fcriptos, & ad PontificemA- drianum miffoseffe, clariffime demonftret. Coeterumli- ber doftiflimus ciim rationibus refutari ampUiis non po- tuerit, authoritate, nififallor, profcriptus , paucis , qux in manus noftras inciderunt , exemplaribus exceptis ,.tene- bris damnatus eft. ciemmu X. C C C X X 1 1. Clenifenti X. die x i i. Jul. A. m. d. c. fucccdn iH^ Lxxvi. defunfto, Cardinahs Benediftus Odefchalci Co- menfis natus , & in Conciavi Cardinahum a celebri prx- cone Papae, Recannati, Capucino, effuse laudatus , die x. Sept. ejufdem anni GalHs prae coeteris annitentibus fuc- ceffit i Benedifti nomenin Baptifmo acceptum , in nomen InQocentii X I. in gratam Innocentii X. a quo in Cardina- lium numerum alleftus eft , memoriam , commutans. Ha- ae^ nocentim XI, PERIODUS SEPTIMA. x^i^ ftenus qiiidem ita fe geflit, iit laude Pontificisinpofl:e-f//>//?//^/«», riorum iUorum numero optimi , cum Adriano forte & ^^^JJ/'''^', Marcello paria facientis , defraudandusnon videatur^ fu- vilrliulty' turus etiam fervus Dei revera bonus , fi Afx^ Jofaphati /^'^'^'^«^*' Jofia! 5 Ezechix exemplo , excelfa abolere , quod tamen '"'^* fi;;yf5 /-tocMov^ y\iXr^^ i dedit. Advocatis pauperibus eleemofy- nam difpertitus eftliberalem, tanta confluentium, invi- cemque premcntium multitudine , ut feptem mulieres,. duove pueri opprefll extinftiqiie fuerint. Cameram Apo- ftolicam pecuniismire exhauftamcum vidifltt^ adfemi- liaarcs fuosdixiflfe fertur> mncjHam fe creMijfe ^ S, Vetri vi- ^28 ECCLESI^ ROMAN^ mm tardoperevajlatam ejfe. Utigiturfplendidiffimeeadem locupletetur , 6c S, Petrus Apoltolus auri & argenti mops , in Cri^fum Craffiimque quempiam convertacur, nuUum non lapidem , artis chryfo-poeiices haud indoftus ^ movit , movetque. Altieriis Roma difceffuris , ut fubfifterent ul- teriiis , mandavit , ne ahbi locorum artes expilandi ante- hac Romx ab lUis exerceri foUtas , hberiiis exercerent. Ke- giniK Chriftmx reditus annuos duodecies mille coronato- rum decrevit , ea tamen lege , ut Cardinahhus ampliorem pofthac honorem haberet. Ita vero minora nonnuUa refor- mare occoepk, ut faniorum judicio , magis neceffaria, npn tam fua forte y quam ahorum , quibus reformatio Ejc- clefix fudes in ocuhs eft, ardorem ejus fufflaminantium culpa, omiferitj luporuminprimisdentes, quibusinno- cuum gregem lacerare foleant ^ frangere &: excutere negle- xerit 'y Recannati inter aha pro fuggeftu pronuntiante , (ideo tard^s ejfe e)us cmcepttones i ut metuendum fit , neahortusfe^ c[uantur. Quem ahas etiam Papam pro iuggeftu eodem jno- nentem^ ut mfceleratosfeveriiisanimadvertat, & Mini- ftrosdehgat non jumores, fed adultiores , idemPapala- chrymabundus audiviffe fertur. Bullam contraNepotif- mum y quem inde a Clemente V 1 1 1. ad fua ufque tem- pora feptendecim auri milhonibus Cameram Apoftohcam emunxiffe, rationibus initis^ fubduftifque calcuhs, de- prehenditj adornari curavit. quxtamen, reclamantibus Cardinahbus pluribus, iis maxime , qui ad Papale fohum quandoque fe confurre£turos , fpem animo conceptam te- nebant , promulgata non eft , fruftra identidem monito- riis fuis confenfum eorum fohcitante Pontifice. In Janfe- nitarum partes propenfior , Arnaldo, nec non Epifcopo Gratianopohtano 5 Janfenitx utrique, hteras humanim- mas perfcripfit. Bellarminum quoque in Divorum nume- rum relaturus fuerat ^ nifi propofitq Cardmales non pau- cx PERIODUS SEPTIMA: 525 xi intcrceffifrent. Fruftra quin etiam Monachos ad legem '^KoivoQioskxUo ^ feuvitam communem revocare magno nifu xonatus eft, adverfantibusinftitutoejus, prxter Francif- ^anos, omnibus. C C C X X I II. Geftivit vero admodum Pontifici huic iM^e?tf,4s animits 5 officia nonnuUa , indulgentiafque , quas fuper- ^'^^'"/jw^/^: •iluas rebatur, abolere. dicere veriffime folitus, brevcm^"" ''' orationem penetrare Coelum , &c ex indulgentiarum mul- titudine confufionem in Ecclefia obortam efle. Die igitur XV 11. Febr. A.m.d.c.lxxviii. Raimundus Capifuccus, ficri Palatii Apoftolici Magifter , dt; mandatv Jpeciali Sanciif- fimi Domini Innoce^itii^ Pdp^XL uti verba Decreti fonantj edito eodem decretoJibeUuminfcriptum: officiumimmar ,c,Yy, Mediolani irrfrejfo ', itaprohibuit, utnemocu- jufcunque ordinis , gradus &: conditionis exiftat 5 Officium - illud apud fe retinere , legere , imprimere , vel imprimi curare audeat , fed ftatim a decreti illius notitia , quicun- quc illud habuerit , locorum ordinariis y aut inquifitoribus tradere, fub pocnis in Indice librofum prohibitorum con- tentis teneatur. Paulo pofl', die nimirum vii. MartiiA. M. D. c.LXxviii. Congregatio Sacra indulgentiis , facrif- que reliquiis prsepoHta 5 cun^iafuaSan^itcLteprohante^ ^in' "violat^fervari juhente , decretum prxgnantius , cui Aloyfius Cardinaiis Homo-Deus , & Michael Angelus Riccius Se- cretarius fubfcripferunt , die x 1 1 . Martii ejufdem anni ad valvas Curix, & in acie Campi Florae , ahifque folitis ur- bis locis aifixum pubhcatiimque , edidit , quo indulgen- tiarum magnam farraginem fuppreffit. Delatct, itaDecre- tum prsefatur , fafius fuere adfacram Congregationem , indul- gentiis j facrfc^ue reliquiis prdfofitam , Indulgenti^ c^Uiidam confi^ Xxx ^7^ ^3^ ECCLESI^ ROMAN^ B&^ omnino falji^ qud fer diverjas orbis chriJliAni partes cir'- cumferuntar j alm vero examinandiZ ^ qud adhtbito Jludio inventa £fnt vel^pocryph^ , vela B^manis Pontificibus revocatdi , velnul' Uy quod datum iis temfus pr^tentffet'. ojuarum quidem- plurim^ ^ ehm non factlem cognittonem habeant ChrtJH fideles , harumrerum nnnusferitos fallunt y qui fpe tndulgentta remijpontfque fcccatorum fuorum confecjuend£ fruftrantur. S^amobremeadem JacraCongre- gatio vehementer cfipiem huicmalo magts tn dies Jirpenti occurrc^ re^ animarum frofectuiy (^ indulgentiarum dtgnitati confulere ^ plures ilUrum finguLari diligentia colligir c^ in tndicem referri cu^ ravit. Mox referuntur prolixa lerie indulgentix variiE ^ concefTiE a Pontificibus Johanne 1 1. Sixto I V. Urbano II. Eugenio 1 1 1. Innoceatio 1 1 1. Bonifacio 1 X. Johanne XXII. AlexandroVI.LeoneX.Pio IV.Clemente VIIL Paulo V. Gregorio XV. Urbano VIIL Clemente X. Sub^ jiciiintur etiam aUse a nonnulUs Romanis Pontificibus tri^ buto^y ut ajunt, coronis myfteriorum paflionis Chriftij qux magno numero recenfentur : demum omnes indulgen- tix concefTis ante decretum Clementis VIII. rofariis, gra- nis, feucalculis, crucibu5& imaginibus facris^ vel ante JBreve PauU V. quod incipit : Romanus Pontifex &c. editum xxm.Maii A. M. D. c. VI. perfonis Regularibus quarum- cunque reUgionum Sc Ordinum , etiam mendicantium y velante Gonflitutionem cxv. Clementis Vlll. Sc lxxvi i i. Pauli V. habitas per aggregationem 5 velaliamcommuni* cationem ab Archiconfraternitate ulla , Ordine , Congre- gatione , Societate etiam Jefu , Capitulo vel coetu quo- curique> vel ab eorum Omciahbus , Superioribus , aliif- que perfonis: tum Summaria indulgentiarum pro Con- gregationibus doftrinae Chriftianae , confraternitatibus S. Trinitatis &: Redemptionis Captivorum nominis Dei >. Rofarii B. Mariae , Scc. Tandem indulgentias ftationum nthisy quaraRomanis PontificibusfingulaHquodam|be. ne- PERIODUS SEPTIMA. ^31 ncficio velcommiinicatxfunt, velcommunicabunturin* terdum aliquibus locis , ordinibus , aut perfonis > dicbus tantum ftationuminMiflaliRomanodefcriptis, fuffraga- ri pofTe; Semel autem duntaxat in die plcnariamindul- gentiam in certos dies Ecclefiam vifitantibus y conceflam, vel aliud pium opus peragentibus lucrifieri. Utrique huic decreto varix Conciliorum^Patrum & Theologorum gno- mxy quibus decretiilUusxquitas defenditur, fubjiciun- tur. Memorabihs inter ahas eft illa Innocentii 1 1 1. lik i. £pifl. ad Cantuarienfem (^ alios Vfifcopos ^ ubi ficiUe: Sicutea^ qu.2 a Frddecejforibus nojiris provtd^ fucrmt deliheratiojte Jlatuta 9 nullatenus irntari volumus velinfringi: ftcea, qu£ al? eis Junt per obreptionern ohtcnta in honejlatis hcckfiaflicA detrimentum corrigi volumus , ^ in Jlatum redigi meliorem, Sed &: BuUa Sabbathi- na ibidem critico Theologorum Parifienfium ClaudiiBloi- ni 5 Natahs Vareti , & Natahs de Bretigneres , veru con^ fodiuntur. Deniqueclauduntur decreta ifthsec verbis Pe- tri Damiani Vrdifat. vit, i . Mauri defen. Epifeopi , qu^ ejufmo- di funt : Contcmnendus pincerna efe ^ qui dum vini copiam ja^at^ fwcem quoque punicnda temeritate propinat. Conftat fatis decre- ta ifthisc , non malo certe animo condita 5 adeo diverfis animorum motibus excepta eflx^ , ut non defuerint hodier- ni Papatus magni Atlantes , qui , Jefuitarum , quibus mo* derni Pontificis candor dilphcere videtur , haud dubie in- ftinftu, afl^avoceafleverarent, plus illa Papatui nocere, quam Euangehci quinquaginta annorum intervallo noce- reintegro Regnocuipiampotuerint. cUri ponuji^ C C C X Xl V. Qiiantopere Pontificius Clerus Angha^ ctt^eftiita- Regnum ad Romani Pontificis obedientiam pofthminio ^J^erjus^Re^- reducere non femel conatus fuerit, fupra non tmo \oco g'^'^ r^^z^*"^ > narravimus. Et magnis quidem aufis 3 quse Dei 3 fidi Ifrae- ^iJ^-ft^lZ «- hs cuftodis , ineffabihs bonitas eft , nunquam non excidit. mverfnm Qiiiefcere equidera pertinaces infidix poft pulverariam ^f/^^XrJ- Xxx 2 con- ti9. 53^ BCCLESriE ROMAN^ confpirationem vifefunt. quanquam in triftiflima tragce*.^ dia illa , qua Carolus Jacobi Eilius dinilimo &: inauditc^ exemplo e medio fublatus eft ^ haud poftremas partes , ac- cendendis intendendifqae faltem partium exulceratarum odiis y , traftafle Pontificios , non defunt ^ qui exquifitis rcr rum documentis comprobent. Coeterum infidiarum ma- .chinationumque perpetuaruui ignem fub dolofo cinere la* tiufl^e, quin &: fseviifl.e fme intermifiione_ulla , fidemfacit novifllmg, confpiratio adverfus moderni AngUx Regis vi- tam 5 Regni ftatum , &: ReUgionem in eo Euangehcam y, qux diu ante concepta ^ demum Oftobri Anni m. d. c. E.XXVIII, indicio accuratiflimo Titi Oatis , Bedlovii &: Franceju.ratorum teftuimj nec.non Edmundi Berry.Goth-r frey , ad.cognQfcenda,m conjurationis ab Oate primum de- tedx caufam delegati judicis primarii fubitanea & clan- cularia coede, nec nonreorumnonimius generis^ Cole^ rnaani mprimis Secjretarii,. cui nomen Langshornii erat ^ &c Jefuitar um ahquo t cpn viftione 3 confenfuque Earlamen-^ titotius, patefafta & comprobata eft. Confpirationis ar- chitefti denuo Jefuitx 5 parricidiorum doftores duftoref- que 3 fuerunt 3 Ohva inprimis , eoru m Generahs , qui of- iicia fuacpnjuratis, etiamexercitui ingenti confcribendo diftribuit > nec non Jefuitx Angh , Thomas Whitebrand Sc Richardus Strong^ Provinciales , Ahsly^ Harcourtj Jennifon , Keines , , Wright'^ ahique Hifpanietiam com-* .phiresj quibus alii quoque tum Monachi Angh, Bene- diftini , Carmehtx , Francifcani & Dominicani > tum Sa- cerdotes^quorumfingulorum, ut&aUorumcomphcum, nomina in Aftis y Parlamenti Anghcani juflli vulgatis y e- I dita videre eft 5 fuppetiastulerunt. BuUam equidem , qua nova Papahs ^ quam in Angham introdueere conjurati me- ditabantur, tum Hierarchia, tum regiminis Pohtici for- jna prxfcripta contineba,tur 5 conj iirati iidcm , ceu a Pon- PERIODUS SEPTIMA 533, tifice ipfo profeftam venditaverant. qiiam tamen a Jefuitis potiiis confidtam fuifie, fanioresjudicarunt. Deeoqiiic- quid fit, id c-crtum eft^LondmiinConcilioJefuitarum, Sathanico oeftro percitoriuTi , Regem capitaliter accufa- tum damnatiimque efle 3 & damnatione eadem etiam Re- gis fratrem, fiquidem coronam Regni, ceu beneficiuni Papas accipere , novam hierarchiam tueri , in Regis fra* tris 5 &c fubditorum Proteftantium dirifiimam necem , ur- bifque Londmenfis&aUarummcendium confentire, de- nique univerfa Proteftantium facra abolcre , &c Papatum invehererecufaverit, nec non Principem Araufionenfem , utpote Stuartorum propaginem, comprehenfos fuiflre. Ste- teratque fcntentia , Regem quidem per Monachos Benedi- ftinos Anglos, Andertonum&Coniers, nec nonalle£tos in focietatem facinorisHibernosquatuor^gladio feucul- tro oblongo ; atque fi id non fuccederet , per Pickeringium &Graves5 fclopeto> demum , fi & hicconatus irritus ca- deret, opera Georgii Wakemanni , Reginae Archiatri ^ quindecim mille hbrarum mercede , Doftore Forgathy Sc Golemanno cum eo conti;a£turis , conducendi, veneno propinato : Fratrem Regis 3 fiquidem fpem de fe conceptam fefellerit , aliis dinfque etiam modis : denique Principem Armfionenfem , duodecim Jefuitis in Hollandiam ablegan- dis, fanguinaria adverfus eum confilia machinaturis, e medio tollere ^ atque fic Regnatricem domum Stuartorum radicitus extirpare. Gccupatiovero 8c fubjugatioRegno- rum Anglise , Scotise &: Hibernia^ ejufmodi decreta &: con- clufa eft , ut Hibernia quidem tum inteft:inis motibus , poft coedem Dacis Ormontii, per quatuor ficarios Hibernos defignatosj patrandam , excitatis > tum peregrinorum ar- morum vi 5 fuppetias Hibernis ab Epifcopo & Clero Du- blinenfi a fidelitatis juramento Regi prseftito relaxandis , Uturaa in poteftatem redigatur: Anglia vero ficScotia, fpar- 53+ ECCLESI^ ROMAN^ fparfis in utraque per Jefuitas Presbyterianorum perfonas mentientes , 6c fub hac larva populum adverfus Epifco- pos, inScotiacumprimis, concitantes^ difcordix femi- nibus , int^rnis diilidiis coUifiS , dcbilitata: , 6z poft vio- lentam mortem Regis , confurgente exercitu triguita miU lium Pontificiorum 5 occultje, ducibus cum Provinciali Anglix imperia dillribuente 5 ardlo foedere colligatis , dif- poiito j, & cum fuperveniente exotica poteftate conjunfto, tirbibufque etiam pra:cipuis incendio fubito deftinatis , occupatx fubverfxque, fub jugum Romani Pontificis mit- tantur. Novi etiam illius , quod meditabantur , Regni ad- miniftros in anteceflum defignari placuit Nominatim au- tem Jefuitx Provinciali Whitebrando dignitas Sc munus Archiepifcopi Cantuarienfis 5 Calcari Epifcopi Londinen- iiSj Bellafi, Generalisj Comiti Arundehi , Cancellarii, Powes, Archithefaurarii; Wilhelmo Godolphin , Secre- ti Sigilli Cuftodisj StafForto, QuasftoriSi Colemanno, Secretarii Status > aliis aha raunera dignitatefve deftinatx fuerant. deteaa per C C C X X V. Cum coufquQconfilia conjuratorum pro- TitHmoatem mota fuiflfent , ut res propediem in nervum eruptura vide- retur, Deus Unfti & Ecclefi^e fux pervigil cuftos y qui in Co^lo habitans hoftium Regni fui confiha ridere & fub- fannare folet , quique toties Anglicanam Ecclcfiam e prx- fentiflimo difcrimine liberavit, eandem etiamnum fibi , pro ineffabili gratia & bonitate fua , cuf x efl"e , teftificatus eft. Movit cmm cor conjuratorum non poftremi , Titi Oatis, qui nefarir^ focietatis ilhus Secretarius, minima quxque calamo confignaverat 5 utmeditati fceleris., jam jampa- trandi , horrore perculfus , & pia poenitudine duftus , im- pia confilia detegere animum fuum induxerit. Et primo quidem illa in Tongii , Thcologi Angli , quem Jefuitis ob privatas fimultates dc infenfum & invifum cflTe cognove- rat , PERIODUS SEPTIMA. 535 m y finum efFundere placuit. Mox vero circa initium ()£tobris A. M. D. c.LXXviii. tota conjurationis feries ex Ephemeridibus ejufdcm Oatis, Regiis prodita eft. Ab- feiite Rege fme mora nonnulli in vincula rapti , judicefque iis , qui caufam cognofcerent , dati funt. Inter eos haud poftremus Edmondus Berry Gothfrey die xi i . Oftobr. in fecretum conclave 5 eo prxtextu, quodconjurationis ar- cana nonnulla detegenda ei fint ^ feduftus, confciisjefui* tis tribus , per Robertum Grien , Laurentium Hill , aliof- quenefarie ftrangulatus, &cadaverejus pugione confof- fum in foveam projeftumeft. Conjuratinon pauci con- ^ ff^jfHeih vifti y damnatique legitime ,. tragica morte conceptum ['atljhaT^"^ animo nefas expiarunt. quos inter Colemannus ex pro- priis fcriptis teftibufque pluribus conviftus licet , pertina- citer crimen diffiteri non defiit. Eadempertinaciajefuitce &c facerdotes Whitebrandus Provinciafis , Harcourtus, Fenwikius , Gavanus &c Turnerus d. xx. JuniiM.D.c. lxxix. ad fupphcium dudi , crimina , quorum legitime convifti funt, morientium fide inficiari,De6quefic&:hominibus illudere non erubuerunt. quod juxta receptam cequivoca- tionum doftrinam illos apud fuos quidem excufate facere potuiflTej libro pubUca authoritate Londini eodemanno cdito, clariffime probatumeft. Coeteriim univerfx con- fpirationis ilHus facerimse y a noviflimis Cyclopibus , Re- gni Pontificii propagandi fervore fideratis, inftitutiE hi- ftoriam, Parlamenti AngUcani authoritatc puHici juris- faftam , proHxiiis repetere fuperfedemus , Deo T. O. M. quas debemus, maximas & immortales gratias perfolven- tes merito , quod a cervice Regis ^ Regni & Ecclefix , in- primis fuae iterum exquifitifllmas hoftium infidias ^ exi- tiiimque prxfentiflimum , clemcnter adeo potent^rque a^ verruncavit. C C C X X V I. Magnis conatibiis in Anglia ciim fic ^(^''«^ '« ^* ^36. ECCLESI.E ROMAN^ wifihti^exct. Ecclefu^ RomancE clerus exciderit:, impctum poftliac o- dtns, «^/<^-mnem in Hugenotos Gallice, feu Ecclefias Proteftantes ^t^' ^efva- Gallicanas , maj ore haaenus triftiorique , Deo permittcn- ■te»das fefe tc , &: fuam inibi famiUam longx pacis ufura corruptam ^ ccmHrtit. yei explorante^velcaftigantCi fucceffu-3 <:onvertit. For- te etiam Jefuita prxcipuae in Gallia authoritatis , qui in Anglicanx confpirationis ulcere ungues fuos nimium de- merfos habuiffe ferebatur , fi ve attentati criminis reus fuit , five nuIIoXuo merito delatus eft, vindiftam fpirans , in- litopnxterea adverfusrProteftantesodio, noviillmse per- fecutionis ^eftum non parum auxit, animofque exulcera- tos ad meditandam -TffityoXtGdiay amplius exafperavit. In- vitus .equidem 5 fat-eor, nec fine gravi doloreanimi, ad memorandas noviflimasEccIcfixillius afflidtiones , attin^ gendamque adeo nigerrimam illam nubem , qim Coelum hodie Gallicanum afperatur 5c contriftatur , accedo ^ ciim talibm rndis , uti S. Auguftinus Bpft, 122. loquitur 3 non tam prolm lihri ^ qmm froltxi fletu^ ^ gemitm deheantur, Qiiia ta- menxesgravis momentivifaeft, modiifque peffecutionis non tamnovus qiiam renovatus ejufmodielt, ut fimula- tionum involucris violentiam fu^m tegat , eique vela qux- dam obtendens , dum vim diftert , mille Gbiiquarum &: Sinoniarum artium doloriimque vafritie incautos homi- num animos premat &tantum non opprimat 3 omittere non poffum, qum reitotius feriem paucis pandam, ea- demque opera piorum cnKvyiimiih ardentifllmum provo- cem. Exquifitas vero perfecutionis illius culpam in doli machinatore Ecclefix Romanse 3 cujus folius hiftoriam profequimur, dero fimulata pietate inpotentum animis regnante, unice refidcre , res ipfa certe clamat. Emimmte- C C C X X V 1 1. Quam fasrvis cum tempeftatibus Ec- '^&jlZn 'cl^fi^ Gallicana puriorcmDeicultumampIexayfiiperiore caiifcamm SecuIoXonfliftata fuerit , in loco ahunde expofeiimus. Pri- ., • ^ mus rta narrafa. PERIODUS SEPTIMA. 557. mus Henricus IV. U^agm nomen promeritus, poft diO- RefUertM mitum in Reeno toto Heaoticx fa6tionis monftrum , non "'^''''''' ^'^** alia ratione Kegno pacem & quietem loiidam conftare poi- fe cenfuit , quam i\ poft varia edicta Praedeceflbrum , mi- niis ad ftabilem concorduim proficua, legem concordias inter partes haftenus diitr.-^itascivilibusbdlisperpetuam & irrefragabilem , folenn. Jie modo , fanciret. AuditU ita- que , uti ipfe Rex loquitui , Catholtco^Romamrum qaerclis dc -cultu Jico non ubtque per Regnuh cxercitO; Rcformatorum uero de 'vtolata edictorum pracedenttum pde , deqtie tts , qua ad exercititim religionis ftiA addt petebant ^ liheri^fte conjcientiarum , ferfonarum i^forttmarum fectmtate , cdlatis ^ r-r.ognitts fr^cedentthm edtciis -, Edi£tum A. M. D . xc. V 1 1- 1 . cona.c .r , quod a loco Nanres, qubconditum eft, Nannetenje dicitur. Componendi ejus negotium Viris ex utraque religione fapientia& modcra- tione maxime confpicuis, Schombergio, Thuano, Vi- co &: Calignoni datum eft. Scopus edifti erat , ut ft non- Aum ea forrna reltgionis fermififfet fe coli a fuhdttis , eadcm fakcm ^ intentione id fieret ^ ^ taii cumregula , ut nihil religionis caufatU'» multuum aut turharum in Regno exijleret , uto[ue ftc culttis Dei fie- ret ah omnibtis fubditis ^ interque eos firma cjr durahilis pax Jtatti- minaretur , ablata caufa turbarum ^ (^UdL ob religionem accidere fof fint, Poft Rex Deum precatur , omnibtu is perfttadeat firmi- ter , in legis hujus obfirvantia , /w/? officium erga T>eum (^ Regem pofitum ejje pr^cipuum unionis (jr concordidfundamentum , r^Jlitu^ tionemque totius Jlatus in^prijiinum Jplendorem , rohur atque opu^ lentiam, Addit : 7{ecefjarium judicavimus omnihus fubditis hac de caufa ponere legem generalem , cUram , difertam (^ abfolutam , per quam regantttr in omnibus controverftis religionts caufa (jr^atis C^ najcituris y inquautriqueconjentiant. Itcm: H-ocediBo perpe- tuo(ir irrevocabili Jiatuimus , &c, Pkiraejufmodi in prrefatio- ne edifti legere eft. Ex quibus liquet , conditoris decreti , quod a Rege jam Pontificio > eotempore, quo bellaper Yyy re- 558. E CC L E S I^ R O M A N M religionis Gaufam antehac mota quiefcebanf, adeoqueli-' berima fponte^ nulloJDaetUj vinulla adafto, profe£tum> eft, eam mentem fuiffej ut Ediftum ifthocjNannetehfe lex ^t^ni fundamentalis , generalis y clara.y dijerta.y ahfilutay- regula controuerfiarum oh diverfitatem yeltgionis ohorienthm , ir- revocahilis , &:c. habeatur ab omnibus. Eadem neceffitatis y utiUtatis ad fakitem Regni , eandem k^jhtTicu Sc perpetui-^ tatem Edido lUi Fihus Ludovicus XIII. declararione 'i.MaiiA.M. D. c.x.edita, quadeclarat, licetedtciumhoc fit^ jferpetuum ^irrefiagahile^ ut confirmatione p£r novam declaratio^ nem non indigeat 5 Se tamen ex fententia fua Vrincifumque Sangui^- nis y Parium^ ofiiciariorum CorondL, fiatuere ^ ut edichm tllud inomnihtis capitihm ^articulis ^ unamm decretis (^ fiatutis fiper- interfretatione ^. executione ejus faSis ^ invioUtum fervetur ^ ^'- cdntraeuntes y . ceu puhlic^ quietis perturhatores , fivere puniantur y attribuit. Et ne Reformati ob motus ^ quibus Duce Ro- hanio nonnulU impUciti fuerant , Ubertate per ediftum^ iUiid ftabiUta cxcidiffe viderentur^,. idem Rex novocdi-- fto , menfe JuUo A. m. d. c. xxix. Nemaufi promulgato ean- dem Gonfirmavit his verbis : Folumusy ut Reformdti per amnia. fiuantur Edi^e Nannetenfi ^ ^ aliis edictis ^ ArticuUs y BrevihuSy Declarationihus ina^a Farkmentorumrelatis , (^ propterea haheant- liherum. exercitmmdicfareligionis in omnihus locis 5. ukipax illa con' ceditur, Nibil de moderni Regis Chriftianiffimi benigniffi- inis declarationibus, d. vi 1 1. JuUi A. m. d. c.xli i i.nec non^ XX I . Maii A. m. d. c. l 1 1 . editis > quibiis Uiculentifllme CLim Ediftum Nannetcnfe , . tum aUa etiamin gratiam Refor- matorum condita , confirmantur , dicam. Edifti porro il-^ lius Pontificiorum maxime r>efpeftu utiUtatem lUuftris Vir PetrusBeUojusy ConfiUarius Regius, & Advoeatus in Parlamento Tholofano Generalis , pubUcafcripro ^tiec non Petrus Matthrcus H^/?^?^. Henrici 1 V, lih. //. demonftra-f tmt Pr^terquam enim quod^vi Edifti ilHps Reformat^ FERIODUS SEPTIMA. ^39 in quibufdam duntaxat locis , at Pontificiis promifcue m omnibus , hberum religionis exercitium conceflum eft; grande etiam emolumentum ex eoad Clerum Pontificium rcdundavit, ciim per iUud praeter alia bona ecclefiaftica , quibus antea privati fuerant , etiam decimarum penfiones, quas Reformati iis, qui eorumPaftoresnon erant, antc Edictiim illud non debuerant , ei redditae fuerint. Statue- rat quidem folennidiplomateHenricusI V. utReforma- tis in compenfationem decimarum, quasclero Romano pendere cogebantur , ex serario Regio quotannis , in fum- ptus alendis Paftoribus neceflarios , centum triginta quin- que millia librarum erogentur. Diu tamen eft , quod fum- mam eam fibl , legi obtemperantibus , decimafque pen- dentibus licet, non perfolvi ampliiis iidem conqueruntur. C C C X X V 1 1 1. Non obftante falutari Edida quod ^,,^,,,^ ^^^ ex conditorum mente irrefragabile & facrofanftum efleA«//««'^^ debueratj inde ab annis potiflimiim viginti , & quodex-^'^'/^/'^^^^ ciirrit, Clerus Pontificius , continuis machinationibus , f«r. infidiis, interpretationibus fubdolis, aliifque artibusva- ferimis eo fere rem deduxit, ut ejus cardmes 6c funda- menta pleraque convulfa jam fint , & convellantur indies. Ciim enim ejus prxcipua capita , Euangelicos concernen-- tia , circa libertatem c6nfcienti:E , confolationem segrotan- tium & affliaorum , educationem liberorum , loca^xerci- tiorum & Scholarum publicarum , difciplini^ Ecclefiafti*. cae liberum exercitium, Camerarum Ediftalium tfibuna- lia, Juftitix kTr^oazom^^iiTRcci adminiftrandx ergo inftituta> . •- admiflionem Reformatorum ad pares pr;]erogativas,omnes artes , prdfefliones &c munera publica , verfentur > fingu- la iftha^c labefaftata efle nimium , &labefaftariquotidie, experientia triftis nimium proh dolori nimiiimque com- probat. C C C X X I X. Etenim quo^dMhemum con/cienpi^^tim''"'^'''''^''^ *« Yyy 2 tum"'^"'^"''^ ^4G ECCLESI^ ROMANiE eerniftfihus tuiTi eft Edifti articulo Generali fexto 5 ut Reformatis ae- Lysrtaum que ac Pontificiis liberum fit vivere &: habitare in omni* confaeKtia'^ bus urbibus & locis Rcgui y ita, ut non inc^tiirmtm , non vexm-^ tur > molcfliA nulta afficiantur y nec confiringantur quicquam facere in religionis caufa contra co?zfcientiam Juam y nec ^rofter illam qud^ flionem ullam patiantur in domihus & locis , uhi hahitare voLunt. Articulo quin etiam decimo nono fancitur , ne Reformati uU h modo adjiringantuy y autmaneant ohligati ratio7ie al^uraiionum^ fromijfionum , aut iuramentorum antehac pr^jiitorum , aut cantio^ num ^ fide jufionum per eos datarum , in caufa religionis > nec[ue ideofofsint vexati aut molefiia affici quocuncjue modo, Judicet por- ro, quivolet, an ejuimodi confcientix libertas amplius conftet iis , qui inconfideratiiis ad Pontificios tranfeuntes , redire ad Reformatam , quam priiis confeffi fuerant , reli- gionem , quantumvis angente 6c torquente confcientia ^ prohibentur 5 quos vel perpetuo confcientix tormento fla- gellari, fi obediverint > vei perpetui exiUij finoaobedi- verint , multam fuftinere oportet : qui poft fubitos femel ordines facros > imo hodie Pontificii fine difcrimiae omnes,, Reformatam rehgionem amplefti quoUbet praetextu ve- tantur , adeoque poenarum metu eam rehgionem , quam pravam exiftimant , retinere coguntur : qui hoftiam a fa- crificulo circumgeftari fohtam ex improvifo obviam , & indechnabilem 3 reverentia & capitis apertione > ahcubi etiam geniculatione, ahifque modis , quibus profefli Pon- tificii Saeramentum fibi occurrens profequuntur , honora- re , fub gravi poena „ imperantur 3 adeoque ad idblolatriam adftringuntur 5 etiam ex mente Pontifieiorum , ciim ab ipfis exigatur adoratioDivinaejus rei, quam feproDeo- nec habere y nec habere poflTe , difertis verbis teftantur : qui quahbet occafione , veluti cum prsefentibus Pontifi- ciis y quos movere fermo poteft y fidei fua^ rationem red- dunt, vel objeaionibusmotisrefpondent, vel qua^rentes. de PERIODUS SEPTIMA. f^^ de religioneinftituunt, vel petentibus libros orthodoxos^ mutuos concedunt , fuhornattonis & tnduBionis , quam Edi- ftum Nannetenfe ad infantes invitis parentibus folicitatos & impuberes reftringit , accufantur , 6c non raro perafti rei poenam luunt : qui auditores fuos de fidei Pontificisc falfitate ex Dei verbo inftruentes, vel violati refpedtus , vel impietatis & blafphemix ilico coram judice infenfo in- fimulantur: quilaudum Divinarum celebratione , & hy- mnorum Davidis a Spiritu S. infpiratorum cantu intra pri- vatos parietes interdicuntur : qui errores & fuperftitiones ^ quiin Romana Ecclefia invaluerunt, arguere ex Dei ver- bo > & fcapham fcapham appellare vetantur : qui hbrosre- ligionem concernentes , fuperftitionemque Pontificianv paulo liberiiis perftringentes imprimere & vendere , citra permiflionem Magiftratuum & Procuratorum Regiorum prohibentur : qui TempHs & exercitiis rehgionis puWicis innumeris , celebribus quin etiam haftenus fchohs & A- cademiis privati , verbum Dei vel plane non , vel non fine graviffimis fumptibus: 6c difficultatibus audire poffi.mt : qui ob folam xehgionis profeffionem totvitx &fortuna- rum difcrimina fubire 5 tot toediamoleftiafquedevorarej. tot ludibria & opprobria: fiicrificulornm 5 Zelotarumini- quifllmorum , & eorundem tribunitiis concionibus inflam- mati , fevientis & lafcivientis populi perferre coguntur r quiin deplorato ejufmodi ftatu pofiti , nec aUo fine ingen- ti vitae & fortunarum difcrimine migrare , nec in Regna tuto viverc, vel fpirituali verbi Divini cibo vefci poflimt > adeoque Regnum procarcere, ex quo pejora in dies me* tuenda funt, habere coguntur. Atqui pleraque hxc re- centiffimis edictis, quorumdies, anni&: tcnor vulgo no- tiffimifunt; confirmata , & quotidie impune patrata> confcientiie hbertatem velimminutamplurimumjvelali- cubi etiam fublatam penitus , manifeftearguunt. Yyy 3; CCCXXX. ^ 5+2 E'CCLESI^ ROMAN^ MiroYMm c^ C C C X X X. JEgrorum 6c afjiichrum con/olatio \ fi quid' affltaorum aliud 3 adxonfcieiito libertatem pertinet. De^eaficEdi- ff'm/^'^ £ti articulo quarto particulari cautum legimus : ISlmtene^ huntur hortationes accifere ^ cum dgrotahunt 'i mt morti appropin" quahunt , ftve per Magijlratum damnati^ Jive alti , ab altis , oiuam- rcligionis fua confortihus • pottruntquefrui confilationihus c^-fvtfita- tionihtis Mimjlrorum faorum fme ulla turhatione. Articulo hu ic conformes fint nec ne noviflimx circa xgrotantds 6c affli- ftos confolandos .&: vifitandos declarationes , edi£ta & de- creta, iterum pii&: prudcntes arbitrentur omnes. Eouf- que Ecclefiafliicorum potentia.&inhumanitasprxvaluit,' ut declaratio ejufmodi jani A..m. d; c. lxi v. promulgata fue- rit, licere Parochis locorum (Pontificiis^ comitihus judice, fcahi^ no aut confde^ dgrotanti fe fiftere ^ ^' exille cegnofere y in Reli- gione Pmtificia^ anReformatamoriveltt. Leve hoc videbitur , facrificulum tale quid ex xgrotantibus percontari , dum- modo ad mutationem' religionis fohcitare quenquam inw tegrum einon fit. Atqui & turbatio manifefta hcEcefliar- grotantium, &: fidemomnem experientiamque fuperat, Parochum Curatum , fuper infitam hcentiam adverfus eos, qui omnium injuriis expofiti funt j niximiathoritate prce- fentis Magiftratus Pontificii , compotemque ita&: domi- •. num conclavis 5 inquOcTgerdecumbit,nihilprciaturum, illi ad partesfuas folicitando,mprimisciimnegIeftacon- ditione appdfita , Curati five Parochi , imo alii etiam fa* crificuli & Monachi non vocati , foli ad argrotantes mul- tis inlocis ingrediantur ^ quin &: (fit hoc plane pr^ter t€- norem edifti, ab iis , qui odiofa non reftringunt , fed pro lubitu ampliant) isgrotantis confanguineis proximis , ei haaenus afliftentibus 3 fecedere juflis 3 fcrutinium ifthoc, fere peragi foleat. Ita, dum seger, five obmorbum pa-, riim mentis fuae composannuensvotis, five ambiguo ge- neraliqueverbobona:reaaqueintentioneufus3 fivecivili- bus PERIODUS SEPTIMA 543 Biis verbis prolocutus id, quod prxter mentem ejus ad religionis negotium rapi potett, iive nutu etiam & gefl-u , eujus interpretatio liuG illuc torqueri poteft , ufus 3 ftatim Pontificius proelamatur^ ilicouxor a marito,liberiapar irente, propinquusa propmquo, amicus ab amico avellir tur 5 folifque Pontificiis ingreflus in conclave^ cocteris char ritatibus nonfme contumelia, ccuhoftibusabarceobfefli procul amotis 3 conceditur: mortuus Romano ritu fepe- litur y&z hberi impuberefque in Pontificia confeflione edu* cantur: convalefcens vero nequicquam proteftatus de inr juria, vel ad Fbntificia facra adigitur , veli^^Zr^poenam ftatutam fubit. Teftor fidem hominum , an dirms aliquid excogitari potuerit perturbatione tanta moricntium , qui in decretorio ifto certamine , quo pro xternitatis brabeo > fiunquam alias, decertandum iis validc eft, adeoque eo ctiam temporis articulo , quo Lahtmtur fiigida letho - y- Lumina^ furfureus quondam color ora relinquit *^ a^novis v6luti furiis iftis ita torquentur cruciantiirqiie , uS Valentes adhiicde agone ejufmodi nunquam finehorrore Gogitare^poftJftt: Tacreo quod ii , qui fiveinquilini, five adv^DiE , Xenodochia & nofocomia fubire coguntur , ti leth^lem in morbum inciderint , paflim confolatoribus E- vahgelicis privantur 3 fubftitutis facrificulis &: Monachis , "qui ad-pefVertendos miferosinullum noalapidem mo vent : ' ^iiodiqfu'^ daptivos &: damnatos nonmfi fummiflTa voeei quod furdaftris nihil pfodeft , &: in' conclavi feparato, quod lionaibiqueyel conGcdituryVelpnsftoeft, confola- ri llcetP Forteetiam huc referri poteft edidum inhumanif- ^ fimtim ,^ qiio puerperis neobftetrices alias quamPontifi- cias adhibeant y interdicitur , eiim nec femper tales in promptu fint-, & horrorem id ipfum imbelli fexui in- Dntiaf^haud dubie > & Baptifmo.-mulierum.viam muT 54+ ECCLESI^ ROMAN^ niatj & alia poft fe non miniis triftia & funefta trahat. tiherormn C C C X X X L Dc educatioue Ubervrum quid dicam ? E- 4duiattonetn j ^[^^ quidem articulo decimo oftavo generali prohibetur quibufvis Itberorum abUtiO:^ Jive j>er vim^ five per indu^imem^ tOT^trafarentum volmtatem, N on hic commemoro, quod im- puberes caftigationis paternis impatientes , fedudi pro-- fugique, & ad Pontiiicia facra illedi ita detinentur , ut parentes etiam fumptus iis alendis fuppeditare cogantur : quodque hberis utroque parente orbis tutores nonnifi Pontiticii dantur. Hoc vero omnes inhumanitatis 3 ne quid aUud dicam, numeros implet^ quod juxta ediftum die XV 1 1 . J unii A. m. d. c. lxxx 1 . promulgatum Hberis fepten- nibus 5 adeoque infantix adhuc proximis , facrificulorum examini fubjeftis optio data eft ^ quam vehnt , rehgionem ample£tendi ; ea legc , ut fi facrificiilorum blanditiis per- fuafi profelfionem rehgionis contrariic qualemcunque edi- derint, hxceorum profeflioadeo habeaturrata, utnulla ratione revocari vel retraftari queat j nec a Parentibus , in quorum poteftatc hberi hujus inprimis astatis verfantur : nec a Kberis ipfis , ciim adultiores fafti poenitentia diicun- tur eorum, quxin pucritia imprudentes & fedudi ege- runt. Sic parentes fua in hberos poteftate fpohantur : pue- ris vero , quibus intelle£tus nuUus vel exiguus eft judican- di de rebus & negotiis vitam hanc prxfcntem concernenti- ' bus, i.Cor.xiii. ii.nedumderebus fidei, utpotequi- bus comparantur expertes notitias reUgionis , nec non in- conftantes, &: in ea fluftuantes i. Cor. xiv. 20. Ephef. IV. 14. eajudiciitribuitur maturitasj quas ad rem maxi- mi momenti , eleftionem fciUcet reUgionis ad falutem x- ternam unice ducentis ; ad quam fenfus exercitati in fcri- ptura 5 nec non potcftas probandi fpiritus , & quod bonum cft, retinendi i.Joh. iv. 1.4. i.Thefl^. v. 2o.Hebr. v. 14. Tcquiruntur , fufficiat- Cuj uiinQdi j udicium qui in fepten- ni PERIODUS SEPTIMA. 54^ ni nato quxrit , nx fruftum is maturum in furculo quxrit. Tametfi vero ediftum ifthoc omnium funeftifllmum y cum Edifti Nannetenfis articulis variis^ declaratione ipfius Re- gisA.M.D. c. LXix.edita; jurenaturali, quod minorcnnes parentum poteftati& educationifubjicit> necnoncivili, ecclefiaftico & gentium omnium , Chriftianarum inpri- mis, ediametro pugnare, fupphce libello Subditi&mi- lericordiam & juftitiam implorantes humiUme , demon- ftrarunt , haftenus tamen opcramperdideru nt omnem ^ &: edifto mortisipfius fententia ferali triftioricervicemfub- mittere miferi coguntur. CCCXXXIL Quantopere /'/^^//Vr/;» ^^^^^^^^'"^'^^^^- y?,/; aut qux ob fmgulares caufas, velutinopiamfumptuum^. & Pontificiorum eo in loco obftaculo , interrupta fuerant. Si quoenovaXempla conftruftafunt ,fa£tumidcftfecun- diim tenorem Edifti iis in locis, qux jus exercitii:, aut jamanteetiam Templa kibuerant. Atque exercitia ejuf- modi perCommilTarios, Edifti executores rebus mature expenfis conftituta &: approbata , vi legis ipfius ferfetua dr irrejragabilis '}ndic:xtd. mcnto ejufmodi funt> ut nuUotem- pore revacari & aboleri polfint. ^ariismodis CCCXXXIII. Hic vcro , ii ufpiam alibi , vires- ^'^^^M^f'^^' Q^{(iYr\quc fuum erga Reformatos Pontificio Cleroperi- clitari placuit. Poftquam enim hinc inde variaexercitia Sc Templa aggreiTi funt , Sc nonnuUa etiam , infirmioribus ob magnitudinem impenfarum infinitafque litium amba- ges fuccumbentibus ^ everterunt 5 nova etiam Edifta , re- ligioni Reformatx 7iawAe9ei*i' minitantia , Regi extorfe- runt. Etenim non tantum xx 1 1 . Febr. A. m. d. c. lx i v. edi- £ta edita variafunt ,, quibus Paftoribus^ ne extra locum refidentix Sc in annexis Ecclefiis, quarum tantusnume- rus erat, utalicubi Ecclefiarum Principalium numerum fuperaverint , concionarentur amphiis , prohibitum eft > NobiUbufque infuper^ aut habentibus feuda altxjuftitise cxercitium publicum in locis de dominio Regis emptis fubla- PERIOiDUS SEPTIMA. 54^ Taablatum eft : vcriim infapcr etiam miflls in Provincias Commiirariis, infpeciemEdiftiNannetenfis, ingratiam etiam &: favorem Keformatorum executoribus futuris , omniaque ad Edi£ti normam revocatuns, fundeRefor- mati certammalorum, qua: patiebantur , ob ereptahinc inde exercitia , raedelam fperabant} ita delufi iidem &c artificiofillimis technis circumfcripti funt, ut ingentem cxercitiorum Templorumqueplurimorumjafturam intra tempus brevifiimum fecerint, faciantqueadhuc. Munus ifthocEdi£tumNannetenfe exequendi datum eft, Inten- denti cuipiam Provinciarum , Viro prarcipux authorita* tis , exploratxque in rebus gerendis dexteritatis , qui afci- to in fpeciem comite homine Reformato vel obnoxio , vel iiuUatenus cuni Intendentc comparando -, Provinciam obi- vit , Euangehcas Ecclefias fine difcrimine omnes , adeo* que eas etiam , quarum exercitia Edi£ti tempore per Re- gios , uti diximus , Commiflarios dijudicata , riteque con- itituta fuerant, juraexercitiilui idoneis documentis de- monftrare jullit. Et probationes quidemohm facUimxe- vaferunt difficiles , imo alicubi poft tanti temporis lapfum impofllbiles 5 praTertim quia prima illa exercitiorum per commiflarios conftitutio femel folenniter fafta pofthac fu- tura planeimmoca^inconcuflacreditaeftj &:documen- ta etiam plurima per incendia, nec non rehgionis muta" tionem in famihis , qua: illa aflervabant , urbium expugna^ tioncs, fraudesvarias, ah6fquecafus,perierant. Ibiigi-. tur arbitrio Intendcntis Templa claufa, exercitia abohta fiint. Si quas probationcs fupererant , ex Seniorum , ctiam Pontificiorum teftimoniis de poflleflione A.m d. xcvi. &: M. D. xcvi I. colledtx , per ediftum Regium A. m. d. c. lxi i. rejeftac fimphciter funt. Rehqux probationes ex Codici- bus Notariorum, hbris Baptifmatum, Confiftoriorum, ahifque fcripturis depromptre plerunque etiam , ceu mi- Zzz 2 niis 548 ECCLESI^ ROMAN^ nus validx negleftse > qiiin &: ipfa prifcorum commiflario- runi 2id:i) fi qua etiamnumin promptu erant ^ parviha- bita, & quandoque etiam plane fpreta funt. Aderatln- tendcnti perpetuus fereconfultor&inftigator Jefuitare- Gofta: fi*audis Meinerius 5 qui ftipendio ejus rei caufaac- cepto varias Provincias circumivit , judiciifque interfuit. Ita 3 procedxatibus Commiflariorum judiciis , faftum eft , ut intra breve tempus Exercitia irrefragabili jure nixa^, abo - lita fmt incredibili numero > templa deftrudta plurima pul- cherimaque, operi inftantibus , mamifque admoventibus etiam clericis R.omanis , cuminfinitiscontumehis& vio- lentiis , 6c fumptus ingentes imponentibus iis , qui ipfimet Templa fua deftruere abnuiflent. Quamobrem etiamcle- rus Gallicanus Luteti:^ novifllmae congregatus Regiam- phflimas gratias., quod ejus aufpiciis innumera multitudo Templorum Reformatorum cultui haftenus infervien- tium deftrufta foloque adxquata fint ^ profeflTus fertur. nxatmics "d CCCXXXIV. Taceo vexationes & pcricula mille %rHmtnEl P^fto^^^ri^ ^"^ Ecclefiis adhuc fuperftitibus eorum inprimis> de[usadh'ic quifpiritu Deifervent; qui tot recentibus ediftis conftri- (vperjiiuhn-^ fti ^ ficubi advcrfus illa vel revera prudentes imprudentef- ve 5 vel falfa delatione hoftium impegerint j fi a fuborna- tis concionum auditoribus ^ plerunque rudibus &: malitio- fis, refte pieque difta mahgne interpretantibus , &falfa etiam fingentibus , pro Reformatarehgione adv^erfus Pon- tificiam ahquid dixiire hbcrius accufati fuerint , hinc inde in vincula rapti , grandibus mulftis pecuniariis afficiuntufi pahnodiam probrofam canere judicibus coram coguntur^ ahquando a carnificibus etiam raptantur , bonis fifco ad-' diftis univerfx GaUiis finibus exterminantur. SikAarHm C C C X X X V. Tam & Schohs , ex quibus viri pii>. fniarum re- clocti :, pcriti , vcrbo & opcrc potcntes 'y univerli etiam gna^ ^. -f rZ^ H fermonis juftitise prodire fueverunt , evertendis unice cle- f^mrjju FERIODUS SEPTIMA. 549 eleri ftudia infudariint. Staaitum equidem eft Edi£li ar- ticulo generali deeimo tertio y&c fpeciali trigcfimo oftavo, * ut Reformatis iis locis ^ o^uihm exercitium publicum permittitur -^fas^ fit hahere Seholas puhiica^ , c^ exercere acim tnjtructwnis puhlicii^ puerorumin eo^ quodreligionem concermt, Contra novitiis cdi- £tis , clcri violentia extortis , non alia: in locis excrcitii- publici Scholx permittuntur, quamece, in qmbus docean- tur tantum legere ^fcrihere ^ arithmeticam. quaft indigni eflent, qui in Grammatica , humanioribus literis ^ aut rite colen- di Dei ftudiis exercerentur. Ne quod autem nialo prxfen- tiflimo remedium privata inftitutione quxri poffit , vix privatis prceceptoribus familias frequentare licet : Scri- pturam & arithmeticam profitentibus per Edi£ta Parla- mentorum > prsefertim Rhotomagenfis , magifterium ar~ tis denegatur 5 Faftoribus quinetiam , ne plures quam duos commenfales & difcipulos alant 5 interdicitur. Denique novifllmo edifto fancitum 3 utinlocis iis, quibus religio- nis adhuc exercitium viget, praeceptor feu Ludimagifter unicus toleretur > cum pluribus locis juventus adeo fre- quens fit, ut ei inftituenda: vix fex fufl^ciant. Ediftifco- pus haud dubie eft , ut Pontificias fcholas reUqui frequen- tare, non fine manifefto feduftionis ad Papatum , Mona- fticos inprimis ordines istate nec dum matura fubeundos y periculo fubigantur. Nihil dicam de Scholis &: Acadeniiis eeleberrimis , exquibus ceu Trojanoequo, ym^oi A^o\- lines prodierunt haftenus , qua: vel claufx plane , imo & hoftibus Euangelici nominis traditiE ^ velcum aliisetiam obfcuris permutatae funt. C C C X X X V I. Sine difeiplinx. Bcclefiaflic^ exercitio cx-Exerchn (fifi ternus religionis cultus fere frigere folet. Cautum pi'oin^f^7fl/^^^^^^ eft Ediftiarticulo particulari tricefimo quinto, licere Re-UtomuUi^ formatis faccrt omnes a6ft4^ pertinentes ad regimen difcipltna (^cu-!'^'^' jus fcilicet corpus pluribus ante ediftum anniscompofi- Zzz 3 tum 5 , 550 [ECCLESIiE ROMANiE tum , longaque praxi confirmatuni Rex noverat) vel^m , habere conjijloria^ coUoo[ma.t Synodos Vromnoiales c^ is^tionales ^ Regis fermijju'y in locts y uhi exerctttum perrnittitur, Recentio- ribus contra ediftis exercitii difciplnix nervus nonparum equidem folutus atque mcifus eft. Non tantiim enim col- kq^uiorum llve clalllum , qux quotannis celebrari , & in quibus urgentiora negotia per paucos expediri, continua ieptuaginta annorum praxi, fueverant, cekbratwnes imti'- diftas funt 5 prarterquam durantibus Synodis > quo tempo- re ne quidem inftitu i poflunt , cum Delegatus Regius ^ qui unicus eftj fimulSynodo, fimul Colloquiis feptem vcl o£to interelfe non poflit > abfente vero eodem nec Synodi , nec CoUoquia celebrari valeant : fedetiam correjpondcntias cum aliis Provinciis hahere^ etiam occafione appelUtionum ah aliis Synodis'y autin Synodorum interfiim de ulUre deltherare per lite- ra^ circuUres 5 aliove modo ^ aut recipereCandidatos > mt delega' tiones curandis negotiis mandare^ prohibitum eft. Ita enim im- peditur convocatio Synodorum , qux nifi per literas cir- culares fieri nequit > &: judicium de rebus ecclcfiafticis , circaquas prm^ocatio eft 3 utpote quod differre jubentur ad Synodum ufque Nationalem , hoc eft , m duodecimum, vel decimum quintum etiam annum ufque. cum tamen tertio quoque anno ex difcipKna celebrari debuerit. Non aho hcec tendunt , quam ut per fcandala & cLTa^ikj per- petuas Ecclefix deftruantur. Denique Hbertas etiam Sy- nodorum, Regiis Commifl^ariis ^ juxta ediftum novilH- mum 3 duobus in ilUs comparentibus , &: arcaniflima qux- que rimantibus, exquifitaqueindaginecingcntibus, tan- ^ tiim non pefl^urndata jacet. cam^rnrnm CCCXXXVIL Unicum innoccntix afiliftorum , Edidinfm. pofl: Deum & Regem, Reformatis in Gallia prxfidium pofitum erat haftenus in Tribunalibus Camerarum edicii , m gratiam eorundem ad vitx bonoriimque fecuritatem , ^ , ab PERIODUS SEPTIMA 551 ab Henrico Principe Optimo&juftiflimo eredta. Provi- derat is ^ experiando etiam Sc rebus ipfis haftenus edoftus, injuilitiam ubiqueregnaturam, neque finemmodumque fururum querelarum &: contentionum in Regno, fi pars, debilior fortiorij religionis odio flagranti, juftitiamque & leges penfi non habiturx, hoc ell y Reformati judi- cum mere Pontificiorum tribunahbus fubjicerentur. Sum- mum igitur aDeoin Regnofuo juftiticeSacerdotemcum fe conftitutum agnofceret merito, ut juftitiatribuaturSc adminiftretur fubditis fine ulla fufpicione, odio&favo- re , cum hoc perfpexerit eflfe ex prsecipuis remediis ad eos in pace & concordia tuendos > conftituit Cameras Edicfi, feu, EdicMes', tres quidem bipertitas Gratianopoh, Ca- ftris ScBurdegalce, inquibus Pontificii &: Reformatiju- dices iEquah numero judicarent > duas vero Parifiis &: Rho- tomagi 5 in quibus tamen unus duntaxat fedebat judex Reforraatus> hcet iniftis etiam sequahs judicum nume- rus promiflTus , aft ecclefiafticorum aftu praeftitus non fue- rit. De RhotomagenC Camera Edifti articulo generah tri- gefimo y de coeteris trigefimo primo , fecundo ^ tertio^ &:c. legere eft. Articulo tricefimo quarto fic jurifdiftio judi- cum illorum definitur : Cogmfcent cr^ judicahtmt fupremo jndi- cis d^ tdtimo per arrejla , aliis omnihtts exckfis , omnes lites ^ con- troverfm motas ^ movendas, in quihus Pontificti ^ Keformati crunt partes pnncifales , mt fidejtijjores ^ acioresfive rei y in om^ii'. hus materiis five civilihus five criminalihtis. paucis cafibus- , qui ibi exprimuntur, exceptis. Articulo quinquagefimo fe- cundo jurifdiftio illa extenditur aiea omia y qtta pertinent ad exectttionem Bdiclorum , c^tiando pr^diBi erunt partes, . Articulo fexa^efimo quarto : Inhihemus c^ interdicimtis omnihus curiis no- Jlris fupremis 3 ^ aliis hujus Regni , ne cogrwfcant ^ judtcent lites civiles d^ criminales illorum pr&di^& religionis ^ quartm cognitio 4ttrihuitur per nofrum edi^um cameris. CCCXXXVIII. Tam 55^ ECCLESIiE ROMAN^ (^- vichna CCCXXXVIII. Tam potens vero Clerus Roma- jap^rejfio. nenfis fuic , ut facrum etiam ifthocj uftitiic intemeratas pal- ladium paulatim concuceret , tandemque etiam penitus fubverteret. Et primiim quidem edifto 2. April. A. m. d. c. LXVi. lato ftatutumeft, momnesy qui accufmtur criminis Re- Uffm 5 apojlafu (hoc eft , tranfitus Ecclefiafticorum ad E- vangelicos} aut blajphemiarum c^ impietatum in myferia religiO" nis Catholica prolatarurny per unumquodc[ue Parlamentum in dijlri' clufuojudicentur, Ita relapfi 5 a Papatu ad EuangeHcos con- verfi , .& liberius de Pontificise ReUgionis myfteriis prolo- cuti , Cameris Edifti fubtrafti , & Parlamentorum , ivi quibusPontificii Judicesrerumpotiuntur, judiciis obno- xii redditi, adeoquein prxfentiflimum vitseac fortuna- rum omnium difcrimen addudi funt. Proftant exempla horrendarum poenarum.a Parlamentis ejufmodi, Refor- matis innocentibus infliftarum. Sed fuerunt hx i§;^a| 7^ d^im. Mox enim A. m. d. c. lxv i 1 i . Camerse Edidtales Pa- nfienfis & Rhotomagenfis j ac novifllme etiam Bipartitx reliqux ii\ univerfum fupprefl^x , Reformatique adeo o- mnes in controverfiis quahbufcunque cum Pontificiis fibi intercedentibus , judicum infenfiflimorum trifeunaHbus, ceu libidinis & odii illorum piaculares viftimae ^ miferan- dum in modum fubjefti funt. Qiiae mala inde innocentif- fimorum quorumque cervicibus impoftcrum etiam impen- dean t , non fine horrore cogitari poteft. vmmmatm CCCXXXIX. Dcniquc Edifto eodem Reformati fri^^tL^ ad parescfim Pontificiis prarogativa^ admifli funt. Articulo \broga' quippe vicefimo feptimo declarantur capaces ad exercen- dum (^tenendum omnes Jiatm ^ dignitates, officia dr o^uavis mU" nerapuhlicaj Regia^, dominica^ aut urhium Regni ^ ^c, non oh- ftantihm omnibus juramentis in contrarium , atcpue promifcue adil- la admittuntur. Item vacantihus murterihm providehitur per nos dc perfonis idoneis ^ fme dijlin^one (^indiferenter, cum id faciat ad HniO" rum PERIODUS SEPTIMA. 555 unionem fuhditorum mjlrorum, Item admittentur ad omnia confi- Ua 5 fmchones , ^c. nec ob eorum religionem inde arcehuntur, Re- formatos vero niuncnbus publicis dcfunftos hcdie paflim exauthorari, &: c6 afpn-antcs reniovcri , permdc ac li ho- noribus &: procurationibus pnbhcis nimc dcmtim mdigni efle coepiflcnt j fatis conllat. Scdmajuscft:^ quodrccen- tioribus declarationibus &: ediftis vis illa antiqui 5 quod ferpetuum^ irrevocahde efl>edebuerat,etiam heic rcfolvitur. utpote quarum vi Senioribus Magittratibus Reformatis prxfidcntia , ingrcfl us ordmum Provincia: 6v coetuum , qui ad tnbutorum impofitionem fiunt, quo fic pra: refiquis impofitionibus obrui poifint ; munera municipaha umca , veluti graphianorum^Curatorunij horotogii, imo&Ja- nitorum^ necnon Procuratorum , Notariorum , appari- tortim, advocatoram, &:c. fublata funt. Indufl:riis porro media rem familiarem augendi eripiuntur , divites exhau- riuntur, opificia artefqueahxfcu hberales feu iUiberales iis velabrogantur^ velaflliguntur^ pauperes addefpera- tionem adiguntur, htigantes in foro judicem miniis fa- ventem &: a^quum experiuntur. Eodenique perventum, ut recentiori feu edifto feu declaratione confl:itutum fit , ut converfi ad rch"2;ionem Pontificiam immunes fint a fol- vendis debitis Reformatorum , e quorum fciUcct numero erant eo tempore , quo debita contrafta funt. C G C X L. Neque vero recentiorum five edidtorum , pcrfeMti^ five declarationum affliftionumque finis vel modusullus e^^¥^^'H- efl:. Qiiin potius unda undam trudit , & abyflfiis abyfliim Jrfanf^ invocat. Laborantque quotidie exquifitifllma ingenia in ; -comminifcendis novis artibus^ quibus miferi TLOi^^crocpl^i^, .circumveniri , irretiri ^ Sc edi£tort?im dcclarationiimque ta- ilium numero (intra triennium enim proxime exaftum plufquam triginta emanarunt} atque mole ita confufi &c •& difl:ri£ti, utparerejun6timomnibus& finguHs, velob A a a a fo- 55+ ECCLESI^ ROMANiE folius memorise infirmitatem &:defeaum, poen^ impof* fibile fit ', m exitii naffam pertrahi valeant. Atque dum ita male habentur^ nefasiiseft, quiritari, quod perfecutio-- nem ullam patiantur. Expreflb enim edifto cautumeft,, wifcrfecutmm nomine abftineant.Qiiin &: recentiorailla edi- fta nonnifi declarationum ediEfi adcajm fmgulares decidendos no- mine venditantur. Salvoque Nannetenfi edifto cunfta ifthi^c adverfus Proteftantes in Gallia attentari, pubHcis etiam fcriptis authores nonnuUi ^ Bernardus cumprimis & Filleau , Nannetenfis Edifti famofi interpretes ^ perfuade^ re conatifunt. Quanquam non defunt ^ qui afta voce pro- fiteantur , ediftis recentioribus Nannetenfe &: violari , & (^x^KP^orMwjure violari. Conftattamen, fceleris, maleficii vel perfi- eppreprum- diiE crga Rcgem , cujusmeritopafta, Edidc^. perpetua , ir^ tir,"'^^'^'** n^i^ocabi/ta vQicindi jure , atque ilh gratia Regis fui excide- re debuerint y nuUius compertos unquam effe y adeoque pati illos non ut latrones , fures , maleficos , fedutChri- ftianos ^ ob folam rehgionem , quam ex Dei yerbo adver- fus EcclefiiE Roman:s corruptelas Sole meridiano clarius probatas, d$ l^ dAix^^mas tanquam ex Deo y c^ram Deo-, d^if^. chrijlo (2.Cof. 11.V17.3 conftanter profitentur. In fideh- tate certe & obedientia Regi debita adeo non fubditis : Pontificiis cedunt , ut eos etiam fuperaverint haftenus, fuperentque, faltem feeundum fanftx rehgionis fuiE pla- cita 5 quibus poft Deum ad unius fbUufque Regis , ceu legitimi Magiftratus fui unici obedientiam , Imperium qualeeunque aUud in Imperio illo agnofcentes nuUum, ob-- ftringuntur. Quinimo de intemerata iUorum erga Regem fide> ipfius etiam Regis Chriftianiflimi teftimonio omni exceptionemajorij fGe^iiifque, putad.xxi,Maii A.m.d. c. Li I. nee non i. Jun. A.m. d. c. lv. Epiftola ad Ducem Dignierium , 6c xxx. Nov. A. m. d. c. lx. literis ad Synodum Nationalem Jiftioduni fedentem exaratis > repetito abimde li^ i PERIODUS SEPTIMA. 555 .^iquet. In mediis etiam afBiftionum procellis haftenus , ;/j//Wif«f qux fingularis Dei erga illos gratia eft, contra ftimulum ^''"'^*^'^'^* non calcitrarunt -, quin potiiis in obedientia , erga Rcgem 'Contmue perftantes , atque in filentio & fpe unice robur fuum collocantes , animum fuum fiducia erga Deum , hu- militate 6cpatientia corroborant, cum populo Dei inge- mmantes Mich. vi 1.7.1, 6cc. Bgo adjchovam rcfpmam , Ex- ^fe^abo Deum falutis mcjn, K^ndict me Dcus mcus. Ne Loctcris , ini^ mica ?n^a^ propter me j o[uod ccctderim. Surgam. Curn fedcro in te^ nchris , Jchova lux mea erit. Indignationcm Jehovd fcram , quo- •^mampeccavi y donecjudicct caujam mcam , ^ faciat judtcium mcum, Educct meinluccmmcam i vtdcho ]ufittiam cius, C C G X L I. Raro Proteftantibus in Gallia contentio- Non ^arum iies Regem inter &: Pontificem obortas profuilfe , 6c ex- ^^'^{^ll'T^^ ^perientia dubitare nonfinit^ &: diferte Hiftoricus Gallus ^TcLXCr. percelcbris Mezerayus invita Henricill. obfervavit. Id /y^-"* ^*«- ipfum hic quoque accidit. Vetus interceillt Regibus Gal- %"Ju^y^ iia: cumRomanis Pontificibus controverfia delnveftitu-y^^'''^''^*- ris, qu;^, prout cum confenfu Regum definita: luerui t ^'^"''''^* in Concihis Claromontano & Rhemenfi , & a Callifto 1 1. 3?apaA. M. c. XXII. ipfoque etiam ufu poft temporaejuf- dem Pontificis explicatx funt, Rcgalia nuncupatx funt, quod earum jus mere Kegium , inter nobiliores RegidL digni- tatis partes ita recenfeatur , ut ciim foli Regi competat , cum neminc alio communicari poflit , exclufis etiam ab eo jure iis , penes quos fub Rege puero adminiftrandx Reip. cura eft. qui Rcgcntes Rcgni nominari folent. In eoautem jus illud confiftit , quodvacante Epifcopatu, adinvefti- turam ufque novi Epifcopi , Regi &: ufus fruftus Epifco- palium redituum , &: collatio pr^rbendarum cedit. qucd jus demum A.M.CC. Lxxiv. inConcilio Generali Lugdu- nenfi aGregorioX. convocato confirmatum eftin iisfci- licet Gallias Ecclefiis , quibus confuetudo illa hadenus re- Aaaa 2 ce- 55^ ECCLESI^ ROMAN^ eepta erat. Tamctfi vero Regum illorum ^qui primi leges^ in hac Regalium materia condiderunt ad fori ufum ac- commodatas , Conftitutiones jus iUud coercuerunt ad Ec- clefias 5 in quibus ufu veteri receptum erat Regem eo uti 5 &c in Camera etiam Computorum Fafquicrio Di/o[uiJit.Frmci hb,II L 'i,j. citante, extat vetus Regeftum, in quo cnu- merantur Eeclefiae juri huic Regalia: fubjeftx^ itemquQ. Ecelefiae, in quibus Reges eo jure non utebantur: ante treeentostamen annosJohannesButillerias infuaSumma Rurali , jus Regalium efle jus mere Regium , 6c ad Coro- nam pertinere^ atque adeo ad univerfas Regni Ecclefias abfque difcrimine porrigendum efle ^ pertendit. Qiiin 6c Arrefto Parlamenti Parifienfis A. m. d. c. v i i i . ediftum cft, ne Advocatiin dubium revocent, an Rex jure Regaliae uti poffit in univerfis Regni Ecclefiis. adverfus arreftum iHud querelam moxCleroGaUkanoapudRegiam Maje- ftatem inftituente. Mtctnti(^'m9 C C C X L 1 1. Argumcntum ifthoc pr^^ter alia ftise ad- cmaiUtd modum profecutus cum fuiflet Petrus de Marca Archie- JIl " ^' pifcopus Parifienfis 5 fcriptis dc Concordta SacerdoHi ^ Im-- ferii {cwlihertatihm EccleCmGallica?m\ibxis ofto^ non parum- iis leftis Innocentius X I. commotus eft 3 qui etiam refel- lendorum eorundem provinciam Celebri Canoniftae Lu- po, Auguftiniano Monachoj Aprih Anni m.d. c. lxxix. impofuit. Acceffit indulgentia ClementislX. qui Brcvi expreflb Regi gratiam fecerat inveftiendi Epifcopos 5 quo- rum 3 flagrante tum bello ^ dioecefes vel occupaverat jam , vel occupaturus fuerat. quce indulgentia Succeflbris In- nocentii ejufdem animum anxium non pariim habuit. Vtx-- terea Rex a Clero GaUicano feu tributa feu donaria exege- pat, intercedente exaftioni inOccitaniaApamienfiEpif- copo. qui etiam Sanftimioniales Urbani antiquo more Ab« batiflam libere ehgentes, advcrlus Parifienfcm Curiam, jii& PERIODUS SEPTIMA. 557 jiis ifthoc Regi vindicantem , apud Pontificem acriter tu-' tattis eft: Qiiam controverfia Pontificis Bullain San£ti- monialium gratiam vulgata, abeadem Curia fupprefla, aliaque a Jefuitis etiam 3 Chaifio&rMaimburgio, parum Pontifici Romano faventibus, alte fatisin pe£tusPonti- ficis exulceratum penetrantia, commifla funt; adeo ut non femcl ad du*as Pontifex fe convcrterit , 6c Hbros etiam^ nonnullos ceu poteftati & authoritati (nx derogantes , de- voveric. Qiiorumin numeroinprimisHber de Caujis mafon^ busy a Sorbonico Doftore in Epifcoporum gratiam fcri- tus, & acri Pontificis Bullaprofcriptus, necnonMaim- burgii hbelU varii, cti^Lm Lutheramjmhmofa hifiona ^hic- runt. Ex adverfo Curia Suprema Parifienfis hbrum Epif- copi Apamienfis pro Pontificiis partibus fcriptum, nigro^ carbone notatum fupprefllt. quem mox Pontifex Itahcum in idioma transferri vulgarique juffit. Apamienfis quon- dam, utiy^ cxx, narravimus^ Epifcopuserat> obquem. in fimilicaufa carceri incUifum Bonifacius V 1 1 1. Phihp- pum Pulchrum GaUia: Regemexcommunicareaufus eft- Apamienfis Epifcopus. denuo in caufa inveftiturarum fe Pbntifici Inaocentio X I. mancipare, & Regifuo oppo- nere fuftinuit. Eo A. kJ. d. c. lxxx. defunfto , Vicarius Ca- pitularis Pontificis caufam fufcepit , Curixque Supremae. RegaUae. in Epifcopatu eo vacante jus Regi aflferenti , fefe oppofiiit. Pontificeacritertendente^ & fubinde etiam A- poftoUcarum cenfurarum metum incutiente ^Lutetix coa- £ti quindecim Epifcopi Regiumjus ftrenue dcfentierunt,. atque infuper Regi ^ ut Nationale ConciUum^, caufam ean- dem difceptaturum , propere conciret , perfuaferunt. C C C X.L 1 1 1. Convenerunt igitur Lutetix Ecclefix congre^.th GaUicanx Archiepifcopi ofto una cum Epifcopis viginti^/y'^f ')^'!^^7 quatuor , aUifque pluribus , nomine Congregatwms Genera- //^ Rtgi vU-^ Rs Cleri VrancWm{\<^mi\, quiRegaUx jusunanimiconfen-^^^?^^^^^^^^^ Aaaa 3 fa .^5 8 E C C L ES I^ .RO M A NJE ifficem exara- {u io Regem 5 .hoc fcilicet ei reddituri hoftimefttum ^rz? tis fenten- £dfcf^s adverfiis h^rmcos j uti in Inftrumentoceilionis R.ega- ^tZtlT'^ li;3e d. iii.Febr. Regioblato, difertis verbis profitentur ; conferentes, d. iii.Febr.A. m. D.c-LXXXii.hterisadPon- tificem exaratis, fcurationemei reddituri,feuexcufatio- ncm allaturi rerum in Comitiis fuis aftarum iignificarunt, Ji a^elldjfe SecHkrem Magiftratum , fedah eo vtcios dtjcejfijje ; ma- gnopere infuper periculum metumque fuum exaggeran- tes, neob exortam controverfiam illam SAcerdmur^i i^lm- ferinm tnier fe colltdmtur j, ^maU , qti^ in Xccleftam ^ Rer^ti- hlicam confeejui ft^JJint y froinde exifitmajfe fe ad officium fftum per- tinere y jiltcjuaminire rationem toUendi de ?nedio nafcentis dtjjidii -, nnlkm vero commodiorem appartdjje remedio ah EcckftiZ Vatrthus indicato , utili condefcenftone canonts temperandi pro temporum ne^ ceptate, uhineque^uerita^ fidei ^ nequemorumhonefta^ periclitan^ tttr. Deheri ah Ordim fuo , deheri a Gallicana , imo ahuniverfa Ec- ckfta plurimmn Regi , tam pr^ckre de Rcligione Catholica mertto^ .^ in dies magis mereri cttpienti. Vropterea Je de jure fuo decedentes jus illud RegaliiZ in Regem contultJJL Moxetmm C C C X L 1 1 1. Cum diu fatis refponfum ad hteras Ponttficiam Cleri Pontifex diftuhfTct , ulteriiis progrefla Congrcgatio ^t^f///^^^/« certis definitionibu^ Romani Pontificis poteftatem , in qttatuor Ke- temporahbus quidem prorfus abolevit 3 in fpirituahbus ve- po Ediao j.^ jj^Qj^ pariimcoarftavit^atqueinfrapoteftatemConcihi citis, re/irifi' dejQcit. Foftquam enim diexvii.Martii lolenni mCon-' iit. gregatione auditifunt, quibus paiilo ante in/unftum fue- rat , ut fex Propofitiones , A. m. d. c. lx i i i . a Sorbona Re- gi exhibitas, &: fupratheficc. lxxix. expreiras,accurato lixamini fubjicerenti die xix. ejufdem menfis unanimi Cleritotiusconfenfueditadeclaratioeft, quatuorfequen- tibus definitionibus comprehenfa : I. ^od Papa, imo Bc^^ clefta ipfainRegum temporalia^ nec direck ^necindireEfe ^ potefta^ tem ttllam haheat: c^uodc^ue Rex de^oni , vel fuhditiejusa juramen" U PERIODUS SEPTIMA. 559 to fidelkatis ^ c^unmmnc^ue demnm oh caufam , ahfolvi necjtieant, 1 1. S^od> Conctlmm Generale fit fufra Papam 3 idque vi dochtn^y quam Conjlantienfe ConcHium quarta cr quinta Sepone confirmavit j ficut Congregatio pr^fem declaret , (^uod doctrma tflh^c ah Ecclefia flenam efficaciam , apfrohationemque nacia fit ; ex adverfo autem opinionem eorum y o[ui pertendunt , id ^ quodtn citatis Seftonihus con- clujum efl , eo duraaxat tempore y quoflhtjmata invalejcunt^ ohtineat > plane improhet, III. Suodexercttiumpotcflatis PonttJictALtmitan' dum ^ reflringendum fit juxta Canones > cpuodque Papa nthtl facere inpr^judtctum antic^uarum confuetudinum , nec non IthertatumEccle- Jia GallicanjL valeat, IV. ^^odin rehusquidem fdei Fapa prMi- puam authoritatem haheat \ nihilominus ejus decifiones fine confnfU Bcclefid cert£ (^ infallthiles non fint, Decret iim inCm ul eft , ut, , literis ad Itngiilos Gallix Epifcopos exaratis, Propofitio- nes hx communicentur > commendentiirque , una cum De- claratione , ut omnes ProfeiTores Theologiae & Juris Ca- nonici doftrinam articulis ilhs contentam , ceu veterem re- ceptamque doftrinam Regni, profiteantur pubHce , neque fas fit cuiquam feu Seculari feu Regulari contrarium doce- re. Poftero die Archiepifcopus Parifienfis^comitibus Com- niiffariis , Regi tum inftrumentum ^ quatuor propofitio- nes illas complex.um ^ tum literas eam in rem ad Epifco- posGallix deftinataSj obtulitj fimulque Regem 3 utpe- Guliari Ediftoid omne fanciret > rogavit. Impetratum id ■ a RegeEdiftum edente, quodd.xxiii. Martiietiam a "Suprema ejufdem Curia confirmatum. Edifti fententia eft 5 ut declaratio illa Cleri Gallicani Protacollis omnium Curiarumy Commnnitatum y Academiarum , Tacultatum TheologiA (^ Juris Canonici inferatur : contrarium ei doHrtndt a quoquam fuhditorum ^uel advenarim , five Secuhrium ^five Reguiarimn ne ajfiratur : elc" fii Prrfijfores Theologi^ Declarattoni i(fi fihfirihant , ^ addocen- dam eandem /cje ohflringant : in omnihtu Collegiis ex pluribtis Pro-- f^rihus Jeu Regularihus Jeu.SecuUrihus conjiantibus , uni injunga" tt4r 560 ECCLESIJE ROMAN:^ tur motannis , ut declarationem illam doceat > uhi veri Vrofejfor u* nicus efl , teneatur per tres annos continuos docere, Syndici Jheole- gicarum Facultatum o[uotannis Profefforum taltum nomtna Efijcopii .edant', rrofejforefque itfdem ^ wlProcuratoribuseorumGeneraltbus foftulantibus y prtfta Jiia exhihereparati fint -y neque Baccalaureus quifqtiam ^ ftve SecuUris ^ five Regularis, Licentiatus ^'velBodor ^heologidy iurijve Canonici creart poftt t quinprtits docirinamiU lam puhltcis thefibus propugnaverit : Vrdati omn^s ^andem in uni- verja Dicepeflfua docert oirent : Decani denique c^ Syndici Facul" -tatum Executionem Edicti ^ fuh poenafontis , urgeant. Pontifex .Romanus Propofitiones illas tanto cum nioerore excepif- >fe fertur, utleftisiisamare fleverit. Ereftus tamen mox jrecreatiifque nonnihil eft ^ quod eafdem in Galli^ Regno -acribus adeo ftudiis propugnatas , non minori zelo in Hif. panix Academiis oppugnari intellexifTet. j?*w4«/ P(7«- C C C X L I V.- Demum 1 1. Aprilis A. m. d. c. lxxxi r. ttfi^ch ad cie- Pontifex Congregationi refponfum mifit ^^flfl^&JcoV, &: fi 7itera!fuper quod aliud , aculeatum virulentiimque maxime, tantum jureKegctiu, Yion catapultis fuis Cbri Gallicani latera transfigens. Que- acrts ''W''»" j.^j-^|j. ^^Q omnia, cogi fe multis cum lachrymis ujurpare Prophe^ ticum illud: Eilii matris me^ pugnarunt adverfus me. Epiftolce Cleri initium quometum fuumin Pontificis finum feef- ^fundere teftatur, hisverbis perftringit: Mihil fark loetum ^ -C^ veflris nominihus digntm eas literm continere , inipfo earumli" mine intelleximus, Nam pr^ter ea , qu£ de norma in Comitiis cmvo- €andis peragendtfi[ue fervata afferebantur ^ animadvertimus vos or- diri a metuvefiroy quo fliafore nuno^ttam Sacerdotes Dei ejfe folent . ^n re ardua ^ excelfa pro Religione ^ Eccleftaflica lihertate velag- grediendo fortes , vel perficiendo conflantes, Suem (^uidem metum falso judicaviflis poffe vos in finum noflrum effundere. In ftnu enim noflro hofpitariperpetuo debet chartta^ chrifti ^ c^ua forasmittit(^ longe arcet a fetimorem^ ^c. Timuiflis ergo ^ uhi non erattimor. ^ Jd mUm vobis timendum erat ^ neaptiid Deum hominef^ueredar- PERIODUS SEPTIMA. 561 gui jure pojfetis i loco atque honori ve^ro, ^ PafiorAlis officiidehi^ to defmjfe. Tum Ivonis Carnutenfis in turbulenta conten- tione LJrbanum Pontificem inter &: Philippum Regem , contra Regiam indignationem ftantis , bonis fpoliati, carceres 6c exilia perferentis , deferentibus aliis caufam meliorem, fa£ta imitanda fuiffe monet. officii vejlri, e- rat , inquit , Sedis i^poJioUca authoritati Jludia vejlra adjun^ gere , (^ Pajlorali pectore , humilitate Sacerdotak caufam Bccle^ fiarum vejlrarum apud Regem agere ^ ejus confcientiam de iflx re injlruendo 3 etiam cum periculo Regium in vos mimum irri» tandi , ut poffetis in poflerum fme ruhore in quotidiana Pfalmo- dia T>£um colloquentes Davidis verha proferre : Loquehar de te-* flimoniis tuis in ajpeciu Regum , ^ non confundehar, Idquc magis etiam facicndum fuifTe , tam perfpecia atque explora- ta Optimi Regis jujlitia ^ pietate , quem fingulari henignitate £- pifcopos audire^ Bcclefiis favere , c^ Bpifccpalem poteflatem inte" meratam velle , tpftmet fcnpferint , aflerit. Scribentibus por- ro , qubd in controverfia vtcii ftnt , quod caufa ceciderint , ref- pondet: ^omodo cecidit , qui nonftetit? quomodo viBus eji^ qui non pugnavit ? Et qms veflrum tam gravem , tam jujlam Mufam-i tam facrofknBam oravit apud Regem? cum tamen PrA- decejfores vejlri eam in fimili periculo conjiitutam^non femel apud fuperiorem Gallu Rcgem, imo apud hunc ipfum lihera voce de^ fenderint ^ viciorefque a Regio confpe^u difcejferint y relatis etiam ab dquijftmo Rege pra^miis officii Pajloralis Jlrentic impleti. ,^is veJlrHm in arenam defcendit , ut opponeret murum pro dom$ Ifrael? ^is aufm ejl invidiA fe offerre? ^is vel vocem unam emifit memorem prijlin^ Ithertatis ? Clamaverunt interim , fic f- nimferihitisy & quidem in mala caufa, pro Regio jureclamave^ runt Regis adminijlri , * cum vos in optima pro honore chrijli fi* lueritis. Omittimtu hic commemorare ^ qu£ fignificatis de appella- to 4 Vohis Seculari LMagifiratUy a quo viiiidifcefferitis. Cupimta Bbbb ^ mim ^6% ECCLESI^ ROMAN^ emm ejtis fdBi memoriam ahoteri y c^ volumus ea vas verba i Ikeris veflris exfungere , ne in acfis Cleri GaUtcani reftdeant ad d^decus nominis veftri fernpiternurrh Remedium porro Sacer- dotii & Imperii per condefceniionem utilem Canonis^ temperandi pro neceflitate temporis 5 ubi nequ€ veritas fidei 3 neque horum honeftas periclitantur ^ conciUan- di a Clero propofitum , his verbis Pontifex difpungit : Co^terum ultro admittimus c^laudamus conftlium relaxandi Cano-- num difctflinam fro temporum neccffttatc 9 uhi id fieri foffttfine fidei & morum difpendio -, imo addtmus ctim i^ugufltno , tole» randa aliquando pro hono unitatis ^ qux pfo hono ac^uitatis odio hahenda funt ^ neque eradicanda efe z,iz>ania ^ uhi periculum ftt y ne ftmtd etiam triticum eradicetur : Sed ita tamen accifi oportet , ut m aliqt^o tantum pecttliari cdfu <^ ad tcmptis 5 uhi necefjbas urget 5 Itcitum ftt ; ftcuth facium ef ah Ecclefta , cim f^rtanos (^ Donatiflas ipifcopos ejurato errore ftiis Bccleftis reflituit , ui populos y quifecuti eos fuerant , in officio contineret, K^liud ejl y uhi difciplina Etclefid peruniverfimp ampliffimi Regni amhitumji-- ne temporis terminot 5 ^ cum manifefio periculo 5 ne exemplum^ latius repat, lahefaciatury imo evertiftir ipfttts difciplin£ ^ Hie-^ rarchi^ Ecclefia fundamentum 3 fcuti evenire necefje ejjet y fiqu^' i Kege Chrijiianijftmo in negotio Regalia nuper a^a fu?n , con^ niventihus ^ imb etiam confentientthus y vohis contra Sacrorum Camnum^ ejr prAfertim Concilii Ludunenfis authoritatem ^ cm^^. tra notam jam pridem vohis ea in re mentem noflram ^ ^ con-' tra ipfam iurisjurandi religionem , quo vos Deo ^ Roman£ , ve^ Jlrtffie Eccleftis oh/igaffis , citm Eptfcopali chara6iere imhtterimi"^ ni', h^c SanBa Sedes executioni mmdari , ^ malum invalefce^ re deferindo permitteret 3 ac non ea nos , pro tradita Divinitu^. humilitati nojira Summa in univerfam Ecclefiam poteflate r foleji^'] m more 3 pr^^decejforum nofirorum veJiigHs inhdrentes improba^ ^'spms^x ^m prdfertim per ahufnjn Kegali^, mnfoliim evertidifci' PERIODUS SEPTIMA. 565 plimm Bcclefuy resip/n doceat, fed etiam fideiipfius inte^itatem . m difcrimen vocan facile mtelltgatur ex iffis Kegiorum decreto- rum verbis y q^tu jus corpfcrendt benefcia Regi vendicant , nsn iano^uam projiucns ex aliqua Ecckfu concejfwne ^ fed tano^uam in^ genitum ^ co^vum Regu Corona, Acri prse coeteris cenfura declarationcm illam Cleri , quod jm Regalu in Regem con- tulerit y Pontifex ferit. lUam vero partem Itterarum , inquit, vefirarum non ftne animi horrore legere fotuimm , in qua dici- tis y Fos jure vefiro decedentes , ilLud tn Regem contulifje, ^^a- fi Bcclefiarum- , qu£ cur<£ vefira creditdi funt ^ efjetis arbitri , non cufiodes y (^ quafi Ecclefi^ ipfiy (j^ ffintualta earum jura pofpnt fub Secularis poteftatts iugum mttti ab Epifcopis , qut fe pro earum libertate in fervitutenp dare deherent, Vos fane tpfi hanc verita- tem agnovifiU (jr confejfi efiis, dtm altbi pronuntiafiis , j/4s Re~ galiji fervitutem quandam ejfe , quoe, in eo pra^Jertim quod fpeBat beneficiorum collationem 5 impofii non poteft y nifi Ecclefia conce"- dente , vel faltem confentiente, Mm jure Vos ergo ju^ illud in Regem contuliftis ^ Cumque SS. Canones difirahi vetent jura Ec^ clefidi , quomodo ea Vos diftrahere in animum induxiftis , quafi eorundem Canonum authoritati derogare Vohis liceat? Revocatc in memoriam , quA inclytm ille conterranem vefter 3 Claravallen- fis K^hbas 5 non Gallican^ modo , fed etiam univerfalis EcclefU lumen a vobis mertto nuncupatiu ^ Eugenium Pontifcem officii fui admonens i reliquit fcrtpta praclare: MeminiJJet ^ fe effe y cutcla- ves tradit£y cui oves credit£ funt, effe quidem alios CoslijanitO' res dr gregum paftores > fed cum haheant illi affignatos greges , Jingulis fingtilos 5 ipft univerfos creditos 5 non unum 5 non modo ovium 5 fed (^ Vaftorum Eugenium effe Pafiorem , adeoque iux- ta Canonum fiatuta i alios Epijcopos vocatos fuiffe in partem foli- citudinis , ipftim in plenitudinem poteftatis, Ex qtdhus verhis quantum nos admonere par eft de obfequio (^ ohedientia 3 quam dehetis huic fan^U Sedi, cui nos ^ Deo authore , quanquam im- Bbbb 2 mc- ^64- ECCLESI^ ROMAN^ meriti frAfidemus > tmtun>dem noftra Fafioralis falicitudo emtatur ad inchoandam tandem alic^uando in hoc negotio , quam nimia. fi)rte longanimitas nofira , dum foenitentiA Jpatium damus , ha- Qerm dfiulit , t^pofioUci munerts executionem. Tandem Cle- ri in Regalioe negotio afta univerfa fevere fic Pontifex abolet atque refcmdit : ^amobrem fer frdfentes literas , tra- dita nobis ab Omniptente Becy authoritate , imfrobamm , refcin- dimm ^ caffamm , c^ua in ifiis vefiris Commis ai^a funt , in negotia Regalu , cum omnibm inde fecutts , eir qufi in fofierum attentari continget, eac^ue perpetuo irrita declaramus ; quamvls cum fint ipfaper fe manifefie nulia- , cafiatiane atque declaratione hujufmodi non egerent. Speramus tamen , Vos quoc^ue ipfos , rc metius conftderata , celeri retraBatione coj^fitltoros confcientia nje- fir^. , (^ Cleri Gallicant exifiimationi , ex quo Clero ficuti non defuere hucufo[ue y ita inpofierum non defuturos confidimus , cmi boni Pafioris exemplo Ipbenter animas pmere parati fint pro ovi- bus fuis^ dr pro tefiamento Patrum fiorum, Propofitum de-r nique fuum etiam inpofterum his verbis declarat &: con- cludit: Nos c^uidem pro ojficii nofiri iebito p^arati fitmus Dei ad- jutrice gratk facrficare facrificiumjufiitidy (^ Bcclefid Dei jura AC lihertatemy (jr hujus S, Sedis authoritatem dignitatemque de-r fendere y nihil de nobisy fed omnia de Deo pr^famentes y quines eonfortatr & omnia operatur in nobisy ^ qui piffit Petrumfu- per aquas ad fe venire, Praterit enim figura hujus mundiy ^ Dies Domini appropinquat, Sic ergo agamusy Venerabiles ffatres ^ dilecii fiiii ^ ut cum Summus Pafior c^ Paterfamilias (^ Prin^ ceps Pafiorum rationem pofcere voluerit afervis fuis , fanguinem pefiumdata ^ lacerat^. Ecciefi^^ quam fiio acquiftvit , de nofiris- ■manihus non requirat. Vobis interim omnibus i^pofiolicam hene^ di&ionem y cui coeiefiem accedere eptamus > intimo amoris paterm affeciu impertimur, Koma apud S. Petrumyfuh ^nnuio Pifiato^- m Die II, K^riL o^. m. d.clxxxii. Pontificatus nofiri an^ m PERIODUS SEPTIMA: ^6f no Jexto, Verba totidcm Bullx, feu Monitorii hujus xc- Epicr}//cire0 — -'--■ eanden thorii. ferre non piguit, ut Pontificis hujus tum typhum info- ^*''''^"" "'*" lentem, quo Prsedeceflbribus fuis pariim concedit ; tum zelttm violentum Q[mnc enim etiam Archiepifcopus Tholo- fanus literisad Pontificem exaratis ei exprobraffe fertur^ non tam pro aris , quam pro focis fuis- j tum denique artificium infigne, quo etiam {\\h fancHoris dijciplma , jf* dei^ periculi evertendi Hierarchi^ fimdamenti &c Tejiamenti Pa- trum faorum (nm utique aDeoPatre, fed abJHildebran- dis & Bonifaciis pro fe & Patribus gfuis conditi} vela- mine infatiabiles cupiditates fuas , obquasetiam fnPro-^ phetia Malachix ^ Archiepifcopi Armachani , jam duo- decimo Seculo edita , Injatiahilu Beftiji, nomine venit 3 ab- • fcondit texitquc , propiiis omnes contueri valea*nt. An vero impofterum Clerus Galhx mentem fententiamque ftiam mutaturus , 8c ftudia fua Sedis ApoftoHcx autho- ritati adjunfturus fit, nec ne^ dies volvenda docebit. C C C X L V. Cceteriim diilldium ifthoc Regem inter congrfgitir- & Pontificem funeftiflimum Reformatx per GalHam Ec- '"'.^^^''^^''^- clefix accidiflfe , triftis experientia iterum docuit. Nim- dTmprorelo^ quam enim majoribus cum anguftiis confliftata eft , quam ^^**"^'^ ^^^^- co ipfo tempore , quo diflidium iUud exarfit , arfitque^X^ |^J^ maxime. Accedit quod ipfa Cleri GaUicani Congrega- tio eonftituto tranfaftoque RegaUx negotio , ad confi^. lia extirpand^ rehgionis in Regno univerfo EuangeUcas animum convertit j Concihi Arelatenfis primi exemphim praetexens, utpote cujus Patres peraita re, cujus confi^ ciend^e caufa prxfertim convenerant , ad ecetera deinde animum intenderint, quse Chriftianx Reipubhcx com^- modis profutura efle inteUigerent. Ciim' vero in- his tri- bus capitibus omnino pax &: virtus Ecclefiie tanquam folidis firmamentis contineatur 5^ fide jmoribus^, difcipli- B b b b 3 na^i^ ^66 ECGLESI^ ROMANiE na> in iifque ftabiliendis iidem Concilii Arelatenfis Pa. tres operam coUocaverint 3 atque in iis iides proecipua fit^ nihilque ad eam propugnandam plus adjumenti af- ferat, quam fi hserefes veritatis luce, & ciiaritatis ardo- ^ UterUctr' rc fchifmata fuperentur , ofcrdi pretwm ejje, ita in Encycli- ^'tfcopo^^^f^m-^^^ fuis ad univerfos Epifcopos Gallix Cal. JuiiiA.M. d. biunegoui cohimbinam fimphci- tatem fidehumoppugnando, nse charitatis illo bello prse- clare defun£tos confitebimur. Qiiocharitatisardorcdein- ceps fchifma aggrefluri , fuperaturi fint ^, tempus ^ atque utinam non etiam profundiflima tot fidehum fufpiriaSc iachrymx docebunt. Mirum praeterea fupra modum, quod le-' PERIODUS SEPTIMA. 569 le£tis jam Romani Pontificis literis Monitoriis , in ani- mum venire Fatnbiis illis potuit, ut fuum noncumMi- niftris Pontificis, fcdcum ipfo Pontifice diffidium tanto- pere fibi extenuandum putaverint. De alternantis prp tem- pore dtfciplmx rationibus aliquot agi , ipfemet Pontifex diferie negavit , atque alio confilia relaxandi canonum difciplinam pro ten:porum neceffitate, pertinere, deni- que 5 per ahujiim Regali^ nm filum everu dijcifltnam Bcclefkt , fei etiam fidet ipftus integritatem in difcrimen fuocari-, dt/ciplm^i^ Hierarchia EcclclU fimdamentum everti , gravibus adco , fo- nantibiifque verbis pertendit. Neque arbitrabimur nos, an nc mirur/iam quidem loef^ charitatis jiifpicibnem moverint ^ ne^ dum fimultati cum Fontifice locum ullum fecerint , aut divortio oc^ cnfionem dederint, Alitertamencenfere Pontificem, Moni- torix ejusliterx, quarum initio ftatimteftatur, Epifco- pos ClerumqueGaUix^ quicoronaolim&gaudiumfue- rint Apoftolicx Sedis , ita fe erga illam in prselens gerere , ut cogatui* ipfe multis cum lachrymis ufiirpare Prophe- ticum iUud : Tilit matris mea pugnaverunt adverfus me % ma- nifefte arguunt. Saltem majorijure Ecclefias noftras a Ro- mano Pontifice difildere, quando ejuspotiflimiimculpa omnis religio & fides in Ecclefia dcpravata & lethaliter vulnerata eft 5 atque iUe y ut emendaret tot fidei , morum , difcipUna! corruptelas , nuUa "^«Jel^^l -Tr/flSiLtctl©- demonftra" tione Spiritus , precibus monitifque nuUis flefti & adduci potuit 3 quin potiiis exalperatus etiam magis adverfus de- monftrantes , orantes , monentes anathemata vibravit , fer- ro flammaqueimmaniterfxviit : quam quo Ecclefix Gal- licance Clcrus a Romano Pontifice in re , quam parvi mo- menti eflfc cenfet , pertinaciter diflidet , dubitamus nul- li. Veriflime enim jam oUm S. Nazianzenus Orat, 1 . de pa^ €C pronuntiavit , cti ^Soj-m ifim^Ss ofjLomcLS J \^ AJai - Cccc • /Seicttf ' fix momtorix. 170 . ECCLESI^ ROMAN^ ^6(cc5 ^t>l^^(^ii contenttonem petatis caufajufcepta?n concordia affe^ Bihm obnoxia fotiorem ejjk •'• ij4dm cm~ C C C X L V I L Circularibus illis ad Epifcopcs GMi gregattonis \{x literis juuftiE crant alix , monitionis fcilicetad fchif-f tresfecejfl' xnaticos exemplaria 5 quse ut curent continue nota fieri ftis caivmiaomnihus & lingulis Calviniana: Seftis confiftoriisj injun- ilx iifdem eft. Proftant &: illcC litercE , his verbis infcriptx fubfcriptseque : K^rchiepijcopi ^ Epijcopi ^ c^ Clerus Gallicanus omnis , au^iorttate Regia Parijits congregatm. Ftatribus Seceponis Calviniana correcfionem ^ reditum^ co?icordiam exoptant, Exor- dium literarutn gemitum Ecclefixuniverf;^ Chrifti obfe* ceflionem illam flc pandit: Ingemijcit jam diu^ Fratres ^ «* mverfa^ Chrifli Bcclefta ^ c^ maxmo cum dolore plena San5ix ac Sincerdi fietatis Varens Vos ah utero ^ ah uherihm ^ a gremio Jho voluntaria fecefsione ahjlra^os^ (^ in folitudine adhuc errantes vi- det. Numquid enim poterit CMater ohlivifii Filiorum uteri fui ? Aut 'Bcclefa non meminijfe charitatis erga Vos , male memores o[ui-^ dem i at Fllios tamen Juos , quos erroris' contagio k veritate Ca^ tholicay c^ Calvinian£ dejecfionis te?npejlas a veteris Fidei San^ Uitate abjlraxit y a Capite chrijiiana umtatis avulftt, Binc cft l Fratres ^ quod illa ingemtfcit , ac divifa ftia vifcera gravifltm^e pa- riter atque amantiftme conqtieritur. ^urit Fi/ios amijfos , vocat Ut ^erdtx y ut.Qaliina congregare fatagit , ut acfuila provocat ad volandum^ ^ maternis anxia dolorihus conatur vosy Filioliyite' tum parturire , donec vere (^ Catholice in Vohis reformetur Chri^ ftus. Tum rationem fibi reddi feccflionis fuis a Papatu fe- vere poftulat his verbis : Nos adeo Clerus omnis Gallicanus y o^uos Spiritus S. pofnit regere Ecciefiam y in qua nati efisy ^ qni ^^- reditate non interrtfta eandem Fidem , eandem Cathedram tene-^ nius , cquam SanUi Vonttfices y cjut chrifianam Reiigionem Galiiis intuierunt .-^ convemmus Vos ^ a-- qua iegatione pro chrifio defmgi- mur r tanqtiam lyeo e^ortante ^er nos qummus a vohis ^ mrjchif ma. PERIODUS SEPTIMA. 571 md feceritis? Enimvero ^ ut fe habent res vejlra^ velkis nolitis 3 'vos ejlis fratres mjiri 1 quos oltm ttnus omnium nojlrum Pater y gm tn Coelds e[l y m adopuorfem filwrum receperat , ^ quos un^ CMater EQcIeJia in Jpem jiterna hdreduatis jiJiuUrat» Imo dr illfi ipfe , qui Vos primus fajvinaojit non ohedire veritatis Euangelio s Projejjfonis noJlrA ^ntefignamus , nonne antea nohifeum vivehat JrAter unanimisf non tn eadcm verfaridomo , non it/dem efeis Jpp- rttalthus vefei^ nm mutua chrifiiand nchfcum fraternitat,is exe^ quifokhatofficta? Excujate ^ fi potejiis ^ apudPatrem^ apudMa- trem , apud Fratres , Juga tam fagttiofr y tam ahrupts ac prMt" pitis infAmiam, Divtjionem chrtfli ', refctjfwnem Sacramentorum Chrtfti y hellum impium tn memhra Chrtfit ^ criminationes in con- jugem chrifii y negationem promijjionum, chrifli escufate , ahlui- te y fe poteflis ; ^' cpuoniam non poteflis , oraculo Frophetico vos fatemini ohnoxios : Filius malus jujium fe dicit , exitum autem fuum ^hluere non potefi S^orfum itac^ue y Fratres , in radice cu7n or^ he toto non manfiflis? Ctir vota ac defideria Ftdelium cum ipfis altarihus confregtjits? cur conJcidijHs precthus viam? llluc ajcen- Jus ad Betim fuit , cur ne more conjueto ad Deum fieret oratio , fialam tollere de lapide ^ fecrilega manu fiihducere lahorafiis ? Cce- teri adhuc SeBarit hoc*moliti erant ^ nonut altare chrijli fubver^ ttretur , fed ut adverfes altare chrifii ^ fiium ipfi c^uaiecuncjiu ^xtollerent. Vos ne c^utd fupcreffet facrificii chrifliani^ inauditum ■ ad hxc tempora factnus , aufi efiis^ dtruere altaria Domini virtu- ium 5 in c^mhtis Faffer chrifius elegerat fihi domum , ^ Turtur Ecclefia nidum fthi 5 uhi poneret pullos fuos. K^t hdc profirema , c^ • tpuodcunc^ue deinceps aut hellorum contra Eccleflam , aut errorum contra anticputim dogma confictttum efl , fichijinaticus ftmr ejfecit y nec tam vefira, voittntati -^ c^uam fchifmatis ingenio volumus ejfe tri- . huendum. Hoc adverfus Vos nominattm expoflulamus ^ hoc ex vo- his cjUdtrimus indefinenter -i curfihijmafeceritis? Ad hoc nifi refpon^ deritisy o[uantumcuno[ue in aliis dicendo attt firihendo sontendatiJ ^ C c c c 2 • fe^' Y7'2^ ECCLESI^ ROMAN^ fuperfiua kquimmu Tum caufam feceffionis petitam a mo*. ribus hominum , quibufcum vivere fandtiores ^viri , 6c legum feveriores amarores , nec honeftum ad famam , nec fakibre ad confcientiam duxerint, diluere multis conati , fic Fratres hos ad reditum invitant : SiUiA jam fuferefi y Fratres , mfi ut ifti Spirttus^ S. confilio vefiri caufa pa- reamus: Beati pacifici ^ c^umiiam filii Deivocahuntur. Et per vi^ feera mifericordi^ , qu£ laceraftis ha^e?ius ^^ per Eccleft£ CMatris uttrum ,, cp^iem rupijtis > per ^haritatem Fratrum , quam tottes vior lafiis i per Sacramenta Dei, qUa cantempfifiis; per k^U ariaBeiy e^UA confiegiftis -, per quicoiuid Sanctum ac Divi?mm , aut in CoelOy^ aut in terris colitur ^ Vos fi^aterms ammls ad correfftonem ^ adre* ditum, ad concordiam hortamur. Imo quid iam fupereft ommno y^ nifi ut obliti fchifinatis ^. ^memores uherum revertamini ad pro^ fria y uhi toP mercenarii ahimdant panihus ^ dum in terra defer-* tay invia ^^ inaquofa , ne micas quidem ad juficntandam utcun^ qne famem veftram fptritualern colligitis ? Ecquid vera c^nciami^ ni aut refifiitis? Itme vero in Fiiiorum nomine eruhefcitis ^ inter quffs primogenitus Ludovicus Bcclefi^ UVtatri Opttm^ nova erigit,- quotidie troph/ca? hoc una fane^^ vefira ohjiante pertmaciay non fatis feiix ^ quod tametfi pro tuendo nomine^ chrifiiano multa in dies religiose ac pie confiituat ^ e fiorum numero fiuhditorum ^ qui 0: facris patriis defecerunt fponte ^ ^ ad ritus alienos convolarunt^ J^eligionis transfugas , vetm^ milttiA^ defirtores , etiamnum vi* deat in fufcepto errore permanentes : ifque adeb chrifiianiffimus Trinceps y quiy nohis audienttbm ajehat nupevy tanto fiudio cupe- re fe difperfas disjeciafque partes ad BcclefiA unitaiem revocari ^ut id mereri duceret gloriofum ^ veb Reqii fui fanguinis' effufiione ^ at- que etiam illius invifii(fmi hrachii diminuttane ,. quo tot hella feliciter conficijfet, Vofne igitur ^ Fratres y t^ugufiifimo' Princi- piy Regi^veftro, plurimorum ac potentiffmorum hofiium Debell^ $orpy fortifiimarum urhum Expugnatori ^ ma:cimarum Prmin^ PERIODUS SEPTIMA; f75 eiarum Domimtori , ornni genere triumphorum injigniy eam pal* mam invidebitis , quam cceteris omnih^s mtefonat f Coeterum dum vos ita compelUmtis , c^* ad pacis conjilta hortamur ^ ne dicatis :' Noltte nos c^ti^rerer nam hoc dictt int(^tutas y qtia divtft fimm y mn charttasy cpna chrifliani fitmus, CMeminerttis y ita ejje man- iatum nohis a Sptritu veritatis (jr Pacis per Prophetam , ut qui fe negant ejfe Fratres jioflros y iis divere non definamtis > Vas efiis Fratres nofiri. i^t quod temptu ojferri nobis opportunitis potefi Vos^ ad Romanam communionem revocandi, quam que Romafiam Bccleftam guher^iat Innocentitis Pontifex y cttjpts vita ^ mores ad amiquioris cr fievertoris dffcipltnA formam exacii perfecfuin fcincii- tatis exemplar arbi exhihent chrifiiano? Vt ad eumfi adjttngere 'virtutis omnis cultorem eximium maxima virtutis opus ad fialu" tem perinde ut ad gloriam in Vohis fitturttm fitt. Subjundisno- vis corhortatiombus y tandem Epiftola in comminatio* nes non obfcuras delinit: ^od fii ino^mmt illi, faceread- hortantihus nabts pertirpaci animo renttitisy Si nec precibus vtnci y nec fiecii chmtate , nec monitis addttci ad concordiam vultis-^ y^ngeli qtndem pacis amar^e fiehtint' j nec tamen vos continuo y ut fieri par effct erga nimium pervicaces y relinquemus vobis : fid per fiepes (^ fpinas (n>es^ Chrfii qtt^rere non dcfinemtis: & cum effecerimus omnia, propter quA mentes vefira nobis reconciliart debuerint y pax noffra demum y vobis eam refipuentibus y tam ofi^ ficios^e y tam ftmere ohlatamy revertetur ad nos , nec ampliks re- quiret Deus animxs vejiras de manu nofira j cr quemadmodtim error hic vefier novtfimtts erit pejor priorihus , fitc erunt novifftma- "vefirapejora priorihus. Vext^ntamen meliora fperamus y Fratres y (jr faluti vefir^viciniora, CCCXLVin. Operic pretium duxi plcraque E- tuck$ ejrnK- piftolx illiusverba, ip quibus /^wa; (itlUnt lahia mi 5x-"'^^ '^^'''^^^ trane^y c^ lemus efl oleo paldtum ejus 5 fcd pJTI*'*!!!^^ novtfif- mum ejus y amarum fiicut ahfitnthium y actitttm veluti gladius hiccps-^^ Cccc 3 ' (ProY. .^7+ ECCLESI^ ROMAN^ (Prov. V. 54J reprarfentare o^}\y\^ko , ne pofteritatem la- teat, qua contentione, quo tuco, qua 4^'5^^o'>^>' '\Jfm^~^ xsiff^ hypocri[i fdfiloquorum^ quibufve illecebris artibufqu^ negotium ifthoc geftum fit. Enimvero poft rationem fo-^^ celfionis, nonaveraChrifti fideliiimqueEcclefia, fedab inhaerente fociataque ad tempus eidem Papali faftionc , cui non magis quam Doriatiftis olim , univerfi, chriUi Bc- ckfu nomen congruit > inftitutx , non ob mores duntaxat , uti Clerus f also perfuadere conatur , fed ob r.eligionem >, fidem, cultumque omnem, tyrannide affeftata in confcien- tiam, fuperftitione & idolomania , denique erroribus ca^ pitaUbus cum verbi Divini veritate hoftiUter pugnantibus,^ mifefe corruptum , lethaUque tabe & veneno infeftum imbutumquei totiesvere, graviter , ferio ipfius verbi Dx: vini 5 immoti veritatis principii , non fJixj^cdv aiinxpiaf^atv fahularum arte confi&arum authoritate , redditam , tot San- ftorum Martyrum fanguine obfignatam : poft ftabiUtum authoritate Regia in tot Regni locis reUgionis Reformatx exercitium Uberum : poft tot Templa contra fas Edi£to- rum diruta , tot calamitates miferis infliftas > quin & ipfo perfecutionum ardentium aeftu , inquirere denuo in cau- fam fchifmatis, quid, inquam, hoc aUud eft, quamin xe feria kidere , vel 3 fi intentionem inquirentium fpefta- mus , Hg x^iiZy\ JcLyxl^ crambe his pfita mors ? Liceat de p(^g)i^Ao)Pi5 hlandUoquis &:benedicentibus*ejufmodi iUaGre- .gorii M. Moral. xxxi 11.56. ufurpare : C^ffumunt Agnifpe' ciem , ut Draconis exerceant operationem. Quomodo vero di* viferunt Chriftum^ qui foKim Cfiriftum optarunt; non defiderantes cognofcere aUud y quam Chriftum crucifi- xum? Quomodo Sacramenta Chrifti refciderunt, qui a Chrifto non inftituta refpuerunt ? Qiiomodo beUum im- pium im membra Chrifti geflerunt , qui cum Chrifto ejiif. 1 V.. > ^ q«e PERIODUS SEPTIMA. 57$ •quc veris membris omnibus v.era fide & charitate indivul- fi cohcerent? Qiiomodo Sponfam Chrifti criminati funt, qui eandem uni viro Chrifto , caftam virginem adjungere , omni ftudio curaque laborarunt ? Qiiomodo negarunt pro- millionem Chnfti, qui fola ea freti non timuerunt ha- denuSy quidfibi carofaceret? Q.uomodo excifi funt a ra- dice, qui fide in fohim Chriftumj radicem Jefte, Vt^- ■^'ovle? Tf ')(^^y]rfQ qui al- tari^ i Vota defideria hominum , a vero altari Chrifto 5 & fiducia in eodem folo coliocanda , abftrahentia verbi Di- Vini authoritate freti removerunt ? Qiiomodo precibus Tiam confciderunt 5 quibusfohisJefusChriftusjuftusPa- Tacletus ad Deumvia, vcritas&vita eft? Qiiomodo fu- ftulerunt fcalam de lapide, qui uni Lapidi in Sione fun^ datopreribfoj angularifumrnoa adeoqueabimoadfum- mum ufquepenetranti, pertingenti, Lapidis iiUus , cu- jusin Coehmi ufque porreftafcala eft, anritypofoh, fu- perftrufti confidentefque non crubcfcimt ? Qiiomodofu- ftulerunt facrificium Chriftianum , qui altaria hgnea fifti- tiarum virtutum Domini contra aUare noftrum Chriftum , qui fuper omnes Coelos afcendit :, ut impleref omnia , ere- fta &: in quibus nec pafter Chriftus, nec turtur Ecclefia tmquam fibi pullifvefiiisnidumfixere, penfiampliusnon habent? Qnomodo denique moverunt bellum Ecclefix, #rrores contra antiquum dogma feminarunt, qui pro an- tiquo dogmate non diligentes animas fuas ufque ad mor- tem 5 Archiepifcopis interea , Epifcopis , totoque Clero GaUicano inveterati erroris fui pertinacia, & dominan- tium in partes abreptorum confenfu tuto , afiiicta fibi pom- pa deliciifque folitis diffluente , ac de coetero adverfiis imiOcuam plebem Chriftrad flammam ferrumquefinefi- ne 576 ECCLESI^ ROMANiE ne&:modox:onclamantei tot mala, vivix:omburia , lanie- nas inauditas 5 vitse difcrimmaj fortunarumincendiafu- ftinuerunt -, quandoquc etiam adverfus Henoticos religio- nis praetextu dominationi inhiantes, iiseredemRegnij.fe religionemque viadicantes ftrenue defenfitarunt ? Qiiam igitur caufam expoftulandiadverfus innocentes oppreifos, toties vim Cleri confcientiis eorum dominantismjuftam rpaftbs, habuerunt? Quin potiiisCleriGaUicani Pontifi- cii eft reddere rationcm fchifmatis, divortiij feceflionis perniciofiflimx omnium a Chrifto ad Papam , dvlixt^^ vlcarum Chrifti fefe venditantem fme tabulis juris Divini, imo adverfus authoritatem earundem , effferentemque fe adverfus omne id , quod Deus eft & dicitur : a lege Chri- fti , ad legem Papx : a vivis aquis Kmpidifque rontibus verbi Divini , ad ohdas cifternas traditionum humanarum, eoriimque incertarum plane ,& iluxx fideij a facrificio Chrifti cruento , ad incruentum Miflaticum -, a Chrifti interceflione 5c invocatione , ad interceflionem & inyoca- tionem Sanftorum , fiveverorumj five fiftitiorum > aj«- ftitia Chrifti, Euangelica, inqua fola Deus acquiefcit, ad juftitiam propriam, humanamu qua fretiolimjudxi juftitiamDivinamamiferunt> acultu unius foliiifque Dei ad cultum hominum ^ auri , argenti , iigni , lapidum , of- fium, ahariimque rerum Divinitatis expertium, ut infi- nita ejufmodi, obquxcumPontificiacommunione,fifi- dem, confcientiamque fuamfalvam vellentnoftri, null^. iis Gv/jicpcimt^ y cvyTcaf^^idis y nullum confortium commer- ciiimque , communio nulla eflfe potuit , filentio prxteream, Ciuii vero aChrifto, ejufqueEccIefia veraSc Catholica nunquam Reformati in Gallia difcefllonem fecerint , fed Reformatione fua fcorias duntaxat , fordefque abauro& ar^nto, lapidibiifque pretiofis cceleftis doftrin;s,paleas atri- PE R I O D U S S E P T I M A. 5 77 :d tritlco, vile a pretiofo feperaverint , noniisutique ad communioncm Papatus , fed Clero potiiis ad Chriftum veramquc & Catholicam ejus , a qua devius errat , Eccle- ilam, cum quaReformatx EccleficE Gallix conjunctilli- mx funt, revertendum fuerit , juxta confiUum Deifalu- berrimum,quodhisvcrbisJerem. XV. 19. confignatum ie- gimus: Propteredftc dixit Jehova: Si cothverjm fiieris , tunc convertamTCi (^ coram me ftabts. Et ft eduxeris pretiofim a vi- U y tanquam os meum eris. Convertentur tfft ad te , cr tu non converteris ad ipfos. Rehgio • igitur fit Vobis , o Eideks, Sanftificati, Aflerti femel & illuminatia SpirituDei, o inops, imbellis, moefta n^TI/ Congregaftom (ita nonnul- li Pfal. LXXix. 19. interpretantur) tradita Turtur, quar, amiflb , vel abfcondente potius fe ad tempus Compare tuo , apud Te & Deum Tuum folum plorabunda inge- ^ifcis > religio , inquam , flt Vobis audire voces &: lenoci- nia Bxtranent , ad amores fuos pellicientis , adhortante vos graviter Spiritu Dei per Sapientiflimum MortaUum Prov. V. 20. 21. Vt ,c[uid delectaheris y Fili mi^ cum Aitena, cr ample- Bcrisftnum Bxtranedf .^ando coramoculisjehovafintvidvi^ riy & omnes femitas ejus fonderat, Inic^uitates fudi, capient ipftim Jmpium ^ funihus fcccati fui tenehitur. Ipje morietur, eoquodnon audivit eruditionem : & propter multitudinem Jiultiti^ fuA erra" hit. C C C X LI X. Koc) TAuTflt A ^ TuipudorisnominiJquedeco^iriXi --:r.\\H^v Turpislituranonmerentiumrerum i Ocelle c^uondam y nunc lacunafortun^m Negotiofamater otiofarum^ Vak nefanda 3 conftuprdta 5 corrupta ^ ■- •i-'^- ' ^ ^ - ^ • \ Jncefta coelihum Suiritium manceps ! ■ ^^^ ^= ''"'^ -'- ' - ^ Tu omnium*inChriftiano Grbe malorum caufaes. quo- mm tibi coram neo forti , jufto , Zelote reddenda erit quandoque ratio. Propter te maftantur , affliguntur» V€r xantur tot miiha hominum Chriftum Salvatorem fuum ve- r^ PERIODUS SETTIMA: 579 re & pure colentium, TibiomniS ille fanguis innocentif- iimorum afFufus efti, Tibi omnis fufcepta vexatio, pa- trat^ perfecutio; efl:. ? NcAi >alia C(i)t perfetutioniim , tot in- fliftoruqil malorUm catufa l ac ne prastextus quidem alius. eft, quam^^quod Chriftiani tuam iUam, nullo jure^nut^ lo titulo ha£tenus in fidem &:confGienti^n\ eorum ufiirpa- ^ tam 3 Apoftolicarh videlicetv authoritatcm agnofcere ficut non potuerunt, ita noluerunt. HommesTuquidcrnfaU- lere potuifti, 6cpoteris,quoufquejuftefanftequepermi- ferit Dominus. Sed dj^pofita jam i^xtk' tua funt. D E U S defiruet T^in finem , evellet te , c^ emigrare te facict de tahernacU" lo ttio ^ c^ radicetntmmdeterraviventtmn. i^Arguette^ & Jta^ tuet fe contra faciem tuam, DeTe, &: Tibi dida noveris fe- rientiaiUa oracula : Et vidt mulierem fider^temfiper hejliam coc^ cineam , plenam nornmihus hlaffhemiA , hahentem captta feptem , CT captta decem, Et rmdter erat circumdata purptira , (^r coccino , i^ inanrato auro , . lapide pretiofo , ^ margaritis , hahens poculum au" reum i'n manu Jua , plenum ahominatione ^ immundttia fornicatio* nts ejus. 'Et tn fronte npmen enis fcriptum: UMyfl^ritim : Bahylon illa magna , mater fornicationum dr ahominatiomm terrd. Cecidtt^ cecidtt Bahylon illaMagna: c^ua a vino tr£ fornicationis fm pota^ njit omnes gentes. yujtuses Domine ^ quies ^ c^qui eras Sancftts^ qui hdc fudtcafi -, quia jdnguinem Sanliortim ^ Prophetarurn effti^ derunt , o- fangutne potajtt eos. dtgnt entm funt. Bahylon magna *ventt in memortam ante Deum , ut detur tlli caltx vtni indignationis TTA ems. Qux Tibi foli examuirim &- Tniyo^fjLoqr^i convenire, demceps, xnjv ^tS 'TecLXiiia. manifeftum fiiciemus. At c\^' ^ Ecdejiji mant interea anima: decoUatorum affliftorumque omnium '^ "^^p^-^^^it* propter teftimonium Jefu, & propter verbum Dei, fub- )^'^^,'/;'^'X'' tusaltareDei: USQ.UE QUO DO M I N E ,SAN-^- CXE e^^T VERAX, NON JUDICAS FT IsTON^VINDICAS SANGUINEM N O- Dddd 2 STRUM 58o ECCLESI^ ROMAN^,&c. STRUM DE iis, QUI HABITANT IN T E R R A. Et qui talia teftatus eft , dixit : E T I A M , VENIO GITO. AMEN. fufpirantibus ommbus , quiadventumejus diligunt: ETIAM VENI, DO- M 1 N E J E S. U. Tibi^t^atri , Eilio & Spiritui S. ob abyf- fos judiciorum & gratiarum divitiariimque T.uarum , fic Magnificentia & Robur, Gloria, & Viftoria, ficHonor in Secula Seculorum • F I N I S. .A -ix Jx vi- r ^RAN- FRANCrSCI GUICCIARDINE ^atntii Florentini^ & Leoni X. (Pontijici ^manod Secretis confiltis y HISTORIA P A P A T U S Quam InHlJibriarum ejus Libri Quarti impre[?is ExempU- ribus mala fide omijjam j Ex Autographo Florentino , Nobilis Florentini confan- guinci bona fide, una cum Paralipomenis nonnuUis aliis, reftitutam, ob argumenti affinitateoV' adjungere placuit. C|'W AI3:>l-tJ"r-^ ,i€l^K ■. ...^ ^l^^iii^l.AO-^ UU'w-ri: ; va-^tvj."^' ^ :v::^^i^. A ■1 1 o r c ' 0 s 1 i i j « rri:.i59 .A -1 Kobilis Florentrnus L E C T O R L ITSlvadendis occupandifcjue Imperiis^juris foope color ini- tto qu^ri foletiflabilita yero fundataque femel tjrannidey ^etera illa tnitia quantum poteji ohruuntur y fex tantum ^gta nude , ©" ^^eluti 09 odny/xol^ obtendittir y in contempto- res legtbus Majeftatis perducllionkmque Vtndicattir. Ita- ^ue ftmpliciter magts & ingenue , qttam caute ^atdtis III. ctim de Jumma ipfttis pote/iate aliqtiando ititer familiares mentto incideret , ridere illos folitus erat y ut fcholaflicos (3 rerum rtides , qui a Chriflo eam tam anxie repeterent 5 ctijtis fe poffeJ^ionemVel folam ^ optimum & frmif^tmum titultim hahere dicebat ^ quam.Vtribus opibufque ftimmis ^ ciVttatibus 7nunitif?tmis^& potemiJ?imorum Trinciptim ftbi conjurantitint auxilio tueri ac defenderepojjet, (Prtidentius etiam Italo- rumpars maxima^ qu^ ^ontificem ^mantim^ non utt Deuni diqttem ^ aut Dei Vtcarium ob fulmina tlla , quibtisjampene totus inermis efl ; fed ut Trtncipem Viris ^ armis ^ uybibus ca- flellts , fcederibufqtie potentif^imtmi reyerettir & obfcrVat. ^os Vero , qtios ille utpuerulos fola Van^e religtonis larVa per- terret^ qutbufque ut Venalttits manctpiispro arbitrio abuttttir y fcire aliqtiando par efl , qtto jure , qttare injuria tam duro in- clementtqtie Vomino ferVtamtis : non tit tanqnam fpartaci hellum aliquod ferVtle moVeanms ^fcd ut ingentitMati^ & qtic— rum rjlajoresJerVttutem illamnon ferVtertint \ Vindtcibus ta- men: fnenidonels Vel tertia ajfertione femel amjfam lihertatem^ flrjenue rccuperemus , & fortiter retineamus conferyemuf^ que. Natales porro nojlros , ^el ab ejufdem Vominifamilia^ aliqtta faltem exparte repetere licet ^:ex qua eji hoc quidem mancipiumj fed frugt admodum& manumifftone dignifft- mum: cujus etiamhac in re fidemherus infidelifjtmus per dlligatos ohruere Conatus efi. ISlos tahulas quaft ex naufra" gio .^ aut potius ex rogo VifpeUionum manihus extortas omni- hus veddtmus. Quarumfidem & vindicum fatis perfpecia integritas ^ & aucloris jlylus , & lociipfius , mde dolo malo detratldi funt , Velfola infpeSlio fic ajferunt , ut de ea nemo honus jufte duhitare pofitt. ^tiquum efi , ut hoc heneficto p'udenter &Jerio utamur fruamUrque , nefi nos oh pretium participandum iterum^uodammodo Vanire patiamur^ non ea- dem pofthac fpes lihertatis , affulgeat , ^ perpetuaferyitu- te dignif^ima etiam graviorihus fiagris mancipiapremamur^ FRAN- 58; FrancisciGuicciardini Locus 5 hifloricum (Papatus edijferens ^ reflttuendus ]^l^' Y^C^'""^ Lihro I V. pojl conceffit ;, ^c. '• f*^ '^^''- D cujus rei, &:multarumaliarumfequen- ocf,,>///. tibus temporibus geftarum clariorem noti- l^o^'^- tiam^ res ipfa pofcit , utiquidjurisinFla- miniacj qux nunc Romagna dicitur, oppi- dis , aliifque compluribus , qux vel nunc poflldent , vel antea variis temporibus pof- federunt , Romani Pontifices habeant , dicatur : quoque pa£to ab initio rerum facrarum adminiftrationi duntaxat prsefefti , ad Regna & Imperia pervenerint : ad hoc ut id etiam tanquam his annexum & conjunftum, qux ob has atque alias caufas contentiones diverfis temporibus inter Pontifices atque Imperatoresextiterint,commemo- retur. Pontifices Romani , quorum primus Petrus Apoftolus PoHtijicum fuit i accepta ab Jefu Chrifto in rebus facris ac divinis au-/"'^'«!"*«'» doritate ^ charitate , fubmifllone , p^ientia , fpiritu facro ^"""'^'^^* & prodigiis magni, perillorum initia non modopoten- tia civili &: mundana penitus nudati , verum etiam ab illa vexati, diu obfcuriac fere ignorati fuere: eorumnomi- ne nulla re magis quam fuppliciis &: cruciatibus perferen- dis innotefcente , quxunacumiis, qui eos fequebantur, fuftinebant. Nam etfi cum propter infinitam multitudi- £oy,,„^^,„ nem diverfarum nationum & feftarumqux inurbemRo-^^'/^^^^^^- mam confluxerant , parum Chriftianorum progrefliis & aftiones animadverterentur , elTentque ab quorundam Im- E e e c pe- 586 FR. GUICCIARDINI pcratorum vi &: vexationibiis immunes , nifi fi quando il- iorum publici ritus filentio prrcteriri non poffent : nihilo minus tamen aliqui alii , five mnata veritate , five Deorum liiorum infano quodam amore pereulfi :, eos tanquam no- varum fi.iperfl:irionum audores , 8c fnx rcligionis everfo- res, atrociter perfequebantur. s^h co^hH' Hoc m ftatu tum voluntaria paupertate ^ tum vitse reli- two.M. Lf qua fanftimonia, tum fuppliciorum acerbitatibus clarif- tg.Tpltm/ fimi^ adSilveftri Pontificatum perftiterunt. Cujus tem- poribus quum ad chriftianam rehgionem Conftantinus moribus fanftiilimis Chriftianorum, 6c prodigiis atque mi- racuhs^, qu;^ frequentiffima in iis , qui Chrifti veftigia fe- cpebantur , elucebant , permotus , animum appuUflfet , Pontifices a pericuHs, inquibus annos circiter trecentos verfati fuerantj tuti, hbcriuscultum divinum exercere , mmcf.chi. ritufque Chriftianos palani profiteri. Qiiamobrem faftum (tt.ir^t4n>pro- ^^ ut partim morum 6c vitas admiratione, partimprae- /:Vc/^/.i ^//..- ceptorum , qux noftra rehgione continentur , lanctitate, ^"^' ' partim quoque facihtate quadam mortahum , qua plerum- que vel ambitione ^ vel metu, Principis fui exemplum imi- tanturjnomen chriftianum mirifice omnibus in locis propa- gari, paupertasveroilla facerdotumbeatadiminui, coe- perit. Nam Conftantinustemploin LateranoDivoJoan- m, in vaticanoPetro Apoftolo,itemquePaulo, aliifque diverfis inlocis, sedificatis, ea non modo pretiofis vafis ornamentifque ditavit, verum etiam m farta tefta , tueri ac . renovare, quce extruflra erant , feque, quirebusfacris o- peram darent , fuftentare pofl^ent , prsediis atque aliis ve- digalibus donavit. alii pristerea multi poft fecuti , rati be- neficiis hujufmodi faciliorem aditum in coelefte regnum fibi patefieri^ autnova extruebant fana , eaque donis cu- mulabant: autjam extruitis fuorumbonorumportionem ali-- HISTORIA PAPATUS. 587 aliquam attribuebant > quinetiam five lege quapiam invc- terata, five confuetudine , ad leges Mofeae excmplum:, quifque de bonorum fuorum frudibus decimam partcm locis religiofis pendebat. Ad quod quidem efficiendum ^ D/r///.« ec- magno cum ardore cxcitabantur , quodviderent abinitio '^^'^^^y"''^ Sacerdotes, eoexcepto, quodadparcilllmum victumfi-^rjLiV.' bi refervabant , quicquid reliquum erat , partim in cedifi- cia religiofa , eoriimque fuppellectilem ^ partim in egenos aliofque pios ufus impendere. Cumque nondumfuperbia £^;r,^5,-„. &: ambitio in eorum peftoribus infediflet, ab univerfis, »''»'" ^-'j^- qui ubique erant 5 Chriftianis omnium Ecclefiarum i^^p^^-^l]t'-^Z7ctfie- mus cuftos, Sctanquam PetriApoftoli fucceflbr Epifco- '^^^ w':c'««- pus Romanus agnofcebatur : primumquodea civitas ob ''"'• fuam antiquam dignitatem , tanquam reliquarum caput & Princeps , Imperii nomen majeftatemque retinebat^ deinde quod illinc in bonam Europx partem religio Chriftiana diffiifa erat : poftremo quia Conftantmus a Silveftro ritu Chriftiano aquis initiatus , cjufmodiauclo- ritatemin eoatque inejus Succeflbribuslibenter agnovc- rat. Fama quoque eft, Conftantinum Orientis provincia- oruifh €$»• rum motibus Imperii Sedem Byzantium , poft de fuo no- /?'»'»^'^' -^^- mine Conjlantimpolim appellatam , transferre compulfum , '''^'' **' Pontifici Romanrs urbis aUarumquc &: urbiuni &: regio- num in ItaIiaimperiumdonafl!e. Quxfama quamvisafc- qucntibus Pontificibus diligenter fuerit enutnta &:fuftcn- tata^ corumque auftoritate a multis credita, eft nihilo- minus cum ab fcriptoribus graviflimis , tum vero rebus ipfis refutata. IUud autem certo conftat , &:tunc&loRgo pofttempore, urbemRomam, Itahamque omnem tan- ?,/? cs;;/?.,«- quam Imperio Cacfarum obnoxiam , ab Imperatorum mi- "^' ^^- ;'''- niftris ac Prxfeftis fuiflfe gubcrnatam. Ncc dcfunr ^^^^l^r^l-tm Eeee 2 cnrc- ^88 FR. GUICCIARDINI poHtificum quicquid de Conftantino &: Silveftro dicitur (ufqueadeo potejtia ort' [^pQ profundis in tenebris res vetuftas demerfae latent) re- gi^em fortf ^^^^^^^^ ^ oftcndantque eos longe diverfis temporibus ex^ titilfe : nemo tamen ncgat y Imperii Conftantinopolim tranilatione ad Pontificum Potentiam 5 viam efl^e patefa- ftam, ex eaque originem habuiffe. Nam indies magis &: magis Imperatorum auctoritate :, tum ex illorum continua abfentia^ tum quod graviflimis in Oriente bellis diftineren- tur^ in Italia debilitata , populus Romanus ab Impera- torum obedientia ^ paulatim defciflfens , atque ob eam rem . tanto magis Pontifices praefentes r-efpiciens , eis ccepit non obedientiam quidem y fed voluntarium quoddam obfe- quium exhibere. jl<^n;.^ impedhur Quanquam ne hxc quidem nifi lente fefe oftenderunt , tamen eadem ob Gothorum & Vandalorum ahariimque barbararum na- '^lt^ r!^«'- tionum in Italiam eiFufiones ^ a quibus capta faepe ac dire- daii^: mc pta Roma^ & Pontificum nomeri , quod ad civiles attinet Rlrfa7i^Pr7' ^^^ * iu obfcuro pcue contemptim jacebat 3 6cImperato- fecioi impo- rum in ItaHa auftoritas evanefcebat , quandoquidem eam nefi/ibu^. tanta cum ignominia prxdx barbaris expofitam deferebat. * Aliarum nationum impetus ciim torrentis inftar erupiffet , Gothorum per annos feptuaginta potentia permanfit. E- rant hi nomine &: profeflione Chriftiani, genere a prima origine Scythse & Daci > quibus tandem Caefarum armis Italiapulfis per Grsecos iterum Magiftratus coepit ItaHa gubernari: quorum qui cxteris imperabaty Gfasea voce Hexarchm appellabatur , fedemque Ravenncs in urbe vetu-^ ftiflima, cifque temporibus opulentiflima, atqueob agri bonitatem frequentiflima, habebat. Nam poft magnum incrementum ex Csefaris Augufti atque ahorum Impera- torum claflTe validiflima fufceptum , quam in ejus portu urbi pene conjunfto^cujus nunc vix uUum extat veftigium, con- HISTORIA PAPATUS. 589 continenter tenuerunt , a multis belli Ducibus 5 deinde ab Theodorico Gothcrum Rege 5 ejufquefucceflbnbusfue- rat habitata : qui quod Imperatorum potentiam fufpeftam haberent , eam potius quam Romam , Regni fui fedem ma- ris opportunitate y Byzantio propioris , dufti delcgerunt. Qiiam opportunitatem Hexarchi 5 etfi contraria ratione , fecuti y ciun ibi confediflent , Romanse urbi y ahifque -, lia- lix civitatibus proprios imponebant Pra:fefi:os 5 quos Du- ces appellabant. Hinc Ravennatis Hexarchatus nomen : quo nomine oninia comprehendcbantur 5 qux proprios Duces non habebant , fed uni Hexarcho obtemperabant. Qiia tempeftate Pontifices Romani^ civihs poteftatispe- nitus expertes, a,tqueinmortahumanimisadmiratione& obfervantia , moribus ipforum ab illa priftina puritate jam fatifcentibus i obfolefcente , tanquam Imperatoribus fub- jeiki astatem agebantj fmequorum Sceorum^ quos Hc- xarchos diximus appellatos, auftorit^tCjquamvis Sacer- dotum Popuhque Romani fuftragiis renuntiati , neque fe pro Pontificibus gerere , neque Pontificatum capere aude-^^^^^^f ' f/J_^^^ bant. quinetiam Epifcppi Conftantinopohtanus & Raven-^^«'^-^(^^^ nas j quoniam rehgionis fedes Imperii atque armorum po- ^7«/!/f %/* tentiam fequi confuevit 5 cum Romano Epifcopo fa:penu- '"'«^» cf»tro- mero deprincipatu difputabant. ^'«f ''''"" Caeterum haud multo poft rerum mutatio confecuta. Loyigobardi Nam Longobardi , gens ferociffimao in Itaham ingrefli , ^'^*^''»'" ''^^«^ Galliaai Cifalpinam occuparunt : ab quorum imperio Lon- gobardia eft appellata. Adjecerunt etiam Ravennam cum Hexarchatu univerfo ^ ahas prseterea multas Itahx par- tes, armis Picenum ufque & Spoletum, & Beneventum prolatis : quibus in locis Duces a fe diftos imperare jufle- runt. Atquehaec omnia, dum Imperatores partim igna- Eeee 3 via, 59^ -P ^- GUICCIARDINI via 5 partim Afiaticis bcUis detenti , hifce rebus parum , profpiciunt, R^m.%ahim' Horum igitur auxiliis Roma deftituta , ciim nec jam ^j;;;,''^7rt';/-Hexarchorum magiftratus effent in Itaha , confiUis atque tificesgtiber. auftoritate Pontificum gubernaricoepit^quiciimahquot nari mctpt. ^^^^ -^ ^^^ ^^^^ ^^^ Romauis ab Longobardis opprimeren- nir 3 ad Pipini Francorum Regis auxiha tandem fe rece- ^g^h^lrL ^pZ'- perunt. Qiii vahdo in Itaham exercitu , ubi Longobardi jis fartem annos ultra ducentos dominatum tenuerant , dufto eos in- r/X'£rf{/^ de pepuht , partemque ipforiim Imperh , quafibeUijure RomaHAdo- paTti , Poutifici & Ecclcfix Romanx condonavit : inqui- bus non modo Urbinum , Fanum Fort^nae , Eugubbium^ (^lgninum ohm} multaque aha Romae vicina oppida , ve- rum etiam Ravennam cum Hexarchatu fuo , quo con- tmeri ajunt quicquid a Placentiae & Papiae finibus Ari- minum ufque Padum & Apenninum , ftagna five pahi- des Venetorum , &: Adriaticum finum cUuditur : Adh^c ipfum Ariminum ad Toglam flumen y tunc Ifaurum ap- peUatum. ^Afoins M. Pipino autem mortuo , cum denuo Pontificibus Lon- dltgotrdfs gobardi efTent infefti 5 & quse ipfis donata erant inva- vijidtcat, (^derent, Carohis ejus fihus, quipoft ob maximas vifto- 'IZir"'' ^^^^ Magni cognomentum merito eft adeptus , eorum imperio funditus everfo, a patre Ecclefiae Romanse do- nata comprobavit & nominatim Picenum & Spoleti Du* catum y quo Aquiia oppidum Brutiorumque p^rs con- tinetur , Pontifici tum ciim cum Longobardis bellum ge- reret, attributa. H;sc fic habere certo affirmant , qui- bus Pontificii quidam Scriptores addunt. eundem Ca- rohim Ecclefiae donaffe Liguriam ad Varum amnem , I- tzXix terminum 3 Mantuam item & quicquid Longobar- di HISTORIA PAPATUS. 591 di in foro Julii ^ atque in Hiftria poiridebanr. Idem quo- que aliquis fcribit de Corfica Infula , totoque iUotradtLi, qui Lunam inter &: Parmam intereft. Ob qux beneficia Reges Gallix celebrati > &c hononbus a Pontificibus af- fedi 3 chri/iiamffimi appellationem funt confecuti. Poft etiam anno falutis oftmgentefimo, hcoVontifcx uo pjp.i:ifia una cum Populo Romano (verum Poniifex haud aha^^^p^H^ auftontate , quam ut ejus Populi caput} eundemmetfjl"^'!^./'^^ ' Carolum Romanorum Imperatoremnonnnarunt, nomi-/'?':^"'''^?»»»''' ne quoque ipfo hanc Imperii partem ab Imperatonbus''"''''^* Conftantinopoh agentibus fejungentes, tanquam Roma provinciaeque occidentis ab ilhs defertx in periculis , propriorum Principum tutela opus haberent. Hae Im- perii diftraftione Tranfmarini Imperatores , nec Sicihce I Infula, nec ea Itahx parte , qux ab urbe ipfa Neapoli ■ Manfredoniam ufque pertingens mari termmatur (quo- niam femper illorum Imperium agnoverant) exchifi fue- re: nec ob id de confuetudine , qua Pontifices Impera- Pfl««//c^/ /^- torum, quorum nomine Roma eubernabatur , auftori- ''*''', J^'";^"- ^ tate connrmarentur 3 derogatum elt : qum etiam m imsfuhjUnt: diplomatibus , fcripturrE tempus his verbisconfi^nabant \ IMPERANTE CAROLO DOMINO NO- STRO. In qua minime gravi vel fubmifiione , vel ob^ fervantia perftitere , dum rerum eventus animos addi- d^re, ut fuo fe nutu regerent. Quippe ci^im Imperato--^''''^^ pojieris' I rum potentia debihtari coepifTet, primiim difiidus inter ^;'^*|^.,f-^^. I Caroli Magni pofteros dum penes eos Imperii Majeftas //^^^5 abim- ftetit : deinde Imperii ad Principes Germanos tranflatio-^;'''''^"^'*^ ^ n©j potentia Caroli Magni fuccefforibus minime pares/r«^>f. Pontifices popuhifque Romanus , cujus magiftratibus Ro- ma coepitj quamvis perturbate , &: confuse , guberna- xi y Imperatorum au£toritati quibufcunque modis dero- gau.- 592 FR. GUICCIARDINI gantes , lege fanxerunt , ne deinceps Pontificum leftio , Imperatorum au3:oritate niteretur. quod quidem per an- nos plures varie fervatum eft , prout rerum viciilitudi- ne Imperatorum potentia aut furgebat aut inclinabat. i Gre^onusv. Qux , poftcaquam ad Othones Saxonas Imperium ^/^endihn"" pcrvenit, aufta. Gregorius Qiiintus Othonis Tertii fa- ptratorisi» votc ^ qui tum Romx erat, ad Pontificatum afliimptus, Germams j^jj^^ £^^ eentis amorc ^ iUinc Romanorum quibufdam tr;Wifert: ^ ir r r^ t v t • • mjunis impullus, luo Decrcto legendi Imperatoris jus 6c auftoritatem , ea fornia qux ad \\xc ufque tempora perdufta fervatur, in Germanorum nationem tranftulit ; '•^^'"^''^'atque ut Pontificibus in Imperatores auftoritatem ah^ m^m 4 /'« Regnis quafi contumaces privare cceperunt, in ^^i^ofqut^.^^^f/''^' transferre. Quomoread Henricum Frideri<:i hzrh^roSx reg»a tra^i. filium , ab hoc ad Federicum Secundum ejus fiUum , qui^^''^*'' tres ordine Romani Imperatores fuerunt, eaRegnaper- yenere. Verum cum. Federicus Pontificem bello perfe-' queretUY^^ effentque illo tempore Guelforum & GibeUi*. norum fa£tiones excitatae , quarum alterius caput erat Pontifex, alterius Imperator. Pontifex, mortuo Fede- rico , Carolum Andiovinorum & Provincix comitem ("cujus antea fafta mentio eft} utriufque SiciU:E Regem appeUavit, har lege* iif qiinfannis auri unciarum fena miUa tributi nominependereti ac ne quis eorum Regum in pofterum Imperatoris Romani appeUationem poflet admittere. "qux cxceptio femper ab eo temporc in Re- gni NeapoUtani diplomate exprefl^a fuit. Nam Sicilix Regnum poft a Tarraconenfibus Regibus occupatum , a jPontificum obedientia fefe fubduxit , atque a tributo pen- fitandovindicavit. Ffff Ad ,^9* FR. GUICCIARDINI T)on.ttkm Ad hoc obtinuit fama (etfi liaud ita certa , quam ea qusc d»biA Mi- haitenus difta funt) Mathildam Ermcipem m Italia pras- ?hpnti\^C3' potentem, Ecclefix eam partem Etrurias donaife , qux LHthhrand, i>efcia torrcnte & Quirici caftello in Senenfium finibus ab ^lflrdi^'"' ^^^ pai^te , ab altera mari infero & Tyberi amne , quas ho- ^ die Fatrmomurn P^m vulgo nominatur : & addunt alii , ab eadem Ferrariam Ecclelise donatam. Haec poftrema du- bia fide retulimus. Casterum multo magis dubia , qux ab ahquo fcripta funt , videlicet Authpertum Longobar- dorum Regem, florente ipforum Regno, eidemEccIe- Cx Alpes Coccias, in quibus Genua, & quicquid ab ea^ in Provinciam ufque Romanorum patet: & Luithpran- dum ejufdem gentis Regem , Sabinam Roma^ propin- quam regionem, Narniam & Anconemv cum aliis qui-. bufdam oppidis attribuifle. Pmuficum «Jn hunc igitur niodum rerum ftatu variante , varise pa- fib imt^erato' ^l^^y. Poutificum atquc Imperatorum res fuere. Nani i ^fiallwoM.' primis Imperatoribuspermulta annorum curricula vexa- Lo^gobardi ti , poft Conftantiui ad Chriftum converfione 5 ab eo ter- ^^hJp', rore liberati rebus facris tantum operam dahtes, , in reliquis fut,. Imperatorum auftoritati fere fubjefti , fub eorum umbra quieverunt. In hoc humili ftatu diutiflime poft vitam ege- runt 5 ab Imperatorum oommercio > propter magnam in ItahaXQngobardorum potehtiam, fcjunfti. Poft aut^^t Gallix Regum beneficio opibvid? Sx potcAtia ^ufti j cum Imperatoribus conjunftifllmi ftetere, ab illorum auftori- tate, dum Imperatoria Majeftas in Garoli Magnipofte- ris manfit , alacri ammo pendentes. Quod qtiidem fie* I7te»t7a*imr^^^ 3 tum propter benefida viGiflim data & accepta , tum perattrHm ' etiani ob Impcratorum potcntiam : qui? ubi poft coepit vtl:{' . inclinare , &: quafi flacccfcere , illonim amicitia prorfus f^ "* ^'''- terrenas caducas vertentes, jusfibiatque auftoritatem in clr^^T^TJr/v Imperatores ^ quafi Chrifti in terris vices gerentes , affum- ^jftimum. pferunt: affirmantesad femultis in rebus Regnorumat- que Imperiorum procurationem pertinere. Qua perfua- fione freti, Imperatoribus interdum Imperii dignitatem abrogabant -, feptem viros Auguftales , ut aHos in eorum locum furrogarent , incitabant. viciflim quoque Impera- toresj aut ipfi creabant novos Pontifices 5 aut ut crearcn- tur procurabant. Ex his controverfiis , atque etiam quod Pontifices per occajiom dif. annos feptuaginta Avenione fedem habuiflent , nec non ex^^''^"*^'^- illo Ecclefiae diffidio 5 quodin Italia, Pontifice Romam ^l'!'^^,,!',,!" revertente , eft exortum , ciim Ecclefise ftatus admodum •/'^^^ ^'■*; concufliis ac debiiitatus eflet, faftum eft, ut in oppidis^^/T^r^r.-- Ecclefias fubj eftis , prsecipue vero in ea Itah^ parte , q.ux ci^I^^ vicams olim Gallia togata di£ta eft , complures in eis cives poten- ^^^'''' "*''" tia cxteris fuperiores , in fua quifque patria tyrannidem occuparent: quos Pontifices aut perfequebantur , aut^fi ad eos opprimendos impares efl^ent , quafi Ecclefi;^ bene- ficio regnarejubebant, aut aliisin eosexcitatis regnandi jus attribuebant. In*hunc igitur «modum Galiise tcgatx F f f f z op- plUflt. ^96 FR- GUieCIARDINI oppida,. proprios Dominos ac plerofque quafi Ecclefix vicarios habere coeperunt. Eodem modo P erraria Aftio Ateftino a Pontifice gubernajida, tradita , eidem eft poft beneficii nomine attributa : ex quo demde ea familia iU luftrioribus hoaqrum titulis eft exornata. Sic Bononia ab Joanne vice comite Mediolanenfiuni Archiepifcopo occu- pata, eidem pari jure concefTa fuit. lifdem quoque de cau* Cs in multisJPicenseoppidis, Divi Petri Patrimonio, &c Umbria, quxnuncDucatus appellatur, plures Reguli , pars inyito , pars ad confentiendum adafto Pontifice , funt exorti: nec Longpbardia ^ inlmperii.prsefertimoppidisj a.b hujufmodi miatationibus immiinis fuit, fic ut qui im flamminia, atque alii^ Pontificiis locis dominabantur a Pontificum obedientia deficientes ad Imperatorum aufto- ritatem confugerent : & viciflim qui Mediolanum , Manr tuam , & aha Imperii oppida, tenebaat 3 a, Pontificibus regnandi jus obtinerent.. jifenttyus Roma verQ> quanquam nomen Ecclefias temporibus ^libM uTs'' ^^^^^ P^^ ^^ ferret ^ magiftratibus tamen regebatur propriis Roma h BaH' &fuis : & quamvis initio cum & venione in ItaHam poftlir inenjium,. rninio revertiffent , tanq uam Domini aenofcerentur , pau- Tfguur: ^o tamen poft Komani creato magiltratu, quod JDande- renfium appellabant, in veterem contumaciam recidera Unde cum Pontificum auftoritas apud eas efl^et perexiT gua„5 & ipfiahotranfliatalede, Romam reliquere , donec Romani ad paupertatem redafti , atque in magnam pro* pter ejus abfentiam confufionem delapfi , cum annus mil- lefimus quadringent^fimus appropiaquaret , in quo anno , fi Pontifexinurbeeflfet, fperabant ingentem fore propter annum fecularem , quem jubileum vocant, mortafium con- curfum 5 precibus quam demiflifllmis Bonifacium Pontifi- ccm orarunr , Roniam rediret : id fi faceret , Banderen-^ * fium HISTORIA PAPATUS. 597 lium magiftratum abrogaturos , feque ci obfequentes in omnibus futuros, His conditionibus in urbem rtvcrfus yJtnec Sanifa^ dum Romani illiusanniquasftumunumattendunt, Pon-"*,^^^-'''''^''* tifex occupato omni Urbis Imperio , Angelicam ^rccm7iHmd!!!uT communivit^eiquePrxfidiumimpofuit : cujus Succeffo-*^^^"/*^''* res ad Eugenium ufque , etfi non paucis difficultatibus confliftati , nihilo minus dominatu poft plane ftabilito , infecutiPontificescitra uUam controverfiam Romis funt pro fua libidinc dominati. His igitur fundamentis & modis ad terrenam potentiam su KomM» elati, ac fenfim animarum falutis > divinoriimque prxce-^^^^^/c^fW- ptorum oblitiy atquead mundana Imperia omni cogita- J^'*^''^''^^/'^^^ tione converfi, nec divina auftoritate alio, quam quafiff»s Princftt tclo.& Inftrumento rerum fragilium abutentes> Princi-<^"'/"'?» pespotmsgentmm, quamrerumlacrarumrontifices,vi-r«m Pw///. deri coeperunt. Horum curx &c negotia > non jam vitx^'''^^'^''^^ fanftimonia , non religionis incrementa , non erga Deum & homines charitas > fed exercitus , fed bella in Chriftia-^'''''"» ^f^- noSy, cogitatione &manibus fanguine refperfis facra tra^X^^fmr*^ ftantes : Sed pecunix immenfa cupido 5 novx leges , noy x^fi^^tranr, artes, novxinfidix ad pecuniamundiquecogendam: in hunc fincmaudaciilime arma coeleftia vibrare, profana* rum facrarumque.rerum nundinationem impudentiilime exercere. Hinc opes in immenfum adauftx , & in totam ipforum Aulam efFufac : ex quibus faftus, luxus , mores turpiirimi , libidines >.voluptatefque nefandx : nuUa Suc- cefforibus , nuUa majeftatis perpetux Pontificatus folli- citudo; fed horum loco cupido anxia &: peftifera , filios^. ^ crepotes , item alios fibi conjunftos &c neceffarios non mo- do ad opes immoderatas , verum etiam ad regna > Sc impe- ria evehendi : non jam honores & emolumenta in meren- tes &bonos conferendo,fed plerunque audionando , aut 598 F R. G U I C C I A R D I N l) &c. in homfnes ambitione , avaritia , &: pudendis voliiptati- ►MU'.*t bus perditos efFundendo. mhtnfdi His moribus effeftum eft , ut excufTa penitus ex animis eorHmmifpo- hominum ilk vctere erga Fontifices reverentia , tamenex j^/.yvy^^f*? /«, parte eorum auctoritas , religionis, qua nihil m terris ad jieHtatur. homincs vel impellendos vel retinendos potentius inveni- tur, nomine &majeftate5 facultate^ qua pollent / Prin- ' cipibus atqueiis, qui apud illosmaximepoflunt:, lacris beneficiis &: honoribus conferendis gratificandi , adjuta fuftentetur. Qiii ciim fciant , magna fe in admiratione mor- taliumeffe: & quiadverfuseosarma fumunt, eosgravis infamix notam y 6c lispenumero aiiorum Principum odia fubire > ac quomodocunque res cadat , per exiguum emo* lumentum adeos^ aquibus oppugnantur5redundare>& viftores ex fuo arbitrio viftoria ufuros ^ viftos , quibus ve- seiioYHm in lint conditionibus , pacem habituros. Ad haec fuos pro- ^^lpllh'^ pinquQS ex privata conditione ad Principatus attollendi cupidine inflammati, jampermultos annosbellorumau- ftores y novortimque incendiorum faces m Italia extite- runt. Sedutadid, a quo juftiflimus publici damnidolormc longius acriiifque^ quam leges hiftorix forfitan permittantj abduxit, revertamur. MmilUJU?nin.^c. 1% I N D I G E S D U O. CHRONOLOGICUS, " Seu CHRONICON ECCLESI^ ROMAN^. Quo res in hiftoria Ecclefiae Romanse narratae , ;uxta Secu- lorum annorumque feriem , brevitcr digcruntun Fofierior RERUM & PERSONARUM. I N D E X I. CHRONOLOGICUS, Seu CHRONICON ECCLESI^ ROMAN.E. Quo res in hiftoria Ecclefise Romanae narratae , )uxta beculorum annorumque feriem , breviter digeruntur. S E CV L U M ^ . 6ccoelibatus Sacerdotum legefancitajdo^lrinam corrumpit. §. XXIT. S ECU LU M QU imu M. §. XXV. XXIX. INnocemius I. P. appellationis jus ad Ecclefiam Romanam tuetur 404. §. XX r. Zofimus, ScpodBonifacius I. SixtusIII. Leo I. potelbtem Pa- ^iy. palem amplificant. tb. Leo l. ad (labilienJum Primatum Papx vcrba Chrifti ad Pctrum : 450. Tues Petrus , 5cc. dctorqnct. th. SeptentrionalesPopuliItaliamvanant. §. XXrill. In Concilio Chilcedoncnfj de thronis Parriarchajibus dccretnm 451. conditur, & Scdis Romanje pracrogativa nonDivinofcd humanojuri acccpta fertur ; fimuIqueEpi!aipoCon(iantinopolitano T« Hocas parricida Mauritii , inftante Bonifacio III. P. parricidii ap- *• probatore, fancit, Ecclenam R. caput efle omnium Ecclefia- rum. §. XXX P^L Unde Bonifacium Antichrifti praccurfbrem fuif- fe,exipfiusGrcgoni M. fententia, evincitur. ^. XXXHL XXXKIII. Papatufque adeo genuinus & ufurpata'in Spirituahbus fuprema pote- ftasindeoriginemtrahit. ^.XXXIX. 616, Honorius I. P. in Monotheletarum haerefin labitur. §.XL. Pontificcs R. negle6ta Eeclefia: cura incipiunt magnifica Templa ftruere , ceremonias & ritus Romanos , primatum Papae in primis aliis Ecclefiisobtrudere. §.XLL ^78. A gatho P. Sandtiones Romanae Sedis omnes , tanquam Divina vo- cePetrifirmatas, recipideberc, fancit. *'W. 680. Eodem Pontifice Theologia 6c bonae h'tcrae ncgligi & frigere inci- piunt. ibid, Synodus Conftantinopolitana VI. in TruUo habetur, in qua ta- menAgathoP.adeo prasrogativam nullam fortitur,utad curiampa- riumrcdigatur. §. XX//. 682. Leo 1 1. P. a Conftantino impetrat , ut Epifcopus Rayennatcnfii Romasordinetur. J^. XL IIL Bene^ CHR.ONOLOGICU S. 7. A. C Benedi£l:us H. P. impetrat, ut Papa non expcftato confcnfulm. 68 f. peratoris vel Exarchi confirmetur. tbtii. Sergius I. P. in rchilmate ex mcdia populi turba raptusPapa falu- <588. tatur. ihid. Conftantinopoli celebrata Synodus Quinifexta, varios canones 692. Ecclefiae Romana^difciplinxSc uuthoritati opponit. Unde rcpugnan- te EccleGa R. lchifma Orienrales inter 6c Occidentalcs invalefcic $. XL ir. SECVLUM OCTAFUM. §. XLV. L. SEculi o£tavi fiatus proferendae Ecclefiae Romanx dominationi per jqi, opportunuseft %.XLF. Aripertus Longobardorum Rex Johanni VII. P. Alpes Cottias jof. donat. Jufliinianus 11. Imp. miflisjohanm VII. aflris Synodi Scxtae , fru- ftra Orientalis &OccidentalisEccIefia:reconciIiationem tentat. tbid. Conftantinus P. a Juftiniano Conftantinopolin vocatur, colloquio 70S. cum ipfo inftituendofinem controverfix de Synodo fexta impofiturus. Munenbufqueonuftum, reinfe^ftaremittit. ibid. Philippicus Bardanes Imp. & Johannes Patr. Conft. P^trum Con- 712. cilii VI. imagines e porticu Sophiae removent. Eafdcm Conftanti- nus P. Romac in porticu S. Petri collocat , definiens infuper , imagines inTemplainfercndaseflis. $. XLVL Leo III. llaurus contra imagines edi6i:um promuigat. adverfus 72$, quem Grcgorius II. Ravennates, Vcnetos, populumque omncm concitat. Unde populus in Paulum , Ravennae Exarchum , involans, univerfam Italiam coedibus implet ; tandemque Romani ab Imp. Orientali &C Exarcho ejus defcifcunt ibid. Zacharias P. abdicato Hildcrico , Francorum Rege , ceu ftupido , 75^2 . RegnumPipino, Majoridomus, tradit. ihid. Conftantino Copronymo Imp.Conflantinopoli ccIebraturConci- 7^4. lium VI l. quo, explofis imaginibus, definitur, unicam cfle imagi- nem a Chrifto inftitutam , Euchariftiam fcilicet. %. XL VIL. Nicasas , annitentibus Irene & Hadriano I. P. celebratur Synodus 787. Nicxnall. qua fancitur, imagincs honorandas, venerandas, falu- . t2U3d^ 9 olcuiandas , incenfis , ccreib profequeixias cfle. ibid. Ca- A. C. S I N D E X I. 704. Carolo M. indicente Francofurti celebratiir Synodus , qua Synodi NicaenxII. de imaginibus decretum damnatur. ihid. 800. Carolus M. ad cognofcendam Leonis III. P. fcelerum variorum accufati caufam , Romam venit; ibique abfoluto Leone , viciflim a Leone populi nomine, in BafilicaPetri, folennibus ceremoniis adhi- bitis, Augullus bc Imperator Orientis falutatur. qui eciam Roma- namEcclefiam ex prxda Hunnis 8c Ldngobardis erepta locupletat, &ejufdemceremoniaspluresinFranciaafcifcit. §. XLr/II. Ea occafione eoque tempore , mire potedas Ecclefix R. crevit , 6c religionisprora Scpuppis in primatu Pupa* , San6lorum & imaginura cultu, cantionibus, orationibus apud ftatuas, Templorum ornatu, Sacerdotumcoelibatu, votisMonachorum, abftinentia a cibiscertis, miffis folitariis , peregrinationibus facris , apotheofiSandtorum., digni- tatibus cleri noviter rcpertis, conftituta eftj faniorque dottrina 8c pra^dicatio verbi obfolevit. §. X Z- / X S E CVLVM KO NFM. $. L. LXV. 801. OEculiNoniPontificesdriftimrecenfiti. §. L. Si6, ^ Stephanus IV. fancit, ne Pontifex Imperatoris injuflu legatur, §.LL 817. Nihilominus fl:atim Pafchalis I. infcio Caefare eligitur. ihid. 818. Pafchafius Ratbertus , GorbejenGs Monachus, Iibello de Sacra- mento Euchariftiac edito, primus corporalcm Chrifti in Euchariftia prgefentiam aflerit. cui fe RabanusMaurus, Scotus Erigena, Ber- tramus, aliique, Stcrcoriftae, quodSymbola ore corporis aflumpta, fecefluiobnoxiaefledicerent, probrofedidi, opponunt. §. LXIIL 814. Eugenius II. infchifmatePapaeligitur; LudovicoLothario rcm componente, 6c fraude a flaminibus mtercepta, legitimis poflcflbri- busreftituente. %. LII. 825. Ludovici Pii juflU Parifiis Synodus celebrata , fuam de Synodo Ni- casna II. fententiam promit, & Eugenium II. a cultu imaginum revocare , infiftentibus licet Imperatoribus tum Orientis tum Occi- dcntis, fruftraconatur. §.LIII. 827. Valentinus I. P. ofculum pedum a Senatu Romano primus admit- tks.LII. ^3?- Gregorius IV.P, Ludovici Pii filiosPatri rebellantesfovet, patri- C H R O N O L O G I C U S. 9 ■qiie, ni imperfo ie abdiccc, excoinmunicationem minatur. S. Z//^. Scrgius 1 1. Os porci diftus , primus nomen mutac. tbid, 84^, Godcfchalcus Scotus fanam S. Auguftini dc gratin, pro^deftina- 848. tionc, 6c libero arbitrio dcftrinain alilrit. quem Rabanus Maurus Epifcopus Moguncinus , aliique in Synodo Moguntina damnant. ; Johannes VIII. Foemina, Paparumconfccndic. i^icl, 8^4. Godcfchalcus (anam degratia 6c pra^Jeftinatione do6brinam adver- Sjf. fus lirieenam Scotum , aliofquedefendcrcpergcns , inSynodo etiam Valentina a Carolo Calvo conv^ocata , examini lubjicitur , 5c in ea non- nullaaliactiaminejusadverrariisdelidcrantur. Ss. Ln. Nicolaus I. P. infolenter fe gerit, Papam a Scculari poteflate nec 858, folvi nec ligari , nec judicari poile, deccrnit: LothariumGalliiERe- gemanathcmatefcrit. quod antc ipium adverfusGallix-Rcges aufus ncmo ell: : Michaeli Imp. Conft. anathema mjnatur: Ravennatcn- fcQi Ecclcliam fibi fubjicit : Sacerdotes conjugatos di ris incclTit. Ss, Lt\ Carolus Calvus , litem Godefchalcum incer & Hincmarum aliof- 859. que, finit. Atqueita, Godefchalco fuccumbrnte, iana de gratia, prxdeflinationc, liberoarbitrio, do6lnnadecIinar, Ss. LVI. HaJrianus II. P. Hincmaro Rhemenfi mandat , ut Regem fuum, 858. Carolum Calvum , ni L^udovico Lotharii filio Rcgno cedercc , ex- communicec. qui Hincmari 6c Regis typhum Papse pulfantis , acri Tclponfoexcipitur. Ss. LVI L Bafilio Imp. Or. Confhmtinopoli habeturConcilium ^'sre^jc^'», cui 8^9. Hadrianus , novo exemplo , per Legacos fuos praefidec In co Pho- tius, ob Bafilium Michaelis Imp. parricidam reprehenfum , damna- tur, 8cimaginumculcus (labilicur: Papaque eciam inOrienre domi- nariindeconacur. Ss. LFIIL Johannes I X. P. incra decennium cres imperacores , Carolum Cal- 875. vum , Balbum & Craflum , ad fe Romam invicacos , Auguftos pro- nunciac 8c conlecrac. Undeingens ad eum lucrum, donacioDucatus Spoletanit Aricii, Clufii , Beneventi, Calabriac, rcdundac. Ss. LIX. Hadrianus III. decreta duo cdit ; prius , ne in eIe<51:ionc Papae Im- 884. peracoris confenfusexpedecur: poftcrius, uc CrafibRege fine libe- ris morience, Regnum Icalicis Principibus, una cum Imperiititulo tribuatur. Ss. LX. Stephanus VI. P. fancit , ut EcclefiacR. leges omnes Gnt irrefra- 886. gabiles. Ss. LXI. . b For- A. C. lo I N D E X L 895. Formbfus P. contra Sergium eledus, Arnulphum Carolomanni Filium in Italiam adverfus Guidonem , qui magnum Romanis prsefi- dium impofiierat, Romam defenfurqm evocaD, coque venientem S97. Imperatoremcoronat. ihid, • Stephanus V^ 1 L in cadaver Formofi nefarie fasvit. ihid. Infcliciffimafuilie tunc Ecclefix Romanae tempora, fateturBaro- nius, 6c AdelbertisThufcis, homines mondrofos Papatui obtruden- tibusfcandalacunftaimputat. §. LXII. Seculo eodem nono Romani Pontifices poteflatrem fuam tum tem- poralem, prolatis Donationibus fi6titiis, Conitantini M. Ludovici Pii, quibus fequenteSeculoDonatio ampliffima Othonis M. nomine venditata acceilic : tum fpiritualem 6c cum eadem errores Papales plures , confiftis Pontificum primorum EpiftohsDecretahbus, afler rere primum coeperunt. §, LXIK S ECU LUM D ECIMU M. 5. LXV. LXXIL 510 1> O Eculum decimum excipie , quo nullumindo&ius , infeliclus fui(Ie,, ^ Bellarminus fatetur : quodque fui afperitate , ac boni (leriHtate fer- reum , mali exundantis deformitate plumbeum , inopia (criptorum ob- fcurum , Baronius appellat. §.. L XF. queftus idem , Romae tum dominatas efle foediflimas & potentiffimasmeretrices 8cc. §. LXf^I, h XriL & Antichriflum inTemplo Dei fedifle. §.. L XFIII, Ejufdem feculi Pontifices , ceu fures ,. invafbres, Magos , prodigio- fos , Simoniacos ,, tyranaos , fiicinorofos , monftra & portenta , perju- ros, graflatoresj facrilegos, Divini &humani jurisviolatores, Ponti- ficiifcriptoresperftringunt. %,LXIX, ClerumejufdemSeculiEdgarus, Angliac Rjex , atro etiam carbo- qe notat. §., L XX. Haerefes eo Seculo nova&prodierunt nullae , quia in Prselatos & Mb- nachosfefeabdideruntomnes. §. i^XX/. IQQO. Anno hoc incipere tempus effoeminatum , In quo fides Chrifl:iana i priflinavirilitate deficere occoeperit, Wernerus in fafciculo, 6cG1j>- ber Radulghus quiritantur. § . L XX L SM^ C H R O N O L O G I C U S. ii A. C SECU LV M UKDECIMUM. S, LXXII. LXXXIX. C Eculiim ctiam undeciiuum ob malorum exundantiam ferreum ap- looi. '^pellatum, in quo rcvclandus fic Antichriftus, Baronius, Avcnci- nusfatcntur. §. LXX/I. Silverter II. Necromanta difcipulos plurcs habct, dsemonibus li*- tantes. §. L XXI 11. Johannes XI X. & Succefibres proximi fadioneComitumThu- 1003. fculanorui-j, adeoque vitiocreati, mngixcrimine infamcs funt. ibtd. Bencdidus IX. & Succcllbrcs Silvcfter III. Grcgorius VI. ab 1034. Henrico Imperatore , convocata Synodo , ceu Simoniaci , fanguinarii, nionitra, dimnantur. ihid. Ejuliiem Bencdi6ti IX. actateCardinalium authoritas invalefcit. quorum nomcn , origo & incremcnta narrantur. §. LXXiy. Paulatim fub appellationeEcclefiafticaSeculares Principes. §. LXXV, Papx CoUegiunB Apollolicum, §. LXXJ^I. pnL-rogativis pluri- bus au(5li. $. LXXf^ I L 6c galero rubro audorati, Papa: Scnacus Edomicicus fadi funt. ibid. Leo IX. primb Roma: in Concilio, poft Verccllis damnat Be- lojo, rengarium Gandavenfem , aflercntem , in Coena non ipfum corpus 8c fanguinem Chrifti , kdi ejus figuram & Sacramcntum prasito eile. §. LXXVIIL Nicolaus II. Synodo Romae habita , eundem Bercngarium , 1059. flrenue cum Alberico confligentem licer, palinodiam cancre fubigit. Retradantcmque vigintipoll: annisGregorius VII. adnovam craf^ fioremque pahnodiam adigit. Pofl: utramque tamcn palinodiam, libertatireftitutus, (anioredefenfadoiSbrina, novitium Papse de prx- fcntia corporali errorem refutare fl:renue perrexit , difcipulos no« , paucos in Gallia & Germania na6tus. ihid. Gregorius V 1 1. Hildebrandus Papatum init, quem Da:monia- 1075. carum artium ftudiis a Benedicto IX.. 6c Gregorio VI. imbutum, Benno & Epifcopi triginta Brixinae Norics: coa6ti, leftantur. $. LXXIX. Idcm Synodo Romae convocata uxoratos Saccrdotes ejicit , & de- 1074. cretiHn de coelibatu eorundem adftringit, feralibus paflTim turbis ex- cipientibus. i^. LXXXIL b 2 Saxo- A.C: 11 I N D E X I. 1 075'. Saxonesincentore Gregorio VII. Henrico I V. Imp. rcbcllantcs , & ab eodcm domiti , querelam adverfus Henricum apud Grcgorium, P. inftituunt, 6c Imperatorem fcelerum multorum acculant qua occafione Papafedominiolmpcratoris fubducere , & fibi Imperato-» rem fubjicere tentat. $.LXXX, 1 0 16. Henricus Concilio Wormatix coado , de Pontificis injuriis, (ce!e-.. ribus , veneficiis graviter queftus , cundem Papatu exuit ; fubfcriben- tibusmox Ficinidecretohuic, GermaniiE, GalliseScltalise Epirco-» pis pluribus. ihid. Mox Gregorius Concilio Romac habito Di6tatibus pluribus Pa-», l^atusHildebrandini fundamentis, conftitutis ($. LXXXL) intcv aliafancit, Romameflecaputmundii fuseque poteflatis efle , Impe- ratorem deponere ; Imperatoremque adeo Henricum excommuni- cat , ab Imperio removeri mandat j & fubditosejufdem a juramenta fidelitatis abfblvit. thid. 1077. Henricusa Gregorioexcommunicatus, metuens, ne novunilm-. peratorem eligere^Ordiaes induccrentur , Romam fu pplex poeniten(l, que venit, ibique intra fecundum murorum ambitum^receptus^ abjedo cultu Regio, finecalceis, Ibevahyemejejunusufqueadvefpe- ramforfices 6c fcopas in manuhabens, ne quicquam Papae gratiam operitur. Quarta vice rcdux in ejus confpedum admittitur, iniquiffi- mifque cum eo conditionibus tranfigitur. Miflis nihilominus ad Germanos, Saxones inprimis, Legatis, Papa alium Imperarorem el^gi jubct. Eligitur Porcemii menfe Martio Rodolphus Sueviae Dux. cumquoHenricusinfeftisfignisconcurrit. itid. 1080». Gregorius Concilio Romjc celebrato, ne quisa .Lgico invcftitil-, ras accipiat , vejtat , 6c denuo Henricum Imp, excommunicat. Hcn- ' ricusexcommunicationeaccepta Brixinas, una cum triginta Epifco- pis , Gregorium ambitionis, harrefeos, impieratis, facrilegii reum . peragit , & Pontificatu movendum decernit. Mox eriam d. Jf.Octob, . cum Rodalpho comtniflb prcelioacri, eundem vincit, amputata ,/ qua fidem Henrico dederat, dextra , Martesburgi paulo poft, inter. qucrelasdepcrfidiaEpifcoporum, decedentem. ihtd. loS.i. Hcnricus cum exercitu., Itaiiam, Pontifiqem dcpofiturus, ingre-*- dilur, Romamquc furrogato novo Pontificc, Clcmente 1 1 1. obfi-^ dct. ihid. loS^. Henricus Romam per duos annos obfeflam occupat. ihid. 1084. Idem RomjE paktiu-m Lateranenfe occupat, 6c Papam in cafiiel*/ lum^. Angeli fugat. Dici^. Mart;ii ClemcnsPapa confecrattw*,,8c C H R O N^ O L O G I C U S. , 15 A. G. ab eodem Henricusuna cum uxore coronatur. Propter aftum pace cum Romanisfa6ta, Imp. obfides accipit , 6cSenasabit. Robertus. Normannus Romam interim venit , cam diripit , incendit , & Pon- tificemabducit Caflinum primiim, indeSalcrnum. ubibicnnio poft exul moritur. iHd. ViftorllL ClementillL abHenricoele^bo Papatum abrogat. io2(j. ^. LXXXir, UrbanUs II. P. cum Clemente IIL vchementibus ftudiis collidi* 1088. tur. ibid, Idem in Concilio Claromontano canonibus variis conditis decer- 1095. nir, Ecclefiamab omnifervitutelibcram, a laicis inveftituram acci- pcre non pofle ; iejunii quadragefimalis initium figit >.Hildebpandia6la confirmat , Galliac Regem propter pcllicem anathematc ferit , con- jugia intra feptimum gradumprohibec^ decimas Ecclcfiae adjudicat,- &c. jf. LXXXFHI. In eodemConcilioUrbanus idem bcllumfacrum, PetroEremita fuaforc, ad eripiendam Saracenis teri-am- fanftam , decernit , eun- demque in finem fancit, ut quotidie preces ad S. Mariam Virginem*- a Clericis fundantur. Salutntio Angelica multis vicibus recitetur , quas ut numerare poflent, jufl[it clcricos globulos ligncos in funiculo ha- bcrfc. §. LXXXr. L XX XVI. L XXXV 11. Innumerabilis multitudo in Galliis conveniens expeditionem. in ter- lo^S: ramSanftamfufcipit, crucisex rubralana fadae, & humerifi affixac,. fignodifcreta. Iniria loeta, exiius triflifliimus, & ultima prioribusdc?' terioraevaferunt. ibid. SECrLVM l>F0J)EC12€Fm 5. LXXXIX. CL liaK <£Eculum duodccimum adeoperverfumfuit, ut, Bemhardo, aliil^ *^'quetefl:ibus,famatulerit , AntichnftumjamjamrevelanJumefle. Gorruptionem Romanac Ecclefix.fcriptorcs coarvi acerbe xieplorani. . $. Lxxxix. xcir. Pafchalis IL P. Romse in Conciho Henricum Imp. annthemate iioi* feHt, Haercfin Henricianam, docentem contemnere fulrnina Papx, damnat ; E^pifcopos jurare obedicntiam Papae pra*cipit j Henricl fibos advcriusPnrein irrit^.t; invcftituras laicas fubanathcmate prohibetj iQcadAyerHenricusImp.ficvit. %:.XCIV. b 3. Scfeifrna.^ A. C. 14 I N D E X I. SchifniatafrequentifnmahoctcmporePapasexercent. ihU, II21. Caliiflus II. P. Henricum co^it, ut juri inveftiturae renuntiet. ItaPapaRex abfolutusfit, £c fchilma Pontilaces inter 6c Imperatores expirat. ihid. iiij. Honorio II. Pontifice, Lombardus libros fcntentiarum rcribit, quipaflim recipiuntur, pra:legunturquc. itaTheologia Schobftica, Majeilati verbi Divini oppoiita , eliminata ianiori Theologia Scriptu- rai*ia, fiorerc, ScrehgioChridiananonexScriptunc demonflratione, fed traditionum humanarum, dccretorum PapjE, & rationis feuPhi- loTophi^principiis, afleri , foedarique multo magisincipit. §. XCFIIL ■^ ^'33' Innocemius 1 1. P. a Lothario Imp. jur-amentumfidclitatis exigit, cique ante pedcsruosproilrato,^ coronam cxpctcnti deteflabilitcr illudit. XCIl^, ,1145'.. Eugenius IIL P. bellum gercns cum Romanis graviter a Bern- hardo Claraevall. reprchenditur. ihid. iifU Ejufdem Papre aufpiciis Gratianus, Bononienfis Monnchus, juris Caefa^xi Majeifatem obliceraturus, ad imitationcm pande(5larum ju- ris Civilis, cx veterum Conciliorum decretis, Patiumque lcriptis, compofuit Decrctorum opus, quodjurisCanonici fundamenta 6c Re- gni Pontificii nervos contmet. Secuti Grcgorius IX. A. 1227. De- cretalium libros quinque Bonifacius VIII. A. 1294. ^cxtum : Jo- . hannes XXII. A. 1^17. Clementinus Influutiones, addidcrunt. §.xcri. xcrii. li^j*. Hadriano IV. P. equumJconfcendenti Fridericus l. Imp. ftape^ dem tenere jubeturi qui opus fervile renuens , ab ofculo Papa: arce- tur, donec imperaca faceret. Inde Romas 18. Jun. coronatur. §.xcir, . 1 157. Hadrianum inter & Fridericum Imp. contentio oritur de Imperio R. an Papx feudum fit. Ita pertenderat Papa, Lotharit Imp. hiflo- riam in palatio Lateranenfi pi6i:am prxtexcns. Pi6buram deleri Imp. , cum petriflet, neque delevit cam Papa, ^ fcripfic infuper, Papam ei ^ infignelmperialiscoronsecontulifle. Contumeha irritatus Imperator'' cumexercitu inltahamtendit. Papametuens fibi pacem cxorat, at • mox , hortantibus CardinaUbus , cundem conilantius jus fuum in Ita- '■. lia, Roma:imprimisrequirentem, excommunicat. ihid. } Clarefcit , codcm Pontifice Hadriano Waldenfium nomen. Lug- duni , Tholofx & in Gallia Narbonenfi fegres;es jam coetus habue- rant, Pontificumperfecutionespafli. $. XCIX. C. 1 1 f9« Alexander 1 1 1. fuperatis Antipapis Papatum rapit. §. XC ir. Idetxi C H R O N O L O G I C U S. ij A. C. Idem Henricum Regem Angliae:, quod necis Thomx Bequeti 1172. Cantuarienfisconfciusefict, virgiscoedi jubct. thid. Cum FridericoBarbarofl*aVcnctiis pacem pr.ngir. Ubi Imperato- ^^^77' ris proftrati coUo calcato his vei^bisPapa inlultat: Supra afpidimcr hafiiffcumambulabisy 6CG. ihid. Waldenfes ab Alexandro ad Concilium t.atcranenfe citati, forum i ^7^' declinant. Undebello, coedibus, lanienis per bulias cruciatas expo- fiti, per Europam difperfi, in Bohemia cumprimis fedem figunt. ihid. Clemens III. P. D^nos Sacerdotes conjugatos retinentcs excom- 11S8. municat : Philippum Gallix Regcm anathemate terret. ihid. Cceleftinus III. P. Henricum VI. Imp. coronat. Eique mox 119^' Papamadoranti, pedeelevato coronamcapitc decutit, fignifieans, in flia potefliate cfle , darc 6c auferre imperium. tbid, SECVLUM DECIMVM TE^IUM^ $, CL CXVL C Eculfhujtisfecicmmiferam prodagitJbachimusAW^as. EtdcEi:- 1201. •^clefiaeR. perverfitategravitcrScriptores coaeviquiritantur. §. C/. Innocentius III. Philippolmp. adverfusOthonemcertanti delm- 1207.- perio , poftquam diu vehementer refl:itit , cumque cxcummunicavir ;. tandemutrumqaereconciliat. §. CIJ. Waldenfes , quibus praecipui Galliae Proceres jam adhacferant , mi- iio8. rc fe difFundunt. Cum iislnnoccntius Carmanii colloquium infl:ituit. Cum non (atisfieret Proceribus, manentes in fententia horrendara tempeftatem, claflicum eanentibus Monachis, Dominico inprimis,, fubeunt. Difperfi denuo pafllim nidulantur. §. C K Idem Anglise Regemjohannem , 5c Regrium j.qtiod Langtonum 1209^ Cantuarienfi Archiepifcopatui obtrudi non paterentur , interdifto fub- jiciti 6ccrucia&amadverfusillud militiam concitat. ihd. Rex Angliarjohannes a Pontifice ad angufl:ias redachis , Regnum ni J?- fuum feudum Pontificis 8c ve6i:igale facit, promifla (olutione dena- rii Petrii 6c quotannismiile marcarum Sterlinorum. ihid, Innocentius Romse in LateranoConciliumcelebrat, & transfub- I2if. ftantiationem ante a LanFranco introdudam , nec non auricularem conFefllonem quotannis femel edendam definit ; Ordinefque Mona- chDrum Mendiomt-ium, Dominicanorum inprimis Sc Francifcano- A.C. 16 ■ 1 N D 5 X 1. rum , qui Ecclcfiam Rom.inam advcrfus Waldcnfcs fortiter defcnder^ coeperantjConfirmat. §. C///. I22Z. Fridericus II. Imp. inltaliamultipliciter aPapaHonorio IIL'in- juriis afficitur. In Germaniam conccdens , Principibus Gcrmanis in- jurias illas , 6c evertcndi Impcrii R. conarus queritur. ^. CT, 1 2 2 3 . Fridericus Romam tendi t , ubi Johanrcs Brcnncnfis , Rcx Hiero- folymiranus, eum Papae rcconciliat, cii conditione, ut Fridericus du6ba uxorc fua haeres Regni Hierofolymitani infidclibus cripiendi , declaretur. ihtd. - 1227. Friderico expeditionem in Palxftinam tardiias fufcipicnti, Grego- rius I X. amoto ImpcraroreSiciliac inhians, indignatus, cundem ex- communicat, toramque Itaham Guelforum Papac, 8c Gibellinorum, Jmpcratori adhaercntiumfadionibusmifcet. ibid, 1-228, Fridericus, cxcommunicatus hcct, in PalaLftinamtendir. Adver- fus cum Papa Johannem Socerum, Hofpiralarios, iprdmque Sulta- num accendit. Suiranus Papas infidias Friderico , Hierofolyma capta, deregit. undcinduciiscumeo pa6tis Italiam Fridericus rcpetit,Sc ut- cunquePontificiconciliatur. ihid, 1239. Fridcricus Saracenis Sardiniam cripit. Eam occupatam Papa pro fua rcpetit, & abnuentcm Fridericum excommunicat. Fridericus cum cxercitu Romam tendit , cui cruciatam mihtiam oppofuit quam Imp.- vicir 8c orco maftavit. /^/W. 1240. Grcgorius P. a Fridericb in anguftias redaftus , cum co inducias ad Concihum generalcufquc pangit. fed mox induciae rumpuntur , Papa pecunias undiquccorrogantc, Sc ,bulHs pcr AlbcrtumBoham hucil- lucmiflis, advcrfuslmp. confpirantc. ibid. 124.T. ConciHum Romx a Gregerio in cau(a Friderici indicitur. Epifcopi c6 nonterreftri, uti Imp. pctierat, fedmaritimo itinere, clallc vi- ginti fex navium inftrud:i, propcrant, & a Friderici fiho Conrado vi<5li, parsfubmcrfi, pars captidctcntique func ibid. Dcnuo excom- municatusFridcricus, ab EberhardoSalisburgenfi Archiepifcopo Ra- tisbonx in Comitiis, oratione adverfus Papam habita pathetica , ab- foivitur. §. criir. 124^. Innocentius IV. Gregorii fuccedbr Friderici excommunicatio- nem confirmat, 6c in Gallia AngHaquc turbas graviflimas excitar. §.cr. i^^j*. Idem ConcilioLugduni indido Caefarem Impcrio abdicat^ eiquc Henricum Thuringia: Landgravium furrogat. Impcratorltaliampe- tit, Papamquc magnas in anguftias redigit. ihd. Hcn- CHRONOLOGICUS. 17 A. c. Henrlcus Imp. Pontiiicius, poll vulnus Ulmaeacceptum , Ifenaci 1248. moritur cui Pontificii Wilhclmum Comitem HoUanuia: iufficiunt. ihid. Innocentius Petrum dc Vinea, fidelem haftenus Fridcrico, pretio 1240. conducit, ut Imperator-em veneno tollat. Patraturus iacinus prodi- turdcVinea, 6ccaptus, oculilque privatus in carcerc nioritur. ihtd, Fridericus in arce Florentina A[Hiiia: morbo coircptus moriiur. 12^0. ihid. Princeps longe prxftantillin:ius , neque aliam ob caulam Ponti- ficibus adeo exofus , quam quod rara yn'Luic pia^diius , prater morem Impp. in Italia habitans, obiervalle Pontificum perveiia iiudia 6c mo- limina viius eilct. § CFl. Alexander I V. P. Guilhelmide S. Amorc tr;i6latum , cui titulus 12 54. eiMt: de pericHlis mviffimorumtemporum-^ quo Monachorum Ordi- nespcritringuntur, 8c a Francilcanis cxcogitatum EvangtLum teter» mmy quoEvangcliumChriiiiabrogatur, ^cnovura Spiritus S. rcve- latur; defcribitur; comburir. §. C/X CX. CXI. ^tcrnum por- ro Evangelium lilhoc, blaiphcmiis horrendis rcfertum, nudum Pa- patumfcquentium temporumrepraerentabat. §. CXII. Idem Papa cura Manfrcdo, Fridcrici nocho , Apulix & Siciliac Rc- ii^'^'. gc, bcllum gerit, eique Edmundum, Regis Angliac filium iublli- tuit. ^.CXIII. Eidem in Gallia Simoniam cxcrcenti , Ludovlcus Rex San6lionem Pragmaticam , vetantem , nc Rege inicio pecunuc ex Regno Ro-^ mamdeportentur, opponit. ihid. Flagcllantium fcdam rccensexortam Alexander confirmat. ihid. i2<^o. Urbanus IV. Thomx Aquinatis inilinftu feilum corporis Chriili 1264.. inilituit. ihid. Idem Carolum Andcgavcnfcm Regem Siciliac creat, dummodo ManfredumRegnopellat. ihid, Carolus Andegav. Manfrcdum prope Bencvcntum proelio fupcrar, 1 266. &interficit. Conradinus Fridcna II. ex Conrado nepos Rcgni Si- ciliae ha^rcditatcm aditurus a Cicmcnte I V. P. cum injuria rcpcUi- tur." ihid. Conradinus a Carolo ad lacura Fufcinura prcelio viflus , una cum 1268. FridcricoAuilriaeDuce, Clcmcntis P. coniilio, ikvcdecollatur, ea- demquc opera Friderici Barb. progcnies, totaquc ftirpsSucvica ex- tinguitur , 8c vacua Regna pro arbitrio Papac dilpeniantur. thtd, Rodolphus I. Imp. Francofurti ele6lus, & a Gregorio X. Ro- 1273; mamad coronationem,invitatus, eo venirc, tcrrcntibus veitigns, rc- c nuit. A.a ti 1 N D E X I. nult, & Papjc, ut cleaionem ratam haberet, Romandblam dona- vit. ihid, 1274. Gregorlus idem Concilio Lugduni celebrato, lcges in eleftioncr Papae aOirdinalibu^obicrvandasfancit. thid. Aderant in codem Concilio Michaelis Palacologi Imp. Cond. Le^» gati, obc^hcntiam promittente> Papsc, Q adveiilino flio Carolo An- dcg. refirterct. CertisconJitionibusPapapacifcitur. SeJ mox nego- tiaiK^ evanuir. ihid. 1 281. Siculi curn Petro Aragoniae Rcge, a Nicclio lll. adverfus Caro- lum concitato, confpirantesj.d. qo. Martii vefpere, campanx pulfu, Gallos in Siciliaomnes duarum horarum fpatio crudeliter occiciunt,. Conradini nef:\rie coefi fanguinem ulcifcente Dco- thid. I2§3. Martinus IV. P. Petrum Aragoriiae Rcgem excommunlcat, 6c Regnum Carolo Valefiodonat. ibid. Nicolaus l V. P. Mainardum Tiroli Comltem , quod Tridentina. Epifcoporeftitinet, excommunicat.. qui giavi fermone Antichriftos^ effoeminatospuirat. § CXIF. 12,94. Coeleflino V. P. Papatum ob fimplicitatem refignantl, Bonlfa- cius VIII. fuccedens, Gibelinis, feu fidislmperiicivibus gravem fe gerereincipit. §. CXy. 1299. Bonifacius coronatus & acclnftus prodiens in publicnm , procla- mat : Ego fum defar ^ Papa. Alberti ekiSbionem argre tandem ap- probat. /. CXIX. SECULUM nECIMUM QUJ(I(IUM S. CXYI. CXXXIX. X300. T>OnifacIus VIII. annumJubilcEumhocanno agendumdecernit,. -^-^m quo pleniffimam omnium peccatorum remiirionem Romam venientibus , promittit. Primo die in Ponrificalibus popuio apparens, Apoflolicam illi Benedidionem precatusefl. Alterolmperiali habi-^ tu, gladionudoprxlato, fedenspromulgavit: Ecceduo gladii, Irrau- guratiohasc fuitCacfareo Papatus , fcu poteflatis utriufque fuprem.x,. qucm Papa jam adeptus & bulla etiam , Vnam SanSlamScc. teflifica- tus fuerat. $.CXFL CXVII. Deinceps Clemens VI. jubilarumt adannurri quinquagefimum,, Bonifadus IX.. adtrigefimum tcrtium^, SixtuslV^advicefimum quintum reduxit. §,. C XV III. Eodem dic». quo Jubiiaeumiilfaoc Boi^ifacius celebravit> etmnij' CHRONOLOGICUS. 19 A. C Turcicum Imperium Ottomannusaurpicatus e(l. §. CXVJ. Bonifacius Philippum Pulchrum in PaWHnam proficifci fubana- 1301, themate jubcr. Legttus ejus Epifcopus Apamcenfis duriora verba prolocutus aRege in carcerem compingitur. PapaLcgatumliberari prneeipit. Cunfente Rcge, PapabuHa declarat, Regnum Francias Pap3C feudum elle. Bullam cum Rcx comburi juiTillet, &:Epirco- pos invcllividet, viciflim Regem Papa cxcommunicavit. Tandcm Bonifacius a Rege captus , in carcere moritur. §X X X, Robcrtus Gallus Papam idolum, ferpentem , Antichriflum vocat. §. CXXI. Idem faciemes Fratricelli perfecutioncm patiuntur. §. CXXIL ClcmensV. P. Icftus fedcm Avcnione inGallia figit; ubi feptua- ijoy. ginta duos pollhac annos integros, Roma relitb?, &pcrCardinnles cres cum Scnatoria poteftate gubernatai Poncifices commorantur. %.CXXIII. IdemPapa DurandoMimatenfi prafcipit, utdereformanda ecclc- fia confilium lcriberct. Scriptum graviter licet, innervumnoncru- pit. ibid. Henricus VIL Imp. a Bernhardo Politiano Monacho hofliaintoxi- 1 308. cata necatur. §.C XXK Concilio Viennx cclebrato, Clemensidcm editaDecretali, cujus 12 11, initium, Pa^oralis, fe fupra Imperatores longeextollit; Minorum religionem confirmat , & Tcmplariorum ordinem abrogat. $. cxxir. Johanncs XXIIL feipfum Pontificcm eligit; ncgnns, nnimas de- 1314« funftorum fidelium antc finem mundi beata vifione Dei frui. Extra- vagantes idcm edidit , in quibus Papam Soli , Impcratorem lunx- con- fcrt. §.CXXriI. Dantcs Aligerius cdito libro , cui titulus Monarchia poteflatem Pa- irii, piEoppugnat. §.CXXr/. Idem bullabefliali LudovicoBavaroImperiointcrdicit; §. CXXX. cui cx RatisboncnfibusComitiis mafcule Ludovicus rcf})ondct ; Anti- chriftinominccuminfignicns» §. CXXX/. Johannes P. hxrefcos damnatcos, quiChrifium paupcrem h\\({c^ ^Sii» &nihilipfum&:Apo(l:olospropriihabuifieaficrcrent. §. CXXIX. Grave diflidium inter Ludovicum Bavarum Imp. Sc Johanncm 1^24. XXIIL P. oritur. Papa Ludovicum, qui renitente eo imperavcrat, Imperii invalbrem : L^udoviciis Papam haerefiarcham vocavcrat. Ludovicus Ratisbonie re cura Imperii Principibus communicata , c 2 li- A. C. ao I N D E X I libertatem Imperii aflerere ftatuit. §. CXXVIll. 132,7. t^udovicLisa Romanis acccrfitusinltaliam iter inftituit, Papare- clamante, 6c Ludovicum excommunicante , quin 6c exercitum ad- verfuseuminftruenre. thiA. Ludovicum eruditis rcriptis ftrenue Wilhelmus Occam , Marfi- lius Patavinus , Michaicl CGefenas ,. aliique tutantur. ihid. 5c ^, cxxxiir. 1218. Ludovicas Romam intrat, coroatur pe.r Caftellanum cum con- juge, 6c Epilcoporum quorundam confeniu novum Pontificem eli- git, Petrum de Corbonaria ex flimilia Columnenfium ^ Nicolai V,- nomenaflLimentem. %.CXXV 1 1 L 1329- Papa Avinione itcrum Ludovicum excommunicat , hxreticum & fchifmaticumproclamat. ihid. ^SST- Johanni Benedi6tusXlI. fuccedit , 6c Hmukatcs cum Ludovico^o- ftilitercontinuat. §. CXXXIL 1 5^8. Ludovicus a Benedi6bo diris ut exfblveretur , fruftra expetens ^ad generale Concilium provocat. ihid. ^339* ComitiisFrancofurtihabitis, Principes Imperii decernunt, fblenr nitates Papaein coronando Imperatorc efle adventirias, nomina finc re, 6caquolibet Epi.icopoadminiftrari pofle; nec vacante Imperio ]us ejus ad Papam, {^d, ad Palatinum 8c Saxonem revolvi ^ dcnique Coucilium generalc Papse judicio anteferendum efle. ihid. 1343. Clemens VI. P. Benedi^ti fucceflbr Ludovicum excommunica- tione folvit, conditionibus duriflimis quas , fuadentibus Principibus, & Theologis Parifienfibus, ceu iniquas Imp. repudiat. ihid. 1346. Clemcns idem Ludovicum in die Coenx Domini diriflime exe-* cratur ,. Principibufque Imperii ,,ut alium eligant , praecipic. Principes nonnulli Rhenfii Carolum IV. Johannis Regis Bohemix fihum., Regem Romanorum eligunt. Reliqui Principes mox Spirae ele6i:io- nem reicindunt. ihid. 1 547. Ludovicus veneno potatus, zvm vomitu , & mox venatione illud cjicerc tentaflet , urfum ingentera impetendo , ex equo prseceps ruit , & raox moritur. ihid. 1355. Ludovico poft vark)s difcordibus confiliis eledos fuccedens tandcm Carolus I V. primo vere Romam proficifcitur , ibidemque a Legata Innocentii V I. P. Cardinale Hoilienfi , coronatur , non fine de- decore, pedes urbem ingreflus , promittenfque, nunquam Italiam fe repetiturumv adeoqus Majeftaterri Imperii R. turpicer prodcns.! f. CXX XIV'^ Vi* C H R O N O L O G r C U S. 21 A. C Vixeratea setate Francifcus Pctrarcha , Seculi fui lumen , qui igno- nainiofa Caroli coronatione motus, graviter cum increpuit^ &Ro- manam etiam Curiam graphice depinxit. §. C XXXF, InnocentioVI. Pontifice clarct Johannes Wiclefus, Oxonienfis , '3^"^* qui Papasccu Antichridi, tum hierarchiam, tum dodrinam, voce cnlamoque, fortiflime oppugnavit, afleclas mukos magnofque pri- miiminAngha, moxctiamexulinBohemianadus. § CXXXf^IL GregoriusXI. P. Catharinac Senen(is6c Brigitthx ibmniispotifli- ^^77* mum indu6lus , Avcnione relida Romam intrat , ciim fedes Pontifi- cia annis fcre feptuaginta duobus in Galliis fuiflct. ^ . CXXXFIII. Catharina Senenfis &: Brigitta rcvelationibus fuis prolatis , gravitcr inRomanam curiaminvehuntur, & Ecelefiasreformationem urgcnr. §. CXXXf^L Gregorio XI. fuccedit Urbanus VI. Cardinales Galli invitos fe ejus 1 278. ele£tioni confenfifle quefti, Fundos abcunt, ibique PapamGallum, Robertum Gebennenfem , feu Clemcntcm VII. eligunt, qui Ave- nione annis fedecim fedit. Ortum hinceft fchifma gravifTimum om- nium, Pontifices AvenionenfcsSc Romanosinter, quod quadragin- ta annis durans , in Concilio demum Conflantienfi cxtindum eft. $, C XXXV III. Bonifacius IX. P. juxta prfcdeceflbris Urbani VI. fanftionem, ju- 1200^ bilaeum celebrans , argentariam meflim facit , 6c pofl: dicennium etiam novum indicit ^ bullis indulgentiarum addens , cas ratas fore porrigen- tibus Ecclefix R. adjutrices manus. Annatas eiram feu reditus unius an- niSacerdotiialicujusintota Europa vacantis, reddendas PontificiR. fevere (ancit; ihU. Johannis Hufli dodrina in Bohetnia lafe fpargi incipft , adeo ut Au- i^^o >■; gufl:ae Vindelicorum Huflitae inquiri , plurelque comburi coepe- rint. %.CXXXVIL Avenione inlocum Clementis VII. fuccedit Petrus Luna, feu Be- 1 504^ ncdi6busXlU. qui jurans fe abiturum Papatu , fi Ecclefiae ad tollen- dum fchifma videretur, fequente anno , utid faceret, rogatus, ne- gavit , Petri naviculara defcrendam efle. §. C XXXIX. SE-- X C 2t I N D E X I SECFLVM DECIMVM QVmTVM. §. C XXXIX. CXLIX. i4o<^. TNnocentioVil. Romx fuccedic Gnegorius XIL Errcrius diftus. •■-Jurarac futnma execratione, fe Papatum depofiturum , fiquidcm Antipapa idem faceret. quodtamen pofteain GoncilioPiianofacerc renuit. %,CXXXIX. 1409. GardinaJcs in Goncilio Pifano abolendi (chifmatis gratia, Pontifi- ccm utrumque, Benedi6tum & Gregorium deponunt; ScAlexan-' drum V. cligimt. Rcnuentc utroque Papatum deferere , tres funt Antipapnc, v fcu hxrcticam oppugnarunt. %XXLrJI. Fiorentis Concilium ah Fugenio cclebratur, pricfente Johanne \^%J^ Palxologo linp. Conflanrinop. Jofcpho Patriarcha, aJiifqueGrjccis^ imionem ofl-crcntibus, &c nuxi lia adverfus Turcas expetentibus. Tranf- a:ci:io lubrica, repugnmrc Michaele Ephefino Epilcopo fk, &-a. G4*;ccis pofl rcfcindn r. t ^ CX L I. Typngraphia a |ohar.!>e GurenbcT^io , jrurifec Argcr*tinettfi , M6^ 14^0*^ giinni profcrtur ,. caquc non parinn pmccdcntc tcmporc .'\ntichrifl rvr- rdatio juvatur. §* CXL^IV^. l.^ A. C %4 1 N D E X L 1444. Ludovlcus Delphinus, CaroliVlI. Filius, Concilium Bafilcen- fe., Eugenio incitante, didbluturus , Bafileam obfidec , 8c Helve- tiis paucis exercitum ejus vaftum fundentibus, obfidionem folvit. $.CXLI. ^447« Eugcnio fuccedit Nicolaus V. fautor literarum infignis. Cui Fri- dericiIII. Inip. interceffione Felix V. ceffit, dignitate Cardinalis contentus. Ejus opera literx in Europa renatac, literatique paffim auaifunt. i. CXL///. i^^] . Conftantinus Inip. a Nicolao auxiliaimplorat contra Muhammedem - Conllaniinopolin maximo cxercitu aggreflum ^ neque impetratquic- quam. Inde Conftantinopolis d. 29. Maii capitur., Conitantinus in fuga occidicur , totumque Orientale • Imperium Ottomannico im- perio cedit. i. CXLII. 1458. iEncas Syivius, Pii II. nomine Papa creatur; ConcilH Bafi- leenbs antehac fcriba , cujus eciam adverius Pontificiam potellatcm a£i:a probaverat. At Papa jam, improbavit, eadtm, & Pontificias potellatis fimbrias dilatavit fi quis alius. §X X L /^. 145*9. Sigifrnundus Dux Auftnac, quod Cardinalem Cufanuminvincu- laconjeciflet, a PioP.excommunicatus, adConcihum, & a Con- , cilioad Chriflum provocat. %.CXLVIL \\6o. Grcgorius Heimburgius Sigifmundi Cancellarius ejufque defen- for, aPioeodemexcommunicaius, mafcule refpondec , &Synago- . gamRomanam^raviter perfl-ringit. ^^/W. 1464. Pio II. fuccedit Paulus II. qui Cardinales vefl;e Coccinea, &: rubentipetafo infignivit, 6c montes pietatis inftituit. §,CXLVI . 14JI. PauloilicceditSixtusIV. literatusfatis, fedflagitiofifllmus idemf^ fundator lupanaris Romani nobilis, in quo Gngiiila fcorta hebdoma- timfingulos ei Juhospenfitarunt; Helvetiis etiam focdere fibi unitis pud^ndabullailludit. ihid. 1479« Johannes de Wefaiia Wormatienfls Concionator; & Wefle- lus •Gronmgenfis Papse tyrannidem &; abufus ftrenuc oppugnant, §.CXLr//. 1484. Sixtum excipit Johannes Baptifta Cybo, ex antiqua Graecorum familia, didus Innocentius VIII. fedecim antc Pontificatum hbe- rorum Pater. ihid-. £492. AlexandcrVI. cui Borgi^ cognomen, Papa creatur, homo ad ^ cxitiumltaliasnatus, quiDivinaSc humana omnia venum cxpofuit; ditiones noviter detedas Hifpanias" inter 6c Lufitaniae Reges parti- tuseftj Sccum Lucretia filia notha furtivam confuetudinem habuit. ihid, Eodem C H R O N O L O G I C U S. t^ Eodcm Pontifice Guicciiirdinus, Baptift.i Mantuanus, Sanna- zariiis, Savanarola, alii Pontificum fcelera dcexerunt, Antichri- {lianiimumtraduxerunt. §.CXLri/. CXLVIIL SECULUM DECIMUM SEXTUM. ^. CXLIX ' CCVIIL A Lexander veneno afilio Borgia Cardinalibus nonnullis prasparat o, ifo^- '^Scminiftri incuria parenti propinato, cxtinclus PiumllL 6c hocpoft26. diesmortuo, exfratre neporcm Juliurnll. fucccflbrem habct. Totum terrarum orbem bellis hicinvolvit, 6c S.Petri patri- monium abfolutionc cafuum refervatorum auxit. $.C X L IX. Cardinalesquatuor Gallicarum partium , Imp. Maximiliano, Sc ifii- Rege Galliae confcntientibus , Concilium Pifis convocatit , Sc Julium Papam indignum fedc PontiScia pronuntiant. ibid, Juliuscontra Concilium Romsead Lateranum celebrat, 6c Car- i$ii" dinales hos dignitatibus privat. ihid. Idem Ludovicum XII. Galliae Regem cxcommunicat. Hiccufic monetae vcrba haec infcripfit : Perdam Babylonem. §. C L, Budseus Pragraaticam fan^bionem ftrenue defendit. ibid. Fabcr flapulenfis , Picus Mirandulanus Papatum oppugnant, Sc Sebaftianus^Brand Ecclcfix reformationcm mfi;arepra:fagit. ibid. Julius, Vaticanumaedificareaggrefllismoritur, excipientejohan- ifij» ne Medices, ieu Leonc X. hommc Epicuraco , fub quo Concilium Lateranenfe Pifanum cxtinguit. §.CL/. CLIL Lco ydvctios contra Gallos Mcdiolanoinhiantesin Italiam indu- cit. Qui Novarix obfefii , crumpentcs, inflrudiflimum excrcitum Gallorum vincunt. ^.CLI. Lcoidema Maximiliano Imp. ad Francifcum Rcgem Gallixdc- ijif» ficit, eique Imperii Conftantinopolitani coronam confert. Multa dcinccps adverfus Maximilianum, 6c Succeflbrem cjus CarolumV. improDc machinatus cfl:. ibid. t Idem fublata Sanftionc Pragmatica , Concordata cum Regc Francifcoagitat, denominatione Epi(coporum&: Abbatum. ibid. Leomiflis pcromnia Regnaliteris indulgcntias poUicetur, inter- i>i*' ventu pecunias, falfisctiam prastcxtibus ufus. Luthcrus cade read- verfus Tccelium indulgentiarum prccconcm , fcribit ad Mogunti^ num, Sc themata Witcbergic indulgentiis opponit. Zvvinglius quo- d quc A. C. z& I N D E X l que de corruptione Ecclefiae cum Cardinale Sedunenfi dlfputat , 8c. Evangeliura prsedicare incipic. Occafio haec fuic Reformationis Eccle- fiafticsemox infecutae. §.CLIL CLIIL Reformationis vero neceflitatcm arguunt graves de corruptlonc EccIeG:€ Romanae querete, eo tcmpore, fi unquam alias ingemi- mix. $. CLFL CLVIL 15-18. Lutherus Romam cltatus , eo* venire detredat. Evocatur igltur ~ Auguftam Vindelicorum ad Cajetanum, cum quo de indulgenciis &Coena Dominidifputans, ad Papam provocat. ihid. ij^ip. Zwinglius Tiguri Evangelium pra;dicans , Samfoni indulgentlarum inftitori omnibus viribus refiftir, 6c de eo ad Hugonem Conft. Epi- icopum fcribit. ^CLII, Lutherus Lipfiae cum Ecclo dc prlmatu Papx 6c purgatorio dilpu- tat. ibid. 1 520. Lutherus a Leone excommunicatus ad Concilium provocat; 5c Pontificils libros ejus comburentibus , ipfe vicifiim Wittebergae jus Canonicum comburlt; librum dc captivirate Babylonica fcribit, 6c paulo pofl: duos Papatus nervos, vota Monaftica , & Miftas priva- taSjIncidit. ibid, ijl I . Wormatias in Comitiis , falvo condu6i:u Caroli , comparet Luthe- rus, 8c aftiftente ipfi Schurfio J.C. coram ImperioSc Ordintbusma- gnaconftantia de do6trinafua refpondet. Profcriptus in arce Warn- bui genfi decem menfes delitefcit, 8cdenua a Leone excommunica- tur. ibid. ifil, Leoni fuccedit Hadrlanus Ultraje6i:inus, Pracceptor Caroh*, qui homoingenuusreformationisincapite&: membris necefiitatcm agno- . fcit ; reformationem molitur , fed mancam mutilamque. ^,C L r-IIL ^-'•CLXL 1523. Ordines Imperli Norinbergae centum Gravamlna , quibus Germa- nlaaPontificeoncratafit, confignantj eademquead Papam perfcri- bunt, petentes ut Concilium generale indicat. §.C LIX, Lutherus , abrogata Mifla, formulam communionis Sacrae, & praeconii Evangelici Witebergenfibus ordinat, 6c S. Biblia inverna- culam linguam convertere incipit. §. C L 1 1. Glifcente contraZwInglium offcnfioncScnatusTigurlnusSynodum Indtcit , in qua Jacobus Faber , Epifcopi Conftanticnfis vicarlus , Tigu- rinorum rogatu comparet.Finitadifputatione cum folidi nihil objeduiii: Zwinglio,8cadGngularefponfumabcodemfolide conftitlflet, Sena- ' tusconr C H R O N O L O G I C U S. 2^ A. C. tusconfulto edito mandatur, ut omiffis traditionibus purum putum Dci verbum prsedicetur. ihid. Hadriano P.non (ine venenirufpicionedcfunflo, furrogatur Cle- mens VII, cui Antipapa Urbanus V I. obnititur. §, CLXIII, CLXir. In Germaniae multis locis Ecclefias rePormantur, Do6toribufque 15-24, u^-purum Deiverbumprxdicent, injungitur. Tiguri quoque Mifla abrogata Templa ab imaginibus 8c ftatuis purgantur ; nequicquam Cantonibus reliquis reclamantibus. ihid, 8c $.CLXII. Clemens P. Campegium Norinbergam mittit, Sc reformatio- nemoffert. quamctim fucatamefle intellexiflent Ordines, adCon- cilium provocant, 8cinterea Evangelium pure6c modefl:e utdocea- tur, decernunt. Pollconventum Ferdinandus, Campegius , Epi- fcopique plures feorfim convenientes Wormatienfe edidfcum , quo Lutherus damnatus erat, urgent, Miflae abrogationem prohibent. %.CLXIIL Cantones Hel vetiae no vem Pontificii , una cu m Valefiis , Lucemx i fif* conveniunt, Reformationis ipfi quoque articulos condunt, tempor^. rumfuorum calamitatem Sacerdotum iniquitati imputant, nundina- tiones foedas prohibent , ficCurtilanos, quos Romanos nebulones vo- cant, coercent. %.CLIX. Spirx Ordines Imperii conveniunt, ubi Principibus Pontificiis 1516, cdiftumWormatienfeurgentibus, reliquis eife opponentibus, Fer- dinandus itarem moderatur, ut promiflb Concilioomncs acquievc- rinc. %.CtXIIL Cantones Helvetiae duodecim Badae inft:ituta difputationc , (an- ciunt, neveterem religionem quifquam defei*at, utquefutup Con- ciliiauthoritatemomnes fequantur. ihid. In Succia Guftavus vifitationem Ecclefiarum inftituit , abudis lyij. Pontificios, &poteftatem Politicam Epifcoporum, fruftratergiver- lantium, abolet. §. CLXIL Clemens P.cum Gallo adverfus Ca^farem foedus init. UndeBor- bonius ex Galliis ejeftus , cum Fronfpergio, Caefaris nbtpine Ro- mam capiunt , Romam fpoliant , 6c Papam in mole Hadriani obfi- dent. %XLXIIL CLXir, Bernates , ciim difputationis Badenfis a£ta iis communicata non cflent , aliam Bernae difputationem inftituunt , in qua bona caufa vin- ij^iS. cit , & poft Ecclefia reformatur. %.CLXII. Johannes Saxonias Eleftor , &: Philippus Hafljx Landgravius d 2 bel- A. C ^8 r N D E X I. bplluai parant adveifus Pontificios , . qui jam ante fcedus contra Evan* gelicosiniverant. Interponentibus fe Paiatino6c Trevirenli pax con- llituitur. ^.CLXIIL 1.52.$. Spir^e Comitia Ordinum Imperii celebrantur , & a Pontificiis., "Wormatienfe contra Novatores decretum urgeturi proteflantibusv Saxone 6c Hailb. undc Evangeiicis Protefiamium nomen. ibid^ ^f^®* Cspfar Pontificireconciliatus, BononiaL-coronatur, poftqu?im ver*» bisconceptis jurafiet, (e Pontificiae poteftatis derenlbrem fore. Cum. eodem P.de Concilio convocando priiis egerat. PapaaConcilio ab^ horrente, Carolus promifit, fe ad toliendum fcliirma primo lenio- ribus remediis , &.iis non fuccedentibus armis ufurum. indeconven-. tus Augudanusindicitur, inquo Confefiio AuguHana Imperatori 6c Ordinibus praslegitur. Concludit Carolus , Prote.ftantibus omnia ia. integrum reftituenda efle, duto deliberandi, ufque ad d. i %, Apr. fe-. quentis anni , fpatio. Interim Cxfar cum fcederatis vim parac. $.CLXir, M}}* Xigurini a quinqye Pagjs graviter ofFenfi , , annonac comcatu iildem interdicunt. Qui ad extremas anguflias redadi , filentio condudis, copiis, figna opinione Tigurinorum citiiis proferunt, 6c impara-. tos confuiofque vincunc. Zwinglius caftrenfis prxco in eo prselio coer ditur. Scmoxreligionispixconciuditur. ihid. 15.321. Imminente a Turca bello , Suinfurti pax religionis Germanias ad ; futurumufqueConciliumconceJitur. ihid. 1553. Papa denuo , deferto Casfare , Maflili^ foedus init cum Francifca Galli^ Rege, cujus filio neptim fuam Catharinam Medica:am de- rpondet. Ex eo tempore Francifcus in Maxentium quendara efFeratus , diris fuppiiciis adverfus Evangelicos fijcviit. ihkl, lyj^. Clementi fuccedic Paulu> 111. Farnefius, cujps vitam 6c moresi fpurcos liber Italicus depingit. §XLXF. 155^. Jefuitarum Societas,,authorelgnatio Lojoh, a Paulo P. appro- batur. ^.CL XIX. C L XX, Capucini fub' eodem caput exerunt. Hi junftis viribus Papatum ruentem fuftinere conantur. §, C LXXI, 1.557-. PauIusX^oncilium indicit Mantu^, Scftatim Vicentiam cranfFerri. Sed deprecantibus Venetis res non fuccedit. § C L xyi. Chriflianus Daniae Rex furiorem in toto Regno religionera in». flituit. ^CLXII. iij^S- Jufili Pauli P. a.delegatis Cardinalibus &.Praefulibus confilium de emendanda Ecclefia confcribitur , Sc Pontifici exhibetur. InconfilJD eoEccIefiaEmorbi&ulceraingenuefatis deteguntur. Sedrestotgfuc- celiumnullumfortitaefl:. %.CL.Xf^IL Con- C H R O N O L O G I C U & 29 A. C. Concilium Tridentinum ante indidum , proteftantibus licet Evan- 1 545:. gelicis contra illud, utpote Pontificis libidmi inferviens,- cclebrari die 13. Dcc. incipit. %.C LX XI I. Reformatio in eo planefrivoU tentatur. %CLXXII1, CLXXIF, Subinitium Concilii hujus Cornelius Mufllis, Epifcopus Bitonti- nus, 6cCaranza, Ecclefias Romanae corruptionem , habitis oratio- nibus, graphice dcpingunc. §. CLXXK Fridericus-Palatinus Eleftor Ecclefias fuas , abrogata Mifla, re- ly^^Sv format. §.CLXII. Carolus Imp. a Paulo P. incitatus diro bello cum Proteftantibu* Principibus, Smalcaldico fcedere jundis, decernit in quo ruperior acieFridericum Ele6fcorem Saxoniae Mulbergxvi , 6c Philippum Haf- fia: Landgravium , adSalinasSaxonicas, fraude capit. §. CLXIK Eduardus V I. Angliac Rex , profligata Pontificia dodrina , re- rcASf ligionem mutat. Eadem occafione Scotia quoque puriorcm religio- nem amplcditur. $,CLX.IL Caroli juilli , cum Concilium Tridentinum Proteflantes abnue- rent , liber confcribitur de religione in Germania obfervanda Imcrim , dum Coneilium legitime inflituatur. Irafcitur propterea Carolo Pau-^ kis P. nec Protef lantes pleriquc librum probant. thtd.. JuliusIII. anteMariadeMohtedi6tu3, Paulo pofldiutinamCar- i^fo. dinaliumdiflenfionemfuccedit, Sardanapalus infignis. ^.CLXXyi, Petente Caefare , Concilium Bononia Tridentum revocat. §# CLXXriL Mauritius, Ele6tor Saxonisc, focdere cum Rege Galliarum alii^f iffs^ que inito, Socerum Philippum Landgravium a captivitate iniqua, 6cGermaniamafervituteliberaturus,Garolum bellopetit, 6cvi6lor fimul Socerum liberat, fimulPaf^avienfi tranfadionereligionis Paccm impetrat. Hoc igitur bella purior religio ab oppreflione Ponrificia liberata, & ringente licet Pontilicc, Pax perpetua Ecciefias impe- trataefl. %.CLXXVIIL EduardusAnglixRexIentoveneno e medio tollitur^ fuccedente i^tgr Maria, quse Pontificiam religionem refiituit , 6c dirum in modum adverfus Evangelicosfacvit. % C L XX IX. " Julio I II. P. fuccedit Marcellus: atque huic pofl dies 22. Pau- 1 5 5 ^i^ . lusIV. Carnfa, erga Principes fummos, Carolum, Ferdinandum 6C Philippum Draconicum animum gerens. §.C L XXX, CL XX XL Pax Religionis in Conventu Pailavicnfi promifla, in Augullanis Coraitiisfolcnniterconfirmatur. %,CLXXf^IIL d 5 ^ Pau^- A. G. 50 I N D E X I. 1 5 5(^. Paulusl V. Rom^ Congregationcm Cardlnalium & Pr^fulum mfti- tuic, de Reformanda Eccicfia confultaturam. irrito plane fucGeiili. A Concilio^ etiam Tridentino, fe abhorruiile lemper, pras fc pa- lamferebat. ^.CLXXXII, 1558, Paulus l V. bullam de hxreticorum , fchifmaticorum 8c fautorum eorundem poenis, quibus etiam RegaliScImperiali authoritate prx^ fulgentes fubjicic, edit. §. CLXXXIII ' Idem tribunal Inquificionis Romx erigit. ihid. Maria Angliic Rcgina morirur, eique fuccedanea Elifabetha de4 creca Mmx de Miifa Pontificia abolec , & religionem reformatam per totum Regnum doceri prjEcipic. §.C L XXIX, 6c C X C 1 1. 15 59* Index librorum prohibicorum Pauli ejuQem juflli compoficusi typis inprimicur. ihtd, i5<^o. Paulo IV. Pius IV. fucccdit, malis coloribus ab Onuphrio de- fiaus.f.CLxxxrr, 15^1. PiusConcilium Tridentinum» decem annos jam emortuum, re- fulcitat, eique novo exempld quinque Legatospricficic. §. CLXOK DuranrceoFerdinanduslmp. licerisad Poncificcm exaracis, deCon- cilii celebraci modo quericur , 8c poftulacorum volumen ad Concilium mittit. quod Galli etiam faciunt; folennitcr infuper adverfus illuJ, ccu illegitimum proteftantes. §. CL XXXTL In Galliis bellum civile primum movetur , Pontificiorum Duce FrancifcoGuifioj Roformatorum Ludovico Condaco. cadentcGui- fio, &:pacereIigiofaaReginaconcefla, eatenus, ut liccat nobilibus rcligionem in acdibus propriis; populo in Templis fuburbanis exer- cere. §.CXCL CXCIL 1563. Concilium Tridentinum 5. Dcc. finitur, 6c a Pontificiis nonnul- lis recipitur, aliii, Proteft:antibus vero univcrfis, ceu Conciliabu- lum profanorum hominum rejicitur. §. CLXXXriL CLXXXrilL PoftConciliumTridentinum Ecclcfia Romana, abfterfo pudorc omni, dcteriorindiesevadit, & fideles pcrfequitur. §.CXC. 1^65*. PioIV. Succedens Pius V. de falute fua dcfperat, & Concilii Tridentini exccutionem promovet. §. CXC I. InBelgio Proceres Margarethae Gubernacrici prolibertate religio- nisfuppliccsfiunt. Paulopoftibidem feditionesexoriuntur,6c ftacuae dcjiciuntur. §.CXC///. 1 5 ^j, Ibidem Reformatarum Ecclefiarum exercitus ab Albano funditur , & capti Egmondanus, Hornaiiua, aliique Equites mox fecuri pcr- cutiuntur. thtd, Mori- e H R O N O L O G I C U S. 31 A. C. Moritur Claudius Efpencacus , Theologus Parifienfis infignisi qui 1571. Romanam Cunam graphiccdepinxit. §. CCXXI. PiusV. Elifabctham Angliae Reginam anathematcferit, ejufque confiHa per Nicolaum Marianum in Angham miflum infringcre co- natur. Excommunicationis fententia fequcnte annoa Feltono Lon- dini ad fores Epifcopi affigitur. quifcelus fufpendioluit. §.CXCII. « In Gallia Conda^useaptus contra fidemdatam occiditur; &Amt. ralius arma circumfert , donec fequcnte anno menfe Augufto pax fie- rct , 5c priftina religionis hbertas reftitueretur. thtd. PioV. fuccolit Grcgorius X 1 1 1. cujus initia hornbilis laniena 157I. Parificnfis, applaudenteipfb, modisinauditisBartholomaeidie, con- fcio Rcge Carolo IX, Reformatac religionis Frincipes in una veluc mufcipula, uti loquebatur, capturo \ patrata foedat. §. CXCK CXCf^L cxcriL Gregorius Papa formulam Calcndarii noviad Comitia Auguftana x 582. mittit, eamque in Impcrio recipi petit. Approbatur vero a Cxfare Rodolpho, aliifquc Pontificiis : a. Proteftantibus contra rejicitur. ^.cxcriiL Idem fcminaria inftituit, Jefuitas fovet, Hiberniam Elifabcthas fubtrahereconatur. ihid. Wilhelmus Araufionenfis, libcrtatcm religionis in Belgio dcfcn- 1584* dcns, a quodara ficario, a Parmcnfi immifib, globo fclopcti tra-. jcftusmoritur. §. CXC///. Grcgorium XIIL excipit SixtusV. lacrymas cruentas, crudc- i^Sc* htatis fignum, fundere fuetus. Is Regem Navarrx & Condxum , ut inhabiles' Regno , ftatim excommunicat, & ditiones eorundem prasdarexponit, Guifio aliifquc cxercitu comparato urbes occupan- * tibus, &dccretumdeunareligioncPontificia confcrvanda, promul- gantibus. %.CXCIX. Clafifisingens Hifpanica, navibusii^.inflru^ta, cum clafie Par- ^5^^« mcnfi, treccntarum navium jungcnda, Angliam occupatura, be- nediftionc Sixri P. confccrata , non finc Divinomiraculodifiipata ma- fnam partem pcrit , & conatiK ingens , clade Senachcribiana , in ni- ijumrccidit. %.CC1X. Henricus III. Rex Gallix Guifios , qui confiiia de ipfo in Mo- nafbcrium trudcndo cepcrant , infidiis circumventos trucidat: qui&c ipfe propterca fcquentc anno a Sixto P. diris devotus, a Monacho Jacobo Clemcnte, vcnenato 8c oblongo cultello iftus, occiditur; parricidium laudante Pontificefupra modum. hCC. CCI. Sixtu«s ,A S. a^ I N D E X I J59D. Sixtiis V. monftri quidpiam alens contra Hifpanos, quomm Ta- fpcdam inltalia pocentiamhabuit, Hcnrici I V. 6cElirabethae,.e^:- .communicaci utriufque, parcibus accenurus,a Mon^cho Francifca- noclanculumocciditur, cui Urbanus V 1 1. 6c huic poll deccm dics Grcgorius XIV. fuccedic. §. CCIIL CCIf^. tfg I . Gregorius P. fruftra arnus tencato Henrico I V. eiim iterum ex- communicat, &; fubditos.omnes ab ejus obedientia abfolvic. Subditi .vero cciam Pontiliciiin Parkmcnris cxcommunicationem irritam pro- nuntiantj&bullamcrcmant. §. CCIP^. 15:9:. Clemens Vin. Papa,crcatur,qulHenricum I V. certium excom- municat. ^. C C^. > . Idem Sixci V. vcifionem S. Bibliomm vulgatam rccognofcit, 6c rmmane quancum , licet Sixcus fuam recognicioneHi cdica bulla immu- tabilemhaberijuncrit, mucat. ^.CCII. ij^2. Clcmens P. & Hilpanix Rex GaIliccE.pifcopis , aliifque perfuadcnr, ut reli6toHehricol V. alium Regcm eligant. Gonlentiunc nonnulli in HenricumGuilii filium. Reliqui.multis prccibus abHcnrico IV-. impetrant , uc Papac 6c Hifpani confilia fradurus, Ponrificia facra am- plederetur. Sic d, if.JuliiTemplumDionyfiiingreflus, Millam au- dic 6c ablblvicur, acque mox cciam Carnuti coronacur j Jcfuicis per .p Gaftellumficarium fequence anno frullra jugulum cjus appetentibus. qui proin coca Gallia exirejubentur. >^r'^. ^^g^. Idem Hcnricus a Pontifice etiam Romano abiblutioncm ,.fcd pu- dendoritu, ihipetrac. ihid. . ; s Clemcns P. fcedus facrum ad extirpandpsEvangelicos,, conciliat, cui Pontificii Principcs omncs , Henrico I V. 6c Hctruria^ Ducc cx- * ceptis, fubfcribunt. §. CCT^/. 1598. Hcnricus IV. Edido folenni Nannctenfi Pacem religiofam in Gailiaconftituit. §. CCCXXr//. SECULUMDECIMUM SE^TIMUM. C Acer0Gtcs£xRomano fcminarioegreffi^ &Jefuitac inAnglia no- vam Hicrarchiam fccretam conflituerant. Sed inter utrofqucoc- culta diffidia.in nervum crumpunt , 6c vix a Clemente P. fopiuntur. ^.ccriii. . , ; : ■ [., , ^^05. Elifabetha^Regin^lbccedicJacobus.Vl.-ScopacR^^^^ quiRcgna tria i^OI. CHRONOLOGICUS. 31 A. C triacon}«ngit, intidiis Pontificiorum , quibus ftatim eledus Rex li- bcrum Keligionis exercicium petentibus negavic ; muItifarMs appctitus. §.CCIX. CCXL Intdlma uiiridia Romanam Ecclcfian^ cxerccnt, ob qusefliones 1^04. a Jeruitis motas, de Papa, de confeflione, auxiliis gratix & libero arbicrio. quse poftrcma quaeftio a Clcmente P. non dcfinita, inter Jcfuitas 8c Dominicanos acerbts odiis deinccps agitata cft. § C C K/ /. Jefuitae a Jacobo Rcge Anglia pelluntur. Contra Gallia antehac pulfi , Clementis & Maria: Mcdiccse incerccflione poftliminio reci- piuncur. %.CCV, Clemcns P. fidem datam a fupremis poteftatibus cuto violaripoflc ftflerit. § CCX. Clementi V 1 1 1. LeoXL & huic poft dies 26. PauIusV. Bor- i&f- gefius Vicc-Deum falutari le paflijs, b!,cclcfi2e non reformator fed deformator, fuccedit, fruftra nonnullis confufo clamore Baronium dcpofcentibus. Prodicruntque mox Card. Pcrronio proditore, ar- canaconclavisutnufque. § CCXIX. 6c CCXXII, In Anglia conjuratiopulveraria Robcrti Catisbcii, 8ccompIicum , Jefuitis , Garncto inpnmis,confciis , in necem Rcgis , Regirije, libcro- rum, cotwifqueHavlamentipropofita,detegitur. §. CCXI, CCXIL CCXIIL Jefuitarum hacrcfisfingulafis primadcjureoccidcndi Reges 5c Prin- cipes Ponnfici imparcntes ; nec non fccunda de 3equivocationibus.6c refervationibus mentalibus invalefcunt. §.CCXir. CCXT. Contcntio acris gli«cit Paulum V. intcr 8c Venetos , ob lcgem Vc- 1 6o6* netorum , nc Ecclefiafticis bona immobilia donare Hceat, quam abrogari Papa petiit. Rcnuentes Vcnetos idem excommunicat ; 8c Jeluitis Venetorum ditione cxulantibus, caulaque adverfis fcriptis vchcmenteragitata, Papa foro cederc, 8c cxcommunicationcm fe- quente anno abrogare coadus eft . §.CCXX. HuT^garia in Pacificatione Vicnnenfi , Bots-Kajum intcr 8c Rodol- phum H. inita, religiofa pace, 8c Rcformati in ea libero rcligionis cxercitio potiuncur. §.CCC L Cxfar Baronius , Cardinalis , Ecclefiac Romanacliucufque Atlas, 1607. Annalium opere laboriolb, fcd minus bona fide fcriptofamofus , mo- ritur. i.CCXrL Bohemi Evangclicae religioni addi<9:i a Rodolpho 1 1. Imp. plenam 1 609. religionis libcrtatcm, Majeftatids literis confirmatam, obtincnt. Unde, pace religiofa ftabilita, Evangelium in Bohemia, Silcfia8c Moraviamira incrcmenta capit, 8c RodolplHis Imp. Ordinem pticis fingulaicmmediutur. /.CC^A^/r. c Heo^, A. C 14 I N D E X I. > i6io. HenricusIV. .ftans inprocindlu, ut colle6i:o cxcrcitu Branden- burgicum 6c Neoburgicum Pnncipes juvaret, aficario Ravaillacoia curru, d.4. M;iii, int^rficitur. $,CCr. Robercus BellarminLis , 'Ecclefiae Roman^ hoc tempore alter At- las, poilvaria icnptapolemica, tradtatum icnbitde poteftate Papjs intemporahbus. quimoxpubliceinGalliadamnatur. §. CCJf.r//. 161 1. Rodolphus Imp. acievidusa Fratre Matthia, moerore confedus moritur. Exquo tempore res Evangelicorum m Bohemia, Silcfia,. Germaniauniverfa, inclinari cceperunt. $,CCXX J^, 1614. Hifpaniam univerfam graviiTirni motus affliguntob controverfiam JefuitasinterSc DominicanosdeConceptioneB. Virgmis Marise, qua: perodoannosintegros extrahitur Pontiiice Pauio V*. definitivam kn- tentiam ferre , metu partium pricvalidarum , non auib. %.CC XXII !: 16 17. MatthiasImp.miprolesBohemispaLruelem FcrJinandumobtrudit. quiEvangelicisore, Papaecorde jurat. %.CCXXV. l5iS. . Pnigas Evangelicis Templaclaudi veleverti, 8cliberum religionis excrcitium labetadari varie incipit. Comitia proin initituuntur, in. quibasdeprivilegiorumconrervatione ageretur. Grayamina colleda Conliliariis a CsaEiiirerelidisexponunt. Cumque Slawatam, Smek- ^zanium, ScPlatterum, fibi relu6l:antes ofFenderent, inconfulto im- petu, vitamenproteilationisjam A. 1605. contra turbatores pacis fadae ; eos per fenetlras in pomcerium arcis pi^aecipitant , & inito foede- rccontracommunes Dei, Regis,. religionis & Majeilaticarum lite- rarumhoilesfe pugnaturos Sande recipiunt ; apologia edira fadlifui caufamreddunt, JefuitastotoRegnopellunt. ihtd. 1619. Matthias Caefar moritur. OrdmesBohemi fpreto Ferdinando eli* gunt fibi Regem Fridericum V. Eledorem Palatinum. Ferdinan- dusvero Romanorum Imperator clcftus, vimparatadverfus Bohe* mos , in partcs cjus concedentibus Hifpania, Elcdore Saxoni^ , Maxi- miliano Bavaro, aliifque & Paulo V. P. clerum Itali^ reliquumque ad fumptus Ferdinando erogandos incitante. .ihid. ^%CC XXV 1 1. \6zo, In valleTelinahornbilis Proteftantium, fiicrafacientium,* 6c ex improvifo oppreflbrum laniena, ab exulibus 6c relidis in valle Pon* tificiis, inde adie 9. Julii patratur. %CCXXIX. Ingensd.S.Nov.nonproGul ab urbe Praga Caeiareos inter &:Bo- hemos pugna committitur,, in qua Maximilianus Bavarus vi^lor, Pragam occupat, Fridenco Rcge novo inde Uratiilaviam cum con- jugeconcedente. H^ctempeflasBohemosoppreffit, novamethodo a Jefuitis ad Papatum fedudos; atque mox univerfam Germaniamt coaripuit 3 Proteftantiumquc res in jicicm novaculae deduxit j belii fa- C H R O N O L O G I C U S. i y A. C cric1afficumcanenteSciopio.§. CCXXF. CCXXFL CCXXVIL CCXXrilL Bivarus Palatlnatum fuperiorem , Hifpani inferiorislocanonnulla iCii^ occupanc. ibtd. Paulus V. Vice-Deusnuncupatus, moritQr, eiqueGregoriusX V. fuccedcns, foeminrii cujufdam confiliis Papatum adminittrat, 6c (la- tim conlticutioncm dc forma eligendi Papa: edit. %.CC XXX. Heidelberga urbs d. 6. Sept. artnara manu cxpugnata, civefque 1^22». miferabilitcr prollrati , trucidati funt, direptione ad tertium ufquc diemcontinuata, & Miflaintroduda. ^CCXXy'. Galliarum Rex , Pontifice incentore , Reformatis oppida partim vi , partim deditione fa6ta eripit. ^.CCXXXI. JaponesChiftianiagentilibusfuis graviflimam perfecutionem , Je- fuitarum culpa, fuftinent. %.CCXL II I. InHifpania feda Illumioatorum emergens, fpe fafta venlse, op- K^iJ, primitur. ^.CCXXXIL GregoriusXV. P.poft Lojolitasquatuor, ali6squcinSan6lorum numerum relatos, moritur, in cujus locum Urbanus VIII. Bar- barinuS (urrogatur, qui ftatim eledus Nepotcs fuos promovet, 6c Bullam Canonizationis Ignatii LojoLx , & Xaverii edit. §. CCXXXIIL ccxxxir. ' Durante Gallum inter 8c Hifpanos ac Urbanum P. ob vallcm Tc- ' 1 ^i^. linam dididio , adverfus Regem Gallise 8c Richelium vulgatis feditiofis libellis, inRegisGallixjugulumdcnuoculteracuitur ; 6cob cenfuram libellorum a Stampefio proditam Clcrum inter GalliiE &C Parlamen- tumcontentiooritur, & a Rege finitur. %.CCXXXi^I. CCXXXVIL Prodit liber Santarelli de poteftate Pontificis , Rcgum poteftati ini- quiflimus, a Sorbona acriter perftri6^us. Obquem etiamin Jefuitas Claromontanos inquifitio inftituitur, quac malam eorum confcicn- tiam prodit. §. CCXXXVIII. Cotonus Jefuita, qui antehac quxftiones curiofas dxmoni Hadrianac i gjtf. Fraxineaepropofuerat, toedio inquifitionis illius moritur. §. CCXXXtX. Urbanus P. Bullam Coenac Domini, inquaipfi ctiam Galliarum 1627. Reges die Coenae Dominiexcommunicantur, renovat. %.CCXL. Rupclla , Reformatorum in Gallia afylum , a Ludovico XIII. i<^i8. iifdem cripitur •, UrbanoVIII. P. multiim laetantc. §. CCXLL • Caefarbonorum Ecclefiafticorum poft tranfadionem Pafiavienfem \(yi^, cccupatorum rcftitutionem decrcto publico pcterc ftatuit , & decre- tumilludhincinde infinuat. Dcplorataque adco EcclcGarura Evan- ca gcli. A. C 36 I N D E X I L gdicarumfiicies apparuit, ut ob Ipetii carundem pcnitus mox ever- tcndarumRoinseJubilaeuinagitatumfuerit. §.C C XXr/I /. X^^.o. Urbanus P; fedlam JclLiitiliiirum buUa edita aboiet. §. CCXXXV. Guftavus Adolphus, Suecui: Rex, ceu fuhnen quoddam ab ultu moSeptentrionemira celcntate univerram Gcrmnniam vidioriis fuis peragrare,, Henoticosdomarc, Germaniam a lcrvitULC, Ecdefiam. aboppreirionehberaremcipit. $ CCX XF II.I. t6l\*^ Urbanus P. adverfus Caelarem 6c Hilpanos ob potcntiam creicen- tem nimis , infcnfum animum prodcns , jam ante Galharura Regem. adverfus illos accenderat. Nunc vcro converfa fortuna infenfiorcm iis animumgcrit, eo quod fua tyrannidcSc regnandi hbidine Cathohci in hicrcticorum vi(3:oriis exultare debeant. VicilTim Hiipani, edito. ajefuitadcpoteftate Pontificislibro, Pontificem Romse fuac affigerc conantur. %CCXLIF. 1^34. Pontificiorum per. cmiflarios Jcfuitas ahofquc Hxibeffiniam Roma- nfcScdi fubjicere indc a longo tciiiporc annitcntium, molimina in-%^ fcHcem exitum , Patriarcha Lufitano, ahifque Poiuificiis omnibus feyereprofcriptis, fortiuatur. §. CCXLIL 1^40* Urbanus pacis ncgotiationem apuJ Principcs Pontificios infpeciGm-^ urget : fcd animononnifi bclla volutat. %.CCL II L 1641. Urbanus bulla edita damnat Janfenii Augullinum, eo practextu,^ quod in eo contincantur propofidoncs normullac Mfchaelis Baii, a Pio y. pridem damnar». Quae bulla.ab Epilcopis plerilquje. Bclgii. Hifpanicinonrecipitur. %,CCXLl^^ In Hibernia laniena Evangciic* rum borribi[is,.inde a. z^.Odo-. bws, ingratiamR,Pontificis,patratur. f.CCLI. CCLIL . 1-644, Urbanus bullam fuam adverfus Janfenium &C fequaces repetit 8c confirmat, pcrpetuumque con:radiccntibus filentiumimponit. Ne-« quefietamenilHcocrcerifepatiunturj, quin potms in Belgio8c Gal-. lia crefcit fedbatorum numcrus indies, pertendentium , bullam Ur* .^ bani dolafub Scpbreptionis extortam .$.CC XL ^. Jcfuitarum hasrefis fingularjs tertiade gratiafic Hbero arbitrio, ex» p)uribus conflata, radicesagit.: §.CCL. UrbanusVIXL capulans fenex faio fundus poftfcx feptimanas,: conclavi.dilGordc>fuccc(Iorem habet InnocejitiumX. Pamphilium, qui ftatim admittit clogium blafphemum Italo-Grxci Baptiftx Ca- tjum-Syritii> qpo PamphiHus Filio Dci prasfcriur. §. CCLIV^ CCLy^,. Papatumqjiie non ip(c, fcd glos ejus,.,OijmpiaMaldachk oa, akeravciutMarozia., regit. ^.CGL{^I, . ? X5%7; Georgius R^otmis ». Traoflylvaniae Princcps, Pacem vcWgio^ iana^ C H R O N O L O G I C U S. J7 A. Q fiminHungariaviolatam rcftituit, 6clibcrum Evangclicis rellglonis cx-CTcicium , juxta Vienncnfera Pacificationem flabilit- i.CCC IV, Paxlmpenalis Monalteru & Ofnabrugis Weftphalorum conclu- 1648. ditur, adverfus quam, quod ejus pa6tis tLCclefia opima tcrriroria&: dignitares amutcret, primo Fabius Chifius Nuntius Pontificiusj ac moxetiam ipfe Innocentius Papa, edita, fcrali bulla folcilniter pro- tcllantur. %CCLVIILCCLIX. Innocentius P. bulla edita propofitiones quinque cx Janfenii Au- i^fj; guftino pro libitu Jefuitarum excerptas, 6c a tredecim Theologis,. quos inter Sforza Pallavicinus principem locum obtinebat, prxfisn- tibus CardinalibusnonnuUisexaminataSjdamnat. %.CCLV. CCLVI, Innoccntio d. 7. Jan. defundo , pofl technas varias dilcordiuni- '^ff* Cardinalium , demum d. 8. Apr. fucccdit Fabius Chifius , fcu Ale- xander VII. Mahomctis Impcratoris Turcici confanguincus. %,CCLX^.^CCLXIV, Papatus Alexandri mitia fccdat horribilis laniena Pcdemontana,, quaE.vangeliciiiigcntinumero inauditis modis a Pontificiis, Gaftal- doducctrucidaotur. §. CCLXIV.CCL XVIII. Alexandcr P. d. 20. Sept. buUam pra:tumidam edit^ qua PaaV Ghatholicorum Principum larciendas pr^textu , cofdcm adverfus Pro- tcftantes, Suecix cumprimis Rcgein Polo«o bellum moventem,, accendereconaiur. $.CCLXVII L Ghrillina Sueciae Regina , depofitis fafcibus , Pontificia facra amplc- xa»-d.i^Dec. R©mam ingrella^ magnihceque ab Alexandroex-^ cepta, ftabilemibidcm Sedemfigic. § GCLXIX\ AlcxanJer, ciim pnus pra: le Nepotumnegle6tumtuIiflet,cofdcm^ 1656^ ad fummos honores evehit, & Nepotifmi Papalis perfedum exem- plar pr»bet. ^CCL XX. ^- CCL XXI IL Idemeditabullanontantum InnocenttiadverlUs Janfenitas anatfie- mata confirmat , fcd etiam definit, propofitiones quinque ab Inno- ccntiodamnatas, ex Janfcnii Auguilino cxcerptas , & in feniuab coden-ijanfenio intenco damnatas efle. %CCXLVIII. AlexanderingratiamHilpanorum Thomam Villanovanum, Va- i^rg/ lentix quondam Archiepilcopum ia numei*um Divorum rcfert- %.CCLXXIII. Alexander idcm Miflalc RomaniHn Gallice editum accrbiflimi. perftringit. ^^ CCXC. Jefuitarum ha-Kefiib fingularis quartadcinfallibilitate Papx, irKjqar- 1661^- ftionibus ctiam. fa6^i , Lutctiac in CoUegio Claromontano proditur ,. &aSanioribusmoxTheologislibelload Epifcopos miflb graviterob- mm^MX. fXQLXXVJ '^- CCLXXX. e 3. AI^ A. a 59 I N D E X I. i66z. Alexander P.in gratiam Gallorum Francifcum de Sales, Epifco- pum Gebennenfem innumerum Divorum relaturus, LutetiaL^ga- tum-ad (e mitti petit. Miflus Dux Crequius a Corlis , Praetorianis Pnpae militibus contumeliam patitur , cjuam arrais Rex vindicaverat, ni(i ei opera Florenrini Principis biennio poft reconciliatus Papa fatif- feciflet. Arquetum demum Salefio Divorum chorum falutarelicuit. ^. CCL XXI V. ^CCL XX FL Idem edita Bulia certam formulam prsefcribit, cui Eccllefiaftici om^ nes fubfcribentes fe poithac ad ejurandos errores Janienitarum fcmet ipfiobftringant. ^.CCLXrilL . Alexander Indicem librorum prohibitorum profert , in quo ne Pontificiis quidem buUis parcit , celebrefque authores Pontificios obe- ioconfigit. ^.CCLXXXIX. i66-|. Sorbona d. 24.. Martii, annitentibus Parochialibus civitatis Pi6to- num, cenfuramin Vernantii propofitiones, ceu Pontificiae poteilati/? nirnium velificantes, (tringit. ^XVLXXX, CCLXXXI, 16^5. Eadem Sorboni Amedei Guimenii opulculum , quo is probare fu- ftinuit, Theologiam Moralem modernam Jefuitarum, celebrium Ecclefia do6lorUm authoritate non deftitui, fub cenfuram revocat, 6cd.^. Febr. dogma probabilicatis nominatim, aliafque in opufculo eo com prehenfas propofitiones Iblenniter dumnat. §. C CX XXXII"* CCLXXXVL CJtraque illa Sorbonae cenfura offenfus non parum Alexander V 1 1. quodpereaminrallibilitatemfuam in difcrimen adduci putaret , Bre- vi ad Regem Chriftianiflimum d. 6. Apr. exarato , revocari eami , ' ? petiit. Rex non ignarus , quantumcx Majeftate peteretur, fi Pon- tifex infallibilis haberetur,Pontificium Breve examini Supremj^ Curiae : fubjicit.quse Confilio maturo confignatoSorbona; cenfuram utramquC \ probat, 6c Ponrificis infallibilicatem fortitcr refutat. §. CCLXXXri-^* CCLXXXIX. Inter Pontificios Do6tores , Pallavicinum , Suavem 6c Julium Clementem Scotum diiceptatur , annc Ecclefia Romana poft Tri-:;^ ©^v, dentinum Concilium in pejus deflexerit nec ne; Juho Cicmcnte in plunbus eam in pejus deHexifle , fuftinentc. §.CC XC I. CCXCI li/^ Jefuitarum Iixrcfis fingularis quinta , cxpluribus compofita, de probabilitate , a6i:ionum moralium regula , aliifque novitiis Theolo- gia[:Moralishypothefibus,invalcfcit. %.CCLXXXIL CCLXXXIIf^^ IS^' Eorundem haerefis fingularis fexta de attritionis efficacia , & nulla ^ neceffitatc amoris Divimad falptem, caput extoliit. §. CCXCrLll CCXCriL ' -'% C H R O iT O t O G I C U S. 59 A. fe, AlexanderVII. flagrante Janfenitas& Jefuitas interdedileftionc Dei, an ea ad falutem ncceflaria (it nec ne, diflidio, bullam edit, qurtdefinitivamfufpendens, Jefuitarum haerefin deploratam dcnulla necefiitate amoris Dei, reprehendi impie vetat; &quintoacde- cimo poft bullam illam impiam dic moritur, definitivam coram tre- mendotribunali Deiexpcrtus hauddubic. §. CCXCl^IL CCXCFIIL AlexandrofucCeditClemensIX. Rofpigliofus. tbid. Clemens Ludovicum Beltrame & Petrum de Alcantara Hifpanos ^ 2 ^<^S. nec non Magdalenam di Paley Florentinam in Divorum numerum referti Scjudxosplucis exceptis, Romaexigit. ibid. ClemenslX. d. 29. Nov. moritur , 6c Cardinales Conclavefn- 166^, grefli , m eo quatuor menfcs difcordibus animis tranfigunt. §. CCXCIX, Re pcene defperata iEmilius Altieri , feu Clemens X. Papa exit. ibid, 1 C-jo, EoPontifice, Jefuitisannitentibus, Hungaricae EcclefiieEvange- licxgraviflimam a clero perfecutionem fuflinent. %.CCC. &:c. Georgius Barzon , Epifcopus Varadienfis titularis liberum religio- 1^71. nisexercitiumab Hungariac Regibus Ecclefiis in Hungaria Evange- licis padum , fcripto publicijurisfado oppugnat. §.CCCI. CCCI /. CCCIIL Occafione Cacfarei exercitus Hungariam obturbas Nadafl:ianaS in- grefli , Clerus Pontificius terrcftres Dominos ad perfecutionem Evangelicorumconcitat, 8<:moxadRegiasetiam liberafque civitates perfecutio penetrat. Unde Evangelicis paflfim Templa eripiuntur^ Pafl:ores vexantur , expelluntur. §.CCC I^. CCC r. Tribunal Pofonienle rebelhonis prsetextu Magnatcs Evangelicos in Hungaria plures eyertit. § C CCf^L Polbnium prima vice ad d. 25'. Sept. citantur Paflorcs Evangehci 1^72, pauci, rebelhonis impa6i:aE caufam di6luri. Comparentes triginta duo Auguflani, & Reformatus unus, male perfecutionis impetum fiiftinent. Mortis enirti metu, innocentix Hcet fibi confcii, Iibelhs praefcriptis , quorum virus non fatisperceperant ,. divcrfimode fubfcri- bunt. §.CCCri. Pofonium (ccunda vice menfe Februario citantur Paflores , Rc6bo- 1 6j^ res, canrores , ftudiofi, aeditui Evangehci per totam Hungariam omnes. Citationi ahi obedire prohibentur, ahi plufquam ducenti quinquagintaparent; quimiris judicum ftrophis divexati, noncon- vi6ti licet, d. 4. ApriL capite damnanrur univcrfi; pod damnatio* nem in hbera cufl:ojia habiti, pars infirmitate carnisvi6li hbelhs no- minadant; paisconftantior, perfecutionem in carcenbus, tandem- que etiam tnreuiibus Neapohtanisadeo horrendam fubeunc, ut Gmi- ' lis A. C. 40 r N D E X I. lis excmplum vix ullis veteribus monumentis proditum reperiatur. $.CCCriI-'CCCXX. Veritascircacultum B. Virginis Marise 8c imaginum , libellisnon- nullis, puta Monitis falutaribus B. V. Mariaeaci mdilcretos luicuko- res, &deIconoclaftis, Iparla, erumpere nila, in herba mox oppri- mitun %.CCCXX, ^CCCXXf, ^^7^' Clementi X. fuccedit Innocentius X I. Odefchalcus. qui refor- mandac Ecclcfise (ludium nonnullum prsele fercns, vix levioraquse- dam fanare poteft. §,CCCXXII. l iu Pcorum oumc- fum rcfcrt. 174 ^ DifTidet cnm GaV- lo ob violarum a Corfis Crcquium. 274. 286. ThcoIogixMoraliJcfuita- rum primofucccnfct, poftfavct. 285*. Sorbonam apudrcgcm Galliac ob af- fercamfallibilitatem Papxdcfett. 28(f. Brcvc cjus fuprcmsE Curias ccnfuram acrcm fubit. 287. 288. Indicem libro- rum prohibitorum confici curat. 289. Midalc Romanum Gallice redditum daranat. 290. Bulla cjus impiadcat- tritione & ncccflitate amoris Divini. 297. mors. 298. Aloyfius Gonzaga canonizatur. 230. Alphonfus McnJcz HabcfTmiac Patriar- cha. 242. Alphonfus ViIIa«ovanuS'tri^ericum 1 1 L Sicilia; Kcgcm in Rcligionc Chrif}ian» ob fcandata Clcii , nutantem confiE- mat. 126. • Alvarii Pelagii de Johannc XXII. P. fcn- tcntia. 129. Nepotifrai Pontificum arcana detegit. 271. Amcdcus Sabaudus Eugenio I V. iu Bafi- Iccnfi Concilioopponiiur. 141. Anaflafius Impcr. Or. Romauis Epifco: pisfcopponit. 30, Anathcmata Papac fpreta. 220. Anglia ad Papatum rclapfa. 1 79. denuo rcformataa Pio V. tnrbatur. 192. Sc- creta Pontificiorum in cadem Hicrar» chia j & de eadcm diffidiura intcr Sc - minarii Rom. alumnos & Jcfuitas. 2a8.confpirationis pulverariac ad pcr- dcndam cjufdem religioncm inita:hi- floria. 211. cjus atrocitas exaggcratur. 212. Confpiratio novifllma in caput Rcgis&pcrniciem Rcgni rcligionifquc inftttuta. 324. pcr Titum Oatcm cJc- tc(^a.22j. f An- I N D E X II. Annatae facerdotli imponuntur. 1 39. Antichiiftds a Gregorio M.dctedus. ^6, 57, 38. revelatum jam efle ^ Seculo dc- cimo; 7 2. nec iion duodecimo ; 89. per- crebuit. Antifixtus parricidio ClementisaSixtoV. approbatooppoficus aoi. ApotheofisPontilicum. 230. Apoftolicus Canon. 76. Nepotifmo op- po(itus.272. Appellatio adEcclefiam Romanam prohi- bita. if. a Carolo M. concefTa. 48. Aquavivse (Claudii) faudio fucata. 214. Arbitrii libcri dodrina ajefuitiscorrupta. 25-0. Arius a Nicaena Synodo damnatus. 1 6. Arnoldi de Brixia querela de corruptione JEcclefiajRomana^.po. Tigurinisetiara . praEdicavit.OblibertatemloqucndiRo- mae comburitur. ibU. Arnoldiftac, ab Arnoldo deBrixianuncu- pati. 90. Afiaticarum Ecclefiarum cumVi(^oreP. contentiQ. 14. Attritionisdcwflrinajefuitica. 283. Dcea- dem Bulla Alexandri V 1 1. 296. AuguftiE Vindel. PaxReligiofalmperialis fancitur. 178. Auguftinus a Rom. Ponti§cibus in Janfe- nio damnatus. 249. Avinion Sedes Paparum indcaCkmente V.123. B, TD Abylonem myfticam ef^ Ecclefiam *^ Romanam , aflerunt Hieronymus. 20. Honorius Auguftodunenfis 90. ClerusLcodienfis.93; Thomas Beque- tus. 94. Eberhardus Salisburgcnfis. 1 08 . rratricclli. 12 2. Fr. Petrarcha , 135-. TheodoricusaNyem, Nic. Clemangis, Huffus,&c. 147.LudovicusXII.Gal- liaeRex. 1^0. Baptifta Gallus Jd. lanicnam Parifienfem laudat. 197. BaroniusEcclefiaeR.Atlas.deejufdemAn- nalibus judicium. 216. querela ejus de Ecclciiae R. xaoaftris. 6i, 6^, 6^* Barzon V. Gierglm Sarton, Bafilius Imp. parricida Phoiium Patr.lerc- prehendentem in Concilio Conft. da- mnat. 5-8. Belgium ab Hifpano ob religionis caufam turbatum. Tragcediac fotius origo & progreUus narrantur. 193. a Gregorio XIII. P. oppugiiatum. 1 98. BellarminusEcclefiar R. AtIas.2i7.incon- troverfiarum tomisabeo cditislaudem nonnullamcrcntur •, plura reprchenfio- ne digna funt. Regibus & Principibus fc infenfum gerit. tbid. Hellum Sacrum ab Urbano 1 1. decretum > cxitu infelix. Sf. ejus praetcxtus 86. caufae verse fuaforiac. 87. Bcnedi(ftus XII. P.»Ludovico Bavaroab- folutionem a diris Johannis negans,gra.i viter ab eodem pulfatus. 132. BenediaiXIII.P. & GregoruXII. An- tipaparum malignitas. 139. dcponitur utcrquc,/W. Benignus ^o^MCiY.BoJJUet. Berengarii hiftoria. 78. Bcrentfchini Paftotes Hungarije gravitcr Ycxantur. 312. Bernhardi Clarcvallcnfis qucrelagravisdc corrupiione Hierarchiae Romanse. 91. Bernhardi Morlinenfis de Ecclefise R. Sceur lo X 1 1. facie mifera , querela. 90. Bernhardus Politianus Henricum VIL porre£ta hoftia venenata necat. \if. Bernhardus a Galen Epifcopus Miles, 291. Bertramus fanam de Euchariftia dodlii^ nam tuetur. 63. Bethlen { Gabriel ) Hungaricar libcrtatis vindex. 304. Bibliftae Euangelici a Valcriano M. in/i-; gniuntur. 218. Blondelli Turrianus Vapulans la. Inno- centiiX.Bullam Paci religiofa: Imperiali oppofiram refellir. 2^9. Bohemi Hutliticam caufam adverfus Poit- tificios ftrenue tuentux. 147, 148, 15-0. faventem habenc Rodolphum 1 1. Imp. 224. Obtruditur iis Ferdinandus 1 1. Or- diues Regni turbatores Pontificioscom- pefcuntj & Fridericuni Palatipum Re- gcm cligunt. za^. Bel* RERUM 8c PERSONARUM. Bcllo ti(^i Fcrtlinando II. fbccumbunt, ibid. Ad Papatum nova Mcthodo Jcfui- tica reducuntur. 216. Bona foli & immobilia nc acquircre Eccle- fiaftkipoflint, Vcncri vetanr. 220. Dc co cum Paulo V. P. ccrtamcn gravc fub- cunt. ibid. Bonifaeii I. conatus pro afTcrcnda potcftatc R. P. 27. Bonifacius III. Anrichriftus Gregorii M. vcrbis convincitur. 36. &c. Phocac dc Ecciclia R. capitc Ecdcfiarum cdidum confirmat,r^/i. Bonifacius V 1 1. intcrfedo Bcncdido V I. Papatumrapir. 69. Bonifacius VIII. Papalis faftigii confam- mator fraudc Scdem rapit. Gibcllinis gravem fc gcrit. 1 1 f . Jubilscum Ponrifi- cium Euangclico fubftiruit , quod folcn- nisinauguratio fuit fuprema: potcftatis Cxfareo-Pontificiac. 1 16. quid jubiljco illo volucrit , cx moribus ejus colligitur. 117. Poteftatemfupremamexercetad- vcrfus Albertum. 1 19. uec nonPhilip- pum Pulchrum Qd\\\x Rcgem , quem Regno arccrc conatur. Captus ab codcm & ludibriohabitus cxphrencfi moritar. 1 20. cjus & Gregorii VII. contrarii di- €latus. 294. Bonziiin Sina Jcfuitisadvcrfantor. 143. Borrhomaei canonizatio. 222. Bolfueti Condomcnfis Epifcopi Expofitio dodrinx Catholica: qualis ? 218. Botskajus Hungarisae libcttatis vindcx. 3:04. Brigidae Revclationc5. 136. Bubo Concilio llomano prxfidet. 139. BuGcari Iftria: Paftorcs Hungarici peffimc habiti. 317. Budicus Pragmaticam Sandioncm tucttjr. 15-0. Bulla Pauli IV. dc puniendis hxrcticis qua- Jibufcunque , etiam Imperatoribus , Rcgibus, &c. 183. Coenae Domini , cujus origo & mutationcs narrantnr. 240. RcCTCS Gailis in cadcm excommu uicari, adverfus P.dc Marcaaflcritur. Innoccndi X. advcrfus Paccmi 337- 240. Impcrialcm. 2f8. Alcxaudri VII. Ooa« tra Principcs Protcftantcs , inprimis Rc- gcm Succix , una cum ordinaria glofla. 268. ejufdem de nulla neccfljtatc amo- ris Dei bulla impia. 297. BuIIae quorun- dam Pontificum ab eodem in Indiccra librorum piohibitorum iclata:. 28^. C. r^ Alcndarium a Grcgono XIII. im- ^^ mutatum. 198. Calliftusl l.ab Hcnricol V. jus invcftitu- rac cxtorquct. 94. Camera Apoftolica Augia: ftabulura. 221. Camerarum Edidli in Gallia ufus. Earundcm fuppreflio. 338. Campegius ad Comitia Norimbcrgcnfia miflbs, ab Oidinibus Impcrii nonad- mittirur. 163. Canonicum Juf V. 'Jus Cano»icum. Canomzatio xirs chryfopoctica Papac, 230. Capucinorum Ordinis orioo. 171. tJoa cum Jcfuitis rucntem Ecd^fiam Roma- namfuftincnt.;^/ 147. . ChMedoMenfe prajrogativam Papx hu» mano juri acccpcamrcfert. 26. ClaromoHtAmm potcftatem PapaB*am"« plificat. 83. Cojifiatitiffopoliiarti V. hiAoria. 32. . ConftaHt/nqpolifanum VL Romaiiujn ^ntificem in ordinem redigic. 42. Conftantinopolttani VII. hiftoria. 47. Cottftamiitofolitam. VII I.^hiftoria. f 8. RERUM ScPERSONARtJM. C0M/fafjU€Hfe Antipapas deponit, &c. 140.147- Florentim hiftoria. 141. FraHCffurteH/is hiftorja. 47. LateroHenfe fub Innoe. tranflubftantia- tioncm aliacjue definit. 103. LnteraHeMfe fub Julio 1 1. Pifano oppo- nitur. 149. judicia dodlorum de u- troquc Concilio./6/<^. Papx Divinos honores tribuit. ifi. Vic^attml. Papam Rooianum ad cu- riam parium relegat. 1 6. ^T/t^wxrw II. imaginum cultum ftabi- Iit.47. PtfaHum Papam Julium 1 1. ad rcdden- dam ratiooem villicationis vottit. X49. cxtinguitur a Latcranenli. QHm fextam Romano Pontifici miniis acquumeft. 43. KomanHm a Johannc X XI V> convoca- tur, cuibubopraeildet. 139. trr;Wf«//>;«fwindicitur. 171. areforma- tione (cria abhorret. 173, 174. a Julio III. rcftauratur. , protcltante GallOi. & mox ad dccem annos pro- rogatur^ 177. a Paulo IV. prorfus improbatur. 182. a Pio I V. renova- tur, lc ad finem perducitur , lof. dc co cjuerelae Ferdinandt Imp. & Galli adverfus illud proteftatio. 186. anathematifmi ejus qualcs ? 187. a Pontificiis omnibus non rccipitur. 388. ab Euaiigelicisdamnatur. 189. VienHenfe dccrctalcm dc poxeftate Papac fupra Caefarcs fancit. 1 f 4. Conclavium Leonis X I. & Pauli V. hifto- ria a PcrrQuio,ptodita 219. Alexandri VII. z6o. Cohgregatio-de piopaganda fidc, 5c fa- cri foederis.*i Clcinentc VIII. infti- tuitur. xoS^ Cpnradinusfuafu Glemcntis IV. a Carolo Andcgav.occiditur. 1 1 3.^ Epiftola cjuf- dcm ad- Ordaricslmpcrvi. //'/^. Conringiusde Pace leligiofa advcrfusEr- Dcl^um dc Eufcbiisfaibit» 2/9« Conftantinus P. imagincs Patrum aliafquc in porticu Pctri collocat. 46. Conftantini M. crga Ecdcfiam Romanam favor. 16. Ecciefias tamcn cjufdcm pri- matum non aguovit. ibid, Donatio cjus flclitia, 64. Conftantinopolitanus Epi(copus Romano iEciuatus. 22,26. Conltantinopolis a Papa ob ncgatum pri- matum dcfcrta , a Turcis occupatur* 142. Convallenfcs. V. JValdenfest Pedemtnta^ Ht. CornclH M^i/Tu Bitontini oratio in Gon* cilioTridcntinohabita. 175". Cotonus toedio inqufitionis advcrfus So- cietatcm a Curia Parificnft fa^lac moritur. 239. Ejufdcm quaeftionescu- ' riofae daemoni Hadrianae Fraxineac pr«« ^ pofirae. ihtd. GralTetus Jefuita refijtat Monita falutaria • B.VirginisMaria^ad^indifcrctosfuicul- tores. 320. Cypriani de Ecclcfia Romana di<^ain; 7. opponit fc Stcphano Papac. i^. f> Amafi Papae-conatus pro obtincnda ■-^ poteftate fumma. 19. Dantis .Aligcrii quercla dc Ecclcfia Roma- na. iz6. Dccretalcs cpiftolac Pontificum primorura fnppofititiae funt. 9, i o, 64. Definitioitcs virtutum & vitiorum mutan- diaTsJcfuitica.234. DiatusGrcgoriani Papatus Hildcbrandi- nifundam^nta. 81. Dominicus & Francifcus Ecclcfiam Ro- manam advcrfus Waidcnfcs tucntur. 103. Dominicus Jcfu-Marra a Fcrdinando IL una cum fpoliis Germaniae- Romam, atqucinde inGalliammittitur. 231. Dominicanorumcum Jcfuitiscontcntiodc auxiliis gratiae , & conccptionc Mariat., 207,123. f 3 Bo. •1 N D E X II. Ponants in Arclattnfi Synododamnatus. 16. Donationes fiditlx Conftantini M.Ludo- vici Pii , & Othouis M. 64. DorfchsEUs dc Pace rcligiora Imperii fcri- bit. 25-9. Durandi Mimatenfis Hbcr adve^fus Cleruni Romanum , quo reformanc4i cjus for- xnam prxfcribit. 1 23 . EBcrhirdi Salisburgcnfls Archicpifcopi oratio advcrfus flamines Baby lonios. 108. Ebcrhardini in carccribus Hungarici Pa- ftorcs penfime habiti. 5 1 z. Ecelcfia Romana.V. Rstnana EccUfa. Edidium Nannctcnfe V. NamHe/enJe Edi- ^iitm. Elifabctha Angliac Rcgina infidiis& con fpirationibus vaiiis appctita. 209. Epifcoporum R. typhus maturc fe prodi- ^it. ii.&c. Epifcopi & Presbytcri idcntitas ex Hicro- nymoaflcritur. 12. Epifcopi Milites. 292. &c. Vcrbo Dci & vctuftis canonibus damnati. 294. impic- tas corundem Erafrni & Wicclii vcrbis notata. 295-. Epiftolas Dccretales Pontificibus Romanis ,< primis tributae fuppofititiae funt. 9. 10. Erafmi invediva m Epifcopos militcs. 2.9f. Ernefti dc Eufcbiis dc Pace non danda Pioteftantibus libcr, Fabii Chifiijufiu vulgatus j & ad euni refponfiones variar. 1S9' Efpencxi vcrbis Ecclefix Romanac facks de Bertramumhiftoria.^j. cju(*dcm con« tinuatio lub Bcrengatio. 78. Eugenius 1 1. Papa in fchifmacc digitWr. 5-2. iconolatriam tuctur. 5-5. Eugcuius I V. Concilium Bafi!?cnlc cogit , & ab eodcradcponitur, furrogatoFc- lice V. 141. Concilium Floreniiam transfcrt./i//:/. Exarchi gratiam Pontificum R.ambiunt. 45-. ExtradusJudicialisTyniaviae editus, Pa- ftores Hungaricos rebcliionis infimu- lans , refcliitur. 318. F, pAbcr Stapulcnfii Thcologiam rcfbr. ■^ mar. lyo. Fabii Chifii protcftario advcrfus Paccm Imperialcm. 25-8. Felix 1 11. Acaciupi cxcommunicat. 17. Fciix V. a Concilio Bafileenfi Eugcnio I V. furrogatur. 141. Fcrdinandi I. Imp. & Johannisde Zapolya ob Rcgnum Hungarix scmulatio. 301. Fetdinandus 1 1. Bohcmis obtruditur. i2f . Bohcmiamfubjugat.iKj. a Protcftan- tibus bona Ecclefiaftica rcpctit. 228. Fidem datam a Snprcmis Principibus rio- iaripoflc Clemcns VIII aflerit.iio. Formofi cadavcr malc habitum a Pontifi- cibus. 61.69. Foedus facrum coryphaeoriemcnteVIII. inter Principcs Pontificiosadvcrfus Pro- tcftantcs itiitur. ao6. Congregatio cjul^ dein.ibid. f rancifcus & Dominicusunacxorti, Ecclc- fiam Romana»! advcrfus Waldcnfcs tuentur. 103. Frandfcanorum & Dominicanorum dc paupcrtatc Chrifti certamcn impium. 29. pi«gitur.22i. EuangcUumxrcrnum a Monachis mcndi- cantibus prolatum iio. a Pontificibus Francifci RhotomagenfisqucrcIadcNcpo-t' fcgniter reprcflbm. iii. blafphemiis ! tifmoPontificum. 272. fcatet. 112. nudum Papatum repraelcn- FrancifcidcSalcscanonizatio. ^y^.decjus tat. ilfjd. Euchat iftiae ccrtaminis Pafchafium imcr ■& ;perfe(ftione voces blafphcma; Caroli Aug. Salefiii, #W. cjns adrcrfus Ec- dc- RERUM & PERSONARUM; clcfiam Romanam mcrita,. & confilia fanguinaria. ijj". Franciicus Xavier canonizatur. 250. 134. Fratricelli Papam Antichriftum infignicn- tcsvcxanrur. izi. Frcherus Jcfuitas criminis fal/i rcos pcra- git. 5-4. rridcricus I. Barbarofla ab Alorandro III. indign^ calcatur. 94. FridcricusILImp.odii Papalis vidima ; & certaminis eju(Hcm cum Pontificibiis variis hiftoria. i oy. poft cjus mortcm Imperatores Pontificibus fuccumbunt. ibid, caufac odii Papalis advcrfus ipfum inexpiabilis. 1 06. ejus Epiftola ad Otho- ncm Bavariac Duccm de R. Pontificum tyrannidc. 107. Fridcricus III. Sicilia: Rex Ecclefiac R. IcandalisofFenfus, deveritate Euange- lii dubitac , & ab Alphonfo Villanova- noconfirmatur. 126. Fridericus V. Ele^flor Palatinus Bohcmice Rex crcatur. xij-. Ferdiuando viitoii fuccumbit. 1 1 . GAIcrus Cardinalium , Senatus Edomi- ticitcffera, 77, Galliapcr Cuifios rurbata. 192. ejusRc- gcs m BuIIa Coenac Domini cxcom- municari, adverfus Pctrum de Marcn probatur. 240. Epifcopi ejuscircarcce ptionem BuHx Iiinocentii X. advcrfus janfcnitas diflidcnt. 247. pcrfccutioin ca noviflima Reformarorum narrata. 316. &c. Ejufdera clcrus Lutctias con- grcgatus Regaliac jusin Rcgcm confcrt. 3^4} 344. Pontificiam porcftatcm in temporalibus abolet , in fpiritualibus Concilio fubjicit. 343. literis Reforma- tos ad reddendam fchifmatis rationcm vocat. 345", 348. Gainetus Jefuita confpirationis pulvcratiae particcpsfuir. 21 3. Caftaldus Gcneralis Eccfeflac , vallcnfibus migrationem cx 1'edcmontio impcrat. 264. lanicnam horribilcm in PedcmoD- tio patrar. 26^. Gelafius I. primatum R.Pontificis cx jurc Diviiio arccfTcre conatur. 26. Gencbrardi de Pontificibus Scculi X. (pjc- refa. 66. Gcorgius Barzon libcrum rcligionis in Hungaria cxcrcirium oppugnat.^o^.ar- gumcntacjufdcm ad incuaem rcvocata. Gerberti de Ecclcfiae R. corruptionc qucrc- la. 66, 68. Gcrmanix poft virina fanior dcclinat.f^. dcauxiliis gratia: DomrniGanos intcr & Jcfuitasdifceptatur. 207. 223. 25-0. . Gratiani Imp.cdi(Clum advcrfusavaritiam , clcri Romani. 2 1 . Gravamina centum OriJinum Impcrii, lyp. aClcmcnre V II. expcnfa&cx- plofa. 163. Gregorius 1. Papa fc Johanui Jcjunatori opponit. 34. Anrichriftum pracnuntiaf ^ & de temporibus futuris pracfagit. 35-. 36. &c. . Gregorius I V. Ludovici filios adverfus Pa- trcm fover. f 4, Grcgorius VII. (z^c Pontificia rapta flrc- nue Papacura promovcr. Sub 4. Poori- ficibus Dominus Papaccucbat ; daemo- iiiacis arribus imbums. 79. Hcnrico Impcratori ftfe opponit, nixus potcn- tiaMathildis& Normannorum. Scna- tus-confultum linperatoris& Otdinum advcrfus eum fit Wormatiar. Irapcra- torcm cjfcommunicat ; & Romxana- thcmatc folvir. Poft ab codcm Impc- I N D E X II 'Tiocxuitiir, Rodolplio Duce Suevi^ furrogato •, & denuo cxcommunicatur. • Brixinae ab Henricianis ipfc-quoque de- ponitur, & Roma occupata pulfus in cxilio moritur. 80. Dictatus ejus , Pa- patus HilHebrandini fundamcnta. 81. Ejufdemdeabrtinentiaa-cibiscertis, & ccelibatu Saccrdotum dccECtadasmonia- ca.8i. Gregorii I X. odiuna advcifus Fridcrieum ll.lOf. GrcgoriiX. hiftorla. II?. GregoriiXII. & Bencdidi XHI. Anti. paparum in fchifraate malignitas. 1,39. dcponitur iKcr-quc. ibiJ. GregoriiXIII.Papatus. ipf. Lanicriam Parifienfem laudat. 197. Calendarium mutat , fcminaria inftituit , Jcfuitas fo- YCt, Hibcrniam Elifabcthae fubtraherc .conatur, Bclgaspppuguat. 198. . Gregorius X I V. Hcnricum I V. diris de- Tovet. Monitoria ciusin Gallia fpcrnun- tur. 204.. Gregorius X V. formam cligendi Papx prsefcribit, &Jefuitas quatuor in Dco- rum numctum refert. 230. Fcrdinan- dum 1 1. collationc pecuniarum adju- vat , & Ludovicum X 1 II. advcrfus Protcftautcsacccndit.231. Grxcorum ncgotiatio cumLatinis in Con- cilio Florentino lubrica. 1 4 1 . a Latinis dcfcrtijugumTurcae fubcunt. 142. Gualdi Abbatis hiftoria Olympiae Malda- chinae. 25-6. Guilhclmi de S. Amorc libcr advctfus Mo- nachos mcndicantes. 1 09. Cuimcnii Thcologia Moralis a Sorbona cxaminatur. 284. Guifii Galliam turbant. 291. ^Cuftavus Adolphus Succias Rcx Hcnotkos domat , & Ecclcfiam Ubcrat. 228. H. -TJ Abefflnia a Lufitanis Scdi R. fubjicl- ^^ tur, acdcnuoinfclice cxitu ab ca- ^cm deficit. ^41. Hadrianusll. Garblo Calvo Cc opponiCfy, Parricidium Bafilii Imp. fovct. 5-8. , Hammcl Bruynincx PaftQrum Hungari- corum innocentiam tuetur. 3 10. Hadriani 1 1 1.adverfus Imp.decrcta. 60. Hadriani 1 V. in Injp. deprimcndis faftus. 94. Hadriani V I. Inftruftio Cheregafoad Or- dineslmpcrii millb cxhibita, quaRc- formationis neccflitatcm agnofcit. 1^8. advcrfus Pallavicinum & Mafcnium a Launojovindicatur. 15-9. Rcformatio, quammcdiratus^ft, manca fuic. 160. Hadfianac Fraxincas dacmoni GotOnusquae- ftionesnedir. 239. Haercticis Apoftolorum tempbrc ilmpun^ grafiTari non licuit. 7. Seculo X. in Mo- nachos & Prarlatosfugcrunt. 7 1 . HaHus (Jof ; Urbanum VI fl. vic^is Ru- pcllanis infultantcm graviter pulfat. 241. HegefippidcEccIcfia mature dcgcDcrantc didlum. 6. Helvetiia Poutificibus R. dclifi nomina- tim a Sixtol V. 146. a Julio II. 149. a Leonc X. i f i . Cantoncs I X. Luccrna Rcformationcm tcntanr.i j-p.quac man- caoimisfuit. 161. HcnricusIV. Imp. cum Grcgorio VII. Collifus. 80. Rom2E cidem fit fupplcx. Dcponitur 6c cxcommunicatur dcnuo abcodem.RodoIphum (ibi furrogatum vincit, &" Romam occiipat , iiftd. Si- moniacac ha^rcfcos infimulatur. 83. a Pafchali 1 1. ditis modis infeftatur. 94. Hcnricus V. Imp. advcrfus Pareiitcm « Pontifice acccnfus. 94. Callifto 1 1. jus inveftituix cedit. iiid, HenricusVII. Imp. Romx a Bernhar do Politiano vcncnata hoftia porrcdh ncca- tur. 1 2/. Hcnrici 1 1 L R. GaU parricidium. 201. HenricusCondxusfuIminc Pontificio fc- ritur. 199. Henricus Navarrusfulmine Pontificioferi- tur. 199. fadus Galliac Rex dcnuo Mo- nitoriis Grcgorii Xiy. pcrccllitUrj & nc RERUM 8c PERSONARUM. tie argentum vcl aurum ullum Romam inferntar, fancit. 104. Pontificum o- diis ruccumbir , & Carnuti Rex coro- natur. 205-. Ejus jugulum a Caftello , Jefuitis confciis , fruilra appetitum- Pontificia:grc reconciliatus a Ravailla- co occiditur, z/';^. Hiberniam fruftra Elifabetha: fubtrahcre Papa conarur. 198. Iiorribiiis Prore- flaiuuim laniena^ in ea patratac hifto- ria. 25-1. in Vjpx gratinra patratam eflc aflcritur. 25-2. Hieronymi tle Ecclefia R. diftum. 8. Babylonem appcllar. zo. Hieronymi Pragenfis fcntentia dc Papa. 147. marryrium. 148. Hicronymus Savaronola teflis vcritatis. 147. martyr. 148. HildcbcrridcEccIcfix R. SecuIoXI I.fa- cie , qucrela. 90. Hildegardcs vaticinia advcrfiis Papam. 121. Hincmarus Carolum Calvum adffirfus . Hadrianum. I r.tuctur. 5-7. HifpaniSixto V.exofi. 203. Urbano VIII. infcnfi. 144. corundem de fubjuganda Japonia confilia. 143. llluminatorum lcdam quomodoopprcflciir. 232. Honorii Auguflodunenfisdefcriptio Baby- lonisR. 90. Honorius Monotholeta. 40. Honorii lll. P.odium advcrfus Fridericum Barb, loj-. Honorii I V.hifloria. 113.' Hoornbeckius Innocentii X. Bullam adver- fus Paccm religiofam proteOantcm cen- furx fubjicir. 25-9. Hormifdas P. Papatum promovct.30. Humilitas primorum Ecclcfije R. Epifco porum.j". Hungaria. Ecclcfia^ in caEuangelicac fata fub Rcgibus Ludovico , Johanne dc Za- polya , F^rdinando I 301. Religiofa pax iis in Pacificatione Viennenfi con- ccfla , & ab Impp Matthia , Fcrdi- nando II. & 1 1 i. Leopoldoconfirma- t^.ibid. Libcrum rclij»ioiiis cxerciiium publicis legibus pad^um Georgius Bar- zonus fcripto publico infringir. 302. cujus argu!nenium triplex ad partcs vocatur. 303. Cleri Ponrificii advcrfus eandem Pacem machinationcs a Bots- kajo", Dcthlcnio, Rnckozio rvfHcflae. 304 Dcnuo Ecclcfi^e a rerrclhibus Dominis premuntur. ibtd Civitatcs mox criam libcra: & Rcgiac , dirutis earum Tcmplis, & cjedis Pafloribus infeflantur. 305-. Pofbnicnfi tribunali Magnatcs. 306. & Paftorescvcrtuntur. 307. &c. Hungaricarum Ecclefiarum Minillris Po- fonium citatis iibclli , quibus mortis periculum cluftaturi , fubfcribcntes , miniflerii abdicationcm , cxilium fpon- taneum ^cl apoflafiam promittcrcnt , pracfcripti. 307. Citati ad tribunal Po- fonicnfe , primiim Augufbni foli , ma- le perfecutionis impctum fuflinenr.3 '^^* Citatio fccunda univcrfalis omnium per Hungariam Miniflrorum Euange- licorum, cui nlii obedire prohibentur, alii parent. 309. Numcrus comparcn- tium utriufquc Confcflionis. Aclionis torius ferics exponitur. Accufationis capita. Accufatorum Judicumqucftro- pha:. Perduellionis culpa accufari libe- rantur prxguantibus argumcntis. 310. Accufati innocentes damnantur, & in hbera cuftodia , paucis cxceptis dcti- ncntur, variis artibus ad fubfcriptio- nem libcllorum pcllcdi. Subfcribcnti- tibus Auguftanis noimullis , rcliqui va- rios in carcercs diflribuuntur. .Refbr- mati , cxccptis duobus , omnes fub- fc^iptionem conflantcr abnuunt 5 in vincula itidcm rnpti , atquc indc pro- ducti divcrfa iu Hungaria: munimen- ta relcgati , tempeflatcm horrcndam fubeunt. 311. Vexatiocrudclisfi-atrum Bcrenrfchinum , Comariuum , Ebcr- hardinum & Lcopoldopolmnfportato- rum. 3 1 2. Violcntia in cogcndis iifdcm ad cultum Panacci Numinis. 313. Ra- ptantur crudcliflimc adtruemcs. 315-. g ui I N D E X II. in iis diriffimc vcxantur , & ex iifdcm Divinitus liberantur. 3 1 6. Hiftoria re- liquorum Paflorum vi|;inti, in carce- ribusSarwar, Capuwar, Tcrgefti & Buccaris inauditis modis vexatorura , & deficientibus nonnullis, ad exire- mum liberatorum. 317. Examinaiur Extradus Judicialis Tyrnavije cditus, quo crimine perduellionis Paftorcs ii- dem arceffuniur. 318. HuliiticA bella plus admirationis , qaam fideiapud pofteros habitura. 148. JAcobusVI. Angli'2 Rex variis confpi- rationibus appctitus. 209. inprimis conjuratione pulvcraria. zii. cujus a- trocitas exaggeratur. iii. Janfeniias inter& Moliniftas diflidiumin Bdgio & Gailia crumpit. 345-. Propo- fitiones corum quinquc ab Innoccntio damnantur. 246. circa damnationis bullam lecipiendam diflident fpifcopi Gallici. 247. cxceptio corum adverfus BuJlam Innocentii ab -Alexandro V 1 1. cliditur j & formula conficitur adver- fus Janfenium , iu cujus verba Pon- tifex clerum fuum adigit. 248. Augu- ftinum in fe daranatum pertendunt. 149. Controverfia tota tandem in quac- ftionem dc infallibilitate Papae exit. ii>i4. circa dogma Attritioais a Jefuitis di(lident.296. Jiponia Sedi Romana: fubjeda ; mox ab eadem deficiens , horrcndam ftragem Chriftianorum edit. 243. Jefuitarum origo. 169. dc ordinceorum judicium SorbonsE. ihid. Succcdu tem- poris multum degencrant. 1 70. una cum Capucinis ruentem Ecclefiam Roma- nam fuftinent. 169, 171. Lanienam Parifienfem laudanr. 197. a Gregorio XIII. foventur. 198. Parricidii Cle- nientis, Cafteili , & Ravaillaci con- fcii & fuaforcs. 201, 205". Gallia pulii Pontificis & Marix Medicasse interccf- fione reftituuntur. 2of. Quxftiones dc Papa , Confeflione , auxiliis gtatiac roovent , obnitentibus Dominicanis. 207. Secretam in Anglia Hierarcbiam conftituunt ; & circa eam cum alu- mnis Seminarii Romac difceptant. 208. Confpirationis pulverariac in An- glia patticipes fucrunr.. 212. Venttiis pelluntur. 220. Circa quxftionera de auxihis gratiac &. Conceptione Mariac motus graves in Hifpania concitant. 223. TcmpeftatemGermaniaspcrFer- diuandum 1 1. conflanr. 224-. ab Ordi- nibus Bohemix profcribuntur. 225*. ViiJ. Johannes V 1 1 1. foemina. fo. Johannes IX. rrcs Auguftos pronuntiar. Johanncs X. Theodoras mcrctricis artibus Papa crcatur. 69. Johanncs X I. Scrgii & Maroiiar filius. 69. JohaancsXII. puer. 12. annorum Papa eligitur. 6^. fccIcratiHimus omnium cft. ibiH. Johanncs X V. Papa ncquifHmas. 69. Johanncs X V 1 1. f ur , latro , proditor, ^9. JohanncsX X 1 1. fc ipfum eligit. Animas antc fincm mundi Dco frui negar. Im. pcratori Papam , ut Solcm Lunac prac- ftarc , dcccrnir. 127. CcEfarco Papatuna ruetur advcrfus Ludovicum Bavarum. 128. Paupcrtatcm palam irridct , & Chriftum paupcrcmfuifTc, ncgat.129. Ejus Bulla vcre Babylonicaadvcrfus Lu- dovicum Bavaruip. 1 30. Advcrfuscun- dem edidum Ludovici. 131. lanncs XXIV. Concilium Romanum, "cui bubo pracfuit , celcbrar. 139. In ConcifioConftanticnfi dcponitur. 140. Johanncs Jcjunator Conftantinopolitanus Epifcopus Romanis Pontificibus refiftic. 30. Oecumcnici Epifcopi titulumaffc- dlar.3 3 indignantibus ei Pelagio & Gre- gorioM. 3+. g X Jo- m I N D E X II. lohanncs Barvota Vitoduranus. 1 29. Johannesa Rupe Scifla Cutiam Romanam graphicedepingit. 136. Johannes dc Yeraha Papse tyrannidcm op- pugnat. 147. Johannes Huli: Papam Antichriftum effe aflerit. 147. comburitur contra datam fidem. 148. Johannes de Zapolya cum Ferdinando I. de Regno Hungariae difceptat. 301. Johannis Abbatis vaticinia. ij-i. Ifabellae Philippi II. Conjugi favor erga Euangehcos exitium affert. 1 94. Ifidorus Mercator Epifcopis Romanis pri mis Decreraies fal(as fupponir. 10. ItaU Epifcopi ab Ecclefia Ronwna defi- ciunt. 32. Jubilasum Pontificium a Bonifacio VIII. inftituitur. 1 16. Solcnnis quasdam in- auguratio fuit , qua fe Papa Cajfarcro jam & Pontificem clTe Supremum de- cliravit. ibid. quid Jubilseo illo inten- derit , cx moribus ejus colligitur. 1 17. continuati ejufdcm caufae. 1 18. Julius I. r. Epifcopos Orientales dcpofi- tos tuetur. 17. Juhi 1 1. tyrannis & (acvitia. Bella cjus ad-' verfus Venetos, Maximihanum, Gal- los, improbc gcfta. HelvetiosfraUdu- lento foederi innexos bullatis indulgen- tiis madat. A Pifano Concilio ad red- dcndam villicationis fuce rationcm vo- catus , cidem Laterat)cnfe opponic. Dc eo judicium Pallavicinidifcutitur. 149. Juliilll. fpuriimores, & prima purpura Innocemio, non fine gravi fufpicione donata. 176. Concilium Tridenti re- tVaurat.177. contra Pacem Religiofam Auguftae; conclufam ringitur. 178 Julii ClementisScotide Ecclefiae Romapa^ poft TridentinumConciliumftatu jiflf dicium.ipi. * Judicialis Extradus Tyrnaviae editi> quo Paftores Hungarici rebellionis infimu- lantur, examen.318. ^ Juris Canonici origo & progrcflus. 95', 96. Caefarci Juris Majeftas per illu^ oppreila cft /6/^.PapaIcra Ma/eftatcm vallde mu- nit.97. Juftinus Imp. Romanis Epifcopis fe oppo- nir. 50. Juftiniani I. de Sedc Romana fcnfus. 3 r. K. j^ Ellio-nls Jefuitae adverfus Paftores ■^ Hungaricos captivoscrudditas. 3 1 2. 5^' L. r AnicnaParificnfis. 19^-. Vallis Tdinac *-' 229. Hiberniae. 2j-i.Pedemontana. Latinitatis zeloferturAIcxander VII. 290. Launojus Hadrianum V I. adverfus Palia- vicinum vindicat, IJ-9. ^ Leo I. Papatum promovct. 25-. Lco IV. Papalcm Scdcm fine confcnfii Imp.occupat. 5-4. Leo X. Papa eligirur. Lateranenfi Conci- lio Pifanum extinguit. Principum dif- fidia fovet, & fortunae fervit. Hclve- tios nefarie dividir. 15- r. Mcrcaror & Cananncus ingens,indulgentrarum com- mcrcium exercct. ij-2. Ejus atheifmus & impictas rariis teftimoniis probantur. LcodienfisCleridc Ecelcfije R. corruptio- ncquerela. 93. Lcopoldus Bambergenfis Ludovicum Ba- varumdefe^idic. 133. Leopoldopoh Hungari Paftores captivi pef- fimehabiti. 312. LibcriusPapa Arianus. iS. Litcra? jboiKC a Nicolao V. nntriunrur,qua- rum mox mini%rio Antichrilhisdcte- dqscft, 143. • '- Livio (Don) Nepotcm inftituerc Innoccn- tius XI. gravatur. 322. ' ' LoIIardi Papam Antichriftum proiiuntianr. 147.^ ; _ : ■. ./ ^ ^ Longobii^?4i gratiam Romanorum Ponti- fiqumambiunr. 45-. a Pipi«o & Carolo M>4onaiitui. 46^^ .H\t .u^n^ihioy^ Lo« RERUM 5c PERSONARUM. Lothiringi Cardinalis didum de Ecdcfia Ronuna degcneiranrr, 5. Ludovici Pii donatio. 64. Ludovici Bavari ccrtamcn cum Johannc XXII. 1^8. Roma occupara Johan- ncm deponit. i/;iJ. Edicluni gravc ad- verfus cjufdcm Buliam Babyloniam * ftringit. 130, 131. Ejuldcm hcroicum advcrfus Benedidum XII. diploma. Veneno fibi propinato moritur. 132. Ludovici Hungarias Regis decrctum advcr- fus EuangeJicos. 301. Ludovicus X I L Galtix Rex Ecclcfiam Ro- manam Babylonis iK>minc pcrftringit. 15-0. Ludovicus XIII. a Pontificc R. advcrfus Euangelicosinflammatur. 13 i . fediiio- fis libellis ab Hifpanis impetitur. 237. quibus ipfcmec refpondct. ilfiJ. Rupcl- lam capic. 14 1 . Lupanar Romae a Slxto I V. inftituitur. 146. Lufitanorum de Habcfilnia fubjuganda confilia. 243. Luthcri in rcformanda Ecclefia aufus hc- roici. if^. Reformatio ejus initio im- pcrfedior , mox perfcdior cvafit. 1 62. M. MiEnardi Comitis Tirolenfis oratio gravis advcrfus cftoeminatos Anti- chriftos. 1 14- Malachiae Hibei ni vaticinia dc Po«tificibus. 522. Marca. V. Petrus de Marca. MarccUus II.P. dc falute Pontificum dcf pcrat. 180. MarccHii ars nova convcrtcndi haercticos. 218. Marcus P. univcrfalis Epifcopi titulum fibi arrogar. 17.- Marisc conceptio difccptata varic , in Hif- pania inprimis ingcntes turbas dcdic. 223. Ejufdem Monira faluraria ad in. difcretosiui cultorcslaudata, &anon- ftuIIisMatiolatnsoppugnata. 320. Malmesburienfis de EcckCix K. Seculo X 1 I. facic mifcra teftimonium. 90. Marozia merctrijf Romac impcritar. 666g. Mafenii judicium dc HadrianoVL lyy. ars nova. 218. Mathildis Gregorii VII. patrona. 80. Matthias fratrcm Rodolphum vincit, & Bohcmis Ferdinandui\i obtrudir. 225*. Mauritius Imperat or a Plaoca occiditur. 3 6. Maximilianus 1 1. Prorcflantibus accjuior j rcligionislibertatcmimpcrritur. 191. Mcretricis cxoleta: cum Ecclefia Romana degcnerantccomparatio. 290. Mcthodiftarum novorum hiltoria. artcs variae & inconllantia. 218. Proditorcs funtcaufa: Pontificiae. ;W. Mcthodus nova jcfuitarum , qua Bohc- miamad Papatum reduxerunr. 126. Michacl dc Ruyter. V. Rnyter. Millefimus annus Ecclcfiac fatalisfuit. 71. Militiacterovetita. 294. Minorum fratrum religio in Concilio Vicn- nenficonfirmatur. 124. Miflale Romanum Gallicercdditum Afc- xandro VII. flomachum movec. 290. Monachorum mendicantium Ordines ab Innoccntio 1 1 1.inftituti. 103. Pontifi- cibus grati funt.109. 'a Guilhclmo dc S. Amorcrefutantur. 109. Euangclium aeternum mcditantut. 1 10. &c. Moralis Thcologia Jcfuitarum , cjufi^ue principia. 282. Ei Alexander V IL pri- mo fuccenfec , mox favcr. 28^. Sorbo- raecenfuram fubic. 282. &c. Moriandus lanienam Pcdcmontanam dc* fcribit.26f. Muhamcdifmus & Papifraus eodem fere temporecmergunr. 39. Mutii Vriellefci , Jefuirarum Gencralis, qucrcla dc Jefuitis dccraci^atoribus. 292. ^T AnncrcnfisEdi(5li hiftoria. 327. 'Rc- ^^ ccntioribus edidis & pcrfecutioni- bus variclabcfadatum eft , pura in ar-r ticuijs conccrncniibus.iibcitatcm con- fcLcu^ fi 3 I N D E X II. fcicntise.^ip. iEgrorum&afHidorum confolationcm. 330. Liberorum edu cationem. 331. Rcligionis exercitium publicum. 33^,333^ 334- Scholarum li Academiarum libertatem. 33^ . Excr- citiumdirdplinacecclcfiafticae.336. Ca- meras Edidi. 3 3 7 > 3 3 8. Parcs cum Pon- tificiis praerog,ativas. 339. Ncpotifmus Alexandri VII. 270. Ejus.^^.r- canajam olim detexit Alvarus Pclagius. 271. DceodcmqucrcIaFrancifci Rho- tomagcnfis. 172. Ve^bo Dci & Canoui- bu$ Conciliorum rcfragatur. thiA. Ncrius CPhil.) canonizatur. 230. Nicolaus I. P. a Secuiari potcftate judicari rcnuit. ^^, Lotharium cxcommunicar. Cum Michaclelmp.obrcftitutum Pho- tium cxpoftulat. /^/i Jcjunatorl fe opponit. 34" Pcrronins (Card.) prodit arcana Concla- viumPapalium. 219. *Petrarcha Curiam R. dcpingit. 1 3 f , Petrus an fundavcrit Ecclcfiam Romanam? rcfcliitur.240. de jurc Rcgalix/cribir. 342. Phocas parricida Mauritii Domini fuf. 36* cjus de Ecclefia Romana Ecclcfiarum omnium capite edidum. /W. Philippus Bard. imagines Patrum Concilii V I. removet. 46. Philippi Pulchri R.Galliac cum Bonifacio V Ill.deinvcftiiuriscertamen. 120. Philippi Bclluaccnfis Epifcopi Militis hi» ftoria. 294. PhotiusPatr. Conft. dcponirur. ^8. rcfti- tuitur. ^-f. Pichcrelli Iibcr de MifTa ab Alcxandro VII. prohibctur. 289. Pii I I.facinoraingloria. 14^'. Pii I V.Papatus. 184. Pius V.dcfalute dcfpcrat. 191. Advcrfus fidclcs fasfit, & apud Maximilianum libcriatcm rcligionis imperticntem pro- tcftatur.f^/. -r.c: ."m 1 -^ui ^ -* F^Off lo ^ I k/ 1 l klf^ \